1
00:00:01,274 --> 00:00:06,690
Cila do te jete e ardhmja e te mesuarit?

2
00:00:06,690 --> 00:00:08,970
Une e kam nje plan,

3
00:00:08,970 --> 00:00:12,050
por ne menyre qe t'jua them,

4
00:00:12,050 --> 00:00:15,020
me duhet t'ju tregoj nje histori te vogel,

5
00:00:15,020 --> 00:00:17,866
e cila jep pak a shume idene se per cfare behet fjale.

6
00:00:17,866 --> 00:00:19,653
U perpoqa te kuptoj,

7
00:00:19,653 --> 00:00:23,060
nga vjen menyra e te mesuarit neper shkolla,

8
00:00:23,060 --> 00:00:25,330
nga e ka prejardhjen.

9
00:00:25,330 --> 00:00:27,762
Dhe mund te shikosh shume larg ne te shkuaren,

10
00:00:27,762 --> 00:00:31,575
por nese shikon te mesuarin ne ditet e sotme,

11
00:00:31,575 --> 00:00:35,277
eshte mjaft e thjeshte te kuptosh se nga vjen.

12
00:00:35,277 --> 00:00:39,225
Erdhi nga periudha e 300 viteve me pare,

13
00:00:39,225 --> 00:00:41,442
dhe nga e fundit

14
00:00:41,442 --> 00:00:44,410
dhe me e madhja e perandorive ne kete planet. [Perandoria Britanike]

15
00:00:44,410 --> 00:00:46,755
Imagjinoni te drejtoni shfaqjen,

16
00:00:46,755 --> 00:00:49,163
ose gjithe planetin,

17
00:00:49,163 --> 00:00:52,987
pa kompjutera, pa telefona,

18
00:00:52,987 --> 00:00:57,119
me te dhena te shkruara ne copa letrash,

19
00:00:57,119 --> 00:01:00,669
dhe te udhetoni me anije.

20
00:01:00,669 --> 00:01:02,823
Por Viktorianet ne fakt e kane bere.

21
00:01:02,823 --> 00:01:05,991
Ajo cka bene ishte e mrekullueshme.

22
00:01:05,991 --> 00:01:09,303
Ato krijuan nje kompjuter global

23
00:01:09,303 --> 00:01:12,359
te perbere nga njerez.

24
00:01:12,359 --> 00:01:14,152
Eshte akoma i pranishem edhe sot.

25
00:01:14,152 --> 00:01:20,131
Quhet makineria administrative burokratike.

26
00:01:20,131 --> 00:01:23,458
Ne menyre qe kjo makineri te punoje,

27
00:01:23,458 --> 00:01:26,659
duhen shume njerez.

28
00:01:26,659 --> 00:01:31,018
Ata bene nje tjeter makineri per te prodhuar keta njerez:

29
00:01:31,018 --> 00:01:33,914
shkollen.

30
00:01:33,914 --> 00:01:36,691
Shkollat do te krijonin njerezit

31
00:01:36,691 --> 00:01:40,540
te cilet me pas do te beheshin pjese te

32
00:01:40,540 --> 00:01:43,925
makinerise administrative burokratike.

33
00:01:43,925 --> 00:01:48,315
Ata duhet te jene njesoj me njera-tjetrein.

34
00:01:48,315 --> 00:01:50,472
Ata duhet te dine 3 gjera:

35
00:01:50,472 --> 00:01:53,512
Bukurshkrim, sepse te dhenat shkruhen me dore;

36
00:01:53,512 --> 00:01:55,667
duhet te jene te afte te lexojne;

37
00:01:55,667 --> 00:01:57,946
dhe duhet te jene te afte te kryejne shumezim,

38
00:01:57,946 --> 00:02:01,609
pjesetim, mbledhje dhe zbritje me mend.

39
00:02:01,609 --> 00:02:05,136
Duhet te jene aq identike sa te marresh njerin nga Zelanda e Re

40
00:02:05,136 --> 00:02:07,471
dhe ta cosh ne Kanada

41
00:02:07,471 --> 00:02:11,552
dhe ai do te funksionoje menjehere.

42
00:02:11,552 --> 00:02:14,421
Viktorianet ishin inxhiniere te medhenj.

43
00:02:14,421 --> 00:02:17,910
Ata krijuan nje sistem qe ishte aq i fuqishem

44
00:02:17,910 --> 00:02:20,365
sa eshte ende i pranishem edhe sot,

45
00:02:20,365 --> 00:02:24,341
duke prodhuar vazhdimisht njerez identike

46
00:02:24,341 --> 00:02:29,157
per nje makineri qe nuk ekziston me.

47
00:02:29,157 --> 00:02:32,085
Perandoria nuk eshte me,

48
00:02:32,085 --> 00:02:34,989
keshtu qe cfare do te bejme ne me ate dizajn

49
00:02:34,989 --> 00:02:37,358
qe prodhon keta njerez identike,

50
00:02:37,358 --> 00:02:40,261
dhe cfare do te bejme me pas

51
00:02:40,261 --> 00:02:44,181
nese do ta perdorim ndonjehere per dicka tjeter?

52
00:02:44,181 --> 00:02:45,871
["Shkollat qe njohim ne jane te vjeteruara."]

53
00:02:45,871 --> 00:02:47,763
Pra ky eshte nje koment mjaft i forte.

54
00:02:47,763 --> 00:02:51,557
Thashe se shkollat qe ne njohim tani, jane te vjeteruara.

55
00:02:51,557 --> 00:02:53,291
Nuk po them se jane te prishura.

56
00:02:53,291 --> 00:02:56,288
Eshte shume ne mode te thuash se sistemi edukativ eshte prishur.

57
00:02:56,288 --> 00:02:59,939
Nuk eshte i prishur. Eshte i konstruktuar mrekullisht.

58
00:02:59,939 --> 00:03:06,165
Vetem se nuk na duhet me. Eshte i vjeteruar.

59
00:03:06,165 --> 00:03:08,572
Cilat jane llojet e puneve qe kemi sot?

60
00:03:08,572 --> 00:03:10,706
Epo, nepunesit jane kompjuterat.

61
00:03:10,706 --> 00:03:13,237
Gjenden me mijera ne cdo zyre.

62
00:03:13,237 --> 00:03:16,442
Dhe kemi njerez te cilet udhezojne ata kompjutera

63
00:03:16,442 --> 00:03:18,919
te bejne punet e zyrave te tyre.

64
00:03:18,919 --> 00:03:22,183
Ata njerez nuk kane nevoje te kene nje shkrim te bukur.

65
00:03:22,183 --> 00:03:25,215
Nuk kane nevoje te jene te afte te shumezojne numra me mend.

66
00:03:25,215 --> 00:03:27,487
Kane nevoje te jene te afte te lexojne.

67
00:03:27,487 --> 00:03:31,637
Ne fakt, kane nevoje te jene te afte te lexojne me mprehtesi.

68
00:03:31,637 --> 00:03:34,744
Epo, kjo eshte tani per tani, por ne nuk e dime

69
00:03:34,744 --> 00:03:37,303
se si do te jene punet e te ardhmes.

70
00:03:37,303 --> 00:03:39,947
Dime se njerezit do te punojne kudo qe te duan,

71
00:03:39,947 --> 00:03:43,145
kurdo qe te duan, ne cilen menyre te duan.

72
00:03:43,145 --> 00:03:47,333
Si do t'i pergatise shkolla e tanishme

73
00:03:47,333 --> 00:03:49,876
per ate bote?

74
00:03:49,876 --> 00:03:54,924
Epo, une u ndesha me kete gje krejt rastesisht.

75
00:03:54,924 --> 00:03:57,556
Dikur u mesoja njerezve si te perdornin programe kompjuterash

76
00:03:57,556 --> 00:04:00,020
ne New Delhi, para 14 vjetesh.

77
00:04:00,020 --> 00:04:03,777
Dhe ngjitur me vendin ku une punoja, ishte nje lagje e varfer.

78
00:04:03,777 --> 00:04:06,364
Dhe une mendoja,"Si dreqin do te mesojne ndonjehere ata femije

79
00:04:06,364 --> 00:04:08,884
te perdorin programe kompjuterash?

80
00:04:08,884 --> 00:04:11,964
Apo nuk duhet te mesojne?"

81
00:04:11,964 --> 00:04:14,581
Ne te njejten kohe, ne kishim shume prinder,

82
00:04:14,581 --> 00:04:17,012
njerez te pasur, te cilet kishin kompjutera,

83
00:04:17,012 --> 00:04:20,143
dhe te cilet me thonin,"E dini, im bir,

84
00:04:20,143 --> 00:04:22,332
mendoj se ka dhunti,

85
00:04:22,332 --> 00:04:25,206
sepse ben gjera te mrekullueshme me kompjuterat.

86
00:04:25,206 --> 00:04:29,182
Dhe vajza ime--oh, patjeter eshte super-inteligjente."

87
00:04:29,182 --> 00:04:31,290
Dhe keshtu vazhdimisht. Keshtu qe papritur mendova se,

88
00:04:31,290 --> 00:04:33,086
si ka mundesi qe te gjithe njerezit e pasur kane

89
00:04:33,086 --> 00:04:35,227
keta femije jashtezakonisht te talentuar?

90
00:04:35,227 --> 00:04:37,142
(Te qeshura)

91
00:04:37,142 --> 00:04:39,966
Ku gabuan te varferit?

92
00:04:39,966 --> 00:04:42,969
Bera nje vrime ne murin ndares

93
00:04:42,969 --> 00:04:45,001
te lagjes se varfer ngjitur me zyren time,

94
00:04:45,001 --> 00:04:47,745
dhe futa nje kompjuter brenda saj vetem per te pare se cfare do te ndodhte

95
00:04:47,745 --> 00:04:50,729
nese do t'i jepja nje kompjuter femijeve qe nuk do ta kishin nje kurre,

96
00:04:50,729 --> 00:04:54,065
te cilet nuk dinin Anglisht, nuk dinin c'ishte interneti.

97
00:04:54,065 --> 00:04:55,017
Femijet erdhen me vrap.

98
00:04:55,017 --> 00:04:57,187
Ishte tre kembe mbi token, dhe ata thane,"Cfare eshte kjo?"

99
00:04:57,187 --> 00:05:00,171
Dhe une u thashe."Eshte..nuk e di."

100
00:05:00,171 --> 00:05:02,387
(Te qeshura)

101
00:05:02,387 --> 00:05:04,943
Ata thane,"Pse e vendose aty?"

102
00:05:04,943 --> 00:05:06,158
Une u thashe,"Ashtu kot."

103
00:05:06,158 --> 00:05:09,167
Dhe ata thane,"A mund ta prekim?"Une u thashe,"Nese deshironi."

104
00:05:09,167 --> 00:05:11,544
Dhe u largova.

105
00:05:11,544 --> 00:05:13,288
Pas rreth 8 oresh,

106
00:05:13,288 --> 00:05:16,243
I gjetem duke eksploruar dhe duke i mesuar njeri tjetrit si te eksploronin.

107
00:05:16,243 --> 00:05:18,740
Keshtu qe une thashe,"Epo kjo eshte e pamundur, sepse--

108
00:05:18,740 --> 00:05:22,281
Si eshte e mundur? Ata s'dine asgje."

109
00:05:22,281 --> 00:05:25,145
Koleget e mi thane,"Jo,ka nje zgjidhje te thjeshte.

110
00:05:25,145 --> 00:05:27,968
Nje nga studentet e tu duhet te kete kaluar aty pari,

111
00:05:27,968 --> 00:05:30,063
dhe i ka treguar si te perdorin mouse-in.'

112
00:05:30,063 --> 00:05:31,586
Keshtu qe i thashe,"Po, ka mundesi."

113
00:05:31,586 --> 00:05:34,645
Keshtu perserita eksperimentin. Shkova 300 milje larg Delhi-t

114
00:05:34,645 --> 00:05:36,636
ne nje fshat vertet te vecuar

115
00:05:36,636 --> 00:05:40,428
ku shancet qe nje inxhinier kompjuterash te kalonte aty pari

116
00:05:40,428 --> 00:05:44,844
ishin shume te vogla.(Te qeshura)

117
00:05:44,844 --> 00:05:47,507
E perserita eksperimentin atje.

118
00:05:47,507 --> 00:05:49,794
Nuk kishte ndonje vend ku te qendroje, keshtu qe e vendosa kompjuterin

119
00:05:49,794 --> 00:05:51,994
u largova, u ktheva pas dy muajsh,

120
00:05:51,994 --> 00:05:53,689
gjeta femijet duke luajtur lojra ne te.

121
00:05:53,689 --> 00:05:54,640
Kur me pane, thane,

122
00:05:54,640 --> 00:05:57,122
"Duam nje procesor me te shpejte dhe nje mouse me te mire."

123
00:05:57,122 --> 00:06:01,416
(Te qeshura)

124
00:06:01,416 --> 00:06:04,825
Keshtu thashe."Si dreqin i dini te gjitha keto?"

125
00:06:04,825 --> 00:06:07,280
Dhe ata thane dicka qe mu duk mjaft interesante.

126
00:06:07,280 --> 00:06:08,945
Me nje ze te irrituar,thane,

127
00:06:08,945 --> 00:06:11,498
"Na keni dhene nej kompjuter qe punon vetem ne Anglisht,

128
00:06:11,498 --> 00:06:17,583
keshtu qe na u desh te mesonim vete Anglisht qe ta perdornim. (Te qeshura)

129
00:06:17,583 --> 00:06:19,560
Ajo ishte hera e pare, si mesues,

130
00:06:19,560 --> 00:06:24,651
qe degjoja fjalen "mesojme vete" te thene aq natyrshem.

131
00:06:24,651 --> 00:06:28,253
Ja ku eshte nje shfaqje e shkurter nga ata vite.

132
00:06:28,253 --> 00:06:30,900
Ajo eshte dita e pare tek Vrima ne Mur.

133
00:06:30,900 --> 00:06:33,138
Ne te djathten tuaj eshte nje 8-vjecar.

134
00:06:33,138 --> 00:06:38,858
Ne te majten e tij eshte nxenesja e tij, 6 vjecare.

135
00:06:38,858 --> 00:06:42,455
Dhe ai po i meson asaj si te perdore kompjuterin.

136
00:06:42,455 --> 00:06:45,741
Me pas ne pjese te tjera te vendit,

137
00:06:45,741 --> 00:06:48,024
e perserita kete, prape e prape,

138
00:06:48,024 --> 00:06:51,469
duke marre te njejtat rezultate.

139
00:06:51,469 --> 00:06:55,396
["Vrime ne Mur-1999"]

140
00:06:55,396 --> 00:06:59,661
Nje tjeter 8-vjecar duke i treguar motres se madhe cfare te beje.

141
00:07:04,460 --> 00:07:10,017
Dhe me ne fund nje vajze duke shpjeguar ne Marathi se cfare eshte,

142
00:07:10,017 --> 00:07:14,266
dhe tha, "Ka nje procesor brenda."

143
00:07:14,266 --> 00:07:16,759
Keshtu qe fillova te publikoj.

144
00:07:16,759 --> 00:07:19,314
Publikova kudo. Mbajta shenime dhe llogarita gjithcka,

145
00:07:19,314 --> 00:07:21,516
dhe thashe, ne 9 muaj, nje grup femijesh

146
00:07:21,516 --> 00:07:24,214
te lene vetem me nje kompjuter ne cfaredo gjuhe

147
00:07:24,214 --> 00:07:28,729
do te arrijne te njejtat standarte me nje sekretare zyre ne Perendim.

148
00:07:28,729 --> 00:07:33,489
E kisha pare te ndodhte vazhdimisht.

149
00:07:33,489 --> 00:07:36,221
Por isha kurioz te dija, cfare do te benin tjeter

150
00:07:36,221 --> 00:07:38,461
nese mund te benin kaq shume?

151
00:07:38,461 --> 00:07:40,989
Fillova te eksperimentoja ne fusha te tjera,

152
00:07:40,989 --> 00:07:43,957
nder te cilat, per shembull, shqiptimi.

153
00:07:43,957 --> 00:07:46,405
Eshte nje komunitet femijesh ne Indine jugore

154
00:07:46,405 --> 00:07:49,173
qe e shqiptojne shume keq anglishten,

155
00:07:49,173 --> 00:07:52,693
e i duhej shqiptim i mire sepse do t'i ndihmonte ne punet e tyre.

156
00:07:52,693 --> 00:07:56,771
U dhashe nje program "speech to text" ne nje kompjuter,

157
00:07:56,771 --> 00:08:00,045
dhe u thashe,"Vazhdoni t'i flisni derisa programi te shkruaje ate qe thoni ju."

158
00:08:00,045 --> 00:08:04,677
(Te qeshura)

159
00:08:04,677 --> 00:08:09,861
E bene kete, dhe shikoni pak.

160
00:08:09,861 --> 00:08:15,373
Kompjuteri: Kenaqesi te njihem me ty. Femija: Kenaqesi te njihem me ty.

161
00:08:15,373 --> 00:08:17,644
Sugatra Mitra: Arsyeja pse perfundova me fytyren

162
00:08:17,644 --> 00:08:21,461
e kesaj zonjushe te re aty eshte se dyshoj qe shume prej jush e njohin.

163
00:08:21,461 --> 00:08:24,957
Tani ajo i eshte bashkuar nje qendre telefonatash ne Hyderabad

164
00:08:24,957 --> 00:08:29,679
dhe mund t'ju kete torturuar per faturat e kartes tuaj te kreditit

165
00:08:29,679 --> 00:08:34,452
ne nje theks Anglez shume te qarte.

166
00:08:34,452 --> 00:08:38,829
Keshtu qe me pas njerezit thane, epo, edhe sa do te vazhdoje?

167
00:08:38,829 --> 00:08:40,399
Kur ndalon?

168
00:08:40,399 --> 00:08:43,762
Vendosa se do te shkaterroja argumentin tim

169
00:08:43,762 --> 00:08:46,266
duke krijuar nje sugjerim absurd.

170
00:08:46,266 --> 00:08:50,154
Krijova nje hipoteze, nje hipoteze qesharake.

171
00:08:50,154 --> 00:08:51,958
Tamil eshte nje gjuhe jugore Indiane dhe thashe,

172
00:08:51,958 --> 00:08:54,603
a munden femijet qe flasin Tamil ne nje fshat ne jug te Indise

173
00:08:54,603 --> 00:08:58,108
te mesojne bioteknologjine e kopjimit te ADN-se, ne anglisht

174
00:08:58,108 --> 00:09:00,355
nga nje kompjuter i vendosur ne ane te rruges?

175
00:09:00,355 --> 00:09:02,540
Dhe thashe,"Do t'i llogaris. Do te marrin nje 0.

176
00:09:02,540 --> 00:09:05,594
Do te harxhoj nja dy muaj, do ta le per dy muaj,

177
00:09:05,594 --> 00:09:07,898
do te rikthehem, dhe do te marrin nje 0 tjeter.

178
00:09:07,898 --> 00:09:12,254
Do te kthehem ne laborator dhe do te them, na duhen mesues.

179
00:09:12,254 --> 00:09:16,317
Gjeta nje fshat. Quhej Kallikuppam ne jug te Indise.

180
00:09:16,317 --> 00:09:18,994
Vendosa kompjuterat e Vrimes ne Mur atje,

181
00:09:18,994 --> 00:09:22,681
shkarkova te gjitha llojet e gjerave ne lidhje me kopjimin e ADN'se,

182
00:09:22,681 --> 00:09:25,986
shumicen e te cilave nuk i kuptoja.

183
00:09:25,986 --> 00:09:28,963
Femijet erdhen me nxitim,thane,"C'eshte e gjitha kjo?"

184
00:09:28,963 --> 00:09:33,971
U thashe,"Eshte shume aktuale, shume e rendesishme. Por eshte e gjitha ne Anglisht.

185
00:09:33,971 --> 00:09:37,325
Ata thane,"Si mund te kuptojme fjale aq te medha ne Anglisht

186
00:09:37,325 --> 00:09:39,403
dhe diagrame dhe kimi?"

187
00:09:39,403 --> 00:09:42,227
Deri tani, kisha zhvilluar nje metode te re pedagogjike,

188
00:09:42,227 --> 00:09:45,111
te cilen e aplikova. U thashe, "Nuk kam as idene me te vogel."

189
00:09:45,111 --> 00:09:48,306
(Te qeshura)

190
00:09:48,306 --> 00:09:51,256
"Dhe gjithsesi, do te largohem."

191
00:09:51,256 --> 00:09:55,624
(Te qeshura)

192
00:09:55,624 --> 00:09:59,213
Keshtu i lashe per dy muaj.

193
00:09:59,213 --> 00:10:01,848
Kishin marre zero pike. I bera nje test.

194
00:10:01,848 --> 00:10:02,772
U ktheva pas dy muajsh

195
00:10:02,772 --> 00:10:06,432
dhe femijesh me rrethuan dhe thane,"Ne nuk kuptuam asgje."

196
00:10:06,432 --> 00:10:08,507
Thashe,"Cfare prisja?"

197
00:10:08,507 --> 00:10:12,592
Keshtu u thashe,"Ok,por sa kohe ju desh

198
00:10:12,592 --> 00:10:15,353
per te vendosur se nuk mund te kuptoni asgje?"

199
00:10:15,353 --> 00:10:17,301
Ata thane,"Nuk kemi hequr dore.

200
00:10:17,301 --> 00:10:19,277
E shikojme cdo dite."

201
00:10:19,277 --> 00:10:21,742
Dhe une thashe,"Cfare? Nuk i kuptoni keto faqe

202
00:10:21,742 --> 00:10:24,446
dhe vazhdoni t'ia ngulni syte per dy muaj? Per cfare?"

203
00:10:24,446 --> 00:10:26,959
Keshtu nje vajze e vogel te cilen e shikoni tani,

204
00:10:26,959 --> 00:10:29,691
ngriti doren,dhe me tha me nje gjuhe Tamil dhe nje Anglishte cope-cope,

205
00:10:29,691 --> 00:10:31,888
"Epo, pervec faktit se

206
00:10:31,888 --> 00:10:35,039
kopjimi i pavend i ADN-se shkakton semundje,

207
00:10:35,039 --> 00:10:37,560
nuk kemi kuptuar asgje tjeter."

208
00:10:37,560 --> 00:10:43,272
(Te qeshura) (Duartrokitje)

209
00:10:43,272 --> 00:10:47,392
Keshtu i bera nje provim.

210
00:10:47,392 --> 00:10:50,664
Mora nje pamundesi edukative, 0 deri ne 30 perqind

211
00:10:50,664 --> 00:10:52,968
ne dy muaj ne mes te vapes tropikale

212
00:10:52,968 --> 00:10:56,408
me nje kompjuter nen peme ne nje gjuhe qe nuk e dinin

213
00:10:56,408 --> 00:10:59,480
duke bere dicka e cila eshte nje dekade perpara tyre.

214
00:10:59,480 --> 00:11:04,857
Absurde. Por duhet te ndiqja standartet Viktoriane.

215
00:11:04,857 --> 00:11:08,257
30 perqindeshi do te thote se ngelnin ne provim.

216
00:11:08,257 --> 00:11:11,193
Si t'i beja te kalonin? Duhet t'u jepja 20 pike te tjera.

217
00:11:11,193 --> 00:11:16,030
Nuk mund te gjeja mesues. Ajo qe gjeta ishte nje shoqe e tyre,

218
00:11:16,030 --> 00:11:18,416
nje vajze 22-vjecare qe ishte llogaritare

219
00:11:18,416 --> 00:11:20,864
dhe luante me ta gjate gjithe kohen.

220
00:11:20,864 --> 00:11:22,985
Keshtu qe e pyeta vajzen, "A mund t'i ndihmosh?'

221
00:11:22,985 --> 00:11:25,256
Dhe ajo tha, "Absolutisht jo.

222
00:11:25,256 --> 00:11:28,333
Nuk kam bere shkence ne shkolle. Nuk ia kam idene

223
00:11:28,333 --> 00:11:32,862
se c'bejne nen ate peme gjate gjithe dites. Nuk mund t'ju ndihmoj."

224
00:11:32,862 --> 00:11:37,393
I thashe,"Te te them dicka. Perdor metoden e gjyshes."

225
00:11:37,393 --> 00:11:38,723
Ajo tha, "Cfare eshte kjo?"

226
00:11:38,723 --> 00:11:40,110
Une i thashe,"Qendro mbrapa tyre.

227
00:11:40,110 --> 00:11:41,716
Kurdo here qe ata bejne dicka, thjesht thuaj,

228
00:11:41,732 --> 00:11:44,513
'Uau, dua te them, si e bere kete?

229
00:11:44,529 --> 00:11:47,625
Cila eshte faqja tjeter? O zot, kur isha ne moshen tende, nuk do kisha mundur kurre ta beja kete.'

230
00:11:47,625 --> 00:11:50,547
Ti e di cfare bejne gjyshet."

231
00:11:50,547 --> 00:11:52,721
Dhe keshtu beri ajo per dy muaj te tjere.

232
00:11:52,721 --> 00:11:55,635
Piket u rriten ne 50 perqind.

233
00:11:55,635 --> 00:11:57,289
Kallikuppam kishte arritur rezultatet

234
00:11:57,289 --> 00:11:59,167
e shkolles ku punoja une ne New Delhi,

235
00:11:59,167 --> 00:12:03,303
nje shkolle e pasur private me nje mesues te kualifikuar te bioteknologjise.

236
00:12:03,303 --> 00:12:08,140
Kur pashe ate grafik e dija se kishte nje menyre per te rrafshuar fushen e lojes.

237
00:12:08,140 --> 00:12:10,236
Ja ku eshte Kallikuppam.

238
00:12:10,236 --> 00:12:18,431
(Femijet duke folur) Neurone...komunikim.

239
00:12:18,431 --> 00:12:22,122
E kam kendin e xhirimit gabim. Eshte thjeshte dicka fillestaresh,

240
00:12:22,122 --> 00:12:24,618
por ajo qe po thoshte, me c'mund te kuptoni,

241
00:12:24,618 --> 00:12:27,025
kishte lidhje me neuronet, me duart e saj ne ate menyre,

242
00:12:27,025 --> 00:12:30,581
dhe po thoshte se neuronet komunikojne.

243
00:12:30,581 --> 00:12:33,925
Ne moshen 12 vjecare.

244
00:12:33,925 --> 00:12:37,135
Pra si do te jene punet?

245
00:12:37,135 --> 00:12:39,426
Epo, ne e dime si jane tani.

246
00:12:39,426 --> 00:12:41,764
Si do te jete te mesuarit? E dime si eshte tani,

247
00:12:41,764 --> 00:12:44,817
femijet me telefonin gjate gjithe kohes ne njeren dore

248
00:12:44,817 --> 00:12:48,590
dhe me pas duke shkuar ne shkolle me gjysme zemre, per te mbajtur nje liber ne doren tjeter.

249
00:12:48,590 --> 00:12:52,549
Si do te jete e nesermja?

250
00:12:52,549 --> 00:12:57,449
Mund te ndodhe qe ne te mos kemi nevoje fare per te shkuar ne shkolle?

251
00:12:57,449 --> 00:13:00,989
Mund te ndodhe qe, ne nje fare pike kur te kesh nevoje te dish dicka,

252
00:13:00,989 --> 00:13:04,309
do ta zbulosh brenda dy minutave?

253
00:13:04,309 --> 00:13:08,414
Mund te ndodhe--nje pyetje shkaterruese,

254
00:13:08,414 --> 00:13:11,206
e cila ishte pershtatur per mua nga Nicholas Negroponte--

255
00:13:11,206 --> 00:13:14,245
mund te ndodhe qe ne po shkojme drejt

256
00:13:14,245 --> 00:13:17,605
nje te ardhme ku te dish eshte e dale mode?

257
00:13:17,605 --> 00:13:20,138
Por kjo eshte e tmerrshme. Ne jemi homo sapiens.

258
00:13:20,138 --> 00:13:24,055
Te dime, eshte ajo qe na dallon nga majmunet.

259
00:13:24,055 --> 00:13:25,832
Por shikojeni ne kete menyre.

260
00:13:25,832 --> 00:13:28,378
Natyres iu deshen 100 milion vjet

261
00:13:28,378 --> 00:13:30,514
ta bente majmunin te cohej ne kembe

262
00:13:30,514 --> 00:13:32,698
e te shnderrohej ne homo sapiens.

263
00:13:32,698 --> 00:13:36,394
Ne na u deshen vetem 10,000 ta benim diturine te dale mode.

264
00:13:36,394 --> 00:13:38,576
Cfare arritjeje.

265
00:13:38,576 --> 00:13:42,603
Por duhet ta integrojme ate ne te ardhmen tone.

266
00:13:42,603 --> 00:13:45,562
Inkurajimi duket se eshte celesi.

267
00:13:45,562 --> 00:13:46,772
Nese shikoni Kuppam,

268
00:13:46,772 --> 00:13:49,586
nese shikoni eksperimente te tjera qe une bera,

269
00:13:49,586 --> 00:13:56,721
ishte thjesht, "uau," duke pershendetur te mesuarin.

270
00:13:56,721 --> 00:13:59,115
Ka prova nga neuroshkenca.

271
00:13:59,115 --> 00:14:02,317
Pjesa zvarranikese e trurit tone, e cila ndodhet ne mes te tij,

272
00:14:02,317 --> 00:14:06,053
kur eshte e kercenuar, mbyll cdo gje tjeter,

273
00:14:06,053 --> 00:14:09,731
mbyll korteksin paraballor, pjeset qe mesojne,

274
00:14:09,731 --> 00:14:12,475
i mbyll te gjitha.

275
00:14:12,475 --> 00:14:16,623
Denimet dhe ekzaminimet shikohen si kercenime.

276
00:14:16,623 --> 00:14:20,248
Ne marrim femijet tane, i bejme te mbyllin trurin,

277
00:14:20,248 --> 00:14:22,944
dhe u themi,"Performoni."

278
00:14:22,944 --> 00:14:26,425
Pse e krijuan nje sistem te tille?

279
00:14:26,425 --> 00:14:28,071
Sepse ishte i nevojshem.

280
00:14:28,071 --> 00:14:30,656
Ishte nje kohe ne Koherat e Perandorive

281
00:14:30,656 --> 00:14:34,926
kur te duhenin njerez te cilet mund te mbijetonin ne kercenim.

282
00:14:34,926 --> 00:14:37,193
Kur je duke qendruar ne nje kanal i vetem,

283
00:14:37,193 --> 00:14:41,224
nese do te kishe mbijetuar, je ne rregull, kalove.

284
00:14:41,224 --> 00:14:44,197
Nese jo, deshtove.

285
00:14:44,197 --> 00:14:46,853
Por Koha e Perandorive mbaroi.

286
00:14:46,853 --> 00:14:50,491
Cfare i ndodh kreativitetit ne moshen tone?

287
00:14:50,491 --> 00:14:53,506
Duhet ta ndryshojme ate balance

288
00:14:53,506 --> 00:14:56,915
nga kercenim ne kenaqesi.

289
00:14:56,915 --> 00:15:00,867
U ktheva ne Angli duke kerkuar per gjyshe Britanike.

290
00:15:00,867 --> 00:15:03,884
Vendosa lajmerime dhe fletushka qe thonin,

291
00:15:03,884 --> 00:15:07,304
nese je nje gjyshe Britanike, nese ke nje modem dhe nje kamera,

292
00:15:07,304 --> 00:15:10,531
mund te me japesh nje ore ne jave nga koha jote, falas?

293
00:15:10,531 --> 00:15:12,643
Mora 200 ne dy javet e para.

294
00:15:12,643 --> 00:15:17,551
Njoh me shume gjyshe Britanike se ndonje tjeter ne univers.( Te qeshura)

295
00:15:17,551 --> 00:15:21,366
Ato quhen "The Granny Cloud"

296
00:15:21,366 --> 00:15:23,096
"The Granny Cloud" vendoset para internetit.

297
00:15:23,096 --> 00:15:27,470
Nese nje femije ndodhet ne telashe, ne dergojme nje gjyshe.

298
00:15:27,470 --> 00:15:31,039
Ajo hyn ne Skype dhe i zgjidh gjerat.

299
00:15:31,039 --> 00:15:34,658
I kam pare ta bejne nga nje fshat i quajtur Diggles

300
00:15:34,658 --> 00:15:36,703
ne veriperendim te Anglise,

301
00:15:36,703 --> 00:15:40,007
thelle brenda nje fshati ne Tamil Nadu, Indi.

302
00:15:40,007 --> 00:15:42,247
6,000 milje larg.

303
00:15:42,247 --> 00:15:45,823
E ben me nje gjest te vetem prej nje-vjecari.

304
00:15:45,823 --> 00:15:47,538
"Shhh."

305
00:15:47,538 --> 00:15:50,263
Ne rregull?

306
00:15:50,263 --> 00:15:51,799
Shiko kete.

307
00:15:51,799 --> 00:15:56,055
Gjyshja:Nuk mund te me kapesh. Thuaje.

308
00:15:56,055 --> 00:15:59,823
Nuk mund te me kapesh.

309
00:15:59,823 --> 00:16:02,791
Femija: Nuk mund te me kapesh.

310
00:16:02,791 --> 00:16:08,373
Gjyshja:Une jam njeriu Gingerbread. Femija:Une jam njeriu Gingerbread.

311
00:16:08,373 --> 00:16:12,963
Gjyshja:Bravo! Shume mire.

312
00:16:12,963 --> 00:16:15,421
SM:Pra cfare po ndodh ketu?

313
00:16:15,421 --> 00:16:17,265
mendoj se ajo ku duhet te perqendrohemi eshte

314
00:16:17,265 --> 00:16:19,646
duhet ta shikojme te mesuarit

315
00:16:19,646 --> 00:16:24,234
si prodhim i edukimit te vete-organizuar.

316
00:16:24,234 --> 00:16:27,079
Nese e lejon procesin e te mesuarit te vete-organizohet,

317
00:16:27,079 --> 00:16:29,570
atehere te mesuarit shfaqet.

318
00:16:29,570 --> 00:16:31,963
Nuk behet fjale per te qene i detyruar te mesosh.

319
00:16:31,963 --> 00:16:34,179
Behet fjale per ta lejuar veten te mesoje.

320
00:16:34,179 --> 00:16:37,452
Mesuesja ve procesin ne levizje

321
00:16:37,452 --> 00:16:40,171
dhe me pas zmbrapset ne frike te perzier me nderim

322
00:16:40,171 --> 00:16:42,539
dhe shikon ndersa te mesuarit ndodh.

323
00:16:42,539 --> 00:16:45,492
Mendoj se ketu perqendrohet e gjithe kjo.

324
00:16:45,492 --> 00:16:48,244
Por si do ta dime? Si do te arrijme ta dime?

325
00:16:48,244 --> 00:16:49,919
Epo, une synoj te ndertoj

326
00:16:49,919 --> 00:16:53,220
keto Ambjente te te Mesuarit te Vete-Organizuar.

327
00:16:53,220 --> 00:16:56,905
Jane ne parim modem, bashkepunim

328
00:16:56,905 --> 00:16:59,298
dhe inkurajim te vendosura bashke.

329
00:16:59,298 --> 00:17:01,004
E kam provuar ne shume e shume shkolla.

330
00:17:01,004 --> 00:17:03,539
Eshte provuar ne te gjithe boten dhe mesuesit

331
00:17:03,539 --> 00:17:07,165
pak a shume, zmbrapsen dhe thone,"Thjesht ndodh vetvetiu?"

332
00:17:07,165 --> 00:17:10,282
Dhe une thashe,"Po, ndodh vetvetiu." "Nga e dije kete?"

333
00:17:10,282 --> 00:17:13,775
Une thashe,:"Nuk do t'i besoje, femijet qe ma thane

334
00:17:13,775 --> 00:17:16,703
dhe se nga jane."

335
00:17:16,703 --> 00:17:19,447
Ja ku eshte nje SOLE ne veprim.

336
00:17:19,447 --> 00:17:25,556
(Femijet duke folur)

337
00:17:25,556 --> 00:17:31,845
Kjo eshte ne Angli.

338
00:17:31,845 --> 00:17:35,611
Ai mban rregull dhe qetesi,

339
00:17:35,611 --> 00:17:44,126
sepse mbani mend, nuk ka mesues verdalle.

340
00:17:46,096 --> 00:17:49,999
Vajza: Numri total i elektroneve nuk eshte i barabarte me numrin total te protoneve-- SM:Australi

341
00:17:49,999 --> 00:17:56,734
Vajza:--duke i dhene nje ngarkese te pergjithshme pozitive ose negative.

342
00:17:56,734 --> 00:18:00,318
Ngarkesa e pergjithshme ne nje jon eshte e njejte me numrin e protoneve

343
00:18:00,318 --> 00:18:03,611
ne jon minus numrin e elektroneve.

344
00:18:03,611 --> 00:18:06,660
SM: Ka mesuar sa per nje dekade.

345
00:18:06,660 --> 00:18:10,263
Pra SOLE, mendoj se na duhet nje program mesimor me pyetje te medha.

346
00:18:10,263 --> 00:18:12,469
Ju sapo degjuat per te. E dini se c'do te thote.

347
00:18:12,469 --> 00:18:15,870
Ishte nje kohe kur burri dhe gruaja e periudhes se gurit

348
00:18:15,870 --> 00:18:17,974
uleshin, shikonin qiellin dhe thonin,

349
00:18:17,974 --> 00:18:20,453
"Cfare jane ato drita qe shkelqejne?"

350
00:18:20,453 --> 00:18:25,247
Ata ndertuan programin e pare mesimor, por ne i kemi lene ne harrese ato pyetje te mahnitshme.

351
00:18:25,247 --> 00:18:29,377
Kemi arritur tek tangjentja e nje kendi.

352
00:18:29,377 --> 00:18:33,085
Por kjo nuk eshte edhe aq seksi.

353
00:18:33,085 --> 00:18:36,046
Menyra si do t'i drejtoheshe nje 9-vjecari eshte t'i thuash,

354
00:18:36,046 --> 00:18:39,199
"Nese nje meteor do te vinte per t'u perplasur me Token,

355
00:18:39,199 --> 00:18:42,597
si do ta zbuloje nese do ta godiste apo jo?"

356
00:18:42,597 --> 00:18:45,157
Dhe nese ai thote, "Epo, cfare? Si?"

357
00:18:45,157 --> 00:18:48,142
ti thua, "Gjendet nje fjale magjike. Quhet tangjentja e kendit."

358
00:18:48,142 --> 00:18:51,013
dhe lere rehat. Do ta zbuloje.

359
00:18:51,013 --> 00:18:55,471
Pra ja ku jane disa imazhe nga SOLE.

360
00:18:55,471 --> 00:19:01,060
Kam provuar nje pyetje te pabesueshme--

361
00:19:01,060 --> 00:19:05,348
"Kur filloi bota? Si do te mbaroje?"--

362
00:19:05,348 --> 00:19:07,293
per 9-vjecaret.

363
00:19:07,293 --> 00:19:10,269
Kjo ketu eshte ne lidhje me cfare i ndodh ajrit kur ne marrim fryme.

364
00:19:10,269 --> 00:19:15,227
Kjo eshte bere nga femije pa ndihmen e ndonje mesuesi.

365
00:19:15,227 --> 00:19:17,611
Mesuesi vetem ngre pyetjen,

366
00:19:17,611 --> 00:19:21,275
dhe me pas zmbrapset dhe admiron pergjigjen.

367
00:19:21,275 --> 00:19:25,011
Pra cila eshte deshira ime?

368
00:19:25,011 --> 00:19:27,227
Deshira ime eshte

369
00:19:27,227 --> 00:19:31,541
te modelojme te ardhmen e te mesuarit.

370
00:19:31,541 --> 00:19:33,507
Nuk duam te jemi pjese kembimi

371
00:19:33,507 --> 00:19:35,899
per nje kompjuter gjigand te perbere nga njerez, apo jo?

372
00:19:35,899 --> 00:19:39,555
Pra duhet te modelojme te ardhmen e te mesuarit.

373
00:19:39,555 --> 00:19:41,191
Dhe une duhet--prisni pak,

374
00:19:41,191 --> 00:19:43,891
Duhet ta shpreh kete gje ashtu sic duhet,

375
00:19:43,891 --> 00:19:46,535
sepse,e dini,eshte shume e rendesishme.

376
00:19:46,535 --> 00:19:48,851
Deshira ime eshte te modeloj nje te ardhme te te mesuarit

377
00:19:48,851 --> 00:19:51,085
duke mbeshtetur femije ne te gjithe boen

378
00:19:51,085 --> 00:19:54,131
te trokasin ne kuriozitetin e tyre dhe ne aftesine e tyre te te bashkepunuarit.

379
00:19:54,131 --> 00:19:56,363
Me ndihmoni ta ndertoj kete shkolle.

380
00:19:56,363 --> 00:19:59,699
Do te quhet Shkolla ne Re.

381
00:19:59,699 --> 00:20:04,772
Do te jete nje shkolle ku femijet shkojne ne keto aventura intelektuale

382
00:20:04,772 --> 00:20:08,629
te udhehequr nga pyetjet te cilat fusin ndermjetesit e tyre.

383
00:20:08,629 --> 00:20:10,900
Menyra se si une dua ta bej kete

384
00:20:10,900 --> 00:20:15,260
eshte te ndertoj nje menyre te lehte per ta studiuar.

385
00:20:15,260 --> 00:20:18,060
Eshte nje lehtesi e cila eshte praktikisht e paemeruar.

386
00:20:18,060 --> 00:20:19,827
Ka vetem nje gjyshe

387
00:20:19,827 --> 00:20:22,268
e cila arrin shendet dhe siguri.

388
00:20:22,268 --> 00:20:23,701
Pjesa tjeter e saj vjen nga reja.

389
00:20:23,701 --> 00:20:25,616
Dritat ndizen dhe fiken nga reja.

390
00:20:25,616 --> 00:20:27,644
etj.,etj.,cdo gje behet nga reja.

391
00:20:27,644 --> 00:20:30,869
Por ju dua per nje tjeter qellim.

392
00:20:30,869 --> 00:20:33,628
Ju mund te beni Ambiente te te Mesuarit te Vete-Organizuar

393
00:20:33,628 --> 00:20:38,644
ne shtepi, ne shkolle, jashte shkolle, ne klube.

394
00:20:38,644 --> 00:20:40,772
Eshte shume e thjeshte per tu bere. Eshte nje dokument i madh

395
00:20:40,772 --> 00:20:42,660
i prodhuar nga TED i cili ju tregon si ta beni.

396
00:20:42,660 --> 00:20:46,036
Nese do te mundeshit ju lutem, ju lutem bejeni

397
00:20:46,036 --> 00:20:48,401
permes te peste kontinenteve

398
00:20:48,401 --> 00:20:50,612
dhe me dergoni te dhenat,

399
00:20:50,612 --> 00:20:54,116
me pas do t'i bashkoj, do t'i zhvendos ne Shkollen e Reve,

400
00:20:54,116 --> 00:20:57,380
dhe do te krijoj te ardhmen e te mesuarit.

401
00:20:57,380 --> 00:20:59,172
Kjo eshte deshira ime.

402
00:20:59,172 --> 00:21:00,595
Dhe vetem dicka te fundit.

403
00:21:00,595 --> 00:21:03,188
Do t'ju coj ne maje te Himalajeve.

404
00:21:03,188 --> 00:21:06,491
Ne 12,000 kembe lartesi, ku ajri eshte i paket,

405
00:21:06,491 --> 00:21:09,476
dikur ndertova dy kompjutera te futur ne nje Vrime ne Mur,

406
00:21:09,476 --> 00:21:10,931
dhe femijet u grumbulluan aty.

407
00:21:10,931 --> 00:21:13,828
Dhe ishte kjo vajza e vogel e cila me ndiqte nga pas.

408
00:21:13,828 --> 00:21:18,544
Dhe i thashe,"E di, dua t'i jap nje kompjuter te gjitheve, cdo femije.

409
00:21:18,544 --> 00:21:20,945
Nuk e di, cfare duhet te bej?"

410
00:21:20,945 --> 00:21:24,976
Dhe po perpiqesha ta fotografoja qetesisht.

411
00:21:24,976 --> 00:21:29,032
Ajo papritur e ngriti doren keshtu, dhe me tha,

412
00:21:29,032 --> 00:21:30,921
"Beje."

413
00:21:30,921 --> 00:21:42,785
(Te qeshura)(Duartrokitje)

414
00:21:42,785 --> 00:21:44,646
Mendoj se ishte nje keshille e mire.

415
00:21:44,646 --> 00:21:46,714
Do ta ndjek keshillen e saj. Do te pushoj se foluri.

416
00:21:46,714 --> 00:21:50,704
Faleminderit. Faleminderit shume.

417
00:21:50,704 --> 00:21:54,455
(Duartrokitje)

418
00:21:54,455 --> 00:22:02,779
Faleminderit. Faleminderit.(Duartrokitje)

419
00:22:02,779 --> 00:22:09,194
Faleminderit shume. Uau. (Duartrokitje)