1
00:00:00,720 --> 00:00:04,656
Kodiranje je novi univerzalni jezik.

2
00:00:04,680 --> 00:00:08,856
Sedamdesetih je pank muzika
pokretala čitave generacije.

3
00:00:08,880 --> 00:00:11,336
Osamdesetih je to verovatno bio novac.

4
00:00:11,360 --> 00:00:13,696
No za moju generaciju ljudi,

5
00:00:13,720 --> 00:00:18,536
softver je interfejs
naše mašte i našeg sveta.

6
00:00:18,560 --> 00:00:20,256
A to znači da su nam potrebne

7
00:00:20,280 --> 00:00:23,536
radikalno, radikalno
raznovrsnije grupe ljudi

8
00:00:23,560 --> 00:00:25,336
koje bi pravile te proizvode,

9
00:00:25,360 --> 00:00:30,296
koje ne bi gledale na kompjutere
kao mehaničke, dosadne i magične,

10
00:00:30,320 --> 00:00:32,296
već kao na stvari koje mogu preoblikovati

11
00:00:32,320 --> 00:00:34,760
i preokrenuti i izvrnuti i tako dalje.

12
00:00:35,720 --> 00:00:39,496
Moje lično putovanje
u svet programiranja i tehnologije

13
00:00:39,520 --> 00:00:42,496
je započelo s nežnih 14 godina.

14
00:00:42,520 --> 00:00:46,616
Tinejdžerski sam se ludo zaljubila
u starijeg muškarca,

15
00:00:46,640 --> 00:00:48,976
a stariji muškarac
koji je u pitanju je slučajno

16
00:00:49,000 --> 00:00:53,416
tadašnji potpredsednik
Sjedinjenih Država, g. Al Gor.

17
00:00:53,440 --> 00:00:56,496
I ja sam uradila ono što bi svaka
tinejdžerka želela da uradi.

18
00:00:56,520 --> 00:00:58,736
Želela sam nekako
da izrazim svu tu ljubav,

19
00:00:58,760 --> 00:01:01,336
pa sam napravila vebsajt za njega; evo ga.

20
00:01:01,360 --> 00:01:04,296
A 2001. nismo imali Tambler,

21
00:01:04,319 --> 00:01:06,576
nismo imali Fejsbuk,
nismo imali Pinterest.

22
00:01:06,600 --> 00:01:08,736
Pa sam morala da naučim kodiranje

23
00:01:08,760 --> 00:01:12,136
kako bih izrazila svu tu čežnju i ljubav.

24
00:01:12,160 --> 00:01:14,496
I tako sam počela s programiranjem.

25
00:01:14,520 --> 00:01:17,056
Počelo je kao način za samoizražavanje.

26
00:01:17,080 --> 00:01:20,696
Baš kao što sam, kad sam bila manja,
koristila voštane boje i lego kocke.

27
00:01:20,720 --> 00:01:25,320
I kao što sam nešto starija koristila
časove gitare i pozorišne predstave.

28
00:01:25,920 --> 00:01:28,896
Ali tu su bile i druge uzbudljive stvari,

29
00:01:28,920 --> 00:01:31,336
poput poezije i pletenja čarapa

30
00:01:31,360 --> 00:01:34,656
i menjanja nepravilnih
glagola na francuskom

31
00:01:34,680 --> 00:01:36,536
i izmišljanja kobajagi svetova

32
00:01:36,560 --> 00:01:39,696
i Bertranda Rasela i njegove filozofije.

33
00:01:39,720 --> 00:01:41,616
I postala sam jedna od onih

34
00:01:41,640 --> 00:01:45,320
koji su osećali da su kompjuteri
dosadni, tehnički i usamljeni.

35
00:01:46,120 --> 00:01:47,936
Evo šta danas mislim.

36
00:01:47,960 --> 00:01:52,016
Malene devojčice ne znaju
da ne bi trebalo da vole kompjutere.

37
00:01:52,040 --> 00:01:53,296
Devojčice su neverovatne.

38
00:01:53,320 --> 00:01:57,456
Zaista su veoma, veoma dobre
u koncentrisanju na stvari

39
00:01:57,480 --> 00:02:00,736
i u preciznosti
i pitaju neverovatna pitanja, kao što su:

40
00:02:00,760 --> 00:02:03,336
"Šta?" i "Zašto?" i "Kako?" i "Šta ako?"

41
00:02:03,360 --> 00:02:07,040
I one ne znaju
da ne bi trebalo da vole kompjutere.

42
00:02:07,760 --> 00:02:09,696
Njihovi roditelji to znaju.

43
00:02:09,720 --> 00:02:11,015
Mi roditelji osećamo

44
00:02:11,039 --> 00:02:16,136
da je nauka o kompjuterima nekakva
ezoterična, čudna naučna disciplina

45
00:02:16,160 --> 00:02:19,816
koja pripada samo tvorcima misterije.

46
00:02:19,840 --> 00:02:22,576
Da je daleka našoj svakodnevici

47
00:02:22,600 --> 00:02:25,136
gotovo kao, recimo, nuklearna fizika.

48
00:02:25,160 --> 00:02:27,616
I delimično su u pravu.

49
00:02:27,640 --> 00:02:31,136
Ima tu mnogo sintakse
i regulisanja i struktuiranja podataka

50
00:02:31,160 --> 00:02:33,816
i algoritama i vežbanja,

51
00:02:33,840 --> 00:02:36,416
protokola i paradigmi u programiranju.

52
00:02:36,440 --> 00:02:40,736
A mi smo kao zajednica
napravili kompjutere sve manjim i manjim.

53
00:02:40,760 --> 00:02:45,296
Sagradili smo slojeve i slojeve
apstrakcije jedne preko drugih

54
00:02:45,320 --> 00:02:46,816
između čoveka i mašine,

55
00:02:46,840 --> 00:02:50,056
do tačke da više
pojma nemamo kako kompjuteri rade

56
00:02:50,080 --> 00:02:52,256
ili kako da razgovaramo s njima.

57
00:02:52,280 --> 00:02:55,056
A mi učimo našu decu
kako ljudsko telo funkcioniše,

58
00:02:55,080 --> 00:02:58,176
učimo ih kako radi
motor sa unutrašnjim sagorevanjem,

59
00:02:58,200 --> 00:03:01,216
čak im govorimo
da ako zaista žele da budu astronauti

60
00:03:01,240 --> 00:03:02,696
mogu to da postanu.

61
00:03:02,720 --> 00:03:04,896
Međutim kad nam dete priđe i pita:

62
00:03:04,920 --> 00:03:07,656
"Pa, kakav je to bablsort algoritam?"

63
00:03:07,680 --> 00:03:12,096
Ili: "Kako kompjuter zna
šta se dešava kad pritisnem "plej",

64
00:03:12,120 --> 00:03:13,976
kako zna koji snimak da prikaže?"

65
00:03:14,000 --> 00:03:16,576
Ili: "Linda, da li je internet mesto?"

66
00:03:16,600 --> 00:03:19,320
Mi odrasli postanemo neobično tihi.

67
00:03:20,400 --> 00:03:22,856
"To je magija", neki bi rekli.

68
00:03:22,880 --> 00:03:25,600
"Suviše je komplikovano", rekli bi drugi.

69
00:03:26,520 --> 00:03:28,016
Pa, nije ni jedno ni drugo.

70
00:03:28,040 --> 00:03:30,616
Niti je magija, niti je komplikovano.

71
00:03:30,640 --> 00:03:34,180
Sve se prosto desilo veoma, veoma brzo.

72
00:03:34,180 --> 00:03:37,226
Naučnici za kompjutere su napravili
ove neverovatne, lepe mašine,

73
00:03:37,226 --> 00:03:39,666
ali su ih napravili
da nam budu veoma, veoma strane,

74
00:03:39,666 --> 00:03:41,856
kao i jezik kojim
razgovaramo s kompjuterima,

75
00:03:41,880 --> 00:03:44,896
te više ne znamo
kako da govorimo s kompjuterima

76
00:03:44,920 --> 00:03:47,416
bez kitnjastih korisničkih interfejsa.

77
00:03:47,440 --> 00:03:49,016
I zato niko nije prepoznao

78
00:03:49,040 --> 00:03:51,736
da kad sam menjala
nepravilne glagole na francuskom,

79
00:03:51,760 --> 00:03:55,016
zapravo sam uvežbavala
svoje veštine prepoznavanja obrazaca.

80
00:03:55,040 --> 00:03:57,336
A kad sam bila uzbuđena zbog pletenja,

81
00:03:57,360 --> 00:04:00,896
zapravo sam pratila
redosled simboličkih komandi

82
00:04:00,920 --> 00:04:02,656
koje su u sebe uključivale petlje.

83
00:04:02,680 --> 00:04:05,096
I da je celoživotno traganje
Bertranda Rasela

84
00:04:05,120 --> 00:04:09,096
za pronalaženjem preciznog jezika
između engleskog i matematike

85
00:04:09,120 --> 00:04:11,440
pronašlo svoj dom u kompjuteru.

86
00:04:12,080 --> 00:04:14,280
Bila sam programer,
ali niko nije znao za to.

87
00:04:15,080 --> 00:04:19,536
Današnja deca tapkaju, lupkaju
i grebu svoj put kroz svet.

88
00:04:19,560 --> 00:04:22,776
Ali, ukoliko im ne damo oruđa
da grade uz pomoć kompjutera,

89
00:04:22,800 --> 00:04:26,736
podizaćemo samo potrošače,
umesto graditelja.

90
00:04:26,760 --> 00:04:29,296
Čitav ovaj pohod
me je doveo do ove devojčice.

91
00:04:29,320 --> 00:04:31,696
Ona se zove Rubi, ima šest godina.

92
00:04:31,720 --> 00:04:35,816
Potpuno je neustrašiva,
maštovita i pomalo se pravi važna.

93
00:04:35,840 --> 00:04:38,296
I svaki put kad bih naletela na problem,

94
00:04:38,320 --> 00:04:40,576
pokušavajući sebe
da naučim programiranju, kao:

95
00:04:40,600 --> 00:04:44,576
"Šta je to softverski dizajn
ili šta je sakupljanje smeća?"

96
00:04:44,600 --> 00:04:49,016
Pokušala bih da zamislim kako bi
šestogodišnja devojčica objasnila problem.

97
00:04:49,040 --> 00:04:51,696
Pa sam napisala knjigu o njoj
i ilustrovala sam je,

98
00:04:51,720 --> 00:04:54,096
a ono što me je Rubi naučila zvuči ovako.

99
00:04:54,120 --> 00:04:56,576
Rubi me je naučila
da ne treba da se plašimo

100
00:04:56,600 --> 00:04:57,976
bubica pod krevetom.

101
00:04:58,000 --> 00:05:00,056
I da su i najveći problemi

102
00:05:00,080 --> 00:05:03,576
grupe sićušnih problema
nagomilanih zajedno.

103
00:05:03,600 --> 00:05:06,336
A Rubi me je takođe upoznala
s njenim prijateljima,

104
00:05:06,360 --> 00:05:09,256
šarenolikom stranom kulture interneta.

105
00:05:09,280 --> 00:05:11,136
Ima prijatelje, poput Snežnog Leoparda,

106
00:05:11,160 --> 00:05:14,096
koji je lep, ali ne želi
da se igra s drugom decom.

107
00:05:14,120 --> 00:05:18,736
I ima prijatelje poput zelenih robota koji
su zaista društveni, ali strašno neuredni.

108
00:05:18,760 --> 00:05:20,936
I ima prijatelje, poput pingvina Linuksa

109
00:05:20,960 --> 00:05:24,616
koji je zaista beskrajno efikasan,
ali ga je nekako teško razumeti.

110
00:05:24,640 --> 00:05:26,880
I idealistične lisice i tako dalje.

111
00:05:27,880 --> 00:05:31,536
U Rubinom svetu,
savladavate tehnologiju kroz igru.

112
00:05:31,560 --> 00:05:34,776
I, na primer, kompjuteri
su zaista dobri u ponavljanju,

113
00:05:34,800 --> 00:05:37,696
pa nas Rubi uči petljama ovako.

114
00:05:37,700 --> 00:05:41,126
Rubin omiljeni plesni korak
ide ovako: "Tapši, tapši, lupkaj, lupkaj,

115
00:05:41,126 --> 00:05:42,616
tapši, tapši i skoči."

116
00:05:42,640 --> 00:05:46,656
A učite kontrapetlje,
ponavljajući ovo četiri puta.

117
00:05:46,680 --> 00:05:49,480
A učite uslovne petlje
ponavljajući taj redosled,

118
00:05:49,480 --> 00:05:51,326
pod uslovom da stojite na jednoj nozi.

119
00:05:51,326 --> 00:05:54,616
A učite posledične petlje,
ponavljajući redosled

120
00:05:54,640 --> 00:05:56,696
što posledično izaziva mamin bes.

121
00:05:56,720 --> 00:05:57,736
(Smeh)

122
00:05:57,760 --> 00:06:01,480
A iznad svega,
učite da ne postoje gotovi odgovori.

123
00:06:02,320 --> 00:06:05,056
Kada sam smišljala teze za Rubin svet,

124
00:06:05,080 --> 00:06:08,376
zaista sam morala da pitam decu
kako vide svet

125
00:06:08,400 --> 00:06:10,416
i šta žele da pitaju

126
00:06:10,440 --> 00:06:12,960
i organizovala bih
testiranje kroz razigrane sesije.

127
00:06:13,360 --> 00:06:15,920
Počela bih pokazivanjem ove četiri slike.

128
00:06:16,480 --> 00:06:18,816
Pokazala bih im sliku automobila,

129
00:06:18,840 --> 00:06:21,256
piljarnice, psa i šolje.

130
00:06:21,280 --> 00:06:24,520
I pitala bih: "Šta od ovoga
mislite da je kompjuter?"

131
00:06:25,480 --> 00:06:28,216
A deca bi bila veoma konzervativna
i rekla bi:

132
00:06:28,240 --> 00:06:30,016
"Ništa od ovog nije kompjuter.

133
00:06:30,040 --> 00:06:31,696
Znam šta je kompjuter:

134
00:06:31,720 --> 00:06:33,056
to je bleštava kutija

135
00:06:33,080 --> 00:06:36,696
ispred koje moji roditelji
provode previše vremena."

136
00:06:36,720 --> 00:06:38,216
No, onda bismo razgovarali

137
00:06:38,240 --> 00:06:41,056
i otkrili bismo
da je automobil zapravo kompjuter,

138
00:06:41,080 --> 00:06:43,456
unutar njega je sistem za navigaciju.

139
00:06:43,480 --> 00:06:46,256
A pas - pas možda nije kompjuter,

140
00:06:46,280 --> 00:06:47,496
ali ima ogrlicu,

141
00:06:47,520 --> 00:06:50,136
a ogrlica može da sadrži kompjuter u sebi.

142
00:06:50,160 --> 00:06:53,616
A piljarnice, u njima se nalazi
mnogo različitih kompjutera,

143
00:06:53,640 --> 00:06:57,056
poput sistema kasa i alarma.

144
00:06:57,080 --> 00:06:58,416
A, deco, znate šta?

145
00:06:58,440 --> 00:07:00,976
U Japanu su WC šolje kompjuteri,

146
00:07:01,000 --> 00:07:02,896
čak postoje hakeri koji ih hakuju.

147
00:07:02,920 --> 00:07:04,696
(Smeh)

148
00:07:04,720 --> 00:07:05,936
Idemo i dalje od toga,

149
00:07:05,960 --> 00:07:09,176
dajem im ove malene nalepnice
sa "on" i "off" dugmetom.

150
00:07:09,200 --> 00:07:12,816
I kažem deci: "Danas imate
ovu čarobnu sposobnost

151
00:07:12,840 --> 00:07:16,456
da sve u ovoj prostoriji
pretvorite u kompjuter."

152
00:07:16,480 --> 00:07:17,816
I opet, deca će reći:

153
00:07:17,840 --> 00:07:20,736
"Zvuči zaista teško,
ne znam pravi odgovor na to."

154
00:07:20,760 --> 00:07:22,336
Međutim, kažem im: "Ne brinite,

155
00:07:22,360 --> 00:07:24,936
ni vaši roditelji ne znaju pravi odgovor.

156
00:07:24,960 --> 00:07:27,176
Tek što su čuli za to nešto

157
00:07:27,200 --> 00:07:29,416
što se zove internetom od stvari.

158
00:07:29,440 --> 00:07:31,416
Ali vi, deco, vi ćete biti ti

159
00:07:31,440 --> 00:07:35,816
koji će zaista da dožive svet
u kom je sve kompjuter."

160
00:07:35,840 --> 00:07:38,056
A onda sam imala devojčicu
koja mi je prišla

161
00:07:38,080 --> 00:07:39,376
i uzela svetlo za bicikl

162
00:07:39,400 --> 00:07:43,616
i rekla: "Kad bi ovo svetlo za bicikl
bilo kompjuter,

163
00:07:43,640 --> 00:07:45,650
menjalo bi boje."

164
00:07:45,650 --> 00:07:48,696
A ja sam rekla: "To je sjajna ideja,
šta bi još moglo da uradi?"

165
00:07:48,720 --> 00:07:50,456
I ona misli i misli

166
00:07:50,480 --> 00:07:54,496
i kaže: "Kad bi ovo svetlo za bicikl
bilo kompjuter,

167
00:07:54,520 --> 00:07:57,256
mogli bismo da idemo
sa ocem na putovanje biciklom

168
00:07:57,280 --> 00:07:58,896
i spavali bismo u šatoru,

169
00:07:58,920 --> 00:08:02,760
a ovo svetlo za bicikl
bi moglo da bude projektor za filmove."

170
00:08:03,640 --> 00:08:05,600
A to je tren kom se radujem,

171
00:08:06,400 --> 00:08:07,976
tren u kom dete shvati

172
00:08:08,000 --> 00:08:10,376
da svet definitivno nije još gotov,

173
00:08:10,400 --> 00:08:13,376
da je zaista sjajan način
da učinimo svet potpunijim

174
00:08:13,400 --> 00:08:15,616
stvaranje tehnologije

175
00:08:15,640 --> 00:08:18,400
i da svako od nas
može da bude deo te promene.

176
00:08:19,200 --> 00:08:22,256
Poslednja priča;
takođe smo napravili kompjuter.

177
00:08:22,280 --> 00:08:27,016
I upoznali smo zapovednika CPU
i pomoćnike RAM-a i ROM-a

178
00:08:27,040 --> 00:08:28,456
koji su mu pomagali da pamti.

179
00:08:28,480 --> 00:08:31,416
I kada smo sastavili naš kompjuter,

180
00:08:31,440 --> 00:08:34,096
takođe smo dizajnirali
aplikaciju za njega.

181
00:08:34,120 --> 00:08:36,135
A moja omiljena priča je o ovom dečačiću,

182
00:08:36,159 --> 00:08:37,416
on ima šest godina

183
00:08:37,440 --> 00:08:40,559
i najviše na svetu bi želeo
da bude astronaut

184
00:08:41,120 --> 00:08:43,376
I dečak stavlja ove ogromne slušalice

185
00:08:43,400 --> 00:08:46,656
i potpuno je zaokupljen
ovim malenim papirnim kompjuterom

186
00:08:46,680 --> 00:08:48,696
jer, vidite, on je sagradio sopstvenu

187
00:08:48,720 --> 00:08:53,016
međugalaktičku planetarnu
aplikaciju za navigaciju.

188
00:08:53,040 --> 00:08:56,176
A njegov otac, usamljeni astronaut
u Marsovoj orbiti,

189
00:08:56,200 --> 00:08:58,056
je na drugoj strani prostorije

190
00:08:58,080 --> 00:08:59,696
i dečakova važna misija

191
00:08:59,720 --> 00:09:02,640
je da vrati oca bezbedno na zemlju.

192
00:09:03,760 --> 00:09:07,216
A ova deca će da imaju istinski
drugačije viđenje sveta

193
00:09:07,240 --> 00:09:09,640
i načina na koji ga gradimo
uz pomoć tehnologije.

194
00:09:10,840 --> 00:09:14,696
Naposletku, što pristupačnijim,
inkluzivnijim,

195
00:09:14,720 --> 00:09:18,096
raznovrsnijim učinimo svet tehnologije,

196
00:09:18,120 --> 00:09:22,096
to će šarenolikije
i bolje svet da izgleda.

197
00:09:22,120 --> 00:09:24,696
Stoga zamislite na tren sa mnom,

198
00:09:24,720 --> 00:09:27,296
svet u kom priče koje pričamo

199
00:09:27,320 --> 00:09:30,336
o tome kako se prave stvari,
neće samo uključivati

200
00:09:30,360 --> 00:09:32,776
dvadesetogodišnje dečake
iz Silikonske doline,

201
00:09:32,800 --> 00:09:37,200
već i učenice iz Kenije
i bibliotekare iz Norveške.

202
00:09:38,000 --> 00:09:42,216
Zamislite svet
u kom će buduće malene Ade Lavlejs,

203
00:09:42,240 --> 00:09:45,456
koje žive u trajnoj stvarnosti
jedinica i nula,

204
00:09:45,480 --> 00:09:50,096
porasti i biti veoma optimistične
i odvažne po pitanju tehnologije.

205
00:09:50,120 --> 00:09:53,496
Prigrliće moći i šanse

206
00:09:53,520 --> 00:09:55,120
i ograničenja sveta.

207
00:09:55,680 --> 00:09:59,816
Sveta tehnologije
koji je čaroban, nepredvidljiv

208
00:09:59,840 --> 00:10:01,480
i malčice čudan.

209
00:10:03,120 --> 00:10:04,616
Kad sam bila mala,

210
00:10:04,640 --> 00:10:06,656
želela sam da budem pripovedačica.

211
00:10:06,680 --> 00:10:08,256
Volela sam kobajagi svetove

212
00:10:08,280 --> 00:10:09,896
i najviše sam volela

213
00:10:09,920 --> 00:10:13,976
da se budim ujutru u dolini Mumina.

214
00:10:14,000 --> 00:10:17,120
Posle podne bih lutala po Tatunima.

215
00:10:17,320 --> 00:10:20,200
A naveče bih zaspala u Narniji.

216
00:10:21,400 --> 00:10:24,600
A programiranje se ispostavilo
kao savršena profesija za mene.

217
00:10:25,720 --> 00:10:27,656
I dalje sam stvarala svetove.

218
00:10:27,680 --> 00:10:30,640
Umesto pričanjem,
ostvarujem ih kodiranjem.

219
00:10:31,640 --> 00:10:34,696
Programiranje mi daje tu neverovatnu moć

220
00:10:34,720 --> 00:10:37,096
da izgradim moj čitav maleni univerzum

221
00:10:37,120 --> 00:10:41,080
sa sopstvenim zakonima
i paradigmama i običajima.

222
00:10:42,120 --> 00:10:46,080
Stvaranje nečeg iz ničeg,
čistom snagom logike.

223
00:10:46,920 --> 00:10:48,136
Hvala vam.

224
00:10:48,160 --> 00:10:50,600
(Aplauz)