0:00:09.388,0:00:13.432
Термохалинска циркулација и Голфска струја

0:00:13.432,0:00:16.921
Океанските струи имаат директно влијание врз нашите животи.

0:00:16.921,0:00:21.863
Тие влијаат на времето, климатските услови и многу повеќе.

0:00:21.863,0:00:26.320
Океанските струи и ветерот пренесуваат топлина од екваторот накај половите

0:00:26.520,0:00:30.385
и дејствуваат како голем мотор за глобалната клима.

0:00:30.385,0:00:33.522
Во океаните има многу струи.

0:00:33.522,0:00:37.942
Термохалинската циркулација е многу важна за нашата клима.

0:00:37.942,0:00:40.947
Овој термин опишува комбинација на струи

0:00:40.947,0:00:45.726
кои предизвикуваат размена на вода помеѓу четири од петте океани.

0:00:45.726,0:00:49.762
Тие формираат систем на струи распространет низ целиот свет.

0:00:49.762,0:00:53.087
Во поимот термохалинска циркулација

0:00:53.087,0:00:55.679
“термо“ се однесува на температурата,

0:00:55.680,0:00:57.740
а “халинска“ на концентрацијата на сол во водата.

0:00:59.220,0:01:02.280
Двете заедно ја одредуваат густината на водата.

0:01:02.620,0:01:05.538
Иако водата може делумно да се движи поради ветерот,

0:01:05.540,0:01:10.540
разликата во густината на океаните е главната причина за нејзиното движење.

0:01:11.340,0:01:16.600
Топлата вода има пониска густина и плови, а ладната вода тоне.

0:01:16.907,0:01:20.303
Густината на водата се зголемува и со концентрацијата на сол.

0:01:20.702,0:01:23.933
На екваторот Сонцето грее многу силно,

0:01:23.940,0:01:27.660
што предизвикува многу испарување и зголемување на соленоста на водата.

0:01:29.180,0:01:31.960
Токму таму почнува Голфската струја.

0:01:32.460,0:01:36.080
Голфската струја е многу важна за европскaта клима.

0:01:37.180,0:01:42.419
Со должина од 10.000 km, таа е една од најдолгите и најбрзи струи на Земјата,

0:01:42.419,0:01:44.407
и е многу топла.

0:01:44.880,0:01:51.200
Со брзина од околу 2 m/s, таа носи и до 100.000.000 m³ вода во секунда накај Европа.

0:01:51.380,0:01:56.020
Југоисточниот пасат, кој е постојан ветер,

0:01:56.060,0:01:59.240
ја носи топлата вода од површината накај северозапад,

0:01:59.240,0:02:02.900
сè до Мексиканскиот Залив каде таа се загрева до 30 °C.

0:02:04.620,0:02:07.280
Ротацијата на земјата и западните ветрови потоа ја насочуваат

0:02:07.280,0:02:09.940
Голфската струја накај Европа и ја делат.

0:02:10.760,0:02:15.000
Еден дел плови на југ, друг на исток и се вика Канарска струја,

0:02:15.000,0:02:19.073
а трет дел плови накај север каде ослободува многу топлина во атмосферата

0:02:19.080,0:02:21.500
и е познат како Североатлантска струја.

0:02:22.680,0:02:25.191
Таму водата станува поладна.

0:02:25.191,0:02:28.473
Поради испарувањето се зголемува концентрацијата на сол и густината на водата,

0:02:28.480,0:02:32.380
и водата почнува да тоне помеѓу Гренланд, Норвешка и Исланд.

0:02:33.300,0:02:38.000
Таму се наоѓаат најголемите водопади на Земјата, или водни оџаци:

0:02:38.000,0:02:44.696
тоа се столбови вода широки околу 15 km и високи до 4.000 m.

0:02:44.696,0:02:50.215
секоја секунда паѓаат 17,000,000 m³ вода, или отприлика 15 пати повеќе вода

0:02:50.220,0:02:52.500
отколку што носат сите реки на светот.

0:02:53.280,0:02:57.254
Ова предизвикува силен вител, кој постојано привлекува нова вода

0:02:57.254,0:03:00.113
и така ја тера Голфската струја накај Европа.

0:03:01.208,0:03:07.000
Многу животни ја користат Голфската струја за превоз од Караибите на Север.

0:03:07.443,0:03:09.074
Но таа не носи само животни,

0:03:09.074,0:03:12.042
туку и огромни количини на топол воздух.

0:03:12.433,0:03:15.482
За да се произведе иста количина топлина како таа што Голфската струја ја носи во Европа

0:03:15.482,0:03:18.116
би ни требале 1.000.000 нуклеарни централи.

0:03:19.040,0:03:21.700
Затоа Голфската струја се вика топлотна пумпа.

0:03:21.860,0:03:24.520
Без неа, температурата овде би била значајно пониска,

0:03:24.523,0:03:27.283
барем пет до десет степени.

0:03:27.283,0:03:31.480
Наместо бујни полиња, во Европа би имале долги зими и пејзажи покриени со снег.

0:03:32.320,0:03:36.340
Во последните години, научниците и експертите често

0:03:36.340,0:03:41.160
зборуваат за ризикот од престанување на Голфската струја поради климатските промени.

0:03:41.940,0:03:45.420
Ако поларниот мраз се стопи, концентрацијата на сол во водата

0:03:45.420,0:03:48.140
во Гренланд ќе се намали, а со тоа ќе ѝ се намали и густината.

0:03:49.080,0:03:51.700
Североатлантската струја нема веќе да биде доволно тешка

0:03:51.700,0:03:54.060
и нема да тоне како сега.

0:03:55.660,0:04:00.640
Во најлош случај, тоа ќе предизвика Голфската струја, нашата топлотна пумпа, да застане.

0:04:01.400,0:04:04.940
Некои климатски експерти мислат дека глобалното затоплување би можело

0:04:04.947,0:04:06.433
да го компензира овој ефект.

0:04:07.366,0:04:10.693
Знаеме дека климата природно се менува

0:04:10.700,0:04:13.960
што се гледа во развојот на земјата во изминатите неколку милиони години.

0:04:14.720,0:04:17.500
Имало ладни и топли доби.

0:04:17.506,0:04:22.061
Во последната ледена доба, огромна поплава од стопен мраз ја блокирала

0:04:22.061,0:04:26.274
топлата Северностланска струја, покривајќи ја северната хемисфера со мраз.

0:04:28.338,0:04:32.427
Научниците имаат различни видувања за влијанието кое климатските промени ќе го имаат

0:04:32.427,0:04:36.474
врз термохалинската циркулација, но едно е сигурно:

0:04:36.474,0:04:40.202
кога климата ќе се смени, комплексниот систем на океански струи и ветрови,

0:04:40.202,0:04:43.384
кој бил стабилен од последната ледена доба,

0:04:43.384,0:04:46.640
ќе се смени на начини кои сè уште не ги разбираме.