0:00:00.000,0:00:03.390
Burada etdiyim şey tariximizdəki [br]hadisələri ifadə edən bir dəstə

0:00:03.390,0:00:05.760
şəkli kopyalayıb yapışdırmaqdır,

0:00:05.760,0:00:08.380
tarix haqqında daha[br]geniş miqyasda düşündüyümüz zaman,

0:00:08.380,0:00:12.290
çoxumuzun onunla hər [br]hansısa bir əlaqəsinin olduğu

0:00:12.290,0:00:14.890
və ya kiminsə tarix haqqında danışdığını [br]eşitmişik.

0:00:14.890,0:00:16.820
Və buradakı bütün mahiyyət,

0:00:16.820,0:00:19.880
13,7 milyard ilin[br]nə qədər uzun olduğunu anlamağa çalışmaq

0:00:19.880,0:00:23.280
və ya bu müddətin uzunluğunu qavramağa[br]başlamağa çalışmaqdır.

0:00:23.280,0:00:26.090
Başlanğıc üçün,

0:00:26.090,0:00:27.967
müəllif hüquqlarının olmadığı yerdə,

0:00:27.967,0:00:30.050
bu, tapa bildiyim ən yaxşı təsvirdir.

0:00:30.050,0:00:31.940
Bu, NASA-dan -- Böyük Partlayışdandır.

0:00:31.940,0:00:33.890
Bu haqda bir neçə dəfə danışmışam.

0:00:33.890,0:00:38.030
Böyük Partlayış,[br]13,7 milyard il əvvəl meydana gəlmişdir.

0:00:38.030,0:00:40.640
Daha sonra əgər biz bir az irəli getsək

0:00:40.640,0:00:42.780
və ya əslində daha çox irəli getsək

0:00:42.780,0:00:46.355
o zaman faktiki olaraq günəş sistemimizin [br]və Yer planetinin formalaşmasına çatmış olarıq.

0:00:46.355,0:00:48.050
Bu, bir növ proto - planetar disk

0:00:48.050,0:00:50.790
və ya [br]gənc Günəşimizin ətrafında formalaşan

0:00:50.790,0:00:52.460
proto - planetar diskin təsviridir.

0:00:52.580,0:00:55.146
Və bu, 4,5 milyard il əvvələ aiddir.

0:00:57.986,0:01:00.680
Bu hissədə bir daha qeyd edim ki, bunlar onların[br]şəkilləri deyil.

0:01:00.680,0:01:02.713
Bunlar sadəcə təsvirlərdir,

0:01:02.713,0:01:04.710
çünki orada kamera ilə heç kim olmayıb.

0:01:04.710,0:01:06.200
Dinozavrları öldürən asteroidin

0:01:06.230,0:01:08.890
yerə çarpdığı zaman[br]bu cür göründüyünü düşünürük.

0:01:08.890,0:01:12.110
Və həmin asteroid [br]65 milyon il əvvəl dinozavrları öldürdü.

0:01:17.270,0:01:21.100
Beləliklə, o vaxta qədər biz yer üzərində[br]dinozavrlara sahib idik.

0:01:21.100,0:01:23.920
Daha sonra bu mövcud nəzəriyyələrə əsasən

0:01:23.920,0:01:25.650
Yer planeti onlardan xilas oldu.

0:01:25.650,0:01:27.590
İndi biraz daha sürətlənəcəyik.

0:01:27.590,0:01:32.520
Təxminən 3 milyon il əvvəl

0:01:32.520,0:01:35.590
gəlin bunu görə biləcəyiniz rəngdə edim

0:01:35.590,0:01:43.100
yəni üç milyon il əvvəl [br]əcdadlarımız belə bir görnüşə sahib idi.

0:01:43.100,0:01:45.956
Bu Avstrolopitek afarensisdir.

0:01:45.956,0:01:48.355
Fikrimcə bu onun təsviridir, [br]bu, Lüsidir.

0:01:51.890,0:01:56.860
İnanıram ki, nəzəriyyə əsasən[br]hamımızda ondan bəzi DNT - lərin olmasıdır.

0:01:56.860,0:01:59.402
Ancaq bu, 3 milyon il əvvəl idi.

0:01:59.402,0:02:01.360
Və siz daha da sürətlənsəniz,

0:02:01.360,0:02:05.280
planetdə ilk müasir insana yəni sizin [br]kimi və ya mənim kimi görünən

0:02:05.280,0:02:07.450
və düşünən insanlara[br]gəlib çatmış olarsınız.

0:02:07.450,0:02:12.790
Bu, 200.000 il əvvələ aiddir.

0:02:12.790,0:02:14.000
Baxın tam burada.

0:02:14.000,0:02:16.210
Aydındır ki, [br]bu rəsm çox daha sonra çəkilib.

0:02:16.220,0:02:19.080
Ancaq bu, 200.000 il əvvəlki[br]müasir insanın təsviridir.

0:02:19.080,0:02:20.641
Və sonra

0:02:20.641,0:02:22.651
siz daha da sürətlənəcəksiniz.

0:02:22.651,0:02:24.400
Mən isə İsa da qalmağa davam etmək istəmirəm.

0:02:24.420,0:02:26.910
Mən bunu, onun reaktiv [br]bir gəmiyə minməsi ilə etdim.

0:02:26.960,0:02:29.300
Həqiqətən də [br]heç kəsi incitmək fikrində deyiləm.

0:02:29.300,0:02:33.930
Mən sadəcə İsanı seçməyə davam edirəm,

0:02:33.930,0:02:38.410
çünki səmimi olarsaq, [br]bu bizim təqvimimizdir

0:02:38.620,0:02:40.860
o, 2000 il əvvəl bir çox insanın tanıdığı yaxşı bir insandır.

0:02:40.860,0:02:43.390
Və beləliklə, bir çox müasir tarixi əlaqələndirdiyimiz zaman

0:02:43.390,0:02:46.450
bir çox hadisələr onun doğumundan sonra baş verir.

0:02:46.450,0:02:49.890
Yəni, buradakı açıq bir şəkildə

0:02:49.890,0:02:51.220
İsanın doğumunun rəsmidir.

0:02:51.220,0:02:56.250
Və bu, 2000 il əvvələ aiddir.

0:02:56.250,0:03:00.950
Və sonra bu bir az Amerika mərkəzli ola bilər.

0:03:00.950,0:03:02.960
Ancaq İstiqlal Bəyannaməsi

0:03:02.960,0:03:03.790
böyük bir hadisə idi.

0:03:03.790,0:03:05.570
Əslində, dünya miqyasında belə,

0:03:05.570,0:03:08.780
bu, planetdə ortaya çıxan

0:03:08.780,0:03:11.490
və bir növ konstitusiya [br]demokratiyasına əsaslanan

0:03:11.490,0:03:14.050
ilk dünyəvi demokratiya idi.

0:03:14.050,0:03:16.460
Dedilər ki, [br]biz artıq İngiltərə kralını istəmirik.

0:03:16.460,0:03:21.170
Və bu, [br]təxminən 234 il əvvəl baş vermişdir.

0:03:21.170,0:03:23.680
Mən bunu hər zaman xatırladım [br]çünki demək olar ki,

0:03:23.680,0:03:25.010
200 illik yubileyində anadan olmuşam.

0:03:25.010,0:03:26.760
Beləliklə, sadəcə siz mənim [br]yaşımı 200-ə əlavə etməlisiniz.

0:03:26.760,0:03:29.690
Bu, 234 il əvvəl idi.

0:03:29.690,0:03:33.550
Bunların hamısı haqqında eşitdiyimiz və danışdığımız hadisələr

0:03:33.550,0:03:35.470
və ya müəyyən zaman dövrləridir.

0:03:35.470,0:03:37.950
Və insanlar[br]bu cür illəri bir kənara atırlar.

0:03:37.950,0:03:39.680
Amma bu videoda etmək istədiyim şey,

0:03:39.680,0:03:43.140
bunu anlaya biləcəyimiz zaman miqyasları ilə əlaqələndirməkdir.

0:03:43.140,0:03:45.820
Beləliklə, Böyük Partlayışın[br]13,7 milyard il əvvəl baş verməsinə əvəzinə,

0:03:47.660,0:03:51.080
bu hadisənin 10 il əvvəl baş vermiş olduğunu düşünək.

0:03:51.080,0:03:54.020
Çünki çoxumuz, xüsusən də əgər siz 10 yaşından [br]yuxarısınızsa,

0:03:54.070,0:03:55.780
10 ilin nə olduğunu bir şəkildə anlaya bilərik.

0:03:55.780,0:03:58.000
Bu, çox, çox uzun bir müddətdir.

0:03:58.000,0:04:00.190
Amma həyatlarımızda yaxşı olan bir şey,

0:04:00.190,0:04:01.560
təcrübələrimizin içərisindədir.

0:04:01.560,0:04:04.980
Böyük Partlayışın 13,7 milyard il əvvəl

0:04:04.980,0:04:07.540
baş verməsi əvəzinə

0:04:07.540,0:04:11.690
bu hadisənin [br]10 il əvvəl baş verdiyini düşünək.

0:04:11.690,0:04:14.280
Və bu hadisənin 10 il əvvəl baş verdiyini iddia etsək,

0:04:14.280,0:04:17.200
gəlin bu hadisələrin hər birinin neçə il,

0:04:17.200,0:04:20.940
dəqiqə[br]və ya saat əvvəl baş verəcəyini düşünək.

0:04:20.940,0:04:24.380
Beləliklə, əgər həqiqətən [br]13,7 milyard il əvvəl baş vermiş Böyük Partlayış,

0:04:24.380,0:04:26.890
10 il əvvəl baş vermiş olsaydı

0:04:26.890,0:04:30.280
və biz hər şeyi kiçiltsəydik

0:04:30.280,0:04:33.580
və ya hər şeyi azaltsaydıq,

0:04:33.580,0:04:36.690
o zaman [br]Yer təxminən 3,3 il əvvəl yaranmış olardı.

0:04:36.690,0:04:41.300
Deməli, bu, 3,3 il əvvəl olardı.

0:04:41.300,0:04:44.960
Yəni bunda heyrətamiz bir şey yoxdur.

0:04:44.960,0:04:47.570
Bu, kainatın yaşının əhəmiyyətli bir hissəsidir.

0:04:47.570,0:04:51.430
Yəni hələ ki bu ,[br]ağıla sığan bir fikir deyil.

0:04:51.430,0:04:54.770
Ancaq biz dinozavrların nəsli kəsildiyi zamana qədər getsək,

0:04:54.770,0:04:58.815
yer üzərində olan son dinozavrlar,

0:04:58.815,0:05:01.440
indi 65 milyon il - və bu bizə milyonlarla milyard arasındakı fərqi başa düşməyə imkan verəcəkdir

0:05:01.440,0:05:05.220
əgər kainat cəmi 10 yaşında olsaydı,

0:05:05.220,0:05:09.450
o zaman dinozavrların nəsli 17 gün əvvəl yox olacaqdı.

0:05:09.450,0:05:11.211
Bir ay əvvəl dinozavrların nəsli

0:05:11.211,0:05:12.210
kəsilmiş olardı.

0:05:12.210,0:05:15.680
Beləliklə, əgər kainat, mən[br]yeni məzun olanda yaradılsaydı,

0:05:15.680,0:05:18.570
hal hazırda 30 yaşındayam və [br]yəni 24 yaşında olduğum zaman

0:05:18.570,0:05:22.510
sadəcə keçən ay [br]dinozavrların nəsli kəsilmiş olardı.

0:05:22.510,0:05:24.620
Və bu daha da ağlasığmaz bir hala çevrilir.

0:05:24.620,0:05:27.500
17 gün əvvəl [br]dinozavrların nəsli kəsiləcəkdi.

0:05:27.500,0:05:29.420
Avstrolopitek afarensis 19 saat əvvəl

0:05:29.420,0:05:32.300
yəni dünən Yer kürəsində gəzmiş olardı.

0:05:35.940,0:05:39.080
19 saat əvvəl o,

0:05:39.080,0:05:39.900
planetdə gəzirdi.

0:05:39.900,0:05:48.550
Müasir insanlar [br]bir saatdan bir az daha uzun olan

0:05:48.550,0:05:51.050
80 dəqiqə [br]əvvəl meydana çıxa bilməyəcklərdi.

0:05:51.050,0:05:52.430
Müasir insan belə yox idi.

0:05:52.430,0:05:54.550
Kainat 10 yaşında olduğu zaman

0:05:54.550,0:05:56.280
bizim kimi görünən, bizim kimi düşünən

0:05:56.280,0:05:59.620
kimlərisə görməyimiz son bir saat qədər

0:05:59.620,0:06:02.500
daha yaxın bir zamanda baş verərdi.

0:06:02.500,0:06:05.430
Bir az daha da irəliyə doğru sürətlənək,

0:06:05.430,0:06:09.620
əgər kainat 13,7 milyard yaşında deyildə [br]10 yaşında olsaydı

0:06:09.620,0:06:12.540
və biz də hər şeyi kiçiltsəydik[br]o zaman İsanın doğumu

0:06:12.540,0:06:15.680
46 saniyə əvvəl baş vermiş olardı.

0:06:19.530,0:06:21.250
Və daha sonra biz Müstəqillik Bəyannaməsinə qədər

0:06:21.250,0:06:23.750
sürətli bir şəkildə irəliləsək [br]bu hadisənin

0:06:23.750,0:06:29.850
beş saniyə öncə [br]baş vermiş olduğunu görərik.

0:06:29.850,0:06:33.900
Ancaq bu kainatın miqyası qədər

0:06:33.900,0:06:35.850
ağlasığmaz bir şey deyil.

0:06:35.850,0:06:37.950
Ancaq mənim fikrimcə, bu hələ də olduqca heyrətamiz [br]bir hadisədir.

0:06:37.950,0:06:43.450
Demək istədiyim [br]əgər kainat 10 yaşında olsaydı

0:06:43.450,0:06:46.570
1776 - cı ildən bu yana[br]qlobal miqyasda baş verənlərin hamısı

0:06:46.570,0:06:49.570
beş saniyəlik [br]bir zaman müddəti ilə əhatə oluna bilərdi.

0:06:49.570,0:06:52.030
Ümid edirəm ki, [br]bu sizə az da olsa bir perspektiv verir.

0:06:52.030,0:06:56.180
Növbəti videoda hər şeyi [br]zaman içərisində sıxlaşdırmaq əvəzinə

0:06:56.180,0:06:58.740
bu şkalanı [br]bir növ məsafə şkalası ilə əvəz edəcəm.

0:06:58.740,0:07:01.570
Beləliklə belə bir şey deyə bilərik

0:07:01.570,0:07:03.490
əgər kainat ekranımdakı piksellərin sayı olsaydı,

0:07:03.490,0:07:06.890
bunların hər biri nə qədər böyük olardı?