0:00:00.954,0:00:02.261
Şu anda yaptığım

0:00:03.006,0:00:06.574
bir düşünce deneyi.

0:00:07.558,0:00:10.578
Belki de biliyorsunuz veya okudunuz

0:00:10.602,0:00:12.366
bu kişi tarafından yazılan bu kitabı.

0:00:12.460,0:00:15.918
Muhtemelen şimdiye kadar yazılmış [br]ilk ve belki de tek

0:00:15.942,0:00:17.807
en çok satan ekonomi kitabı olabilir.

0:00:18.092,0:00:21.092
Ve muhtemelen ne yazdığına[br]dair bir parça bilginiz vardır.

0:00:21.550,0:00:27.637
Tüm dünyadaki ulusların refah[br]seviyesinin artmasının;

0:00:27.661,0:00:31.647
bireylerin, kendi çıkarlarının peşinden[br]gitmeleri ile oluşacağını söyler.

0:00:32.153,0:00:36.814
Dünyanın refahı için gerekli mekanizma[br]bireysel çıkardır.

0:00:37.717,0:00:40.110
Ama Adam Smith lle ilgili komik olan şey

0:00:40.134,0:00:42.632
daha çok evde oturan bir adam olmasıydı.

0:00:43.073,0:00:46.308
Edinburgh ve sonrasında Fransa[br]ile İsviçre'nin

0:00:46.332,0:00:48.510
dışına gerçekte hiç çıkmamıştı.

0:00:49.685,0:00:52.543
Bu yüzden benim düşünce deneyim

0:00:52.997,0:00:57.309
Adam Smith Afrika'yı ziyaret etseydi[br]ne olacağını hayal etmek üzerine.

0:00:58.917,0:01:02.862
Ve neyse ki bu kolay bir cevap olacak,

0:01:03.868,0:01:08.925
çünkü Arap hukukçu ve seyyah İbn Battuta

0:01:09.902,0:01:13.765
Afrika'nın doğu sahilini[br]14. yüzyılda ziyaret etmişti.

0:01:14.101,0:01:17.000
Mogadişu'ya ulaştığında[br]bir pazar yeri gördü

0:01:17.000,0:01:18.657
ve o yer hakkında yazdı.

0:01:18.971,0:01:22.580
Ve basitçe, tüccarların gemileri[br]limana geliyordu

0:01:22.784,0:01:24.823
ve yanaşmalarına dahi izin verilmiyordu.

0:01:24.833,0:01:26.704
Limana gelince demir atıyorlar

0:01:26.908,0:01:28.666
ve botlarla karaya yanaşıyorlardı.

0:01:28.870,0:01:33.224
Yerli halk onları karşılıyor ve "Siz benim[br]misafirimsiniz, ben de sizin aracınızım".

0:01:33.984,0:01:37.324
Tüccarlar ancak yerli aracılar sayesinde[br]ticaret yapabiliyorlar

0:01:37.788,0:01:40.923
ve bu yol dışında direkt aracısız ticaret[br]yapmaya kalkışırlarsa

0:01:41.297,0:01:45.664
mahkemeye çıkmak zorunda kalıp[br]ticaret yapamayabilirler

0:01:45.688,0:01:47.526
ve şehirden uzaklaştırılırlardı.

0:01:47.730,0:01:50.484
Bu mekanizma sayesinde[br]herkesin geliri artıyordu.

0:01:51.502,0:01:54.527
Bu durumdaki kişi Adam Smith olsaydı[br]ekrandaki kişiye benzerdi

0:01:54.527,0:01:57.941
ve şöyle derdi. "Evet![br]Bu karşılıklı kazanç

0:01:57.965,0:02:00.596
ve serbest pazarın kazancını paylaşmak.

0:02:00.620,0:02:03.262
Ve ben bu soruyu bu oturumun[br]başında sunum yapan

0:02:03.286,0:02:06.758
Christian'a (Benimana) yönelttim.

0:02:06.782,0:02:09.655
O da; "Eğer adam Adam Smith[br]Afrika'ya gelseydi,

0:02:09.679,0:02:13.875
Airbnb ve Uber'den çok daha önce[br]bir paylaşım ekonomisi oluşurdu."

0:02:13.899,0:02:15.199
diye yanıtladı. Bu doğru.

0:02:15.714,0:02:18.509
Eğer bunu şimdiki iş hayatına[br]uygulasaydık,

0:02:19.358,0:02:20.780
gerçekten çok ilginç olurdu.

0:02:20.804,0:02:23.484
Ülkelere akan çok para olurdu.

0:02:23.508,0:02:28.968
Ekrandaki rakamlar, bu ülkelerdeki[br]ihracatın sadece %10'u.

0:02:29.633,0:02:35.969
İlginçtir ki karşılıklı faydaya dayalı[br]ekonomi hâlen var

0:02:35.993,0:02:39.827
ve bunun örneklerine tuhaf[br]yerlerde rastlıyoruz.

0:02:39.851,0:02:42.305
Burası Alaba Uluslararası Pazarı.

0:02:42.329,0:02:45.686
Burası Batı Afrikada'ki [br]en büyük elektronik pazar.

0:02:46.270,0:02:47.848
10.000 tüccar her yıl

0:02:48.002,0:02:50.528
4 milyar dolarlık ticaret yapıyorlar.

0:02:50.812,0:02:53.946
Ve Adam Smith'in ateşli[br]havarileri olduklarını söylüyorlar.

0:02:54.040,0:02:56.748
Rekabet büyük ve hepimiz[br]bireysel olarak bunun içindeyiz,

0:02:57.062,0:02:58.674
hükûmet bize yardım etmiyor.

0:02:58.808,0:03:02.104
Ama ilginç olan gerçek,[br]daha fazla sorduğumda

0:03:02.128,0:03:05.078
konu pazarı neyin büyüttüğü değildi.

0:03:05.777,0:03:08.681
Tüm olanların sahne arkasında pazarın

0:03:08.705,0:03:12.530
büyümesini sağlayan bazı prensipler var.

0:03:13.194,0:03:16.529
Ve iddia ettikleri Kral James İncil'i ve

0:03:16.553,0:03:19.940
"Kendini Nasıl Satarsın" adlı kitabın[br]bir karışımıydı.

0:03:19.964,0:03:22.628
Mesajlarında söyledikleri buydu.

0:03:22.652,0:03:26.769
Ama gerçekte bu pazarda[br]bir paylaşım prensibi hüküm sürüyordu.

0:03:27.705,0:03:32.483
"Global ticarete nasıl başladın?" diye[br]sorduğum her tüccar,

0:03:32.507,0:03:35.678
"Beni patronum bu işe yerleştirdi"[br]diye yanıt verdi.

0:03:36.262,0:03:40.463
En sonunda "İşe yerleştirme ne demek?"[br]diye sormayı akıl ettim.

0:03:40.487,0:03:43.161
Ortaya çıktı ki hizmetinde çalışıp

0:03:43.185,0:03:44.704
çıraklığını yaptığınız kişiye

0:03:44.728,0:03:48.242
işinizi kurmak için şiddetle[br]ihtiyacınız olduğuydu.

0:03:48.746,0:03:51.297
Bu şu demek; kiranızı 2-3 yıl[br]boyunca ödüyorlar

0:03:51.321,0:03:53.349
ve size dışarı çıkıp dünya ile ticaret

0:03:53.593,0:03:56.460
yapmanızı sağlayacak nakdi veriyorlar.

0:03:57.018,0:04:00.116
Bu yerel bir şekilde oluşturulan[br]girişim sermayesi değil mi?

0:04:00.140,0:04:02.518
Ve size neredeyse kesinlikle[br]söyleyebilirim;

0:04:02.542,0:04:08.435
Alaba Uluslararası Pazarı'ndaki[br]bu Igbo çıraklık sistemi

0:04:08.459,0:04:13.873
dünyadaki en büyük kuluçka platformu.

0:04:14.304,0:04:18.135
Her gecekondu bölgesinde[br]atlıkarınca misali dönen

0:04:18.359,0:04:21.730
böyle pek çok paylaşım ekonomisi var.

0:04:21.884,0:04:23.908
Farklı kültürlerde başka [br]adlarla anılıyorlar.

0:04:23.908,0:04:25.228
Biz Kenya'dakini gördük.

0:04:25.228,0:04:26.985
Bu bir çeşit nakit yaratma yöntemi.

0:04:26.985,0:04:29.458
Bir çanağa haftada bir[br]insanlar para koyuyor

0:04:29.458,0:04:32.459
ve sonraki hafta yine koyuyorlar.[br]En sonunda grubun bir üyesi

0:04:32.459,0:04:34.427
parayı alıp istediği şekilde harcıyor.

0:04:34.451,0:04:37.038
Ve "acequias" diye bir söz var.

0:04:37.062,0:04:38.968
Bu İspanyolca bir sözcük.

0:04:38.968,0:04:41.558
Ama aslında Kuzey Afrika [br]Arapça'sından geliyor;

0:04:41.558,0:04:43.186
"saqiya" su değirmeni demek.

0:04:43.420,0:04:47.696
"Acequia" su kıtlığında[br]suyu paylaşmak için bir sistem.

0:04:47.720,0:04:51.062
Bu sistem Kuzey Afrika'dan İspanya'ya

0:04:51.086,0:04:53.698
ve İspanya'dan [br]Birleşik Devletler'in batısına

0:04:53.722,0:04:55.610
taşınan ve hâlen kullanılan bir sistem.

0:04:55.862,0:04:59.646
Bu sistemde su; ilk gelen değil

0:04:59.670,0:05:01.818
en çok ihtiyacı olan[br]tarafından kullanılıyor.

0:05:03.338,0:05:07.133
Llew'in (Claasen) dün blok zinciri ve[br]kripto para birimleri ile ilgili

0:05:07.158,0:05:11.920
söylediklerine saygı duymakla birlikte,[br]söylenenin aksine

0:05:11.944,0:05:14.935
ortak hareket edenlerde trajik[br]şeyler olmuyor.

0:05:14.959,0:05:19.694
"Acequias"ta insanlar nadir[br]su kaynaklarını yıllar,

0:05:19.718,0:05:22.943
yüzyıllar ve yüzlerce yüzyıllar boyunca[br]yönetebiliyorlar.

0:05:24.717,0:05:29.361
Dolayısıyla bu düşünce deneyini[br]biraz daha ileri götürmek istedim.

0:05:29.385,0:05:36.160
Toplumsal ortaklıkla yönetilebilecek[br]şeyler öneriyorum;

0:05:36.184,0:05:42.301
kısıtlı maddi kaynaklar, nakit para

0:05:42.325,0:05:43.811
ve kıt kaynaklar.

0:05:45.383,0:05:50.391
Bana öyle geliyor ki aslında[br]iki tür kapitalizm var.

0:05:51.250,0:05:54.336
"Tepenin en üstü" dediğim[br]kapitalizme sahibiz.

0:05:54.907,0:05:57.345
Bu konuda gerçekten çok ilginç[br]istatistikler var.

0:05:57.369,0:06:03.597
Nijerya nüfusunun yüzde binde üçü;[br]ülkenin gayri safi yurt içi hasılasının

0:06:03.621,0:06:08.902
dörtte birine denk gelecek refahı[br]kontrol ediyor.

0:06:09.770,0:06:13.177
Nijerya nüfusunun on binde biri;[br]ülkenin gayri safi yurt içi hasılasının

0:06:13.177,0:06:18.741
yüzde 75'ine denk gelecek[br]refahı kontrol ediyor.

0:06:19.412,0:06:22.309
Bu; "tepenin en üstü" dediğim kapitalizm.

0:06:22.649,0:06:25.507
Geriye kalan herkes ise bu adamla beraber,

0:06:25.681,0:06:28.204
aile oyunları [br]ve vücut geliştirme cihazlarını

0:06:28.498,0:06:31.265
Lagos'ta bir otobanda yavaş trafikte[br]satmaya çalışıyor.

0:06:31.409,0:06:35.098
Yavaş bir trafikte aile oyunları ve vücut[br]geliştirme cihazları satıyorsanız

0:06:35.272,0:06:39.665
sıkışık trafik gerçekten ama gerçekten[br]kötüdür değil mi?

0:06:39.689,0:06:42.211
Küresel ekonomideki bizler [br]benim deyimimle

0:06:42.465,0:06:45.856
"çürüme kapitalizmine" yakalandık.

0:06:46.320,0:06:49.623
Çünkü hiçbir şekilde başınızı kaldırıp[br]dışına çıkamıyorsunuz.

0:06:50.142,0:06:52.886
Paylaşım ekonomisinde bahsettiğim

0:06:53.000,0:06:54.561
hiçbir kaynağı bulamıyoruz.

0:06:54.615,0:06:58.443
Çünkü kaynaklar; cassava (bitkisi)[br]ve kapitalizm benzerlik tezindeki

0:06:58.787,0:07:01.745
gibi bir yerlerde öylece duruyor.

0:07:01.769,0:07:05.527
Cassava'yı (bitkisi) kullanmak için[br]işlemeli ve zehrinden arındırmalısınız.

0:07:06.130,0:07:09.275
Aynı şeyi pazar ekonomisi[br]için iddia ediyorum;

0:07:09.299,0:07:14.338
pazar ekonomisi de herkes için[br]adil olabilmek adına işlemden geçmeli.

0:07:16.747,0:07:21.402
Onun için benim deyimimle[br]"çukurun dibi ekonomisine" bakmamız gerek.

0:07:21.426,0:07:25.266
Bunlar oracıkta duran paylaşım modelleri.

0:07:25.290,0:07:29.635
Bu modeller duyurulmalı, kullanılmalı[br]ve yaygınlaştırılmalı.

0:07:29.659,0:07:30.930
Tamam mı?

0:07:30.954,0:07:33.056
Ve eğer bunları duyurup yayabilirsek,

0:07:33.080,0:07:36.464
herkese altyapı ulaştırabilir

0:07:36.850,0:07:39.633
ve toplulukların kendi gelişimlerini

0:07:39.657,0:07:42.484
garanti altına almalarını sağlayabiliriz.

0:07:43.595,0:07:46.264
İnanıyorum ki bu model[br]dünyanın ihtiyacı olan şey

0:07:46.288,0:07:48.475
ve aynı zamanda Afrika'da[br]ihtiyacımız olan şey.

0:07:49.903,0:07:53.201
Steve Biko'dan [br]bir alıntı yapmak istiyorum.

0:07:53.225,0:07:56.152
Ondan bir alıntı yapmanın[br]gerçekten önemli olduğunu düşündüm.

0:07:56.152,0:08:00.345
Çünkü gelecek ay, tam olarak 12 Eylül'de

0:08:00.369,0:08:05.299
onun Güney Afrika Devleti tarafından[br]katledilişinin 40. yıldönümü.

0:08:06.097,0:08:08.139
Ve alıntıyı okuyabilirsiniz.

0:08:08.163,0:08:11.208
Temelde söylediği şey; burada yarışmak[br]için olmadığımızdır.

0:08:12.064,0:08:15.983
Ve bu kısmını çok seviyorum: " ...bizleri[br]bir kardeşler topluluğu yapan

0:08:16.007,0:08:19.096
hayatın çeşitli sorunlarına karşın[br]ortak ve sağlam

0:08:19.120,0:08:20.960
bir cevap arayışımızdır."

0:08:21.848,0:08:25.016
Ayrıca şöyle demiştir: "Dünyanın[br]büyük güçleri

0:08:25.040,0:08:28.870
bize endüstriyel ve askeri müthiş bakış [br]açıları verecek mucizeler bahşettiler.

0:08:28.894,0:08:32.593
Bizim endüstriyel-askeri karmaşayı[br]kopyalamamıza gerek yok,

0:08:32.617,0:08:35.063
çünkü Afrika her şeyi[br]daha farklı yapabilir

0:08:35.087,0:08:38.784
ve dünyaya insanlığı yeniden getirebilir.

0:08:39.825,0:08:42.051
Bu yüzden şunu önermek istiyorum:

0:08:43.305,0:08:44.925
Şu anda bir fırsatımız var,

0:08:45.804,0:08:50.426
burada hepimiz ortak ve karşılıklı[br]bir bakış açısıyla

0:08:50.592,0:08:53.263
tüm bunları yapabileceğimiz [br]bir yolculuğa çıkabiliriz.

0:08:53.618,0:08:56.484
Ve bu yolculuk şimdi başlıyor.

0:08:57.318,0:08:58.476
Çok teşekkür ederim.

0:08:58.500,0:09:00.988
(Alkışlar)