1
00:00:06,645 --> 00:00:07,814
1863'ün ilk günleriydi,

2
00:00:08,984 --> 00:00:11,935
dünyada türünün ilk örneği olan
Londra metro sistemi henüz

3
00:00:11,935 --> 00:00:16,184
açılmasa da şehirde büyük bir
kargaşaya neden olmuştu.

4
00:00:16,184 --> 00:00:20,094
Şehrin tam altında bir çukur kazıp
içine demiryolu inşa etmek

5
00:00:20,094 --> 00:00:22,557
ancak bir rüyadan ibaretti.

6
00:00:22,557 --> 00:00:24,755
Barlardaki insanlar bu fikirle
dalga geçti

7
00:00:24,755 --> 00:00:29,625
ve yerli bir papaz demiryolu şirketini
cehenneme girmeye çalışmakla suçladı.

8
00:00:29,625 --> 00:00:31,923
Çoğu insan günümüzün parasıyla

9
00:00:31,923 --> 00:00:35,425
100 milyon dolardan fazlaya 
mal olan bu projenin

10
00:00:35,425 --> 00:00:36,994
işe yaramayacağını düşündü.

11
00:00:36,994 --> 00:00:38,732
Ama yaradı.

12
00:00:38,732 --> 00:00:41,107
10 Ocak 1863'te Londra'da 30.000 kişi

13
00:00:41,107 --> 00:00:46,254
4 mil uzunluğunda olan 
dünyanın ilk metrosunda

14
00:00:46,254 --> 00:00:49,654
seyahat etti.

15
00:00:49,654 --> 00:00:52,676
Üç yıl süren inşaattan ve
birkaç aksilikten sonra

16
00:00:52,676 --> 00:00:56,197
Metropolitan Demiryolu
kullanıma hazırdı.

17
00:00:56,197 --> 00:00:58,605
Şehir memurları rahat bir nefes almıştı.

18
00:00:58,605 --> 00:01:00,545
Yollardaki yoğunluğu azaltmak için

19
00:01:00,545 --> 00:01:03,853
umutsuzca bir yol bulmaya çalışıyorlardı.

20
00:01:03,853 --> 00:01:08,345
O zamanlar dünyanın en büyük
ve en zengin şehri olan Londra

21
00:01:08,345 --> 00:01:10,826
at arabaları,

22
00:01:10,826 --> 00:01:11,685
seyyar satıcılar,

23
00:01:11,685 --> 00:01:12,703
inekler ve her gün

24
00:01:12,703 --> 00:01:13,471
işe gidip gelen

25
00:01:13,471 --> 00:01:16,143
insanlar yüzünden
sürekli sıkışık ve kalabalıktı.

26
00:01:16,143 --> 00:01:20,163
Yerin altına demiryolu 
inşa etmeyi düşünen ilk kişi

27
00:01:20,163 --> 00:01:23,335
Viktoria dönemi vizyonerlerinden
Charles Pearson'dı.

28
00:01:23,335 --> 00:01:26,932
1840'lı yıllar boyunca yeraltı trenleri
konusunda rakiplerine baskıda bulundu

29
00:01:26,932 --> 00:01:29,907
fakat onlar o zamanlarda
demiryolları sadece tepelerin

30
00:01:29,907 --> 00:01:34,444
altında kısa tünellere sahip olduğu için
bu fikrin imkânsız olduğunu düşündüler.

31
00:01:34,444 --> 00:01:37,754
Şehir merkezi boyunca uzanan bir
demiryolunu nasıl inşa edebilirsin?

32
00:01:37,754 --> 00:01:42,033
Cevap "kaz ve ört" denen
basit bir sistemdi.

33
00:01:42,033 --> 00:01:44,625
İşçiler büyük bir çukur 
kazmalı, tuğla kemerden bir

34
00:01:44,625 --> 00:01:47,354
tünel inşa etmeli ve ardından
çukuru yeni inşa edilmiş

35
00:01:47,354 --> 00:01:51,065
olan tünelin üzerinden
yeniden doldurmalılardı.

36
00:01:51,065 --> 00:01:52,584
Bu yol yıkıcı olduğundan ve

37
00:01:52,584 --> 00:01:55,505
tünellerin üzerindeki binaların
yıkımını gerektirdiğinden

38
00:01:55,505 --> 00:01:58,473
dolayı hatların çoğu mevcut
yolların altından geçti.

39
00:01:58,473 --> 00:02:00,866
Elbette kazalar da oldu.

40
00:02:00,866 --> 00:02:04,840
Bir keresinde, yakınlardaki
kanalizasyonları şiddetli bir fırtına

41
00:02:04,840 --> 00:02:07,483
yüzünden su bastı ve kazım
yerinde büyük bir hasara neden oldu,

42
00:02:07,483 --> 00:02:09,973
bundan dolayı proje birkaç ay ertelendi.

43
00:02:09,973 --> 00:02:13,036
Ama Metropolitan Demiryolu
açılır açılmaz,

44
00:02:13,036 --> 00:02:16,207
Londralılar yeni metroyu denemek
için yeraltına akın ettiler.

45
00:02:16,207 --> 00:02:20,211
Metropolitan kısa zamanda Londra
ulaşım siteminin hayati bir parçası oldu.

46
00:02:20,211 --> 00:02:22,424
Yakın zamanda ek hatlar inşa edildi

47
00:02:22,424 --> 00:02:25,626
ve istasyonların etrafında
yeni banliyöler oluştu.

48
00:02:25,626 --> 00:02:28,312
Metronun yakınlarında
büyük mağazalar açıldı

49
00:02:28,312 --> 00:02:31,184
ve hatta demiryolu şirketi
turistlerin tren ile seyahat

50
00:02:31,184 --> 00:02:37,275
etmesini sağlamak için Earls Court'da
bir dönme dolap inşa etti.

51
00:02:37,275 --> 00:02:38,624
Londra metro sistemi

52
00:02:38,624 --> 00:02:41,415
30 yıl içinde şehir merkezi
altındaki tünellerden

53
00:02:41,415 --> 00:02:44,463
geçen 80 kilometrelik
bir hatta dönüştü

54
00:02:44,463 --> 00:02:48,984
ve yüzeyde çalışan banliyö trenleri
için sıklıkla set inşa edildi.

55
00:02:48,984 --> 00:02:50,840
Ama Londra büyümeye devam ediyordu

56
00:02:50,840 --> 00:02:53,814
ve herkes metroya yakın olmak istiyordu.

57
00:02:53,814 --> 00:02:55,255
1880'lerin sonuna doğru,

58
00:02:55,255 --> 00:02:59,736
şehir binalar, kanalizasyonlar ve
elektrik kabloları yüzünden

59
00:02:59,736 --> 00:03:01,905
"kaz ve ört" sistemi için kalabalıklaştı,

60
00:03:01,905 --> 00:03:04,375
bu yüzden yeni bir sitem
bulunması gerekiyordu.

61
00:03:04,375 --> 00:03:07,324
"Greathead Shield" (Büyük baş kalkanı) 
denen bir makine kullanılarak

62
00:03:07,324 --> 00:03:11,164
sadece 12 kişilik bir ekip
zemini yeraltına kadar delip

63
00:03:11,164 --> 00:03:15,075
Londra'nın altına derin yeraltı
tünelleri inşa edebiliyordu.

64
00:03:15,075 --> 00:03:19,156
"Tüp" adı verilen bu yeni hatlar
çeşitli derinliklere sahipti

65
00:03:19,156 --> 00:03:23,326
ama genelde "kaz ve ört" hatlarından
25 metre daha derindeydiler.

66
00:03:23,326 --> 00:03:26,436
Bu, inşaatın yüzeyi rahatsız etmediği

67
00:03:26,436 --> 00:03:29,335
ve binaların altından kazmanın
kolay olduğu anlamına geliyordu.

68
00:03:29,335 --> 00:03:32,574
"Şehir ve Güney Londra" adı verilen
ilk "tüp" hattı 1890 yılında açıldı

69
00:03:32,574 --> 00:03:36,054
ve o kadar başarılı oldu ki 20 yıl içinde

70
00:03:36,054 --> 00:03:40,033
yarım düzine hat daha inşa edildi.

71
00:03:40,033 --> 00:03:44,755
Yeni teknoloji birkaç hattın
Londra'da bulunan "Thames"

72
00:03:44,755 --> 00:03:47,393
nehrinin altından inşa
edilmesini bile mümkün kıldı.

73
00:03:47,393 --> 00:03:49,824
20. yüzyılın başlarında,

74
00:03:49,824 --> 00:03:50,536
Budapeşte,

75
00:03:50,536 --> 00:03:51,257
Berlin,

76
00:03:51,257 --> 00:03:51,995
Paris

77
00:03:51,995 --> 00:03:52,865
ve New York,

78
00:03:52,865 --> 00:03:55,535
hepsi kendi metro sistemlerini kurdular.

79
00:03:55,535 --> 00:03:59,955
Ve bugün 55 ülkede 160'tan
fazla şehir, yoğunluğu önlemek

80
00:03:59,955 --> 00:04:02,995
için yeraltı raylarını kullanıyor,

81
00:04:02,995 --> 00:04:06,805
bu katkılarından dolayı Charles Pearson'a
ve Metropolitan Demiryolları'na

82
00:04:06,805 --> 00:04:09,094
teşekkür edebiliriz.