1
00:00:07,410 --> 00:00:12,980
Աշխարհում ամեն տարի սրտի կաթվածից
մահանում է մոտ 7 մլն մարդ,

2
00:00:12,980 --> 00:00:14,901
իսկ սրտանոթային հիվանդությունը,

3
00:00:14,901 --> 00:00:18,060
որ հարուցում է սրտի կաթված կամ, 
օրինակ, ինսուլտ,

4
00:00:18,060 --> 00:00:20,500
աշխարհում առաջինն է մահացության վտանգով։

5
00:00:20,500 --> 00:00:22,650
Այսպիսով, ո՞րն է սրտի կաթվածի պատճառը։

6
00:00:22,650 --> 00:00:25,140
Ինչպես բոլոր մկանները, սիրտը ևս
ունի թթվածնի կարիք,

7
00:00:25,140 --> 00:00:28,550
իսկ սրտի կաթվածի ժամանակ թթվածնի
քանակը չի բավարարում։

8
00:00:28,550 --> 00:00:30,541
Ճարպի պաշարները կամ հատուկ ափսեները

9
00:00:30,541 --> 00:00:33,241
առաջանում են մեր կորոնար զարկերակներում։

10
00:00:33,241 --> 00:00:37,208
Դրանք այն անոթներն են, որ սրտին 
մատակարարում են թթվածնով հարուստ արյուն։

11
00:00:37,208 --> 00:00:39,490
Այս ափսեները մեծանում են տարիքին
զուգընթաց,

12
00:00:39,490 --> 00:00:40,760
երբեմն հաստանում են,

13
00:00:40,760 --> 00:00:41,780
պնդանում

14
00:00:41,780 --> 00:00:43,091
կամ այրվում։

15
00:00:43,091 --> 00:00:45,960
Ի վերջո, ափսեները կարող են
առաջացնել խցանում։

16
00:00:45,960 --> 00:00:48,791
Եթե ափսեներից մեկը պատռվում է կամ ճաքվում,

17
00:00:48,791 --> 00:00:52,169
րոպեներ անց դրա շուրջ արյունը 
սկսում է մակարդվել,

18
00:00:52,169 --> 00:00:56,252
և մասամբ խցանված զարկերակը 
կարող է ամբողջությամբ խցանվել։

19
00:00:56,252 --> 00:00:58,712
Դեպի սրտամկան արյան հոսքը դադարում է,

20
00:00:58,712 --> 00:01:03,061
իսկ թթվածնի քաղց ունեցող բջիջները 
մեռնում են մի քանի րոպեների ընթացքում։

21
00:01:03,061 --> 00:01:05,911
Սա սրտամկանի ինֆարկտ է

22
00:01:05,911 --> 00:01:07,311
կամ սրտի կաթված։

23
00:01:07,311 --> 00:01:11,302
Վիճակը կարող է արագ վատթարանալ 
բուժման բացակայության պայմաններում։

24
00:01:11,302 --> 00:01:14,712
Վնասված մկանը կարող է նաև 
դադարել արյուն մղել,

25
00:01:14,712 --> 00:01:17,102
իսկ դրա արդյունքում հնարավոր է ռիթմի
խախտում:

26
00:01:17,102 --> 00:01:21,472
Վատթարագույն դեպքում սրտի կաթվածի 
արդյունքում մարդը կարող է հանկարծամահ լինել։

27
00:01:21,472 --> 00:01:24,441
Իսկ ինչպե՞ս հասկանալ, որ մարդու 
մոտ սրտի կաթված է։

28
00:01:24,441 --> 00:01:26,723
Ամենաընդհանուր ախտանիշը 
կրծքավանդակի ցավն է,

29
00:01:26,723 --> 00:01:29,622
որի պատճառը թթվածնազուրկ սրտամկանն է։

30
00:01:29,622 --> 00:01:32,822
Հիվանդները բնորոշում են այն իբրև
հարված կամ նման մի բան։

31
00:01:32,822 --> 00:01:34,633
Այն կարող է ճառագայթել դեպի ձախ թևը,

32
00:01:34,633 --> 00:01:35,472
ծնոտը,

33
00:01:35,472 --> 00:01:36,241
մեջքը

34
00:01:36,241 --> 00:01:37,473
կամ որովայնը։

35
00:01:37,473 --> 00:01:41,622
Բայց դա միշտ այնքան հանկարծակի ու 
դրամատիկ չէ, որքան ֆիլմերում։

36
00:01:41,622 --> 00:01:43,513
Որոշ մարդիկ ունենում են սրտխաոնոց

37
00:01:43,513 --> 00:01:44,932
կամ դժվարանում են շնչել։

38
00:01:44,932 --> 00:01:48,283
Կանանց և տարեցների մոտ այդ ախտանիշները
կարող են լինել ոչ այնքան արտահայտիչ։

39
00:01:48,283 --> 00:01:52,592
Նրանց դեպքում թուլությունն ու 
հոգնածությունը հիմնական նշաններն են։

40
00:01:52,592 --> 00:01:54,513
Որքան էլ որ զարմանալի է, շատ մարդկանց 
մոտ, հատկապես՝

41
00:01:54,513 --> 00:01:58,642
դիաբետով հիվանդների, ում 
մոտ ցավային նյարդերը քայքայված են,

42
00:01:58,642 --> 00:02:01,192
սրտի կաթվածը կարող է լինել աննկատ։

43
00:02:01,192 --> 00:02:03,993
Եթե Ձեզ թվում է, որ ինչ-որ մեկի մոտ,
գուցե, սրտի կաթված է,

44
00:02:03,993 --> 00:02:07,163
ամենակարևոր բանն արագ արձագանքելն է։

45
00:02:07,163 --> 00:02:11,032
Եթե ունեք կապ առաջին օգության 
ծառայությունների հետ, զանգե՛ք։

46
00:02:11,032 --> 00:02:13,474
Նրանք հիվանդանոց հասնելու 
ամենաարագ ուղին են։

47
00:02:13,474 --> 00:02:15,825
Ասպիրինը, որ նոսրացնում է արյունը,

48
00:02:15,825 --> 00:02:18,624
և նիտրոգլիցերինը, որ բացում է 
զարկերակները,

49
00:02:18,624 --> 00:02:21,594
կարող են օգնել կայունացնելու 
հիվանդի վիճակը։

50
00:02:21,594 --> 00:02:24,933
Հիվանդանոցում բժիշկները կարող են 
ախտորոշել սրտի կաթված։

51
00:02:24,933 --> 00:02:27,524
Նրանք հիմնականում օգտագործում են 
ԷԿԳ (էլեկտրակարդիոգրամմա)՝

52
00:02:27,524 --> 00:02:30,034
չափելու սրտի էլեկտրական ակտիվությունը,

53
00:02:30,034 --> 00:02:33,294
և ստուգում են արյունը՝ սրտամկանի 
վնասվածքը գնահատելու համար։

54
00:02:33,294 --> 00:02:36,765
Հետո հիվանդին տանում են առաջատար 
սարքերով հագեցած սրտային բաժանմունք,

55
00:02:36,765 --> 00:02:40,105
որտեղ ստուգում են խցանումների 
առաջացման տեղը։

56
00:02:40,105 --> 00:02:42,734
Սրտաբանները կարող են վերաբացել
խցանված զարկերակը

57
00:02:42,734 --> 00:02:47,365
օդով լցված փուչիկի օգնությամբ, որն 
անվանում ենք անգիոպլաստիկա։

58
00:02:47,365 --> 00:02:50,794
Շատ հաճախ նրանք տեղադրում են նաև 
պոլիմերային ստենտ,

59
00:02:50,794 --> 00:02:53,148
որը զարկերակը բաց է պահում։

60
00:02:53,148 --> 00:02:57,625
Ավելի ծավալային խցանումների դեպքում 
անհրաժեշտ է կորոնար զարկերակների 
շրջանցային վիրահատություն։

61
00:02:57,625 --> 00:03:01,730
Մարմնի այլ մասի երակի կամ 
զարկերակի օգտագործմամբ

62
00:03:01,730 --> 00:03:05,866
սրտի վիրաբույժները կարող են այնպես 
անել, որ արյան հոսքը շրջանցի խցանումը։

63
00:03:05,866 --> 00:03:09,389
Սա կօգնի վերականգնել արյան 
շրջանառությունը դեպի սրտամկան՝

64
00:03:09,389 --> 00:03:11,367
վերականգնելով սրտի գործունեությունը։

65
00:03:11,367 --> 00:03:13,111
Սրտի կաթվածի բուժումն առաջնակարգ է,

66
00:03:13,111 --> 00:03:15,448
բայց կանխումը ճակատագրական է։

67
00:03:15,448 --> 00:03:19,070
Ե՛վ գեները, և՛ կենսակերպի գործոնները
ունենում են իրենց ազդեցությունը։

68
00:03:19,070 --> 00:03:22,174
Լավն այն է, որ Դուք կարող եք փոխել 
Ձեր կենսակերպը։

69
00:03:22,174 --> 00:03:24,566
Վարժությունները, առողջ սննդակարգն 
ու նիհարելը,

70
00:03:24,566 --> 00:03:27,039
բոլորն էլ նվազեցնում են 
սրտի կաթվածի հավանականությունը՝

71
00:03:27,039 --> 00:03:29,019
անկախ նրանից՝ եղե՞լ է նախկինում 
նման դեպք, թե՞ ոչ։

72
00:03:29,019 --> 00:03:32,006
Բժիշկները խորհուրդ են տալիս մարզվել 
շաբաթական մի քանի անգամ,

73
00:03:32,006 --> 00:03:35,180
կատարել և՛ աերոբիկ, և՛ մկանները 
զարգացնող վարժություններ։

74
00:03:35,180 --> 00:03:38,826
Առողջ սննդակարգի մեջ չեն մտնում 
ո՛չ շաքարը, ո՛չ էլ հագեցած ճարպերը,

75
00:03:38,826 --> 00:03:41,096
որոնք երկուսն էլ կապված են
սրտային հիվանդությունների հետ։

76
00:03:41,096 --> 00:03:42,567
Եվ այսպես, ի՞նչ է պետք ուտել։

77
00:03:42,567 --> 00:03:44,237
Բանջարեղենների մանրաթելերը,

78
00:03:44,237 --> 00:03:46,683
կարմիր մսի փոխարեն հավն ու ձուկը,

79
00:03:46,683 --> 00:03:49,946
ամբողջ հացահատիկեղենն ու ընկուզեղենը,
օրինակ՝ պոպոքն ու նուշը,

80
00:03:49,946 --> 00:03:52,356
բոլորն էլ, կարծեք թե, օգտակար են։

81
00:03:52,356 --> 00:03:56,737
Ճիշտ սննդակարգի ու մարզումների ծրագիրը նույնպես 
կարող են Ձեր քաշը պահել ճիշտ սահմաններում,

82
00:03:56,737 --> 00:03:59,548
ինչը նույնպես կնվազեցնի սրտի
կաթվածի հավանականությունը։

83
00:03:59,548 --> 00:04:03,167
Եվ իհարկե, դեղամիջոցները նույնպես 
կարող են օգնել կանխել սրտի կաթվածը։

84
00:04:03,167 --> 00:04:06,267
Օրինակ՝ բժիշկները հաճախ նշանակում են
փոքր չափաքանակով ասպիրին,

85
00:04:06,267 --> 00:04:09,976
հիմանակում այն հիվանդներին, ովքեր 
արդեն տարել են սրտի կաթված,

86
00:04:09,976 --> 00:04:12,847
և նրանց համար, ովքեր գտնվում են 
բարձր ռիսկային գոտում։

87
00:04:12,847 --> 00:04:14,956
Եվ դեղամիջոցները, որ օգնում են 
պայքարել ռիսկային գործոնների հետ,

88
00:04:14,956 --> 00:04:18,337
ինչպիսիք են արյան բարձր ճնշումը, 
խոլեստերինն ու դիաբետը,

89
00:04:18,337 --> 00:04:21,038
նույնպես կօգնեն նվազեցնել սրտի 
կաթվածի վտանգը։

90
00:04:21,038 --> 00:04:25,057
Սրտի կաթվածը տարածված երևույթ է, բայց դա 
չի նշանակում, որ դրանից խուսափելն անհնար է։

91
00:04:25,057 --> 00:04:26,176
Առողջ սննդակարգը,

92
00:04:26,176 --> 00:04:27,599
ծխախոտի բացառումը,

93
00:04:27,599 --> 00:04:28,728
նիհարությունը,

94
00:04:28,728 --> 00:04:31,528
բավարար քունն ու շատ ծիծաղը այն

95
00:04:31,528 --> 00:04:35,769
առաջնային պայմաններն են, որ ապահովում 
են Ձեր մարմնի ամենակարևոր մկանի

96
00:04:35,769 --> 00:04:37,417
հետագա աշխատանքը։