0:00:06.645,0:00:07.814
1863'ün ilk günleriydi,

0:00:08.984,0:00:11.935
dünyada türünün ilk örneği olan[br]Londra metro sistemi henüz

0:00:11.935,0:00:16.184
açılmasa da şehirde büyük bir[br]kargaşaya neden olmuştu.

0:00:16.184,0:00:20.094
Şehrin tam altında bir çukur kazıp[br]içine demiryolu inşa etmek

0:00:20.094,0:00:22.557
ancak bir rüyadan ibaretti.

0:00:22.557,0:00:24.755
Barlardaki insanlar bu fikirle[br]dalga geçti

0:00:24.755,0:00:29.625
ve yerli bir papaz demiryolu şirketini[br]cehenneme girmeye çalışmakla suçladı.

0:00:29.625,0:00:31.923
Çoğu insan günümüzün parasıyla

0:00:31.923,0:00:35.425
100 milyon dolardan fazlaya [br]mal olan bu projenin

0:00:35.425,0:00:36.994
işe yaramayacağını düşündü.

0:00:36.994,0:00:38.732
Ama yaradı.

0:00:38.732,0:00:41.107
10 Ocak 1863'te Londra'da 30.000 kişi

0:00:41.107,0:00:46.254
4 mil uzunluğunda olan [br]dünyanın ilk metrosunda

0:00:46.254,0:00:49.654
seyahat etti.

0:00:49.654,0:00:52.676
Üç yıl süren inşaattan ve[br]birkaç aksilikten sonra

0:00:52.676,0:00:56.197
Metropolitan Demiryolu[br]kullanıma hazırdı.

0:00:56.197,0:00:58.605
Şehir memurları rahat bir nefes almıştı.

0:00:58.605,0:01:00.545
Yollardaki yoğunluğu azaltmak için

0:01:00.545,0:01:03.853
umutsuzca bir yol bulmaya çalışıyorlardı.

0:01:03.853,0:01:08.345
O zamanlar dünyanın en büyük[br]ve en zengin şehri olan Londra

0:01:08.345,0:01:10.826
at arabaları,

0:01:10.826,0:01:11.685
seyyar satıcılar,

0:01:11.685,0:01:12.703
inekler ve her gün

0:01:12.703,0:01:13.471
işe gidip gelen

0:01:13.471,0:01:16.143
insanlar yüzünden[br]sürekli sıkışık ve kalabalıktı.

0:01:16.143,0:01:20.163
Yerin altına demiryolu [br]inşa etmeyi düşünen ilk kişi

0:01:20.163,0:01:23.335
Viktoria dönemi vizyonerlerinden[br]Charles Pearson'dı.

0:01:23.335,0:01:26.932
1840'lı yıllar boyunca yeraltı trenleri[br]konusunda rakiplerine baskıda bulundu

0:01:26.932,0:01:29.907
fakat onlar o zamanlarda[br]demiryolları sadece tepelerin

0:01:29.907,0:01:34.444
altında kısa tünellere sahip olduğu için[br]bu fikrin imkânsız olduğunu düşündüler.

0:01:34.444,0:01:37.754
Şehir merkezi boyunca uzanan bir[br]demiryolunu nasıl inşa edebilirsin?

0:01:37.754,0:01:42.033
Cevap "kaz ve ört" denen[br]basit bir sistemdi.

0:01:42.033,0:01:44.625
İşçiler büyük bir çukur [br]kazmalı, tuğla kemerden bir

0:01:44.625,0:01:47.354
tünel inşa etmeli ve ardından[br]çukuru yeni inşa edilmiş

0:01:47.354,0:01:51.065
olan tünelin üzerinden[br]yeniden doldurmalılardı.

0:01:51.065,0:01:52.584
Bu yol yıkıcı olduğundan ve

0:01:52.584,0:01:55.505
tünellerin üzerindeki binaların[br]yıkımını gerektirdiğinden

0:01:55.505,0:01:58.473
dolayı hatların çoğu mevcut[br]yolların altından geçti.

0:01:58.473,0:02:00.866
Elbette kazalar da oldu.

0:02:00.866,0:02:04.840
Bir keresinde, yakınlardaki[br]kanalizasyonları şiddetli bir fırtına

0:02:04.840,0:02:07.483
yüzünden su bastı ve kazım[br]yerinde büyük bir hasara neden oldu,

0:02:07.483,0:02:09.973
bundan dolayı proje birkaç ay ertelendi.

0:02:09.973,0:02:13.036
Ama Metropolitan Demiryolu[br]açılır açılmaz,

0:02:13.036,0:02:16.207
Londralılar yeni metroyu denemek[br]için yeraltına akın ettiler.

0:02:16.207,0:02:20.211
Metropolitan kısa zamanda Londra[br]ulaşım siteminin hayati bir parçası oldu.

0:02:20.211,0:02:22.424
Yakın zamanda ek hatlar inşa edildi

0:02:22.424,0:02:25.626
ve istasyonların etrafında[br]yeni banliyöler oluştu.

0:02:25.626,0:02:28.312
Metronun yakınlarında[br]büyük mağazalar açıldı

0:02:28.312,0:02:31.184
ve hatta demiryolu şirketi[br]turistlerin tren ile seyahat

0:02:31.184,0:02:37.275
etmesini sağlamak için Earls Court'da[br]bir dönme dolap inşa etti.

0:02:37.275,0:02:38.624
Londra metro sistemi

0:02:38.624,0:02:41.415
30 yıl içinde şehir merkezi[br]altındaki tünellerden

0:02:41.415,0:02:44.463
geçen 80 kilometrelik[br]bir hatta dönüştü

0:02:44.463,0:02:48.984
ve yüzeyde çalışan banliyö trenleri[br]için sıklıkla set inşa edildi.

0:02:48.984,0:02:50.840
Ama Londra büyümeye devam ediyordu

0:02:50.840,0:02:53.814
ve herkes metroya yakın olmak istiyordu.

0:02:53.814,0:02:55.255
1880'lerin sonuna doğru,

0:02:55.255,0:02:59.736
şehir binalar, kanalizasyonlar ve[br]elektrik kabloları yüzünden

0:02:59.736,0:03:01.905
"kaz ve ört" sistemi için kalabalıklaştı,

0:03:01.905,0:03:04.375
bu yüzden yeni bir sitem[br]bulunması gerekiyordu.

0:03:04.375,0:03:07.324
"Greathead Shield" (Büyük baş kalkanı) [br]denen bir makine kullanılarak

0:03:07.324,0:03:11.164
sadece 12 kişilik bir ekip[br]zemini yeraltına kadar delip

0:03:11.164,0:03:15.075
Londra'nın altına derin yeraltı[br]tünelleri inşa edebiliyordu.

0:03:15.075,0:03:19.156
"Tüp" adı verilen bu yeni hatlar[br]çeşitli derinliklere sahipti

0:03:19.156,0:03:23.326
ama genelde "kaz ve ört" hatlarından[br]25 metre daha derindeydiler.

0:03:23.326,0:03:26.436
Bu, inşaatın yüzeyi rahatsız etmediği

0:03:26.436,0:03:29.335
ve binaların altından kazmanın[br]kolay olduğu anlamına geliyordu.

0:03:29.335,0:03:32.574
"Şehir ve Güney Londra" adı verilen[br]ilk "tüp" hattı 1890 yılında açıldı

0:03:32.574,0:03:36.054
ve o kadar başarılı oldu ki 20 yıl içinde

0:03:36.054,0:03:40.033
yarım düzine hat daha inşa edildi.

0:03:40.033,0:03:44.755
Yeni teknoloji birkaç hattın[br]Londra'da bulunan "Thames"

0:03:44.755,0:03:47.393
nehrinin altından inşa[br]edilmesini bile mümkün kıldı.

0:03:47.393,0:03:49.824
20. yüzyılın başlarında,

0:03:49.824,0:03:50.536
Budapeşte,

0:03:50.536,0:03:51.257
Berlin,

0:03:51.257,0:03:51.995
Paris

0:03:51.995,0:03:52.865
ve New York,

0:03:52.865,0:03:55.535
hepsi kendi metro sistemlerini kurdular.

0:03:55.535,0:03:59.955
Ve bugün 55 ülkede 160'tan[br]fazla şehir, yoğunluğu önlemek

0:03:59.955,0:04:02.995
için yeraltı raylarını kullanıyor,

0:04:02.995,0:04:06.805
bu katkılarından dolayı Charles Pearson'a[br]ve Metropolitan Demiryolları'na

0:04:06.805,0:04:09.094
teşekkür edebiliriz.