0:00:07.410,0:00:12.980
Աշխարհում ամեն տարի սրտի կաթվածից[br]մահանում է մոտ 7 մլն մարդ,

0:00:12.980,0:00:14.901
իսկ սրտանոթային հիվանդությունը,

0:00:14.901,0:00:18.060
որ հարուցում է սրտի կաթված կամ, [br]օրինակ, ինսուլտ,

0:00:18.060,0:00:20.500
աշխարհում առաջինն է մահացության վտանգով։

0:00:20.500,0:00:22.650
Այսպիսով, ո՞րն է սրտի կաթվածի պատճառը։

0:00:22.650,0:00:25.140
Ինչպես բոլոր մկանները, սիրտը ևս[br]ունի թթվածնի կարիք,

0:00:25.140,0:00:28.550
իսկ սրտի կաթվածի ժամանակ թթվածնի[br]քանակը չի բավարարում։

0:00:28.550,0:00:30.541
Ճարպի պաշարները կամ հատուկ ափսեները

0:00:30.541,0:00:33.241
առաջանում են մեր կորոնար զարկերակներում։

0:00:33.241,0:00:37.208
Դրանք այն անոթներն են, որ սրտին [br]մատակարարում են թթվածնով հարուստ արյուն։

0:00:37.208,0:00:39.490
Այս ափսեները մեծանում են տարիքին[br]զուգընթաց,

0:00:39.490,0:00:40.760
երբեմն հաստանում են,

0:00:40.760,0:00:41.780
պնդանում

0:00:41.780,0:00:43.091
կամ այրվում։

0:00:43.091,0:00:45.960
Ի վերջո, ափսեները կարող են[br]առաջացնել խցանում։

0:00:45.960,0:00:48.791
Եթե ափսեներից մեկը պատռվում է կամ ճաքվում,

0:00:48.791,0:00:52.169
րոպեներ անց դրա շուրջ արյունը [br]սկսում է մակարդվել,

0:00:52.169,0:00:56.252
և մասամբ խցանված զարկերակը [br]կարող է ամբողջությամբ խցանվել։

0:00:56.252,0:00:58.712
Դեպի սրտամկան արյան հոսքը դադարում է,

0:00:58.712,0:01:03.061
իսկ թթվածնի քաղց ունեցող բջիջները [br]մեռնում են մի քանի րոպեների ընթացքում։

0:01:03.061,0:01:05.911
Սա սրտամկանի ինֆարկտ է

0:01:05.911,0:01:07.311
կամ սրտի կաթված։

0:01:07.311,0:01:11.302
Վիճակը կարող է արագ վատթարանալ [br]բուժման բացակայության պայմաններում։

0:01:11.302,0:01:14.712
Վնասված մկանը կարող է նաև [br]դադարել արյուն մղել,

0:01:14.712,0:01:17.102
իսկ դրա արդյունքում հնարավոր է ռիթմի[br]խախտում:

0:01:17.102,0:01:21.472
Վատթարագույն դեպքում սրտի կաթվածի [br]արդյունքում մարդը կարող է հանկարծամահ լինել։

0:01:21.472,0:01:24.441
Իսկ ինչպե՞ս հասկանալ, որ մարդու [br]մոտ սրտի կաթված է։

0:01:24.441,0:01:26.723
Ամենաընդհանուր ախտանիշը [br]կրծքավանդակի ցավն է,

0:01:26.723,0:01:29.622
որի պատճառը թթվածնազուրկ սրտամկանն է։

0:01:29.622,0:01:32.822
Հիվանդները բնորոշում են այն իբրև[br]հարված կամ նման մի բան։

0:01:32.822,0:01:34.633
Այն կարող է ճառագայթել դեպի ձախ թևը,

0:01:34.633,0:01:35.472
ծնոտը,

0:01:35.472,0:01:36.241
մեջքը

0:01:36.241,0:01:37.473
կամ որովայնը։

0:01:37.473,0:01:41.622
Բայց դա միշտ այնքան հանկարծակի ու [br]դրամատիկ չէ, որքան ֆիլմերում։

0:01:41.622,0:01:43.513
Որոշ մարդիկ ունենում են սրտխաոնոց

0:01:43.513,0:01:44.932
կամ դժվարանում են շնչել։

0:01:44.932,0:01:48.283
Կանանց և տարեցների մոտ այդ ախտանիշները[br]կարող են լինել ոչ այնքան արտահայտիչ։

0:01:48.283,0:01:52.592
Նրանց դեպքում թուլությունն ու [br]հոգնածությունը հիմնական նշաններն են։

0:01:52.592,0:01:54.513
Որքան էլ որ զարմանալի է, շատ մարդկանց [br]մոտ, հատկապես՝

0:01:54.513,0:01:58.642
դիաբետով հիվանդների, ում [br]մոտ ցավային նյարդերը քայքայված են,

0:01:58.642,0:02:01.192
սրտի կաթվածը կարող է լինել աննկատ։

0:02:01.192,0:02:03.993
Եթե Ձեզ թվում է, որ ինչ-որ մեկի մոտ,[br]գուցե, սրտի կաթված է,

0:02:03.993,0:02:07.163
ամենակարևոր բանն արագ արձագանքելն է։

0:02:07.163,0:02:11.032
Եթե ունեք կապ առաջին օգության [br]ծառայությունների հետ, զանգե՛ք։

0:02:11.032,0:02:13.474
Նրանք հիվանդանոց հասնելու [br]ամենաարագ ուղին են։

0:02:13.474,0:02:15.825
Ասպիրինը, որ նոսրացնում է արյունը,

0:02:15.825,0:02:18.624
և նիտրոգլիցերինը, որ բացում է [br]զարկերակները,

0:02:18.624,0:02:21.594
կարող են օգնել կայունացնելու [br]հիվանդի վիճակը։

0:02:21.594,0:02:24.933
Հիվանդանոցում բժիշկները կարող են [br]ախտորոշել սրտի կաթված։

0:02:24.933,0:02:27.524
Նրանք հիմնականում օգտագործում են [br]ԷԿԳ (էլեկտրակարդիոգրամմա)՝

0:02:27.524,0:02:30.034
չափելու սրտի էլեկտրական ակտիվությունը,

0:02:30.034,0:02:33.294
և ստուգում են արյունը՝ սրտամկանի [br]վնասվածքը գնահատելու համար։

0:02:33.294,0:02:36.765
Հետո հիվանդին տանում են առաջատար [br]սարքերով հագեցած սրտային բաժանմունք,

0:02:36.765,0:02:40.105
որտեղ ստուգում են խցանումների [br]առաջացման տեղը։

0:02:40.105,0:02:42.734
Սրտաբանները կարող են վերաբացել[br]խցանված զարկերակը

0:02:42.734,0:02:47.365
օդով լցված փուչիկի օգնությամբ, որն [br]անվանում ենք անգիոպլաստիկա։

0:02:47.365,0:02:50.794
Շատ հաճախ նրանք տեղադրում են նաև [br]պոլիմերային ստենտ,

0:02:50.794,0:02:53.148
որը զարկերակը բաց է պահում։

0:02:53.148,0:02:57.625
Ավելի ծավալային խցանումների դեպքում [br]անհրաժեշտ է կորոնար զարկերակների [br]շրջանցային վիրահատություն։

0:02:57.625,0:03:01.730
Մարմնի այլ մասի երակի կամ [br]զարկերակի օգտագործմամբ

0:03:01.730,0:03:05.866
սրտի վիրաբույժները կարող են այնպես [br]անել, որ արյան հոսքը շրջանցի խցանումը։

0:03:05.866,0:03:09.389
Սա կօգնի վերականգնել արյան [br]շրջանառությունը դեպի սրտամկան՝

0:03:09.389,0:03:11.367
վերականգնելով սրտի գործունեությունը։

0:03:11.367,0:03:13.111
Սրտի կաթվածի բուժումն առաջնակարգ է,

0:03:13.111,0:03:15.448
բայց կանխումը ճակատագրական է։

0:03:15.448,0:03:19.070
Ե՛վ գեները, և՛ կենսակերպի գործոնները[br]ունենում են իրենց ազդեցությունը։

0:03:19.070,0:03:22.174
Լավն այն է, որ Դուք կարող եք փոխել [br]Ձեր կենսակերպը։

0:03:22.174,0:03:24.566
Վարժությունները, առողջ սննդակարգն [br]ու նիհարելը,

0:03:24.566,0:03:27.039
բոլորն էլ նվազեցնում են [br]սրտի կաթվածի հավանականությունը՝

0:03:27.039,0:03:29.019
անկախ նրանից՝ եղե՞լ է նախկինում [br]նման դեպք, թե՞ ոչ։

0:03:29.019,0:03:32.006
Բժիշկները խորհուրդ են տալիս մարզվել [br]շաբաթական մի քանի անգամ,

0:03:32.006,0:03:35.180
կատարել և՛ աերոբիկ, և՛ մկանները [br]զարգացնող վարժություններ։

0:03:35.180,0:03:38.826
Առողջ սննդակարգի մեջ չեն մտնում [br]ո՛չ շաքարը, ո՛չ էլ հագեցած ճարպերը,

0:03:38.826,0:03:41.096
որոնք երկուսն էլ կապված են[br]սրտային հիվանդությունների հետ։

0:03:41.096,0:03:42.567
Եվ այսպես, ի՞նչ է պետք ուտել։

0:03:42.567,0:03:44.237
Բանջարեղենների մանրաթելերը,

0:03:44.237,0:03:46.683
կարմիր մսի փոխարեն հավն ու ձուկը,

0:03:46.683,0:03:49.946
ամբողջ հացահատիկեղենն ու ընկուզեղենը,[br]օրինակ՝ պոպոքն ու նուշը,

0:03:49.946,0:03:52.356
բոլորն էլ, կարծեք թե, օգտակար են։

0:03:52.356,0:03:56.737
Ճիշտ սննդակարգի ու մարզումների ծրագիրը նույնպես [br]կարող են Ձեր քաշը պահել ճիշտ սահմաններում,

0:03:56.737,0:03:59.548
ինչը նույնպես կնվազեցնի սրտի[br]կաթվածի հավանականությունը։

0:03:59.548,0:04:03.167
Եվ իհարկե, դեղամիջոցները նույնպես [br]կարող են օգնել կանխել սրտի կաթվածը։

0:04:03.167,0:04:06.267
Օրինակ՝ բժիշկները հաճախ նշանակում են[br]փոքր չափաքանակով ասպիրին,

0:04:06.267,0:04:09.976
հիմանակում այն հիվանդներին, ովքեր [br]արդեն տարել են սրտի կաթված,

0:04:09.976,0:04:12.847
և նրանց համար, ովքեր գտնվում են [br]բարձր ռիսկային գոտում։

0:04:12.847,0:04:14.956
Եվ դեղամիջոցները, որ օգնում են [br]պայքարել ռիսկային գործոնների հետ,

0:04:14.956,0:04:18.337
ինչպիսիք են արյան բարձր ճնշումը, [br]խոլեստերինն ու դիաբետը,

0:04:18.337,0:04:21.038
նույնպես կօգնեն նվազեցնել սրտի [br]կաթվածի վտանգը։

0:04:21.038,0:04:25.057
Սրտի կաթվածը տարածված երևույթ է, բայց դա [br]չի նշանակում, որ դրանից խուսափելն անհնար է։

0:04:25.057,0:04:26.176
Առողջ սննդակարգը,

0:04:26.176,0:04:27.599
ծխախոտի բացառումը,

0:04:27.599,0:04:28.728
նիհարությունը,

0:04:28.728,0:04:31.528
բավարար քունն ու շատ ծիծաղը այն

0:04:31.528,0:04:35.769
առաջնային պայմաններն են, որ ապահովում [br]են Ձեր մարմնի ամենակարևոր մկանի

0:04:35.769,0:04:37.417
հետագա աշխատանքը։