1
00:00:08,251 --> 00:00:10,757
Bugün sizlere, herhangi birinin -

2
00:00:10,757 --> 00:00:12,787
evet herhangi biri olabilir -

3
00:00:12,787 --> 00:00:16,942
bilgisayar bilimini, günlük problemleri 
çözmek için nasıl kullanacağını gösterip

4
00:00:16,942 --> 00:00:20,472
bir tıp problemini çözmek için 
kendim nasıl kullandığımı anlatacağım.

5
00:00:20,731 --> 00:00:23,072
Hikâye, rahmetli dedem ile başlıyor.

6
00:00:23,882 --> 00:00:27,364
Onu tanıyan herkes 
ne kadar mutlu ve neşeli olduğunu

7
00:00:27,364 --> 00:00:30,274
ve hep dışarı çıkıp bir şeyler denemeye 
hazır olduğunu bilir.

8
00:00:30,915 --> 00:00:34,515
İnsanların ve nesnelerin çoğunluğuna
olan heyecanına rağmen,

9
00:00:35,615 --> 00:00:37,722
iğnelerden çok korkardı.

10
00:00:38,478 --> 00:00:42,093
Sağlığı konusunda çok dikkatli olsa bile,

11
00:00:42,093 --> 00:00:45,342
enetofobisi, yani iğne korkusu,

12
00:00:45,342 --> 00:00:47,962
düzenli aşılarını reddetmesine
sebep olurdu.

13
00:00:49,254 --> 00:00:52,645
Dedem aslında bu konuda hiç yalnız değil.

14
00:00:53,325 --> 00:00:54,942
Genci yaşlısı pek çok kişi,

15
00:00:54,942 --> 00:00:55,938
(Gülüşmeler)

16
00:00:55,938 --> 00:00:57,128
iğneden korkar.

17
00:00:57,128 --> 00:00:58,888
Neden bahsettiğimi biliyorsunuz.

18
00:00:58,888 --> 00:00:59,888
(Gülüşmeler)

19
00:01:00,191 --> 00:01:02,733
Bunun çözülmesi gereken 
bir konu olduğu çok açık

20
00:01:02,863 --> 00:01:05,257
ve 17 yaşındayken 
katıldığım bir yaz programında

21
00:01:05,257 --> 00:01:08,767
Kanada'nın yaşlanan nüfusu hakkında 
bir şey tasarlamaya davet edildiğimde

22
00:01:08,767 --> 00:01:11,717
aklımdan geçen şey tam olarak buydu.

23
00:01:12,935 --> 00:01:14,725
Dünyanın ilaçları vermek için

24
00:01:14,775 --> 00:01:17,635
şırıngalardan daha iyi bir çözüme 
ihtiyacı vardı.

25
00:01:18,183 --> 00:01:21,713
Sıkıntı, ilaç geliştirmeyi 
bilmiyor oluşumdu.

26
00:01:21,713 --> 00:01:23,973
Geçmişim ve tutkum bilgisayarlardı.

27
00:01:24,593 --> 00:01:26,221
Peki ya bu sorunu çözmek için

28
00:01:26,221 --> 00:01:29,161
bilgisayar bilimi kullanmanın
bir yolu olsaydı?

29
00:01:30,251 --> 00:01:33,371
Tıbbi problemleri çözmek için 
bilgisayar bilimi kullanmak

30
00:01:33,371 --> 00:01:35,397
ilk bakışta imkânsız gibi görünse de,

31
00:01:35,397 --> 00:01:38,344
bilgisayar bilimi aslında 
çözülmesi zor görünen problemleri

32
00:01:38,344 --> 00:01:40,854
ele almak için harika bir yoldur.

33
00:01:41,268 --> 00:01:43,844
Peki, bilgisayar bilimi tam olarak nedir?

34
00:01:44,224 --> 00:01:45,598
Bilgisayar bilimi,

35
00:01:45,598 --> 00:01:49,428
ölçeklenebilir otomatik 
ve algoritmik işlemlerin araştırılmasıdır.

36
00:01:49,882 --> 00:01:53,075
Bu size bir bilim kurgu romanından 
çıkmış gibi gelebilir,

37
00:01:53,075 --> 00:01:55,035
fakat aslında gayet kolaydır.

38
00:01:55,753 --> 00:02:00,043
Bilgisayar bilimciler 
büyük miktardaki veriyi

39
00:02:00,043 --> 00:02:03,788
algoritmalar yoluyla ya da başka deyişle,
verideki talimat düzenleri yoluyla

40
00:02:03,798 --> 00:02:07,768
etkili ve verimli olarak 
nasıl idare edebileceklerini araştırır.

41
00:02:08,103 --> 00:02:11,164
Yani, biz bu alanı 
bilgisayar alanının dışındaki problemleri

42
00:02:11,164 --> 00:02:13,284
çözmek için nasıl kullanabiliriz?

43
00:02:14,034 --> 00:02:17,791
Bilgisayar bilimindeki 
en iyi ve en büyük avantajlardan biri,

44
00:02:17,791 --> 00:02:20,575
öğrettiği problem çözme yaklaşımıdır.

45
00:02:20,575 --> 00:02:22,753
Bilgisayar bilimcilere, 
karmaşık problemlere

46
00:02:22,753 --> 00:02:26,206
nasıl daha az karmaşık şekilde
bakabilecekleri öğretilir.

47
00:02:26,776 --> 00:02:29,312
İğnelerden nefret eden insanları 
aşılama probleminde

48
00:02:29,312 --> 00:02:32,358
kullandığım stratejilerden biri,

49
00:02:32,358 --> 00:02:39,148
problemi ana değişkenlerine indirgeyip
alakasız verileri gözardı etmekti.

50
00:02:39,999 --> 00:02:43,199
Bilgisayar biliminde buna 
kapsamı belirlemek denir.

51
00:02:43,887 --> 00:02:45,600
Eğer bir şey kapsam dışındaysa,

52
00:02:45,600 --> 00:02:50,270
bu genellikle gereksiz kafa karışılığı ve 
alakasız verilerin oluşmasına sebep olarak

53
00:02:50,270 --> 00:02:53,832
problemin aslında nasıl çözülebileceğini 
anlamamızı zorlaştırır.

54
00:02:54,770 --> 00:02:56,787
Peki o zaman, bizi iğne dışında 


55
00:02:56,787 --> 00:02:59,777
başka bir şey kullanmaktan
vazgeçiren faktörler nelerdi?

56
00:03:00,470 --> 00:03:04,370
Fark ettim ki
bu sorunu ele alan pek çok kişi

57
00:03:04,370 --> 00:03:07,172
"Bu ilacı daha iyi nasıl uygularız?" 
diye sormak yerine,

58
00:03:07,172 --> 00:03:10,622
aşılarla ilgili her bir soruna ayrı ayrı

59
00:03:10,622 --> 00:03:15,736
çözüm bulma çıkmazına girme 
eğilimindelerdi.

60
00:03:15,736 --> 00:03:18,594
Bu, bir sınava çalışmak için

61
00:03:18,594 --> 00:03:21,039
altı çizili notları ve ders özetleri
okumak yerine,

62
00:03:21,039 --> 00:03:23,815
tüm ders kitabını okumaya benzer.

63
00:03:23,815 --> 00:03:27,178
Yani, sorunumuzla alakalı 
faktörleri ele alarak,

64
00:03:27,178 --> 00:03:30,688
problemi daha basit bir hâlde 
anlayabildim.

65
00:03:31,238 --> 00:03:35,373
Kulandığım bir başka strateji de 
"kullanım senaryosu" kavramı.

66
00:03:35,373 --> 00:03:39,810
Bilgisayar biliminde kullanım senaryoları,

67
00:03:39,810 --> 00:03:43,710
çözümü kullanacak farklı kişilerin 
bakış açısından ele almak için kullanılır.

68
00:03:44,034 --> 00:03:48,704
Mesela benim durumumda, 
dedemin durumunu ele aldım.

69
00:03:48,704 --> 00:03:52,641
İğnelerden çok korkuyordu ve aşısı
için alternatif bir çözüm arıyordu.

70
00:03:53,629 --> 00:03:57,687
Aynı zamanda gelişmekte olan ülkelerdeki
insanları da ele aldım,

71
00:03:57,687 --> 00:04:00,937
onlar rahat bir çözüme o kadar da
ihtiyaç duymuyor olabilir

72
00:04:00,937 --> 00:04:03,585
fakat pratik, hesaplı,

73
00:04:04,285 --> 00:04:07,485
taşınması ve uygulanması 
kolay çözümler arıyorlar.

74
00:04:08,552 --> 00:04:11,967
Öte yandan, diyabet hastalarını ele aldım.

75
00:04:11,967 --> 00:04:14,558
Her gün, her öğünde iğne kullanmak 
durumundalar

76
00:04:14,558 --> 00:04:17,178
ve daha rahat bir yönteme 
ihtiyaçları olabilir.

77
00:04:17,178 --> 00:04:19,655
Sonuçta, bir problemi yaşayan insanları

78
00:04:19,655 --> 00:04:21,628
en çok etkileyen faktörleri tanımlayarak

79
00:04:21,948 --> 00:04:24,244
daha kişiye özel çözümler geliştirebilir,

80
00:04:24,244 --> 00:04:26,411
hatta en başlarda düşünmediğiniz

81
00:04:26,411 --> 00:04:28,501
meseleleri anlayabilirsiniz.

82
00:04:28,875 --> 00:04:33,985
Kullandığım bir başka strateji de, 
problemi iki ana parçaya indirmekti:

83
00:04:33,985 --> 00:04:36,576
Fiziksel ve mantıksal bakış açılarına.

84
00:04:36,896 --> 00:04:40,177
Problemin bazı kısımları için 
çözüm yolları sınırsız olabilirken

85
00:04:40,177 --> 00:04:43,203
bazılarının fiziksel 
kısıtlamaları olabilir.

86
00:04:43,203 --> 00:04:47,085
Örneğin, benim durumumda,
ağızdan ilaç verme tekniği için,

87
00:04:47,085 --> 00:04:49,695
insanların yutabileceği bir şey 
geliştirmek gerekir,

88
00:04:49,695 --> 00:04:52,105
bu mesela bir fiziksel kısıtlamadır.

89
00:04:52,731 --> 00:04:56,630
Fakat bu sistemin içeriğini 
kan akışına nasıl aktaracağı sorusu

90
00:04:56,630 --> 00:05:01,000
yaratıcılık ve hayal gücüne 
daha elverişlidir.

91
00:05:01,000 --> 00:05:03,783
Yani, problemin hangi kısımlarının limitli

92
00:05:03,783 --> 00:05:05,708
veya sınırsız olacağını tanımlayarak

93
00:05:05,708 --> 00:05:07,438
problemin hangi kısımlarının

94
00:05:07,438 --> 00:05:10,665
daha esnek ve değişime açık 
olduğunu anlayabildim.

95
00:05:11,095 --> 00:05:12,240
Bilgisayar biliminde,

96
00:05:12,240 --> 00:05:15,011
bu fonksiyonel soyutlama kavramına benzer

97
00:05:15,011 --> 00:05:17,614
ve hangi kısıtlamaların gerçek limit 
olduğunu veya

98
00:05:17,614 --> 00:05:21,094
hangilerinin daha dayatılmış olduğunu 
anlamak için mükemmel bir yoldur.

99
00:05:21,155 --> 00:05:23,721
Yani, problemin kapsamını belirleyerek

100
00:05:23,721 --> 00:05:27,249
veya hangi faktörlerin gerçekten
problemle alakalı olduğunu anlayarak

101
00:05:27,249 --> 00:05:30,849
aslında hangi problemi çözmekte 
olduğumu anlayabildim.

102
00:05:31,383 --> 00:05:33,420
Farklı kullanım senaryolarını ele alarak

103
00:05:33,420 --> 00:05:37,685
hem çözümümün pratik olup olmayacağını,

104
00:05:37,685 --> 00:05:40,184
hem de uygun maliyetli

105
00:05:40,184 --> 00:05:43,284
ve taşımanın ve uygulamanın
kolay olup olmayacağını anlayabildim.

106
00:05:43,284 --> 00:05:46,962
Problemi mantıksal ve fiziksel 
faktörlerine soyutlayarak

107
00:05:46,962 --> 00:05:51,142
yaratıcılığımı, problemin
kuralların dışında düşünmeye

108
00:05:51,142 --> 00:05:53,802
daha elverişli kısımlarına odaklayabildim.

109
00:05:54,472 --> 00:05:56,757
Yani, bilgisayar bilimi prensiplerini

110
00:05:56,757 --> 00:05:59,042
teknolojik olmayan bu problemde kullanarak

111
00:05:59,472 --> 00:06:03,219
aşılar ve diğer ilaçlar için şırıngadan

112
00:06:03,219 --> 00:06:07,396
daha güvenli, ucuz, 
taşıması ve verilmesi kolay

113
00:06:07,396 --> 00:06:10,906
ve daha az korkutucu bir hap 
geliştirmeyi başardım.

114
00:06:10,906 --> 00:06:15,766
Bu modelin büyük veya küçük problemlerin 
çözümünde kullanılabileceğine inanıyorum.

115
00:06:15,766 --> 00:06:18,688
Tıp, sanat, iş ve hatta evdeki 
problemlerimizi çözmek için

116
00:06:18,688 --> 00:06:21,039
bilgisayar bilimi kullanmak

117
00:06:21,039 --> 00:06:24,189
harika olmaz mıydı?

118
00:06:24,189 --> 00:06:27,575
Eğer hepimiz 
bilgisayar bilimi prensiplerini

119
00:06:27,575 --> 00:06:30,313
günlük problemlerimiz için kullanmaya 
cesaret edebilirsek

120
00:06:30,313 --> 00:06:34,253
problemleri daha hızlı çözebilir 
ve daha iyi bir geleceğe uzanabiliriz.

121
00:06:34,733 --> 00:06:35,731
Teşekkürler.

122
00:06:35,731 --> 00:06:36,731
(Alkış)