WEBVTT

00:00:09.445 --> 00:00:12.117
Gdy ultrafioletowe światło
słoneczne pada na skórę,

00:00:12.117 --> 00:00:14.890
na każdego ma trochę inny wpływ.

00:00:14.890 --> 00:00:18.235
Zależnie od koloru skóry,
czasem wystarczy chwila na słońcu,

00:00:18.235 --> 00:00:20.585
by ktoś zrobił się różowy jak burak,

00:00:20.585 --> 00:00:24.783
podczas gdy ktoś inny po kilku godzinach
zobaczy tylko niewielką różnicę.

00:00:24.783 --> 00:00:26.831
Skąd bierze się ta rozbieżność

00:00:26.831 --> 00:00:31.721
i skąd mamy tyle odcieni skóry?

00:00:31.721 --> 00:00:32.976
Niezależnie od koloru

00:00:32.976 --> 00:00:38.323
skóra opowiada epicką historię
o ludzkiej odwadze i przystosowaniu

00:00:38.323 --> 00:00:42.922
i przedstawia tę różnorodność
jako funkcję biologiczną.

00:00:42.922 --> 00:00:44.634
Wszystko kręci się wokół melaniny,

00:00:44.634 --> 00:00:47.664
pigmentu nadającego kolor skórze i włosom.

00:00:47.664 --> 00:00:51.192
Ten składnik pochodzi z komórek skórnych,
które nazywają się melanocytami,

00:00:51.192 --> 00:00:53.485
i przyjmuje dwie podstawowe formy.

00:00:53.485 --> 00:00:57.637
Pierwsza to eumelanina,
dająca bardziej brązowe barwy skóry,

00:00:57.637 --> 00:01:00.823
podobnie jak czarne,
brązowe i jasne kolory włosów.

00:01:00.823 --> 00:01:06.000
Druga to feomelanina,
odpowiedzialna za piegi i rude włosy.

00:01:06.000 --> 00:01:08.518
Nie zawsze było tyle
różnych odcieni skóry.

00:01:08.518 --> 00:01:12.310
Różne barwy są wynikiem
procesu ewolucyjnego,

00:01:12.310 --> 00:01:14.435
napędzanego przez Słońce.

00:01:14.435 --> 00:01:19.556
Ten proces zaczął się 50 000 lat temu,
kiedy nasi przodkowie migrowali z Afryki

00:01:19.556 --> 00:01:22.356
do Europy i Azji.

00:01:22.356 --> 00:01:27.544
Mieszkali między równikiem
a zwrotnikiem Koziorożca,

00:01:27.544 --> 00:01:31.372
na obszarach nasyconych
promieniowaniem UV.

00:01:31.372 --> 00:01:34.908
Kiedy skóra przez długi czas jest
narażona na promieniowanie,

00:01:34.908 --> 00:01:38.287
światło UV niszczy DNA w komórkach,

00:01:38.287 --> 00:01:40.634
i zaczyna parzyć skórę.

00:01:40.634 --> 00:01:42.342
Jeśli oparzenia są poważne,

00:01:42.342 --> 00:01:44.980
mutacje w komórkach mogą nawet
doprowadzić do czerniaka,

00:01:44.980 --> 00:01:49.687
śmiertelnego nowotworu, 
formowanego w melanocytach.

00:01:49.687 --> 00:01:53.901
Dzisiejsze kremy do opalania 
nie istniały 50 000 lat temu.

00:01:53.901 --> 00:01:58.179
Jak nasi przodkowie radzili sobie
z ciągłym bombardowaniem UV?

00:01:58.179 --> 00:02:01.749
Klucz do przetrwania polegał
na ich własnym kremie do opalania,

00:02:01.749 --> 00:02:05.166
wytwarzanym pod skórą: melaninie.

00:02:05.166 --> 00:02:07.613
Rodzaj i ilość melaniny w skórze

00:02:07.613 --> 00:02:11.637
wpływa na to, czy będziesz bardziej,
czy mniej chroniony przed słońcem.

00:02:11.637 --> 00:02:15.373
Chodzi o reakcję skóry
na światło słoneczne.

00:02:15.373 --> 00:02:17.334
Pod wpływem promieniowania UV

00:02:17.334 --> 00:02:21.070
uruchamia się rodopsyna,
specjalny światłoczuły receptor,

00:02:21.070 --> 00:02:25.637
który stymuluje produkcję melaniny,
by chronić komórki przed zniszczeniem.

00:02:25.637 --> 00:02:30.598
U osób z jasną skórą, dodatkowa melanina
powoduje ściemnienie skóry i opaleniznę.

00:02:30.598 --> 00:02:33.264
Na przestrzeni wieków

00:02:33.264 --> 00:02:36.643
ludzie żyjący w Afryce,
na nasłonecznionych obszarach,

00:02:36.643 --> 00:02:39.959
dostosowali się,
produkując więcej melaniny,

00:02:39.959 --> 00:02:41.917
i więcej eumelaniny,

00:02:41.917 --> 00:02:44.592
przez co ich skóra stała się ciemniejsza.

00:02:44.592 --> 00:02:48.036
Ta wbudowana tarcza
chroniła ich przed czerniakiem,

00:02:48.036 --> 00:02:50.388
dodając przewagi ewolucyjnej

00:02:50.388 --> 00:02:55.127
i zdolności przekazywania 
tej cechy kolejnym pokoleniom.

00:02:55.127 --> 00:03:00.137
Niektórzy przystosowani przodkowie
przenieśli się jednak na północ,

00:03:00.137 --> 00:03:01.718
z dala od tropikalnych obszarów,

00:03:01.718 --> 00:03:04.678
rozprzestrzeniając się po całej Ziemi.

00:03:04.678 --> 00:03:08.316
Im dalej na północ, tym mniej
bezpośredniego promieniowania słonecznego.

00:03:08.316 --> 00:03:12.211
To był problem, bo choć
promieniowanie UV niszczy skórę,

00:03:12.211 --> 00:03:15.269
równocześnie daje pewną ważną korzyść.

00:03:15.269 --> 00:03:18.227
Promieniowanie UV pomaga ciału
wytwarzać witaminę D,

00:03:18.227 --> 00:03:22.251
składnik wzmacniający kości i pomagający
wchłaniać niezbędne minerały,

00:03:22.251 --> 00:03:26.384
takie jak wapń, żelazo,
magnez, fosforan i cynk.

00:03:26.384 --> 00:03:30.524
Jego brak powoduje poważne
zmęczenie i osłabienie kości,

00:03:30.524 --> 00:03:33.783
co może spowodować krzywicę, 
czyli zapalenie kręgosłupa.

00:03:33.783 --> 00:03:37.706
Choć ciemna skóra skutecznie
zatrzymywała promieniowanie,

00:03:37.706 --> 00:03:42.057
niedobór witaminy D mógł być 
poważnym zagrożeniem na północy.

00:03:42.057 --> 00:03:44.656
Niektórzy produkowali mniej melaniny.

00:03:44.656 --> 00:03:49.232
Dzięki małej ilości światła
nie byli tak narażeni na czerniaka,

00:03:49.232 --> 00:03:53.347
a ich jaśniejsza skóra 
lepiej wchłaniała promienie UV,

00:03:53.347 --> 00:03:55.438
pozwalając odnieść korzyści z witaminy D,

00:03:55.438 --> 00:03:56.666
jak silne kości,

00:03:56.666 --> 00:04:00.657
i żyć wystarczająco długo,
by doczekać się zdrowego potomstwa.

00:04:00.657 --> 00:04:02.715
Przez wiele pokoleń doboru naturalnego

00:04:02.715 --> 00:04:05.997
kolor skóry stopniowo jaśniał 
w tych regionach.

00:04:05.997 --> 00:04:09.509
W wyniku zdolności 
przystosowania naszych przodków,

00:04:09.509 --> 00:04:13.828
dziś świat jest pełen ludzi
o przeróżnych kolorach skóry,

00:04:13.828 --> 00:04:19.165
w okolicach równika, ciemniejszych, 
bogatych w eumelaninę,

00:04:19.165 --> 00:04:23.869
a im dalej od równika, w regionach
o mniejszym nasłonecznieniu.

00:04:23.869 --> 00:04:26.211
tym jaśniejszych, bogatych w feomelaninę,

00:04:26.211 --> 00:04:30.461
Kolor skóry to tylko cecha przystosowawcza

00:04:30.461 --> 00:04:32.551
na skale, która orbituje wokół Słońca.

00:04:32.551 --> 00:04:34.196
Może wchłaniać światło,

00:04:34.196 --> 00:04:37.146
ale z pewnością
nie odzwierciedla charakteru.