WEBVTT 00:00:01.324 --> 00:00:06.339 Żeby poradzić sobie z całą złożonością otaczającego nas świata, zaczęliśmy go klasyfikować. 00:00:06.339 --> 00:00:10.937 A nie ma bardziej oczywistej rzeczy do sklasyfikowania 00:00:10.937 --> 00:00:15.256 niż organizmy, które nas otaczają, niż otaczające na życie. 00:00:15.256 --> 00:00:19.992 Chcę Wam opowiedzieć o tym, w jaki sposób klasyfikujemy otaczające nas organizmy. 00:00:19.992 --> 00:00:25.612 Naukę o klasyfikacji nazywamy taksonomią. Najprostsza rzecz, o którą można zapytać, kiedy widzi się życie 00:00:25.612 --> 00:00:31.277 wokół siebie, widzi się podobieństwa między organizmami. Wyraźnie widać, 00:00:31.277 --> 00:00:37.686 że ten organizm jest bardziej podobny do innych organizmów, które wyglądają tak jak on, niż 00:00:37.686 --> 00:00:43.630 do trawy, na której stoi czy drzewa. Zaczynamy się zastanawiać, czy nie pogrupować tych organizmów 00:00:43.630 --> 00:00:50.875 z podobnymi do nich organizmami. I to jest podstawa 00:00:50.875 --> 00:01:00.349 tego, w jaki sposób klasyfikujemy to, co nas otacza. Wkładamy organizmy do osobnych szufladek, nazywanych gatunkami. 00:01:00.349 --> 00:01:06.618 To jest konkretne zwierzę, ale widzimy, że są też inne zwierzęta, które wydają się do niego podobne. 00:01:06.618 --> 00:01:13.677 Mówimy więc, że wszystkie należą do gatunku lwów. To kolejne zwierzę, są też inne zwierzęta w paski, 00:01:13.677 --> 00:01:18.692 jedne grubsze, inne wyższe, chudsze, z ciemniejszymi lub jaśniejszymi paskami, ale są do siebie 00:01:18.692 --> 00:01:24.637 na tyle podobne, że możemy je wszystkie nazywać tygrysami. Wszystkie zwierzęta, nawet te, które są 00:01:24.637 --> 00:01:29.699 trochę większe, chudsze, grubsze, jaśniejsze czy ciemniejsze, ale wyglądają w ten sposób, tak jak to zwierzę, 00:01:29.699 --> 00:01:35.364 nazywamy je wszystkie osłami. To zwierzę 00:01:35.364 --> 00:01:42.609 nazywamy osłem. A wszystkie zwierzęta, które wydają nam się podobne do tego - nazwiemy końmi. 00:01:42.609 --> 00:01:47.299 To może się wydawać bardzo prostym sposobem na klasyfikację. Wszystko, co 00:01:47.299 --> 00:01:51.665 przypomina to zwierzę, to lwy. Wszystko, co wygląda jak ten osobnik, 00:01:51.665 --> 00:01:58.027 to tygrysy. Ale to nie jest dobra definicja gatunku -- 00:01:58.027 --> 00:02:01.928 organizmy, które są podobne albo zachowują się podobnie. Za chwilę zobaczycie, że 00:02:01.928 --> 00:02:07.547 niektóre organizmy mogą się bardzo różnić wyglądem czy zachowaniem, a jednocześnie być blisko spokrewnione. 00:02:07.547 --> 00:02:11.355 Powiem też, co to znaczy być blisko spokrewnionym, a potem zobaczymy organizmy, które są bardzo 00:02:11.355 --> 00:02:17.300 podobne, mają podobne struktury, podobne zachowanie, na przykład nietoperze i ptaki, 00:02:17.300 --> 00:02:23.197 ale w rzeczywistości są bardzo odlegle spokrewnione. Potrzebujemy więc bardziej precyzyjnej definicji gatunku, 00:02:23.197 --> 00:02:29.002 a nie tylko tego, że organizmy są podobne do siebie albo podobnie się zachowują. 00:02:29.002 --> 00:02:40.009 Najprościej powiedzieć, że gatunek to zwierzęta, które mogą się krzyżować 00:02:40.009 --> 00:02:46.278 i mają wtedy potomstwo, które jest płodne, 00:02:46.278 --> 00:02:54.544 czyli też może mieć młode, 00:02:54.544 --> 00:03:00.349 potomstwo nie jest bezpłodne. Może rozmnażać się z innymi osobnikami swojego gatunku 00:03:00.349 --> 00:03:05.922 i wydawać na świat potomstwo. Na przykład ten lew, 00:03:05.922 --> 00:03:12.610 lew i lwica zwykle mogą mieć potomstwo, które 00:03:12.610 --> 00:03:19.343 będzie się rozmnażało z innymi lwami i lwicami, zależnie od płci, a ich młode będą przeżywały. 00:03:19.343 --> 00:03:26.681 Wygląda na to, że u lwów to działa. Tak samo wygląda sprawa tygrysów. Okazuje się, że 00:03:26.681 --> 00:03:36.944 jeśli skrzyżujemy lwa z tygrysicą, to też będą mieć potomstwo. 00:03:36.944 --> 00:03:43.956 Będą się rozmnażać. Ich potomstwo spopularyzował film niezależny "Napoleon Wybuchowiec". Bohater tytułowy 00:03:43.956 --> 00:03:49.204 był zafascynowany ich potomstwem, bo to fascynujące zwierzęta. Potomstwo lwa i tygrysicy to lygrys. 00:03:49.204 --> 00:03:55.706 Lew zapładnia tygrysicę, a ich dziecko to hybryda, krzyżówka 00:03:55.706 --> 00:04:00.675 lwa i tygrysa. To fascynujące zwierzęta, większe niż lwy i tygrysy. 00:04:00.675 --> 00:04:08.337 To największe znane nam koty, ale nie można zaklasyfikować ich jako odrębnego gatunku 00:04:08.337 --> 00:04:14.607 ani nie można powiedzieć, że lew i tygrys należą do jednego gatunku, bo nawet jeśli mogą się krzyżować, 00:04:14.607 --> 00:04:23.221 to ich potomstwo jest bezpłodne i samo nie wyda na świat dzieci. 00:04:23.221 --> 00:04:27.749 Kiedyś zdarzyło się, że lygrys miał młode z lwem czy tygrysem, ale to odosobniony przypadek. 00:04:27.749 --> 00:04:34.762 Zwykle lygrysy nie mają potomstwa. Zwykle efekt takiej krzyżówki 00:04:34.762 --> 00:04:41.403 nie jest zdolny do rozrodu ani płodny. Dlatego uważamy lwy i tygrysy za osobne gatunki 00:04:41.403 --> 00:04:46.279 i nie nazywamy lygrysa gatunkiem. Nazywamy go hybrydą między dwoma gatunkami. 00:04:46.279 --> 00:04:51.434 Tak samo sytuacja wygląda -- właściwie moglibyście zapytać - tym razem mieliśmy lwa i tygrysicę, a co by się 00:04:51.434 --> 00:04:56.800 a co by się stało, gdyby było na odwrót. Gdybyśmy mieli lwicę i tygrysa? 00:04:56.800 --> 00:05:02.440 Taka krzyżówka jest inna od poprzedniej i nazywa się tyglew (tigon). 00:05:02.440 --> 00:05:07.595 To odmienna krzyżówka, która ma trochę inne cechy niż lygrys. 00:05:07.595 --> 00:05:17.068 Zachęcam, żebyście sprawdzili, czym jest tyglew. Podobnie jeśli mamy samca osła, 00:05:17.068 --> 00:05:20.087 osły to niewątpliwie osobny gatunek, 00:05:20.087 --> 00:05:25.103 bo jeśli mamy osła i oślicę i one się rozmnażają, to ich potomstwem 00:05:25.103 --> 00:05:30.768 jest osioł, który może się rozmnażać z innymi osłami i produkować potomstwo. Więc nie tylko osioł 00:05:30.768 --> 00:05:36.620 rozmnaża się z innymi osłami, ale też efekt tego procesu, młody osioł, może się z nimi rozmnażać. 00:05:36.620 --> 00:05:42.100 Podobnie konie, mogą się rozmnażać między sobą i zawsze ich potomstwo będzie płodne. 00:05:42.100 --> 00:05:53.802 Ale jeżeli weźmiemy osła i klacz, to one też mogą się skrzyżować, a efektem tego będzie muł. 00:05:53.802 --> 00:06:00.768 Tak jak lygrysy, muły, o ile wiem, są bezpłodne. 00:06:00.768 --> 00:06:07.076 Nie mogą wyprodukować potomstwa, nie mogą krzyżować się ze sobą. 00:06:07.076 --> 00:06:13.632 Chociaż osły i konie mogą się ze sobą krzyżować i rodzić muły, to ich potomstwo nie jest płodne i dlatego 00:06:13.632 --> 00:06:21.016 nie uważamy osłów i koni za ten sam gatunek i uważamy muła, tak jak lygrysa i tyglwa, 00:06:21.016 --> 00:06:26.728 za hybrydę (krzyżówkę). Ogólnie, używamy słowa 00:06:26.728 --> 00:06:32.069 hybryda jeśli dwa organizmy, dwie różne od siebie formy, zeszły się i mają potomstwo. 00:06:32.069 --> 00:06:37.084 Tak jak w przypadku tyglwa, możecie powiedzieć -- co by było gdyby skrzyżować oślicę z ogierem? 00:06:37.084 --> 00:06:42.750 Gdyby skrzyżować oślicę z ogierem, powstałaby krzyżówka nazywana 00:06:42.750 --> 00:06:50.273 osłomułem, który nie jest tak znany jak muł. Ludzie często używają mułów, 00:06:50.273 --> 00:06:55.428 bo to dobre zwierzęta robocze, łączą w sobie dobre cechy osłów i koni. 00:06:55.428 --> 00:07:00.629 Osłomuły są mniej popularne, ale ta krzyżówka jest również możliwa i ma inne cechy niż muły. 00:07:00.629 --> 00:07:05.599 Chciałbym to podkreślić, ponieważ na początku staraliśmy się wymyślić, 00:07:05.599 --> 00:07:10.057 jak sklasyfikować zwierzęta i uznaliśmy, że organizmy, które są podobne i zachowują się podobnie powinny 00:07:10.057 --> 00:07:14.933 być uznane za jeden gatunek. Chcę Wam pokazać, że organizmy, które są bardzo zróżnicowane i różnie się zachowują 00:07:14.933 --> 00:07:21.342 nie należą do jednego gatunku. Ale chcę Wam pokazać także przypadek, który jest nam bliski, w którym 00:07:21.342 --> 00:07:27.611 definicja, mówiąca o możliwości rozrodu i produkcji płodnego potomstwa jest znacznie 00:07:27.611 --> 00:07:33.927 ważniejsza niż jakiekolwiek definicje związane z podobieństwem wyglądu i zachowania. 00:07:33.927 --> 00:07:40.103 Najlepszy przykład to psy. To bardzo typowy gatunek, ponieważ psy--- 00:07:40.103 --> 00:07:48.648 Mam tu przykłady różnych ras psów, które bardzo się od siebie różnią. To oczywiste -- 00:07:48.648 --> 00:07:55.103 popatrzcie na różnicę pomiędzy tym małym chihuahua i tym dogiem. 00:07:55.103 --> 00:08:00.630 Różnią się wielkością, sposobem zachowania, różnią się 00:08:00.630 --> 00:08:04.113 może nawet bardziej niż osioł różni się od konia czy lew 00:08:04.113 --> 00:08:10.104 od tygrysicy. Wyglądają też zupełnie inaczej. Są różnej wielkości, 00:08:10.104 --> 00:08:15.769 ale te dwa psy mogłyby się skrzyżować, chociaż akurat w przypadku tych dwóch, 00:08:15.769 --> 00:08:20.200 mogłoby to być fizycznie trudne do zrealizowania. Ale zakładając, że przeszkody udałoby się pokonać, mogłyby się skrzyżować, 00:08:20.200 --> 00:08:27.611 a ich potomstwo byłoby płodne. Tak samo w przypadku tych dwóch psów, tak samo dla tych. 00:08:27.611 --> 00:08:32.070 Z tego powodu, chociaż rasy psów są tak bardzo zróżnicowane, głównie dlatego, że ludzie hodowali 00:08:32.070 --> 00:08:37.085 poszczególne rasy dla jakichś konkretnych cech. Chociaż są tak różne i inaczej się zachowują, 00:08:37.085 --> 99:59:59.999 to ponieważ mogą się ze sobą krzyżować i mają wtedy płodne potomstwo, to wszystkie należą do tego samego gatunku.