0:00:06.645,0:00:08.984 Na początku 1863 roku 0:00:08.984,0:00:11.935 jeszcze nieczynne londyńskie metro, 0:00:11.935,0:00:16.644 pierwsze na świecie,[br]wywołało poruszenie w mieście. 0:00:17.024,0:00:20.454 Wykopanie dziury pod miastem[br]i umieszczenie w nim linii kolejowej 0:00:20.454,0:00:22.557 wydawało się nierealne. 0:00:22.557,0:00:24.755 Bywalcy pubów szydzili z tego pomysłu, 0:00:24.755,0:00:30.055 a lokalny pastor oskarżył kolej[br]o próbę dostania się do piekła. 0:00:30.055,0:00:31.923 Większość myślała, że projekt 0:00:31.923,0:00:35.455 za ponad 100 milionów dolarów,[br]w przeliczeniu na obecne pieniądze, 0:00:35.455,0:00:37.064 nigdy się nie powiedzie. 0:00:37.064,0:00:38.732 A jednak udało się. 0:00:38.732,0:00:41.167 10 stycznia 1863 roku 0:00:41.167,0:00:46.414 30 tysięcy osób przejechało[br]pierwszym na świecie metrem 0:00:46.414,0:00:49.654 na sześciokilometrowym odcinku w Londynie. 0:00:49.654,0:00:52.676 Po trzech latach budowy[br]i kilku niepowodzeniach 0:00:52.676,0:00:56.287 Metropolitan Railway była gotowa do pracy. 0:00:56.287,0:00:58.605 Władze miasta odczuły dużą ulgę. 0:00:58.605,0:01:00.545 Od dawna desperacko szukały sposobu 0:01:00.545,0:01:04.243 na zmniejszenie tłoku na drogach. 0:01:04.243,0:01:08.345 Londyn, wówczas największe[br]i najbogatsze miasto na świecie, 0:01:08.345,0:01:10.826 był w stanie permanentnej blokady. 0:01:10.826,0:01:11.685 Wozy, 0:01:11.685,0:01:12.703 straganiarze, 0:01:12.703,0:01:13.471 krowy 0:01:13.471,0:01:16.283 i podróżni blokowali ruch drogowy. 0:01:17.103,0:01:20.163 Wiktoriański wizjoner Charles Pearson 0:01:20.163,0:01:23.335 jako pierwszy pomyślał[br]o umieszczeniu kolei pod ziemią. 0:01:23.335,0:01:26.932 Lobbował za podziemnymi pociągami[br]w latach 40. XIX wieku, 0:01:26.932,0:01:29.907 ale przeciwnicy uznali je[br]za niepraktyczne, 0:01:29.907,0:01:34.594 bo ówczesna kolej ograniczała się[br]do krótkich tuneli pod wzgórzami. 0:01:34.594,0:01:38.594 Jak można poprowadzić kolej[br]przez centrum miasta? 0:01:38.594,0:01:42.033 Wystarczyła "metoda odkrywkowa". 0:01:42.033,0:01:44.625 Robotnicy wykopywali ogromny rów, 0:01:44.625,0:01:47.354 budowali tunel z ceglanych łuków, 0:01:47.354,0:01:51.065 a następnie zasypywali dziurę nad tunelem. 0:01:51.065,0:01:52.584 Ze względu na inwazyjność 0:01:52.584,0:01:55.605 i konieczność wyburzenia[br]budynków nad tunelami 0:01:55.605,0:01:58.763 większość linii biegła[br]pod istniejącymi drogami. 0:01:58.763,0:02:01.046 Oczywiście zdarzały się wypadki. 0:02:01.046,0:02:04.840 Raz ulewa zalała pobliskie kanały 0:02:04.840,0:02:07.363 i woda przebiła się przez wykopy, 0:02:07.363,0:02:10.143 opóźniając projekt o kilka miesięcy. 0:02:10.143,0:02:13.036 Jednak zaraz po otwarciu[br]Metropolitan Railway 0:02:13.036,0:02:16.207 Londyńczycy zaczęli[br]jeździć nowymi pociągami. 0:02:16.207,0:02:20.381 Metro szybko stało się[br]ważną częścią londyńskiej komunikacji. 0:02:20.381,0:02:22.424 Wkrótce zbudowano dodatkowe linie, 0:02:22.424,0:02:25.626 a wokół stacji powstały przedmieścia. 0:02:25.626,0:02:28.312 Obok linii kolejowej otwarto[br]duże domy towarowe, 0:02:28.312,0:02:31.184 a spółka kolejowa[br]stworzyła nawet atrakcje, 0:02:31.184,0:02:34.405 jak wysoki na 30 pięter[br]diabelski młyn w Earls Court, 0:02:34.405,0:02:37.275 do którego turystów przywożono pociągiem. 0:02:37.275,0:02:38.624 W ciągu 30 lat 0:02:38.624,0:02:41.415 długość londyńskiego metra[br]wzrosła do 80 kilometrów, 0:02:41.415,0:02:44.463 linie biegły tunelami centrum miasta, 0:02:44.463,0:02:49.014 a podmiejskie pociągi jeździły[br]na powierzchni, często na nasypach. 0:02:49.014,0:02:50.840 Londyn wciąż się rozrastał, 0:02:50.840,0:02:53.814 a dostęp do metra chciał mieć każdy. 0:02:53.814,0:02:55.255 Pod koniec lat 80. XIX wieku 0:02:55.255,0:02:59.646 miasto z budynkami, kanałami[br]i kablami elektrycznymi 0:02:59.646,0:03:01.905 było za gęsto zabudowane[br]dla metody odkrywkowej. 0:03:01.905,0:03:04.455 Trzeba było opracować nowy system. 0:03:04.455,0:03:07.324 Przy pomocy maszyny Greathead Shield 0:03:07.324,0:03:11.164 grupa 12 robotników[br]mogła przewiercić ziemię 0:03:11.164,0:03:15.075 i wykopać w londyńskiej glinie[br]głębokie podziemne tunele. 0:03:15.075,0:03:19.156 Te nowe linie, zwane rurami,[br]znajdowały się na różnych głębokościach, 0:03:19.156,0:03:23.416 ale zwykle około 25 metrów[br]głębiej niż linie odkrywkowe. 0:03:23.416,0:03:26.436 Dzięki temu ich budowa[br]nie przeszkadzała na powierzchni 0:03:26.436,0:03:29.455 i można było kopać pod budynkami. 0:03:29.455,0:03:32.494 Pierwsza taka linia,[br]City and South London, 0:03:32.494,0:03:36.054 została otwarta w 1890 roku[br]i odniosła taki sukces, 0:03:36.054,0:03:40.143 że w ciągu kolejnych 20 lat[br]zbudowano jeszcze pół tuzina takich linii. 0:03:40.623,0:03:44.755 Nowej technologii użyto nawet,[br]żeby wykopać kilka linii 0:03:44.755,0:03:47.073 pod londyńską Tamizą. 0:03:48.233,0:03:49.804 Na początku XX wieku 0:03:49.804,0:03:50.536 Budapeszt, 0:03:50.536,0:03:51.257 Berlin, 0:03:51.257,0:03:51.965 Paryż 0:03:51.965,0:03:52.865 i Nowy Jork 0:03:52.865,0:03:55.535 miały własne metro. 0:03:55.535,0:03:59.955 Dziś, kiedy ponad 160 miast w 55 krajach 0:03:59.955,0:04:03.055 zwalcza tłok za pomocą podziemnych linii, 0:04:03.055,0:04:06.805 możemy podziękować Charlesowi Pearsonowi[br]i Metropolitan Railway za to, 0:04:06.805,0:04:09.464 że zaczęliśmy w dobrym miejscu.