0:00:07.410,0:00:12.980 Dünyada yaklaşık 7 milyon insan[br]kalp krizinden ölüyor 0:00:12.980,0:00:14.901 ve kalp krizi ya da felç gibi 0:00:14.901,0:00:18.060 problemlere neden olan[br]kardiyovasküler hastalık 0:00:18.060,0:00:20.500 dünyadaki en önde gelen katillerden biri. 0:00:20.500,0:00:22.650 Kalp krizine ne yol açar? 0:00:22.650,0:00:25.140 Tüm kaslar gibi kalbin de [br]oksijene ihtiyacı var 0:00:25.140,0:00:28.550 ve bir kalp krizi esnasında kalbimiz[br]yeterince oksijen alamaz. 0:00:28.550,0:00:30.541 Yağ birikintileri ya da plakalar, 0:00:30.541,0:00:33.241 kroner atardamarda bir duvar oluşturur. 0:00:33.241,0:00:37.208 Bu damarlar, kalbimize gerekli[br]kanı ileten damarlar. 0:00:37.208,0:00:39.490 Plakalar biz yaşlandıkça büyür, 0:00:39.490,0:00:40.760 bunlar bazen bodur, 0:00:40.760,0:00:41.780 bazen katılaşmış, 0:00:41.780,0:00:43.091 bazen de alevlenmiş olur. 0:00:43.091,0:00:45.960 Sonunda bu plakalar tıkanıklığa dönüşür. 0:00:45.960,0:00:48.791 Eğer bu plakalardan biri[br]kırılır ya da çatlarsa 0:00:48.791,0:00:52.169 birkaç dakika içinde etrafında[br]kan pıhtıları oluşur 0:00:52.169,0:00:56.252 ve zaten neredeyse kapalı olan damar[br]tamamen kapanmış olur. 0:00:56.252,0:00:58.712 Kalp kaslarına kan akışı durur 0:00:58.712,0:01:03.061 ve birkaç dakika sonra oksijensiz[br]kalan hücreler ölmeye başlar. 0:01:03.061,0:01:05.911 Buna miyokart enfarktüsü 0:01:05.911,0:01:07.311 ya da kalp krizi denir. 0:01:07.311,0:01:11.302 Tedavi eksikliğinde işler [br]kötüye gidebilir. 0:01:11.302,0:01:14.712 Yaralı olan kas yeterince kan[br]pompalayamayabilir 0:01:14.712,0:01:17.102 ve nabız atışı düzensiz olabilir. 0:01:17.102,0:01:21.472 En kötüsü ise kalp krizi [br]ani ölümlere sebep olabilir. 0:01:21.472,0:01:24.441 Birisinin kalp krizi geçirdiğini[br]nasıl anlarsın? 0:01:24.441,0:01:26.723 En yaygın belirtisi, oksijensiz kalan 0:01:26.723,0:01:29.622 kalp kasının neden olduğu göğüs ağrısı. 0:01:29.622,0:01:32.822 Hastalar bu ağrıyı ezilmeye[br]ya da kıskaça benzetiyor. 0:01:32.822,0:01:34.633 Bu ağrı, sol kola, 0:01:34.633,0:01:35.472 çeneye, 0:01:35.472,0:01:36.241 sırta ya da 0:01:36.241,0:01:37.473 karına yayılabilir. 0:01:37.473,0:01:41.622 Ama bu olay her zaman filmlerdeki gibi[br]ani ve dramatik olmaz. 0:01:41.622,0:01:43.513 Bazı insanlar bulantı 0:01:43.513,0:01:44.932 ya da nefes darlığı yaşar. 0:01:44.932,0:01:48.283 Kadınlarda ve yaşlılarda bu belirtiler[br]daha az olur. 0:01:48.283,0:01:52.592 Onlarda zayıflık ve yorgunluk[br]en büyük belirtilerden biri. 0:01:52.592,0:01:54.513 Ve şaşırtıcı bir biçimde 0:01:54.513,0:01:58.642 özellikle ağrılı sinirleri etkileyen[br]şeker hastalığı olan kişilerde 0:01:58.642,0:02:01.192 kalp krizi sessiz gerçekleşir. 0:02:01.192,0:02:03.993 Eğer birisinin kalp krizi geçirdiğini[br]düşünüyorsan 0:02:03.993,0:02:07.163 hızlı hareket etmen en önemli şey. 0:02:07.163,0:02:11.032 Eğer acil servisi arayabiliyorsan[br]hemen ara. 0:02:11.032,0:02:13.474 Hastaneye hızla gitmenin[br]en iyi yolu onlar. 0:02:13.474,0:02:15.825 Kan incelten aspirin ve 0:02:15.825,0:02:18.624 damarı açan nitrogliserin almak 0:02:18.624,0:02:21.594 kalp krizinin kötüleşmesini[br]engelleyebilir. 0:02:21.594,0:02:24.933 Acil serviste doktorlar,[br]kalp krizi teşhisi koyabilir. 0:02:24.933,0:02:27.524 Kalbin elektriksel aktivitelerini[br]ölçmek için 0:02:27.524,0:02:30.034 yaygın olarak kullanılan[br]elektrokardiyogramı 0:02:30.034,0:02:33.294 ve kalp kasındaki hasarı[br]belirlemek için kan testini uygularlar. 0:02:33.294,0:02:36.765 Daha sonra hasta, tıkanıklıkların[br]yerini belirlemek için 0:02:36.765,0:02:40.105 yüksek teknolojili kalp cihazına[br]götürülür. 0:02:40.105,0:02:42.734 Kardiyologlar, tıkanmış arteri[br]anjiyoplasti 0:02:42.734,0:02:47.365 adı verilen bir işlemle balon şişirerek[br]yeniden açılabilir. 0:02:47.365,0:02:50.794 Genellikle, arteri açık tutmak için 0:02:50.794,0:02:53.148 metal ya da polimer bir stent[br]yerleştirirler. 0:02:53.148,0:02:57.625 Daha büyük tıkanıklıklar kroner[br]arter baypas ameliyatı gerektirebilir. 0:02:57.625,0:03:01.730 Kalp cerrahları, vücudun başka bir[br]yerinden bir damar ya da arter alarak, 0:03:01.730,0:03:05.866 tıkanıklık etrafındaki kan akışını[br]yeniden dengeleyebilir. 0:03:05.866,0:03:09.389 Bu işlem kalpteki kan dolaşımını[br]yeniden düzenler 0:03:09.389,0:03:11.367 ve kalp fonksiyonlarını yeniler. 0:03:11.367,0:03:13.111 Kalp krizi tedavisi gelişiyor 0:03:13.111,0:03:15.448 ama bunu önlemek hayati önem taşıyor. 0:03:15.448,0:03:19.070 Genetik durumun ve yaşam tarzın[br]senin kriz riskini etkiler. 0:03:19.070,0:03:22.174 İyi haber ise, hayat tarzını[br]değiştirebilirsin. 0:03:22.174,0:03:24.566 Egzersiz, sağlıklı bir diyet ve[br]kilo vermek 0:03:24.566,0:03:27.039 önceden geçirmiş olsan da olmasan da, 0:03:27.039,0:03:29.019 kalp krizi riskini azaltır. 0:03:29.019,0:03:32.006 Doktorlar haftada birkaç kez[br]aerobik aktiviteleri 0:03:32.006,0:03:35.180 ve güç arttırıcı antrenman [br]yapılmasını öneriyor. 0:03:35.180,0:03:38.826 Kalp hastalığına neden olan [br]doymuş yağlar ve şekerin az olduğu 0:03:38.826,0:03:41.096 bir diyet tam bir kalp dostu. 0:03:41.096,0:03:42.567 Peki ne yemelisin? 0:03:42.567,0:03:44.237 Sebzelerden gelen lifler, 0:03:44.237,0:03:46.683 kırmızı et yerine balık ya da[br]tavuk tüketimi, 0:03:46.683,0:03:49.946 tüm tahıl ürünleri, ceviz badem gibi 0:03:49.946,0:03:52.356 tüm çerezler faydalıdır. 0:03:52.356,0:03:56.737 Ayrıca iyi bir diyet ve egzersiz planı [br]kilonu sağlıklı aralıkta tutmanı sağlar 0:03:56.737,0:03:59.548 ve bu durum [br]kalp krizi riskini de azaltır. 0:03:59.548,0:04:03.167 Ve elbette ki ilaçlar da kalp krizini[br]önlemeye yardımcı olur. 0:04:03.167,0:04:06.267 Örneğin doktorlar, daha önce kalp krizi 0:04:06.267,0:04:09.976 geçiren ya da yüksek [br]risk taşıyan hastalarına 0:04:09.976,0:04:12.847 sıklıkla düşük dozlu aspirin yazar. 0:04:12.847,0:04:14.956 İlaçlar yüksek tansiyon, kolestrol, 0:04:14.956,0:04:18.337 diyabet gibi faktörleri düzenlerken[br]ayrıca kalp krizi 0:04:18.337,0:04:21.038 riskini de azaltır. 0:04:21.038,0:04:25.057 Kalp krizi yaygın olarak görülebilir[br]ama asla kaçınılmaz değil. 0:04:25.057,0:04:26.176 Sağlıklı bir diyet, 0:04:26.176,0:04:27.599 tütün kullanımından kaçınmak, 0:04:27.599,0:04:28.728 zayıf kalmak, 0:04:28.728,0:04:31.528 sağlıklı bir uyku ve bol miktarda kahkaha 0:04:31.528,0:04:35.769 vücudun en önemli kasının uzun bir süre 0:04:35.769,0:04:37.417 atmasını sağlar.