1
00:00:08,568 --> 00:00:11,971
W. Shakespeare'in dili
eserleriyle ilk karşılaşan birine

2
00:00:11,971 --> 00:00:14,540
garip gelebilir.

3
00:00:14,540 --> 00:00:17,625
Fakat bunu değerlendirmenin
bir sırrı var.

4
00:00:17,625 --> 00:00:23,383
Oyunlarıyla ünlü olmasına rağmen
Shakespeare, öncelikle bir şairdir.

5
00:00:23,383 --> 00:00:26,202
Shakespeare'in dilinin en önemli
şeylerinden biri

6
00:00:26,202 --> 00:00:28,740
vurguyu kullanma şeklidir.

7
00:00:28,740 --> 00:00:30,153
Öyle sıradan vurgu değil,

8
00:00:30,153 --> 00:00:34,498
kelimelerdeki belli heceleri diğerlerinden
daha fazla vurgulamaktır.

9
00:00:34,498 --> 00:00:38,283
Bunu yapmaya öyle alışığız ki,
ilk bakışta fark etmeyebiliriz.

10
00:00:38,283 --> 00:00:42,462
Fakat kelimeyi yavaşça söylerseniz
kolaylıkla fark edebilirsiniz.

11
00:00:42,462 --> 00:00:48,272
Oyun yazarı, bilgisayar, telefon.

12
00:00:48,272 --> 00:00:50,644
Şairler, şiirlerinde ritim oluşturmak için

13
00:00:50,644 --> 00:00:52,609
vurgulu ve vurgusuz hecelerin

14
00:00:52,609 --> 00:00:55,603
düzeni ve sayısıyla 
uzun denemeler yapıp onları

15
00:00:55,603 --> 00:01:00,515
farklı şekillerde bir araya getirdikleri
için bu vurguların oldukça farkındadır.

16
00:01:00,515 --> 00:01:01,577
Şarkı yazarları gibi

17
00:01:01,577 --> 00:01:06,299
şairler de düşüncelerini sık sık
bu ritimlerin fark edilir tekrarı

18
00:01:06,299 --> 00:01:08,963
veya şiir ölçüsüyle ifade ederler.

19
00:01:08,963 --> 00:01:09,994
Müzikte olduğu gibi

20
00:01:09,994 --> 00:01:14,107
şiirin de bunu tanımlamak için
bir dizi terimi vardır.

21
00:01:14,107 --> 00:01:15,619
Bir dizede

22
00:01:15,619 --> 00:01:19,249
vezin, belirli bir ölçü oluşturan
vurgulu ve vurgusuz hecelerin

23
00:01:19,249 --> 00:01:21,407
sayısıdır,

24
00:01:21,407 --> 00:01:25,742
tıpkı müzikal bir ölçü gibi
belli sayıda vuruşlardan oluşur.

25
00:01:25,742 --> 00:01:29,504
Bir dize genellikle birkaç
vezinden oluşur.

26
00:01:29,504 --> 00:01:33,799
Örneğin, "üçlü hece" üç heceli,

27
00:01:33,799 --> 00:01:37,976
birincisi vurgulu, iki ve üçüncüsü
vurgusuz vezindir.

28
00:01:37,976 --> 00:01:41,164
Üçlü heceler, Robert Browning'in
"The Lost Leader" şiirindeki gibi

29
00:01:41,164 --> 00:01:44,541
hızlı geçilen ve etki uyandıran
dizeler oluşturabilir.

30
00:01:44,541 --> 00:01:51,505
"Just for a handful of silver he left us.
Just for a rib and to stick in his coat."

31
00:01:51,505 --> 00:01:54,403
Bir diğer ölçü türü, 
iki heceli uzun ölçü, yani

32
00:01:54,403 --> 00:01:57,619
vurgulu bir hecenin ardından
vurgusuz bir hecenin gelmesidir.

33
00:01:57,619 --> 00:02:00,482
Shakespeare'in Makbet'inden 
alınan bu dizelerdeki ikili hece

34
00:02:00,482 --> 00:02:04,224
cadıların şarkılarına kötülük çağıran
ve ürkütücü bir ton katar.

35
00:02:04,224 --> 00:02:10,750
"Double, double, toil and trouble;
fire burn and cauldron bubble."

36
00:02:10,750 --> 00:02:13,674
Fakat Shakespear'de
hepsi "iamb"dir.

37
00:02:13,674 --> 00:02:16,811
İki heceli vezin, vurgulu-vurgusuz 
iki heceli veznin tersi gibidir

38
00:02:16,811 --> 00:02:20,493
yani ilk hece vurgusuz
ikinci hece vurguludur;

39
00:02:20,493 --> 00:02:24,215
"To be, or not to be."de olduğu gibi.

40
00:02:24,215 --> 00:02:28,425
Shakespeare'in özellikle 
tercih ettiği ölçü,

41
00:02:28,425 --> 00:02:31,832
her dizenin beş ikili heceden oluştuğu
toplamda on heceli olan

42
00:02:31,832 --> 00:02:34,949
beşli hece (iambic pentameter) ölçüsüdür.

43
00:02:34,949 --> 00:02:38,357
Shakespeare'in en meşhur
dizelerinin çoğunda kullanılmıştır:

44
00:02:38,357 --> 00:02:42,597
"Shall I compare thee
to a summer's day?"

45
00:02:42,597 --> 00:02:46,965
"Arise fair sun, 
and kill the envious moon."

46
00:02:46,965 --> 00:02:51,406
İkili hecelerin hem noktalamayı hem de
heceleri nasıl böldüğüne bakın.

47
00:02:51,406 --> 00:02:55,548
Ölçü sestedir, hecelemede değil.

48
00:02:55,548 --> 00:02:58,369
Beşli hece ölçüsü teknik görünebilir,

49
00:02:58,369 --> 00:03:01,422
fakat ne olduğunu anlamanın
kolay bir yolu var.

50
00:03:01,422 --> 00:03:05,669
"iamb" kelimesi tıpkı
"I am" gibi telaffuz edilir.

51
00:03:05,669 --> 00:03:07,975
Şimdi de bunu beşli ölçü olacak şekilde

52
00:03:07,975 --> 00:03:11,155
bir cümleye uyarlayalım.

53
00:03:11,155 --> 00:03:15,308
"Ben tahta ayaklı bir korsanım."

54
00:03:15,308 --> 00:03:17,549
Korsan ancak iki adımda bir yürüyebilir,

55
00:03:17,549 --> 00:03:20,676
Shakespeare'in tercih ettiği ölçüyü
hatırlatıcı bir örnek.

56
00:03:20,676 --> 00:03:24,428
Beşli ölçü korsan on adım attığında olur.

57
00:03:24,428 --> 00:03:27,764
Korsan arkadaşımız bize bunun
nasıl gösterildiğini de hatırlatır,

58
00:03:27,764 --> 00:03:32,166
terk edilmiş bir ada kumsalı boyunca
bıraktığı ayak izlerini düşünürsek:

59
00:03:32,166 --> 00:03:37,858
Vurgusuz hece için bir kavis ve
vurgulu için bir ayakkabı izi.

60
00:03:37,858 --> 00:03:42,293
"If music be the food of love, play on."

61
00:03:42,293 --> 00:03:44,722
Tabii ki, Shakespeare'in oyunlarında
satırların çoğu

62
00:03:44,722 --> 00:03:46,820
nesir türündedir.

63
00:03:46,820 --> 00:03:48,166
Fakat dikkatli okursanız

64
00:03:48,166 --> 00:03:51,090
Shakespeare'in karakterlerinin, şiire

65
00:03:51,090 --> 00:03:53,762
ve özellikle beşli hece ölçüsüne
başvurduğunu görürsünüz,

66
00:03:53,762 --> 00:03:57,778
tıpkı kendi hayatımızda benzer sebeplerden
dolayı şiire yöneldiğimiz gibi.

67
00:03:57,778 --> 00:04:03,301
Tutkulu, içe dönük veya 
derin duygular hissetmek.

68
00:04:03,301 --> 00:04:06,808
Hamlet'in var oluşunu düşünmesi

69
00:04:06,808 --> 00:04:09,100
veya Romeo'nun aşkını ilan etmesi olsun,

70
00:04:09,100 --> 00:04:12,848
karakterler duygularından ve dünyada
bulunma amaçlarından bahsederken

71
00:04:12,848 --> 00:04:15,287
beşli ölçüye döner.

72
00:04:15,287 --> 00:04:18,411
Bu ise bir soru işareti bırakır.

73
00:04:18,411 --> 00:04:22,039
Neden Shakespeare bu anlarda
bir vurgulu bir vurgusuz altılı hece

74
00:04:22,039 --> 00:04:26,669
veya bir vurgulu iki vurgusuz üçlü
hecedense beşli hece ölçüsünü seçmiştir?

75
00:04:26,669 --> 00:04:30,138
Beşli hece ölçüsü İngiliz diline 
doğal bir uyum gösterdiği için,

76
00:04:30,138 --> 00:04:31,795
oyuncularının ezberlemesi ve

77
00:04:31,795 --> 00:04:36,179
izleyicilerin anlamasının 
kolay olduğu söylenir.

78
00:04:36,179 --> 00:04:38,131
Ancak başka bir sebebi de olabilir.

79
00:04:38,131 --> 00:04:40,864
Bir daha,
Shakespeare'in karakterlerine

80
00:04:40,864 --> 00:04:44,045
birden şiir okutan türden
coşkun bir hisse kapıldığınızda

81
00:04:44,045 --> 00:04:47,550
elinizi göğsünüzün sol tarafına koyun.

82
00:04:47,550 --> 00:04:49,251
Ne hissediyorsunuz?

83
00:04:49,251 --> 00:04:52,180
Bir vurgusuz bir vurgulu atan kalbinizi.

84
00:04:52,180 --> 00:04:58,052
Da duhm, da duhm, 
da duhm, da duhm, da duhm.

85
00:04:58,052 --> 00:05:02,133
Shakespeare'in en şiirsel dizeleri
sadece kalbe dair şeyler anlatmaz.

86
00:05:02,133 --> 00:05:04,288
Kalbin ritmine de uyar.