WEBVTT

00:00:07.410 --> 00:00:12.980
Dünyada yaklaşık 7 milyon insan
kalp krizinden ölüyor

00:00:12.980 --> 00:00:14.901
ve kalp krizi ya da felç gibi

00:00:14.901 --> 00:00:18.060
problemlere neden olan
kardiyovasküler hastalık

00:00:18.060 --> 00:00:20.500
dünyadaki en önde gelen katillerden biri.

00:00:20.500 --> 00:00:22.650
Kalp krizine ne yol açar?

00:00:22.650 --> 00:00:25.140
Tüm kaslar gibi kalbin de 
oksijene ihtiyacı var

00:00:25.140 --> 00:00:28.550
ve bir kalp krizi esnasında kalbimiz
yeterince oksijen alamaz.

00:00:28.550 --> 00:00:30.541
Yağ birikintileri ya da plakalar,

00:00:30.541 --> 00:00:33.241
kroner atardamarda bir duvar oluşturur.

00:00:33.241 --> 00:00:37.208
Bu damarlar, kalbimize gerekli
kanı ileten damarlar.

00:00:37.208 --> 00:00:39.490
Plakalar biz yaşlandıkça büyür,

00:00:39.490 --> 00:00:40.760
bunlar bazen bodur,

00:00:40.760 --> 00:00:41.780
bazen katılaşmış,

00:00:41.780 --> 00:00:43.091
bazen de alevlenmiş olur.

00:00:43.091 --> 00:00:45.960
Sonunda bu plakalar tıkanıklığa dönüşür.

00:00:45.960 --> 00:00:48.791
Eğer bu plakalardan biri
kırılır ya da çatlarsa

00:00:48.791 --> 00:00:52.169
birkaç dakika içinde etrafında
kan pıhtıları oluşur

00:00:52.169 --> 00:00:56.252
ve zaten neredeyse kapalı olan damar
tamamen kapanmış olur.

00:00:56.252 --> 00:00:58.712
Kalp kaslarına kan akışı durur

00:00:58.712 --> 00:01:03.061
ve birkaç dakika sonra oksijensiz
kalan hücreler ölmeye başlar.

00:01:03.061 --> 00:01:05.911
Buna miyokart enfarktüsü

00:01:05.911 --> 00:01:07.311
ya da kalp krizi denir.

00:01:07.311 --> 00:01:11.302
Tedavi eksikliğinde işler 
kötüye gidebilir.

00:01:11.302 --> 00:01:14.712
Yaralı olan kas yeterince kan
pompalayamayabilir

00:01:14.712 --> 00:01:17.102
ve nabız atışı düzensiz olabilir.

00:01:17.102 --> 00:01:21.472
En kötüsü ise kalp krizi 
ani ölümlere sebep olabilir.

00:01:21.472 --> 00:01:24.441
Birisinin kalp krizi geçirdiğini
nasıl anlarsın?

00:01:24.441 --> 00:01:26.723
En yaygın belirtisi, oksijensiz kalan

00:01:26.723 --> 00:01:29.622
kalp kasının neden olduğu göğüs ağrısı.

00:01:29.622 --> 00:01:32.822
Hastalar bu ağrıyı ezilmeye
ya da kıskaça benzetiyor.

00:01:32.822 --> 00:01:34.633
Bu ağrı, sol kola,

00:01:34.633 --> 00:01:35.472
çeneye,

00:01:35.472 --> 00:01:36.241
sırta ya da

00:01:36.241 --> 00:01:37.473
karına yayılabilir.

00:01:37.473 --> 00:01:41.622
Ama bu olay her zaman filmlerdeki gibi
ani ve dramatik olmaz.

00:01:41.622 --> 00:01:43.513
Bazı insanlar bulantı

00:01:43.513 --> 00:01:44.932
ya da nefes darlığı yaşar.

00:01:44.932 --> 00:01:48.283
Kadınlarda ve yaşlılarda bu belirtiler
daha az olur.

00:01:48.283 --> 00:01:52.592
Onlarda zayıflık ve yorgunluk
en büyük belirtilerden biri.

00:01:52.592 --> 00:01:54.513
Ve şaşırtıcı bir biçimde

00:01:54.513 --> 00:01:58.642
özellikle ağrılı sinirleri etkileyen
şeker hastalığı olan kişilerde

00:01:58.642 --> 00:02:01.192
kalp krizi sessiz gerçekleşir.

00:02:01.192 --> 00:02:03.993
Eğer birisinin kalp krizi geçirdiğini
düşünüyorsan

00:02:03.993 --> 00:02:07.163
hızlı hareket etmen en önemli şey.

00:02:07.163 --> 00:02:11.032
Eğer acil servisi arayabiliyorsan
hemen ara.

00:02:11.032 --> 00:02:13.474
Hastaneye hızla gitmenin
en iyi yolu onlar.

00:02:13.474 --> 00:02:15.825
Kan incelten aspirin ve

00:02:15.825 --> 00:02:18.624
damarı açan nitrogliserin almak

00:02:18.624 --> 00:02:21.594
kalp krizinin kötüleşmesini
engelleyebilir.

00:02:21.594 --> 00:02:24.933
Acil serviste doktorlar,
kalp krizi teşhisi koyabilir.

00:02:24.933 --> 00:02:27.524
Kalbin elektriksel aktivitelerini
ölçmek için

00:02:27.524 --> 00:02:30.034
yaygın olarak kullanılan
elektrokardiyogramı

00:02:30.034 --> 00:02:33.294
ve kalp kasındaki hasarı
belirlemek için kan testini uygularlar.

00:02:33.294 --> 00:02:36.765
Daha sonra hasta, tıkanıklıkların
yerini belirlemek için

00:02:36.765 --> 00:02:40.105
yüksek teknolojili kalp cihazına
götürülür.

00:02:40.105 --> 00:02:42.734
Kardiyologlar, tıkanmış arteri
anjiyoplasti

00:02:42.734 --> 00:02:47.365
adı verilen bir işlemle balon şişirerek
yeniden açılabilir.

00:02:47.365 --> 00:02:50.794
Genellikle, arteri açık tutmak için

00:02:50.794 --> 00:02:53.148
metal ya da polimer bir stent
yerleştirirler.

00:02:53.148 --> 00:02:57.625
Daha büyük tıkanıklıklar kroner
arter baypas ameliyatı gerektirebilir.

00:02:57.625 --> 00:03:01.730
Kalp cerrahları, vücudun başka bir
yerinden bir damar ya da arter alarak,

00:03:01.730 --> 00:03:05.866
tıkanıklık etrafındaki kan akışını
yeniden dengeleyebilir.

00:03:05.866 --> 00:03:09.389
Bu işlem kalpteki kan dolaşımını
yeniden düzenler

00:03:09.389 --> 00:03:11.367
ve kalp fonksiyonlarını yeniler.

00:03:11.367 --> 00:03:13.111
Kalp krizi tedavisi gelişiyor

00:03:13.111 --> 00:03:15.448
ama bunu önlemek hayati önem taşıyor.

00:03:15.448 --> 00:03:19.070
Genetik durumun ve yaşam tarzın
senin kriz riskini etkiler.

00:03:19.070 --> 00:03:22.174
İyi haber ise, hayat tarzını
değiştirebilirsin.

00:03:22.174 --> 00:03:24.566
Egzersiz, sağlıklı bir diyet ve
kilo vermek

00:03:24.566 --> 00:03:27.039
önceden geçirmiş olsan da olmasan da,

00:03:27.039 --> 00:03:29.019
kalp krizi riskini azaltır.

00:03:29.019 --> 00:03:32.006
Doktorlar haftada birkaç kez
aerobik aktiviteleri

00:03:32.006 --> 00:03:35.180
ve güç arttırıcı antrenman 
yapılmasını öneriyor.

00:03:35.180 --> 00:03:38.826
Kalp hastalığına neden olan 
doymuş yağlar ve şekerin az olduğu

00:03:38.826 --> 00:03:41.096
bir diyet tam bir kalp dostu.

00:03:41.096 --> 00:03:42.567
Peki ne yemelisin?

00:03:42.567 --> 00:03:44.237
Sebzelerden gelen lifler,

00:03:44.237 --> 00:03:46.683
kırmızı et yerine balık ya da
tavuk tüketimi,

00:03:46.683 --> 00:03:49.946
tüm tahıl ürünleri, ceviz badem gibi

00:03:49.946 --> 00:03:52.356
tüm çerezler faydalıdır.

00:03:52.356 --> 00:03:56.737
Ayrıca iyi bir diyet ve egzersiz planı 
kilonu sağlıklı aralıkta tutmanı sağlar

00:03:56.737 --> 00:03:59.548
ve bu durum 
kalp krizi riskini de azaltır.

00:03:59.548 --> 00:04:03.167
Ve elbette ki ilaçlar da kalp krizini
önlemeye yardımcı olur.

00:04:03.167 --> 00:04:06.267
Örneğin doktorlar, daha önce kalp krizi

00:04:06.267 --> 00:04:09.976
geçiren ya da yüksek 
risk taşıyan hastalarına

00:04:09.976 --> 00:04:12.847
sıklıkla düşük dozlu aspirin yazar.

00:04:12.847 --> 00:04:14.956
İlaçlar yüksek tansiyon, kolestrol,

00:04:14.956 --> 00:04:18.337
diyabet gibi faktörleri düzenlerken
ayrıca kalp krizi

00:04:18.337 --> 00:04:21.038
riskini de azaltır.

00:04:21.038 --> 00:04:25.057
Kalp krizi yaygın olarak görülebilir
ama asla kaçınılmaz değil.

00:04:25.057 --> 00:04:26.176
Sağlıklı bir diyet,

00:04:26.176 --> 00:04:27.599
tütün kullanımından kaçınmak,

00:04:27.599 --> 00:04:28.728
zayıf kalmak,

00:04:28.728 --> 00:04:31.528
sağlıklı bir uyku ve bol miktarda kahkaha

00:04:31.528 --> 00:04:35.769
vücudun en önemli kasının uzun bir süre

00:04:35.769 --> 00:04:37.417
atmasını sağlar.