WEBVTT 00:00:01.000 --> 00:00:03.643 Trong toàn bộ những nhân vật của Disney, 00:00:03.667 --> 00:00:06.958 tôi thích nhất là Dế Jiminy trong phim "Pinocchio". 00:00:07.708 --> 00:00:09.768 Cảnh tôi thích nhất trong phim 00:00:09.792 --> 00:00:12.809 là khi cô tiên xanh nói với Pinocchio, 00:00:12.833 --> 00:00:15.476 "Hãy luôn để lương tâm dẫn đường". 00:00:15.500 --> 00:00:17.851 Pinocchio liền hỏi, "Lương tâm là gì?" 00:00:17.875 --> 00:00:20.476 và câu hỏi đó đã khiến Dế Jiminy thất kinh. 00:00:20.500 --> 00:00:21.809 "Lương tâm là gì? 00:00:21.833 --> 00:00:23.309 Lương tâm là gì ư! 00:00:23.333 --> 00:00:27.309 Lương tâm là tiếng nói nhỏ bên trong mà người ta sẽ không nghe theo. 00:00:27.333 --> 00:00:29.875 Đó là vấn đề của thế giới ngày nay." 00:00:30.708 --> 00:00:34.143 Tôi rất thích cách mà Dế Jiminy luôn có mặt 00:00:34.167 --> 00:00:37.226 giảng giải đạo đức 00:00:37.250 --> 00:00:41.184 mỗi khi Pinocchio vừa nghĩ ra kế hoạch hay ho nào đó. 00:00:41.208 --> 00:00:44.143 Tôi thích cách cậu ấy nói thật với một con rối. NOTE Paragraph 00:00:44.167 --> 00:00:46.643 Tôi luôn tự hỏi điều gì ở Dế Jiminy 00:00:46.667 --> 00:00:48.101 làm tôi yêu cậu ta đến vậy, 00:00:48.125 --> 00:00:49.393 rồi một ngày tôi nghĩ ra. 00:00:49.417 --> 00:00:51.583 Đó là vì cậu nói chuyện hệt như ông nội tôi. 00:00:52.667 --> 00:00:55.809 Nội tôi là một người rất ngọt ngào và dễ mến, 00:00:55.833 --> 00:00:58.292 và tôi thương ông nhiều lắm. 00:00:59.417 --> 00:01:02.143 Nhưng tôi phải chia sẻ ông với cả một thế giới rộng lớn. 00:01:02.167 --> 00:01:03.893 Ông là Roy O. Disney, 00:01:03.917 --> 00:01:06.518 và cùng với em trai mình, Walt Disney, 00:01:06.542 --> 00:01:10.393 từ người có xuất thân bình thường ở Kansas, 00:01:10.417 --> 00:01:14.792 ông đã lập và điều hành một trong những tượng đài doanh nghiệp thế giới. NOTE Paragraph 00:01:15.833 --> 00:01:18.726 Có hai điều tôi nhớ nhất khi đến Disneyland 00:01:18.750 --> 00:01:20.101 cùng với ông nội. 00:01:20.125 --> 00:01:23.559 Một là, ông luôn nghiêm khắc dặn tôi 00:01:23.583 --> 00:01:26.268 rằng nếu tôi hỗn hào với bất kì ai làm việc ở đó, 00:01:26.292 --> 00:01:28.667 thì về nhà tôi sẽ gặp rắc rối to. 00:01:29.860 --> 00:01:32.071 Ông nói, "Họ làm việc rất vất vả, 00:01:32.211 --> 00:01:33.768 cực khổ ngoài sức tưởng tượng, 00:01:33.792 --> 00:01:35.792 và họ xứng đáng được con tôn trọng." 00:01:36.750 --> 00:01:40.809 Hai là, ông không bao giờ đi ngang một mảnh rác 00:01:40.833 --> 00:01:42.976 trong Disneyland hoặc bất cứ đâu, 00:01:43.000 --> 00:01:45.309 mà không cúi xuống nhặt lên. 00:01:45.333 --> 00:01:48.708 Ông bảo, "Chẳng có ai thanh cao đến nỗi không thể cúi xuống nhặt rác". NOTE Paragraph 00:01:50.083 --> 00:01:51.434 Vào thời của ông tôi, 00:01:51.458 --> 00:01:53.958 công việc ở Disneyland không phải tạm bợ. 00:01:54.917 --> 00:01:57.184 Một người có thể có nhà cửa, 00:01:57.208 --> 00:01:58.809 nuôi sống gia đình, 00:01:58.833 --> 00:02:01.434 được chăm sóc y tế đàng hoàng, 00:02:01.458 --> 00:02:05.184 an tâm về hưu mà không cần lo lắng 00:02:05.208 --> 00:02:08.184 chỉ nhờ vào tiền lương kiếm được tại công viên. NOTE Paragraph 00:02:08.208 --> 00:02:10.559 Tiết lộ luôn, ông tôi đấu với công đoàn, 00:02:10.583 --> 00:02:11.958 và đấu rất căng. 00:02:12.583 --> 00:02:14.559 Ông nói ông không thích bị ép buộc 00:02:14.583 --> 00:02:17.143 làm điều mà ông muốn tự nguyện làm. 00:02:17.167 --> 00:02:21.518 Đó rõ ràng là tính gia trưởng và có lẽ hơi nhảm nhí một chút. 00:02:21.542 --> 00:02:23.125 Ông không phải thiên thần, 00:02:23.917 --> 00:02:27.059 và không phải ai cũng được đối xử tốt và công bằng trong công ty, 00:02:27.083 --> 00:02:28.542 điều mà ai cũng biết. 00:02:30.208 --> 00:02:35.101 Nhưng tôi nghĩ, trong tâm khảm, ông có một cam kết sâu sắc 00:02:35.125 --> 00:02:39.542 với ý nghĩ rằng ông có nghĩa vụ đạo đức với mọi cá nhân đang làm việc cho ông. 00:02:40.417 --> 00:02:44.667 Đó không phải là thái độ gì đó hiếm thấy ở các giám đốc điều hành (CEO) thời đó. NOTE Paragraph 00:02:45.542 --> 00:02:49.059 Nhưng khi nội mất vào năm 1971, 00:02:49.083 --> 00:02:51.518 một tư duy mới đã bắt đầu ngự trị 00:02:51.542 --> 00:02:55.125 trong trí tưởng tượng của người Mỹ và sau này là cả thế giới. 00:02:55.875 --> 00:02:59.934 Dế Jiminy đã bị cho ra rìa bởi kinh tế gia Milton Friedman 00:02:59.958 --> 00:03:01.226 và những người khác, 00:03:01.250 --> 00:03:04.250 những người phổ biến ý tưởng quyền ưu tiên của cổ đông. NOTE Paragraph 00:03:05.167 --> 00:03:10.333 Suy nghĩ thì ta thấy quyền ưu tiên của cổ đông là một ý tưởng khá hợp lý. 00:03:11.125 --> 00:03:12.934 Cổ đông làm chủ công ty, 00:03:12.958 --> 00:03:17.226 cổ đông muốn lợi nhuận và tăng trưởng, 00:03:17.250 --> 00:03:20.559 do đó bạn phải ưu tiên lợi nhuận và tăng trưởng. 00:03:20.583 --> 00:03:22.434 Rất hợp lý. 00:03:22.458 --> 00:03:26.976 Nhưng tiếc là, quyền ưu tiên của cổ đông là một ý tưởng trở thành tư duy 00:03:27.000 --> 00:03:29.559 và tư duy đó đã đi trật đường ray, 00:03:29.583 --> 00:03:32.684 và nó cơ bản đã thay đổi mọi thứ 00:03:32.708 --> 00:03:35.184 liên quan đến cách điều hành và quản lý 00:03:35.208 --> 00:03:37.167 của doanh nghiệp và ngay cả chính phủ. NOTE Paragraph 00:03:38.333 --> 00:03:41.726 Bài xã luận quan trọng của Milton Friedman trên tờ "New York Times" 00:03:41.750 --> 00:03:47.559 được theo sau bởi hàng chục năm tổ chức và vận động hành lang phối hợp 00:03:47.583 --> 00:03:49.538 của các nhà hoạt động kinh doanh 00:03:49.542 --> 00:03:54.434 cùng sự công kích liên tục vào mọi quy tắc và luật lệ 00:03:54.458 --> 00:03:59.083 đã từng giúp kiềm chế những bốc đồng nguy hiểm cho doanh nghiệp. 00:03:59.917 --> 00:04:01.226 Và không lâu sau, 00:04:01.250 --> 00:04:04.518 tư duy mới này đã bắt đầu ngự trị khắp các trường kinh tế 00:04:04.542 --> 00:04:06.042 và trên mọi lĩnh vực. 00:04:06.917 --> 00:04:10.893 Phải chạy theo lợi nhuận bằng mọi cách, 00:04:10.917 --> 00:04:13.184 bẻ gãy công đoàn, 00:04:13.208 --> 00:04:14.518 cắt giảm thuế, 00:04:14.542 --> 00:04:15.851 và cũng con dao đó, 00:04:15.875 --> 00:04:17.976 rạch đứt lưới bảo hộ. NOTE Paragraph 00:04:18.000 --> 00:04:20.268 Không cần nói bạn cũng biết về bất bình đẳng 00:04:20.292 --> 00:04:22.375 gây ra bởi những thay đổi này. 00:04:23.042 --> 00:04:25.018 Chúng ta đều hiểu rõ. 00:04:25.042 --> 00:04:28.976 Ý chính là mọi thứ giúp biến một công việc tạm bợ thành sinh kế 00:04:29.000 --> 00:04:32.018 đã bị tước khỏi dân lao động Mỹ. 00:04:32.042 --> 00:04:33.351 Công việc bảo đảm, 00:04:33.375 --> 00:04:34.684 nghỉ bệnh có lương, 00:04:34.708 --> 00:04:36.018 nghỉ phép, 00:04:36.042 --> 00:04:37.309 tất cả đã biến mất 00:04:37.333 --> 00:04:42.518 ngay cả người giàu cũng thấy giá trị tài sản ròng của mình cũng phình to 00:04:42.542 --> 00:04:45.393 đến mức chưa từng có và không xài tới. 00:04:45.417 --> 00:04:48.851 Tuy vậy, nếu là tỷ phú Scrooge McDuck bạn có thể đổi tất cả thành xu vàng 00:04:48.875 --> 00:04:50.167 và bơi tung tăng trong đó. NOTE Paragraph 00:04:51.125 --> 00:04:53.625 Cho phép tôi đi vào vấn đề chính. 00:04:54.667 --> 00:04:58.458 Đúng, tôi đang chỉ trích công ty mang tên gia đình tôi. 00:04:59.542 --> 00:05:01.708 Đúng vậy, tôi tin Disney có thể làm tốt hơn. 00:05:02.375 --> 00:05:06.559 Và tôi tin rằng rất nhiều trong số hàng ngàn con người tuyệt vời 00:05:06.583 --> 00:05:08.809 đang làm tại công ty Walt Disney 00:05:08.833 --> 00:05:11.958 cũng như tôi, ước rằng công ty có thể làm tốt hơn. 00:05:12.833 --> 00:05:14.684 Trong gần một thế kỉ, 00:05:14.708 --> 00:05:16.809 Disney đã thu về lợi nhuận kha khá 00:05:16.833 --> 00:05:20.601 từ ý tưởng cho rằng gia đình là một loại phép màu, 00:05:20.625 --> 00:05:22.851 rằng tình yêu rất quan trọng, 00:05:22.875 --> 00:05:24.667 rằng trí tưởng tượng quan trọng. 00:05:25.208 --> 00:05:27.393 Đó là lí do vì sao bạn sẽ khó chịu một chút 00:05:27.417 --> 00:05:30.934 nếu tôi nói với bạn là Cinderella có thể đang ngủ trong xe của mình. NOTE Paragraph 00:05:30.958 --> 00:05:33.875 Nhưng chúng ta hãy rõ ràng: vấn đề này không chỉ riêng Disney. 00:05:35.167 --> 00:05:38.268 Nó là cả một kết cấu và hệ thống. 00:05:38.292 --> 00:05:41.851 Không riêng một CEO nào có lỗi 00:05:41.875 --> 00:05:45.434 và không riêng một công ty nào có đủ tài chính để xử lý nó. 00:05:45.458 --> 00:05:46.976 Giới phân tích, giới phê bình, 00:05:47.000 --> 00:05:48.309 giới chính trị gia, 00:05:48.333 --> 00:05:51.143 chương trình học ở trường kinh tế và các chuẩn mực xã hội 00:05:51.167 --> 00:05:54.476 vốn định hình cho nền kinh tế đương đại. 00:05:54.500 --> 00:05:57.059 Disney chỉ đang làm những thứ như bao công ty khác, 00:05:57.083 --> 00:05:59.018 và họ thậm chí chưa phải là kẻ tệ nhất. 00:05:59.042 --> 00:06:03.601 Nếu kể cho bạn biết nhân viên khổ thế nào ở Amazon hay McDonald's hay Walmart, 00:06:03.625 --> 00:06:07.143 hay bất kì chỗ nào trong số hàng ngàn cái tên bạn chưa từng biết, 00:06:07.167 --> 00:06:11.726 bạn sẽ không bị tác động mạnh bằng việc nói với bạn rằng 73% 00:06:11.750 --> 00:06:15.393 hoặc 3 trên 4 người tươi cười chào đón khi bạn bước vào, 00:06:15.417 --> 00:06:18.059 giúp bạn dỗ dành em bé đang quấy khóc, 00:06:18.083 --> 00:06:21.684 giúp bạn có một kì nghỉ tuyệt vời chưa từng có, 00:06:21.708 --> 00:06:24.167 không thể kiếm đủ ăn mỗi ngày. 00:06:25.167 --> 00:06:27.508 Đáng lẽ đây phải là nơi hạnh phúc nhất thế giới. 00:06:28.583 --> 00:06:31.851 Và nhân viên ở đây cực kì tự hào 00:06:31.875 --> 00:06:34.559 rằng họ đang theo đuổi một mục tiêu cao cả hơn. 00:06:34.583 --> 00:06:35.851 Mục tiêu cao cả 00:06:35.875 --> 00:06:39.851 mà cả ông nội và bác tôi đã quyết tâm xây dựng 00:06:39.875 --> 00:06:44.333 khi họ biến nó thành một nơi tôn vinh sự tương tác hơn tiền bạc. NOTE Paragraph 00:06:45.625 --> 00:06:48.601 Tôi biết là từ ngữ như "phép màu" sẽ làm bạn tự hỏi 00:06:48.625 --> 00:06:50.500 liệu tôi có còn tỉnh táo không. 00:06:51.417 --> 00:06:55.268 Tôi biết khó mà tưởng tượng rằng một thứ phù du như tình yêu 00:06:55.292 --> 00:06:58.351 lại có thể đứng đằng sau một cái tên lớn như Disney, 00:06:58.375 --> 00:07:00.184 và tôi hiểu khó mà tưởng tượng được 00:07:00.208 --> 00:07:04.851 những thứ khó cân đo đong đếm như nghĩa vụ đạo đức 00:07:04.875 --> 00:07:06.518 lại có thể tác động đến chúng ta 00:07:06.542 --> 00:07:09.917 trong quá trình đem đến giá trị tới các nhà đầu tư. 00:07:10.958 --> 00:07:14.875 Nhưng kế toán và tài chính không làm chủ thế giới. 00:07:15.750 --> 00:07:17.226 Niềm tin, 00:07:17.250 --> 00:07:18.601 tư duy, 00:07:18.625 --> 00:07:21.143 đó mới là những thứ thúc đẩy đạo đức kinh doanh. 00:07:21.167 --> 00:07:24.559 Và nếu muốn thay đổi hệ thống tư duy và niềm tin này, 00:07:24.583 --> 00:07:27.768 ta sẽ phải dùng nhiều nhất có thể siêu năng lực Disney ngoài kia. 00:07:27.792 --> 00:07:30.476 Ta sẽ phải vận dụng trí tưởng tượng. 00:07:30.500 --> 00:07:33.750 Bạn sẽ phải mời Dế Jiminy quay lại cuộc chơi. NOTE Paragraph 00:07:35.125 --> 00:07:38.375 Dế Jiminy có thể sẽ bắt đầu bằng vài triết lý dễ hiểu 00:07:39.333 --> 00:07:41.601 như tham lam là không tốt, 00:07:41.625 --> 00:07:45.601 thế giới không phân chia kẻ bán người mua, 00:07:45.625 --> 00:07:47.226 và chưa có ai, 00:07:47.250 --> 00:07:48.518 một mình, 00:07:48.542 --> 00:07:50.809 tự nâng mình lên được bằng cách kéo quai ủng, 00:07:50.833 --> 00:07:53.958 nếu bạn biến chút kiến thức vật lý bạn sẽ hiểu ý tôi. NOTE Paragraph 00:07:55.208 --> 00:07:59.018 Jiminy có thể sẽ nhắc nhở rằng mọi người làm việc cho chúng ta 00:07:59.042 --> 00:08:00.851 bất kể là ai, 00:08:00.875 --> 00:08:02.851 từ nhân viên nhập liệu 00:08:02.875 --> 00:08:04.601 đến nhân viên dọn phòng, 00:08:04.625 --> 00:08:08.601 đều xứng đáng hưởng lương ở mức tôn trọng và xứng đáng. 00:08:08.625 --> 00:08:10.458 Chỉ đơn giản vậy thôi. 00:08:10.917 --> 00:08:14.559 Và Jiminy chắc sẽ thắc mắc làm sao cấp trên và nhân viên 00:08:14.583 --> 00:08:19.184 có thể có chút cảm thông nào đó cho nhau 00:08:19.208 --> 00:08:22.851 khi mà không gian làm việc của cả hai quá phân biệt 00:08:22.875 --> 00:08:25.143 đến mức dường như chẳng có gì lạ 00:08:25.167 --> 00:08:28.809 nếu giám đốc muốn có một nơi đặc biệt tốt để đậu xe, 00:08:28.833 --> 00:08:30.893 ăn uống hay đi vệ sinh 00:08:30.917 --> 00:08:35.059 hoặc quá thanh cao không thể cúi xuống nhặt một cọng rác. 00:08:35.083 --> 00:08:40.250 Suy cho cùng, tất cả chúng ta đều là con người cùng sống trên một hành tinh. NOTE Paragraph 00:08:41.292 --> 00:08:45.684 Jiminy có thể sẽ bắt chúng ta chất vất một số giáo điều của mình. 00:08:45.708 --> 00:08:50.518 Liệu một CEO phải được trả lương ngang hoặc cao hơn những CEO khác 00:08:50.542 --> 00:08:52.976 hay điều này chỉ tạo ra cảm giác ganh đua 00:08:53.000 --> 00:08:55.250 để tăng mức lương này lên cao ngất ngưỡng? 00:08:56.208 --> 00:09:00.351 Cậu chắc sẽ thắc mắc liệu ban giám đốc có thật sự biết những điều cần biết 00:09:00.375 --> 00:09:03.542 khi họ không bao giờ mời nhân viên tuyến đầu dự các cuộc họp. 00:09:04.708 --> 00:09:07.833 Cậu chắc sẽ hỏi liệu có thứ gì đó gọi là quá nhiều tiền không. 00:09:08.750 --> 00:09:12.226 Hoặc cậu sẽ băn khoăn không biết chúng ta có thể tạo ra một lý tưởng chung 00:09:12.250 --> 00:09:14.268 với khách hàng, với nhân viên, 00:09:14.292 --> 00:09:16.184 với công ty, với cộng đồng, 00:09:16.208 --> 00:09:18.018 để tất cả chúng ta đoàn kết lại 00:09:18.042 --> 00:09:21.893 để định nghĩa lại khái niệm vô cùng hạn hẹp 00:09:21.917 --> 00:09:24.958 về mục tiêu thật sự của một công ty. NOTE Paragraph 00:09:26.458 --> 00:09:31.351 Jiminy sẽ muốn chúng ta nhớ rằng không ai làm việc tách biệt, 00:09:31.375 --> 00:09:33.768 rằng tất cả những người điều hành công ty 00:09:33.792 --> 00:09:38.184 đang tích cực cùng tạo ra thực tại mà tất cả chúng ta phải sẻ chia. 00:09:38.208 --> 00:09:40.393 Và cũng như vấn đề nóng lên toàn cầu, 00:09:40.417 --> 00:09:44.393 chúng ta, mỗi người, đều chịu trách nhiệm cho hậu quả chung 00:09:44.417 --> 00:09:47.125 từ những quyết định và hành động cá nhân. NOTE Paragraph 00:09:48.417 --> 00:09:51.768 Tôi tin rằng hệ sinh thái kinh doanh lợi nhuận nhất 00:09:51.792 --> 00:09:53.143 trong lịch sử thế giới 00:09:53.167 --> 00:09:54.434 có thể làm tốt hơn nữa. 00:09:54.458 --> 00:09:58.226 Tôi tin chúng ta có thể giảm chút triển vọng tăng, 00:09:58.250 --> 00:10:02.601 giảm bớt áp lực tốc độ lên tình hình hiện nay. 00:10:02.625 --> 00:10:05.518 Tôi tin rằng những thứ ta mất đi trong thời gian ngắn 00:10:05.542 --> 00:10:07.351 sẽ được đền đáp to lớn 00:10:07.375 --> 00:10:13.000 bằng một bức tranh phồn vinh về đạo đức, tinh thần và tài chính. 00:10:13.875 --> 00:10:16.143 Tôi biết ai hoài nghi sẽ nghĩ rằng, và đúng vậy, 00:10:16.167 --> 00:10:18.184 bạn không thể sống chết với nguyên tắc. 00:10:18.208 --> 00:10:20.726 Nhưng bạn cũng không thể sống chết với điểm cơ bản 00:10:20.750 --> 00:10:22.208 và con cái bạn cũng vậy. NOTE Paragraph 00:10:23.125 --> 00:10:26.726 Tôi biết có thể tôi đã quá thần tượng ông nội. 00:10:26.750 --> 00:10:28.934 Ông làm việc trong nhiều thời kì rất khác nhau 00:10:28.958 --> 00:10:31.309 và đó là những thời kì không ai muốn trở lại 00:10:31.333 --> 00:10:33.684 vì tất cả mọi lý do chính đáng. 00:10:33.708 --> 00:10:36.934 Tôi biết là có nhiều CEO ngày nay cũng thiện chí 00:10:36.958 --> 00:10:39.726 và đàng hoàng như ông nội tôi trước đây 00:10:39.750 --> 00:10:42.893 nhưng họ đang làm việc ở thời đại với những kì vọng rất khác 00:10:42.917 --> 00:10:45.250 và hoàn cảnh khốc liệt hơn nhiều. NOTE Paragraph 00:10:45.958 --> 00:10:47.643 Nhưng cũng may, 00:10:47.667 --> 00:10:51.309 kì vọng và hoàn cảnh là thứ được tạo ra 00:10:51.333 --> 00:10:53.559 và chúng cũng có thể không được tạo ra. 00:10:53.583 --> 00:10:56.559 Có rất nhiều thứ để học từ sự chính trực giản đơn 00:10:56.583 --> 00:10:59.792 như cái cách ông nội tôi hiểu về công việc của một CEO. 00:11:00.625 --> 00:11:03.976 Đằng sau mỗi công viên giải trí và mỗi con thú bông 00:11:04.000 --> 00:11:06.958 là một mớ nguyên tắc chi phối tất cả mọi thứ. 00:11:07.750 --> 00:11:11.917 Mỗi cá nhân đều xứng đáng được tôn trọng và phẩm giá. 00:11:13.042 --> 00:11:16.768 Không ai quá thanh cao đến nỗi không thể cúi xuống nhặt một cọng rác, 00:11:16.792 --> 00:11:19.958 và hãy luôn để lương tâm dẫn đường cho bạn. 00:11:20.792 --> 00:11:24.518 Chúng ta có thể sai đường hơn nếu không nghe lời dế Jiminy. NOTE Paragraph 00:11:24.542 --> 00:11:25.792 Cảm ơn.