WEBVTT

00:00:07.410 --> 00:00:12.980
Աշխարհում ամեն տարի սրտի կաթվածից
մահանում է մոտ 7 մլն մարդ,

00:00:12.980 --> 00:00:14.901
իսկ սրտանոթային հիվանդությունը,

00:00:14.901 --> 00:00:18.060
որ հարուցում է սրտի կաթված կամ, 
օրինակ, ինսուլտ,

00:00:18.060 --> 00:00:20.500
աշխարհում առաջինն է մահացության վտանգով։

00:00:20.500 --> 00:00:22.650
Այսպիսով, ո՞րն է սրտի կաթվածի պատճառը։

00:00:22.650 --> 00:00:25.140
Ինչպես բոլոր մկանները, սիրտը ևս
ունի թթվածնի կարիք,

00:00:25.140 --> 00:00:28.550
իսկ սրտի կաթվածի ժամանակ թթվածնի
քանակը չի բավարարում։

00:00:28.550 --> 00:00:30.541
Ճարպի պաշարները կամ հատուկ ափսեները

00:00:30.541 --> 00:00:33.241
առաջանում են մեր կորոնար զարկերակներում։

00:00:33.241 --> 00:00:37.208
Դրանք այն անոթներն են, որ սրտին 
մատակարարում են թթվածնով հարուստ արյուն։

00:00:37.208 --> 00:00:39.490
Այս ափսեները մեծանում են տարիքին
զուգընթաց,

00:00:39.490 --> 00:00:40.760
երբեմն հաստանում են,

00:00:40.760 --> 00:00:41.780
պնդանում

00:00:41.780 --> 00:00:43.091
կամ այրվում։

00:00:43.091 --> 00:00:45.960
Ի վերջո, ափսեները կարող են
առաջացնել խցանում։

00:00:45.960 --> 00:00:48.791
Եթե ափսեներից մեկը պատռվում է կամ ճաքվում,

00:00:48.791 --> 00:00:52.169
րոպեներ անց դրա շուրջ արյունը 
սկսում է մակարդվել,

00:00:52.169 --> 00:00:56.252
և մասամբ խցանված զարկերակը 
կարող է ամբողջությամբ խցանվել։

00:00:56.252 --> 00:00:58.712
Դեպի սրտամկան արյան հոսքը դադարում է,

00:00:58.712 --> 00:01:03.061
իսկ թթվածնի քաղց ունեցող բջիջները 
մեռնում են մի քանի րոպեների ընթացքում։

00:01:03.061 --> 00:01:05.911
Սա սրտամկանի ինֆարկտ է

00:01:05.911 --> 00:01:07.311
կամ սրտի կաթված։

00:01:07.311 --> 00:01:11.302
Վիճակը կարող է արագ վատթարանալ 
բուժման բացակայության պայմաններում։

00:01:11.302 --> 00:01:14.712
Վնասված մկանը կարող է նաև 
դադարել արյուն մղել,

00:01:14.712 --> 00:01:17.102
իսկ դրա արդյունքում հնարավոր է ռիթմի
խախտում:

00:01:17.102 --> 00:01:21.472
Վատթարագույն դեպքում սրտի կաթվածի 
արդյունքում մարդը կարող է հանկարծամահ լինել։

00:01:21.472 --> 00:01:24.441
Իսկ ինչպե՞ս հասկանալ, որ մարդու 
մոտ սրտի կաթված է։

00:01:24.441 --> 00:01:26.723
Ամենաընդհանուր ախտանիշը 
կրծքավանդակի ցավն է,

00:01:26.723 --> 00:01:29.622
որի պատճառը թթվածնազուրկ սրտամկանն է։

00:01:29.622 --> 00:01:32.822
Հիվանդները բնորոշում են այն իբրև
հարված կամ նման մի բան։

00:01:32.822 --> 00:01:34.633
Այն կարող է ճառագայթել դեպի ձախ թևը,

00:01:34.633 --> 00:01:35.472
ծնոտը,

00:01:35.472 --> 00:01:36.241
մեջքը

00:01:36.241 --> 00:01:37.473
կամ որովայնը։

00:01:37.473 --> 00:01:41.622
Բայց դա միշտ այնքան հանկարծակի ու 
դրամատիկ չէ, որքան ֆիլմերում։

00:01:41.622 --> 00:01:43.513
Որոշ մարդիկ ունենում են սրտխաոնոց

00:01:43.513 --> 00:01:44.932
կամ դժվարանում են շնչել։

00:01:44.932 --> 00:01:48.283
Կանանց և տարեցների մոտ այդ ախտանիշները
կարող են լինել ոչ այնքան արտահայտիչ։

00:01:48.283 --> 00:01:52.592
Նրանց դեպքում թուլությունն ու 
հոգնածությունը հիմնական նշաններն են։

00:01:52.592 --> 00:01:54.513
Որքան էլ որ զարմանալի է, շատ մարդկանց 
մոտ, հատկապես՝

00:01:54.513 --> 00:01:58.642
դիաբետով հիվանդների, ում 
մոտ ցավային նյարդերը քայքայված են,

00:01:58.642 --> 00:02:01.192
սրտի կաթվածը կարող է լինել աննկատ։

00:02:01.192 --> 00:02:03.993
Եթե Ձեզ թվում է, որ ինչ-որ մեկի մոտ,
գուցե, սրտի կաթված է,

00:02:03.993 --> 00:02:07.163
ամենակարևոր բանն արագ արձագանքելն է։

00:02:07.163 --> 00:02:11.032
Եթե ունեք կապ առաջին օգության 
ծառայությունների հետ, զանգե՛ք։

00:02:11.032 --> 00:02:13.474
Նրանք հիվանդանոց հասնելու 
ամենաարագ ուղին են։

00:02:13.474 --> 00:02:15.825
Ասպիրինը, որ նոսրացնում է արյունը,

00:02:15.825 --> 00:02:18.624
և նիտրոգլիցերինը, որ բացում է 
զարկերակները,

00:02:18.624 --> 00:02:21.594
կարող են օգնել կայունացնելու 
հիվանդի վիճակը։

00:02:21.594 --> 00:02:24.933
Հիվանդանոցում բժիշկները կարող են 
ախտորոշել սրտի կաթված։

00:02:24.933 --> 00:02:27.524
Նրանք հիմնականում օգտագործում են 
ԷԿԳ (էլեկտրակարդիոգրամմա)՝

00:02:27.524 --> 00:02:30.034
չափելու սրտի էլեկտրական ակտիվությունը,

00:02:30.034 --> 00:02:33.294
և ստուգում են արյունը՝ սրտամկանի 
վնասվածքը գնահատելու համար։

00:02:33.294 --> 00:02:36.765
Հետո հիվանդին տանում են առաջատար 
սարքերով հագեցած սրտային բաժանմունք,

00:02:36.765 --> 00:02:40.105
որտեղ ստուգում են խցանումների 
առաջացման տեղը։

00:02:40.105 --> 00:02:42.734
Սրտաբանները կարող են վերաբացել
խցանված զարկերակը

00:02:42.734 --> 00:02:47.365
օդով լցված փուչիկի օգնությամբ, որն 
անվանում ենք անգիոպլաստիկա։

00:02:47.365 --> 00:02:50.794
Շատ հաճախ նրանք տեղադրում են նաև 
պոլիմերային ստենտ,

00:02:50.794 --> 00:02:53.148
որը զարկերակը բաց է պահում։

00:02:53.148 --> 00:02:57.625
Ավելի ծավալային խցանումների դեպքում 
անհրաժեշտ է կորոնար զարկերակների 
շրջանցային վիրահատություն։

00:02:57.625 --> 00:03:01.730
Մարմնի այլ մասի երակի կամ 
զարկերակի օգտագործմամբ

00:03:01.730 --> 00:03:05.866
սրտի վիրաբույժները կարող են այնպես 
անել, որ արյան հոսքը շրջանցի խցանումը։

00:03:05.866 --> 00:03:09.389
Սա կօգնի վերականգնել արյան 
շրջանառությունը դեպի սրտամկան՝

00:03:09.389 --> 00:03:11.367
վերականգնելով սրտի գործունեությունը։

00:03:11.367 --> 00:03:13.111
Սրտի կաթվածի բուժումն առաջնակարգ է,

00:03:13.111 --> 00:03:15.448
բայց կանխումը ճակատագրական է։

00:03:15.448 --> 00:03:19.070
Ե՛վ գեները, և՛ կենսակերպի գործոնները
ունենում են իրենց ազդեցությունը։

00:03:19.070 --> 00:03:22.174
Լավն այն է, որ Դուք կարող եք փոխել 
Ձեր կենսակերպը։

00:03:22.174 --> 00:03:24.566
Վարժությունները, առողջ սննդակարգն 
ու նիհարելը,

00:03:24.566 --> 00:03:27.039
բոլորն էլ նվազեցնում են 
սրտի կաթվածի հավանականությունը՝

00:03:27.039 --> 00:03:29.019
անկախ նրանից՝ եղե՞լ է նախկինում 
նման դեպք, թե՞ ոչ։

00:03:29.019 --> 00:03:32.006
Բժիշկները խորհուրդ են տալիս մարզվել 
շաբաթական մի քանի անգամ,

00:03:32.006 --> 00:03:35.180
կատարել և՛ աերոբիկ, և՛ մկանները 
զարգացնող վարժություններ։

00:03:35.180 --> 00:03:38.826
Առողջ սննդակարգի մեջ չեն մտնում 
ո՛չ շաքարը, ո՛չ էլ հագեցած ճարպերը,

00:03:38.826 --> 00:03:41.096
որոնք երկուսն էլ կապված են
սրտային հիվանդությունների հետ։

00:03:41.096 --> 00:03:42.567
Եվ այսպես, ի՞նչ է պետք ուտել։

00:03:42.567 --> 00:03:44.237
Բանջարեղենների մանրաթելերը,

00:03:44.237 --> 00:03:46.683
կարմիր մսի փոխարեն հավն ու ձուկը,

00:03:46.683 --> 00:03:49.946
ամբողջ հացահատիկեղենն ու ընկուզեղենը,
օրինակ՝ պոպոքն ու նուշը,

00:03:49.946 --> 00:03:52.356
բոլորն էլ, կարծեք թե, օգտակար են։

00:03:52.356 --> 00:03:56.737
Ճիշտ սննդակարգի ու մարզումների ծրագիրը նույնպես 
կարող են Ձեր քաշը պահել ճիշտ սահմաններում,

00:03:56.737 --> 00:03:59.548
ինչը նույնպես կնվազեցնի սրտի
կաթվածի հավանականությունը։

00:03:59.548 --> 00:04:03.167
Եվ իհարկե, դեղամիջոցները նույնպես 
կարող են օգնել կանխել սրտի կաթվածը։

00:04:03.167 --> 00:04:06.267
Օրինակ՝ բժիշկները հաճախ նշանակում են
փոքր չափաքանակով ասպիրին,

00:04:06.267 --> 00:04:09.976
հիմանակում այն հիվանդներին, ովքեր 
արդեն տարել են սրտի կաթված,

00:04:09.976 --> 00:04:12.847
և նրանց համար, ովքեր գտնվում են 
բարձր ռիսկային գոտում։

00:04:12.847 --> 00:04:14.956
Եվ դեղամիջոցները, որ օգնում են 
պայքարել ռիսկային գործոնների հետ,

00:04:14.956 --> 00:04:18.337
ինչպիսիք են արյան բարձր ճնշումը, 
խոլեստերինն ու դիաբետը,

00:04:18.337 --> 00:04:21.038
նույնպես կօգնեն նվազեցնել սրտի 
կաթվածի վտանգը։

00:04:21.038 --> 00:04:25.057
Սրտի կաթվածը տարածված երևույթ է, բայց դա 
չի նշանակում, որ դրանից խուսափելն անհնար է։

00:04:25.057 --> 00:04:26.176
Առողջ սննդակարգը,

00:04:26.176 --> 00:04:27.599
ծխախոտի բացառումը,

00:04:27.599 --> 00:04:28.728
նիհարությունը,

00:04:28.728 --> 00:04:31.528
բավարար քունն ու շատ ծիծաղը այն

00:04:31.528 --> 00:04:35.769
առաջնային պայմաններն են, որ ապահովում 
են Ձեր մարմնի ամենակարևոր մկանի

00:04:35.769 --> 00:04:37.417
հետագա աշխատանքը։