WEBVTT

00:00:02.654 --> 00:00:06.690
Ирээдүйд хүмүүс
яаж "сурах" бол?

NOTE Paragraph

00:00:06.690 --> 00:00:08.970
Надад нэг төлөвлөгөө бий.

00:00:08.970 --> 00:00:12.050
Гэхдээ үүнийгээ хэлэхээс өмнө

00:00:12.050 --> 00:00:15.020
нэгэн түүх ярих хэрэгтэй.

00:00:15.020 --> 00:00:17.866
Энэ нь анхны ойлголт өгөх байх.

NOTE Paragraph

00:00:17.866 --> 00:00:21.643
Би одоогийн сургуулиуд,
сургалтын арга барил

00:00:21.643 --> 00:00:25.140
яг хэрхэн бий болсоныг
мэдэхийг хичээсэн.

00:00:25.140 --> 00:00:27.762
Өнгөрсөн түүхийг
судалж болно.

00:00:27.762 --> 00:00:31.035
Гэхдээ өнөөгийн сургуулийг харвал

00:00:31.035 --> 00:00:35.277
хаанаас гаралтайг амархан
мэдэж болно.

00:00:35.277 --> 00:00:38.325
Өнөөгийн сургуулийн систем 300 гарам
жилийн өмнө

00:00:38.325 --> 00:00:42.752
хамгийн сүүлчийн, хамгийн том 
эзэнт гүрнээс бий болсон.

00:00:42.752 --> 00:00:44.410
[Британий Эзэнт Гүрэн]

00:00:44.410 --> 00:00:46.755
Төсөөлөөд үзье л дээ.

00:00:46.755 --> 00:00:49.863
Ямар ч компьютер, утасгүйгээр

00:00:49.863 --> 00:00:52.987
мэдээллийг цаасан дээр гараар бичиж,

00:00:52.987 --> 00:00:57.119
усан онгоцоор аялан

00:00:57.119 --> 00:01:00.669
бүхий л дэлхийг удирдаж байна гээд.

00:01:00.669 --> 00:01:02.823
Гэхдээ Викторианчууд ингэж чадсан.

00:01:02.823 --> 00:01:05.991
Тэдний бүтээсэн зүйлс нь аугаа байсан.

00:01:05.991 --> 00:01:09.303
Тэд дэлхийн компьютерийг

00:01:09.303 --> 00:01:12.359
хүмүүсээр бүтээсэн.

00:01:12.359 --> 00:01:15.932
Энэ нь одоо ч бидэнтэй хамт байна.

00:01:15.932 --> 00:01:20.131
Үүнийг хүнд сурталтай
захиргааны машин гэдэг.

00:01:20.131 --> 00:01:23.458
Энэ машиныг ажиллуулахын тулд

00:01:23.458 --> 00:01:26.659
маш олон хүн хэрэгтэй.

00:01:26.659 --> 00:01:32.388
Энэ хүмүүсийг бий болгохын тулд
өөр нэг машин бүтээсэн нь:

00:01:32.388 --> 00:01:33.914
сургууль юм.

00:01:33.914 --> 00:01:36.691
Сургууль нь хүмүүсийг бүтээж,

00:01:36.691 --> 00:01:40.540
хүмүүс энэхүү хүнд сурталтай машины

00:01:40.540 --> 00:01:43.925
нэг хэсэг нь болно.

00:01:43.925 --> 00:01:48.315
Хүмүүс хоорондоо
яг адилхан байх ёстой.

00:01:48.315 --> 00:01:50.472
Мөн тэд гурван зүйлийг чадах ёстой:

00:01:50.472 --> 00:01:53.342
мэдээллийг гараар дамжуулдаг байсан тул
гоё бичдэг байх,

00:01:53.342 --> 00:01:55.667
уншиж чаддаг байх ба

00:01:55.667 --> 00:02:01.129
үржүүлж, хувааж, нэмж, хасч чаддаг
байх ёстой байж.

00:02:01.129 --> 00:02:05.136
Тэд хоорондоо яг адилхан байж, 
Шинэ Зеландаас

00:02:05.136 --> 00:02:07.471
Канад руу нэгийг нь явуулахад

00:02:07.471 --> 00:02:11.552
тэр даруй "ажиллаж чаддаг" байх хэрэгтэй.

00:02:11.552 --> 00:02:14.421
Викторианчууд бол
гайхалтай инженерүүд.

00:02:14.421 --> 00:02:17.910
Тэд маш хүчирхэг системийг
бий болгосон нь

00:02:17.910 --> 00:02:20.365
өнөөг хүртэл бидэнтэй хамт байж

00:02:20.365 --> 00:02:24.341
яг адилхан хүмүүсийг

00:02:24.341 --> 00:02:29.157
устаж үгүй болсон машинд зориулан 
бүтээсээр байна.

00:02:29.157 --> 00:02:32.085
Эзэнт гүрэн үгүй болсон.

00:02:32.085 --> 00:02:37.039
Тэгвэл бид энэ адилхан хүмүүсийг бүтээдэг
загвараар яах юм бэ?

00:02:37.039 --> 00:02:40.261
Мөн бид дараа нь юу хийх вэ?

00:02:40.261 --> 00:02:44.181
Энэ байдлыг ямар нэгэн байдлаар
өөрчилнө гэж үзвэл.

NOTE Paragraph

00:02:44.181 --> 00:02:46.271
[Бидний мэдэх сургууль хоцрогдсон]

NOTE Paragraph

00:02:46.271 --> 00:02:48.003
Тэгэхээр энэ
их хүчтэй сэтгэгдэл.

00:02:48.003 --> 00:02:51.557
Би бидний мэдэх сургууль
хоцрогдсон гэсэн.

00:02:51.557 --> 00:02:53.291
Би эвдэрсэн гэж хэлээгүй.

00:02:53.291 --> 00:02:56.288
Боловсролын систем доройтсон гэх нь
маш түгээмэл болсон.

00:02:56.288 --> 00:02:59.939
Боловсролын систем эвдрээгүй,
уг байгууламж нь биширмээр.

00:02:59.939 --> 00:03:04.095
Бидэнд хэрэггүй гэсэн үг биш.

00:03:04.095 --> 00:03:06.515
Зүгээр л үеэ өнгөрөөсөн.

00:03:06.515 --> 00:03:08.572
Өнөөдөр ямар ажлууд байна вэ?

00:03:08.572 --> 00:03:10.706
Нярав нь компьютер болсон.

00:03:10.706 --> 00:03:13.237
Оффис бүрт хэдэн мянгаараа бий.

00:03:13.237 --> 00:03:16.642
Эдгээр компьютерийг
хүмүүс удирдаж,

00:03:16.642 --> 00:03:18.919
албан ажлаа хийлгэнэ.

00:03:18.919 --> 00:03:22.183
Эдгээр хүмүүс нь гоё бичдэг байх албагүй.

00:03:22.183 --> 00:03:25.215
Өөрсдөө тоо бодох шаардлагагүй.

00:03:25.215 --> 00:03:27.487
Уншиж чаддаг байх хэрэгтэй.

00:03:27.487 --> 00:03:31.637
Маш анхааралтай уншиж чаддаг байх ёстой.

NOTE Paragraph

00:03:31.637 --> 00:03:34.744
Энэ бол өнөөгийн байдал гэвч бид

00:03:34.744 --> 00:03:37.303
ирээдүйн мэргэжлүүд ямар байхыг мэдэхгүй.

00:03:37.303 --> 00:03:39.947
Бид хүмүүс хүссэн газраасаа,

00:03:39.947 --> 00:03:43.145
хүссэн үедээ, хүссэн ажлаа хийхийг мэднэ.

00:03:43.145 --> 00:03:46.893
Орчин үеийн сургууль харин

00:03:46.893 --> 00:03:49.876
хэрхэн энэ ирээдүйд бэлдэх вэ?

NOTE Paragraph

00:03:49.876 --> 00:03:54.924
Би энэ бүхэнд санаандгүйгээр
орооцолдсон.

00:03:54.924 --> 00:03:57.556
Би хүмүүст хэрхэн 
компьютерийн програм бичихийг

00:03:57.556 --> 00:04:00.800
14 жилийн өмнө Нью Дэлид заадаг байсан.

00:04:00.800 --> 00:04:03.777
Ажлын яг хажууд ядуусын хороолол байсан.

00:04:03.777 --> 00:04:05.904
Би боддог байсан л даа.

00:04:05.904 --> 00:04:08.884
Энэ хүүхдүүд яаж 
програм бичиж сурах бол гэж.

00:04:08.884 --> 00:04:11.964
Эсвэл сурахгүй байсан нь дээр үү?

00:04:11.964 --> 00:04:14.581
Гэтэл бас маш олон

00:04:14.581 --> 00:04:17.012
компьютертэй, баян эцэг эхчүүд

00:04:17.012 --> 00:04:20.143
надад хэлдэг байлаа:

00:04:20.143 --> 00:04:22.332
"Би хүүгээ их авъяастай
гэж бодож байна.

00:04:22.332 --> 00:04:25.206
Компьютер дээр маш мундаг
ажилладаг.

00:04:25.206 --> 00:04:29.182
Манай охин маш ухаантай" гэх мэт.

00:04:29.182 --> 00:04:31.290
Гэнэт би бодсон л доо.

00:04:31.290 --> 00:04:33.086
Яагаад бүх баян хүмүүс

00:04:33.086 --> 00:04:35.227
гоц авьяастай хүүхэдтэй байна вэ гэж.

00:04:35.227 --> 00:04:37.142
(Инээд)

00:04:37.142 --> 00:04:39.966
Ядуус юуг буруу хийсэн бэ?

00:04:39.966 --> 00:04:42.969
Оффисоос маань ядуусын хорооллыг салгах

00:04:42.969 --> 00:04:45.001
нэг хананд би нүх гаргаж,

00:04:45.001 --> 00:04:47.745
компьютер хэзээ ч авч чадахгүй,

00:04:47.745 --> 00:04:51.509
Англи хэлгүй, интернэт мэдэхгүй хүүхдэд
компьютер өгвөл

00:04:51.509 --> 00:04:54.065
юу болохыг харах гэсэн юм.

NOTE Paragraph

00:04:54.065 --> 00:04:55.197
Хүүхдүүд гүйсээр ирсэн.

00:04:55.197 --> 00:04:57.787
Газраас метр өндөр байхад 
"Энэ юу вэ?" хэмээн асуусан.

NOTE Paragraph

00:04:57.787 --> 00:05:00.171
Би "Энэ үү, мэдэхгүй ээ" гэсэн.

00:05:00.171 --> 00:05:02.387
(Инээд)

NOTE Paragraph

00:05:02.387 --> 00:05:04.943
Тэд "Та яагаад энд тавьсан юм бэ?" гэхэд

NOTE Paragraph

00:05:04.943 --> 00:05:06.328
би "Зүгээр л" гэж хариулсан.

NOTE Paragraph

00:05:06.328 --> 00:05:09.207
Хүүхдүүд компьютерт
хүрч болох уу гэхээр нь

NOTE Paragraph

00:05:09.207 --> 00:05:11.544
"Хүсвэл болно" гээд
би явлаа.

00:05:11.544 --> 00:05:13.288
Найман цагийн дараа

00:05:13.288 --> 00:05:16.533
бид тэднийг компьютерийг ажиллуулан,
бусаддаа зааж өгөхийг нь харсан.

00:05:16.533 --> 00:05:18.740
Тэгээд би: "Энэ боломжгүй зүйл.

00:05:18.740 --> 00:05:22.281
Яаж болох билээ?
Тэд юу ч мэдэхгүй" гэв.

NOTE Paragraph

00:05:22.281 --> 00:05:25.145
Ажлынхан маань "Энэ чинь амархан.

00:05:25.145 --> 00:05:27.968
Чиний сурагчдын нэг нь өнгөрч яваад

00:05:27.968 --> 00:05:30.063
хулгана хэрэглэхийг зааж өгсөн байх" гэв.

NOTE Paragraph

00:05:30.063 --> 00:05:31.676
Би "Магадгүй л юм" гэж хариулсан.

NOTE Paragraph

00:05:31.676 --> 00:05:33.995
Ингээд би туршилтаа давтлаа.

00:05:33.995 --> 00:05:36.636
Дэлигээс 500 км зайтай

00:05:36.636 --> 00:05:40.428
програм хөгжүүлэгч
өнгөрөн явах боломж

00:05:40.428 --> 00:05:44.844
тун багатай тосгонд очлоо. (Инээд)

00:05:44.844 --> 00:05:47.507
Би тэнд туршилтаа давтсан.

00:05:47.507 --> 00:05:49.794
Байрлах газар байгаагүй тул
компьютераа үлдээн,

00:05:49.794 --> 00:05:51.994
хэдэн сарын дараа буцаж ирэхэд

00:05:51.994 --> 00:05:53.689
хүүхдүүд тоглоом тоглож байлаа.

NOTE Paragraph

00:05:53.689 --> 00:05:55.080
Намайг хараад тэд

00:05:55.080 --> 00:05:58.952
"Бид илүү хурдан процессор, 
сайн хулгана хүсч байна" гэсэн.

NOTE Paragraph

00:05:58.952 --> 00:06:01.416
(Инээд)

NOTE Paragraph

00:06:01.416 --> 00:06:04.825
Би: "Та нар яаж үүнийг сурав аа?" гэхэд

NOTE Paragraph

00:06:04.825 --> 00:06:07.280
хүүхдүүд маш сонирхолтой
хариулт хэлсэн.

00:06:07.280 --> 00:06:08.945
Тэд уцаарлангуй байдалтай:

00:06:08.945 --> 00:06:11.498
"Та зөвхөн Англиар ажилладаг
машин өгсөн.

00:06:11.498 --> 00:06:17.263
Тэгээд бид Англи хэлийг 
өөрсдөө сурах ёстой болсон" гэв.

00:06:17.263 --> 00:06:19.560
Багш хүний хувьд анх удаа

00:06:19.560 --> 00:06:24.651
"өөрөө сурах" гэдэг үгийг ингэж
энгийн хэрэглэгдэхийг сонссон.

NOTE Paragraph

00:06:24.651 --> 00:06:27.433
Тэр үеийн богинохон
бичлэгийг үзүүлье.

00:06:27.433 --> 00:06:29.363
[Хананд гарсан нүх кино -1999]

00:06:29.363 --> 00:06:30.900
Хананд гарсан нүхний эхний өдөр.

00:06:30.900 --> 00:06:33.138
Баруун талынх 8 настай хүү.

00:06:33.138 --> 00:06:38.858
Зүүн талынх нь түүний
6 настай сурагч охин.

00:06:38.858 --> 00:06:42.455
Хүү охинд хэрхэн ажиллахыг
зааж байна.

00:06:42.455 --> 00:06:45.741
Улсын бусад нутгуудаар явж,

00:06:45.741 --> 00:06:48.994
туршилтаа олон олон
давтахад,

00:06:48.994 --> 00:06:51.469
үр дүн нь яг адилхан байсан.

00:06:51.469 --> 00:06:55.396
[Хананд гарсан нүх кино -1999]

00:06:55.396 --> 00:06:59.661
8 настай охин эгчдээ зааж байна.

00:07:04.460 --> 00:07:10.017
Охин Марати хэлээр тайлбарлан

00:07:10.017 --> 00:07:14.266
"Дотор нь процессор байгаа" гэнэ.

NOTE Paragraph

00:07:14.266 --> 00:07:16.759
Ингээд би үүнийг судалгаа
болгохоор шийдлээ.

00:07:16.759 --> 00:07:19.314
Би бүгдийг хэмжиж тэмдэглээд,

00:07:19.314 --> 00:07:22.536
9 сарын дотор хүүхдүүд 
ямар ч хэлээр байсан

00:07:22.536 --> 00:07:26.324
компьютерийг Барууны оффисын 
нарийн бичгийн хэмжээнд

00:07:26.324 --> 00:07:28.729
хэрэглэж чадна гэлээ.

00:07:28.729 --> 00:07:33.489
Үүнийг би олон дахин харсан.

NOTE Paragraph

00:07:33.489 --> 00:07:36.221
Үүнээс илүүгээр би хүүхдүүд

00:07:36.221 --> 00:07:38.461
цааш юу хийж чадахыг
мэдэхийг хүссэн.

00:07:38.461 --> 00:07:40.989
Би өөр хичээлүүд дээр мөн
туршилт хийлээ.

00:07:40.989 --> 00:07:43.957
Жишээ нь үгийн дуудлага.

00:07:43.957 --> 00:07:46.675
Өмнөд Энэтхэгт хүүхдүүдийн

00:07:46.675 --> 00:07:49.173
Англи хэлний дуудлага муу байдаг.

00:07:49.173 --> 00:07:52.693
Тэд дуудлагаа сайжруулснаар 
илүү дээр ажил олж чадна.

00:07:52.693 --> 00:07:56.771
Тэдэнд авиаг текст рүү хөрвүүлдэг 
компьютерийн програм өгөөд

00:07:56.771 --> 00:08:00.045
"Хэлсэн үгийг чинь 
бичих хүртэл яриад бай" гэсэн.

00:08:00.045 --> 00:08:04.677
(Инээд)

00:08:04.677 --> 00:08:07.151
Хэрхэн тэд ингэснийг үзэцгээе.

00:08:07.151 --> 00:08:10.001
[Хананд гарсан нүхнээс
суралцах зүйлс - 2000 - 2005]

NOTE Paragraph

00:08:10.001 --> 00:08:15.503
Компьютер: Танилцахад таатай байна. 
Хүүхэд: Танилцахад таатай байна.

NOTE Paragraph

00:08:15.503 --> 00:08:18.414
Сугата Митра: Би энэ бүсгүйн
дүрсээр төгсгөсөн шалтгаан нь

00:08:18.414 --> 00:08:21.461
та нар түүнийг мэдэж
магадгүй учраас.

00:08:21.461 --> 00:08:24.957
Тэр одоо Хидерабад дахь
утасны компанид орж,

00:08:24.957 --> 00:08:29.679
та нарыг кредит картын
төлбөрөө хий хэмээн

00:08:29.679 --> 00:08:34.452
цэвэрхэн Англи аялгаар хэлсэн байх.

NOTE Paragraph

00:08:34.452 --> 00:08:38.829
Хүмүүс энэ туршилт хэр хол
явахыг сонирхсон.

00:08:38.829 --> 00:08:40.399
Хаана хүрээд зогсох вэ?

00:08:40.399 --> 00:08:43.002
Би өөрийн дүгнэлтээ

00:08:43.002 --> 00:08:46.266
хөгийн санаагаараа няцаахаар шийдсэн.

00:08:46.266 --> 00:08:50.154
Би инээдтэй таамаглал дэвшүүлсэн.

00:08:50.154 --> 00:08:51.958
Өмнөд Энэтхэгт Тамил хэмээх хэл бий.

00:08:51.958 --> 00:08:54.603
Би тосгоны Тамилаар ярьдаг хүүхдүүд

00:08:54.603 --> 00:08:57.658
Англи хэл дээрх ДНК хуулбарлах
технологийг

00:08:57.658 --> 00:09:00.615
гудамжны компьютероос сурж чадах уу? 
хэмээн асуусан.

00:09:00.615 --> 00:09:02.720
Би тэдэнд дүн тавьна.
Тэд оноо авахгүй.

00:09:02.720 --> 00:09:05.594
Би хэдэн сар тэнд байж,
хэдэн сар тэднийг орхино.

00:09:05.594 --> 00:09:07.898
Буцаад очиход тэд 0 оноо авна.

00:09:07.898 --> 00:09:12.254
Би лабораторидоо очоод,
бидэнд багш хэрэгтэй гэж хэлнэ гэсэн.

00:09:12.254 --> 00:09:16.317
Би Өмнөд Энэтхэгийн Калликуппам 
хэмээх тосгоныг сонгов.

00:09:16.317 --> 00:09:18.994
Би Хананд гарсан нүхний 
компьютерийг суурьлуулж,

00:09:18.994 --> 00:09:22.681
Интернэтээс ДНК хуулбарлах талаар 
олон зүйл татаж,

00:09:22.681 --> 00:09:25.986
ихэнхийг нь би өөрөө ч ойлгоогүй.

NOTE Paragraph

00:09:25.986 --> 00:09:29.483
Хүүхдүүд "Энэ юу вэ?" гэхэд нь би:

NOTE Paragraph

00:09:29.483 --> 00:09:33.971
"Энэ маш чухал сэдэв, 
гэхдээ Англи хэл дээр" гэсэн.

NOTE Paragraph

00:09:33.971 --> 00:09:36.725
Тэд "Бид яаж хэцүү Англи үгнүүд,

00:09:36.725 --> 00:09:39.403
диаграм, химийг сурах билээ?" гэсэн.

NOTE Paragraph

00:09:39.403 --> 00:09:42.227
Тухайн үед би сурган хүмүүжүүлэх
шинэ арга сурсан байсан тул

00:09:42.227 --> 00:09:45.791
үүнийгээ ашиглан,
"Огт мэдэхгүй" гэж хариулсан.

00:09:45.791 --> 00:09:48.306
(Инээд)

00:09:48.306 --> 00:09:51.256
"За за, би явлаа" гэв.

00:09:51.256 --> 00:09:55.624
(Инээд)

NOTE Paragraph

00:09:55.624 --> 00:09:59.213
Ингээд би хэдэн сар тэднийг орхилоо.

00:09:59.213 --> 00:10:01.848
Шалгалт авахад тэд 0 оноо авлаа.

00:10:01.848 --> 00:10:03.962
Хоёр сарын дараа буцаж ирэхэд

00:10:03.962 --> 00:10:06.432
хүүхдүүд "Бид юу ч ойлгоогүй" гэлээ.

NOTE Paragraph

00:10:06.432 --> 00:10:09.527
Би "Би юу гэж бодлоо доо"
гэж бодоод,

00:10:09.527 --> 00:10:12.592
"Та нар үүнийг ойлгохгүй гэдгээ

00:10:12.592 --> 00:10:15.353
хэзээ ухаарсан бэ?" хэмээн асуухад

NOTE Paragraph

00:10:15.353 --> 00:10:17.301
тэд "Бид бууж өгөөгүй ээ.

00:10:17.301 --> 00:10:19.277
Өдөр бүр хардаг" гэв.

NOTE Paragraph

00:10:19.277 --> 00:10:24.016
Би "Юу? Энэ дэлгэцийг ойлгохгүй байж
хоёр сарын турш яагаад харсан юм?" гэлээ.

NOTE Paragraph

00:10:24.016 --> 00:10:26.959
Энэ харж байгаа жаахан охин
гараа өргөөд,

00:10:26.959 --> 00:10:29.691
хагас дутуу Тамил, Англиар

00:10:29.691 --> 00:10:31.888
"ДНХ молекулийг буруу хуулбарлах нь

00:10:31.888 --> 00:10:35.039
өвчин үүсгэдэг гэдгээс өөр

00:10:35.039 --> 00:10:37.560
юу ч ойлгоогүй" хэмээн хэлсэн.

NOTE Paragraph

00:10:37.560 --> 00:10:43.272
(Инээд) (Алга ташилт)

NOTE Paragraph

00:10:43.272 --> 00:10:47.392
Ингээд би хүүхдүүдээс
шалгалт авав.

00:10:47.392 --> 00:10:50.244
Боловсролын салбарын
боломжгүй гэж бодсон зүйлийг хийсэн:

00:10:50.244 --> 00:10:52.968
0 оноо авч байсан хүүхдүүд
халуун оронд 2 сарын дотор

00:10:52.968 --> 00:10:56.318
мэдэхгүй хэлээрээ модон доорх компьютерээс

00:10:56.318 --> 00:10:59.480
өөрсөддөө хэт ахдах хичээлийг
30% хүртэл эзэмшсэн байсан

00:10:59.480 --> 00:11:04.857
Утгагүй. Гэхдээ би Викторианчуудын
журмыг дагах ёстой болсон.

00:11:04.857 --> 00:11:08.257
Гучин хувь гэдэг унасан
гэсэн үг.

00:11:08.257 --> 00:11:11.193
Яаж тэднийг тэнцүүлэх вэ?
Дахиад 20 оноо хэрэгтэй.

00:11:11.193 --> 00:11:15.516
Би багш олж чадаагүй ч

00:11:15.516 --> 00:11:20.364
тэдэнтэй найз 22 настай
нягтлан бодогч бүсгүйг олсон.

NOTE Paragraph

00:11:20.364 --> 00:11:22.985
Түүнээс "Тэдэнд тусалж чадах уу?" гэхэд

NOTE Paragraph

00:11:22.985 --> 00:11:25.256
тэр "Ёстой үгүй шүү.

00:11:25.256 --> 00:11:28.333
Би сургуульд байхдаа 
шинжлэх ухааны хичээл сураагүй.

00:11:28.333 --> 00:11:32.862
Тэр модны дор өдөржин юу хийдгийг мэдэхгүй
Тусалж чадахгүй нь" гэсэн.

NOTE Paragraph

00:11:32.862 --> 00:11:37.263
Би түүнд эмээгийнхээ аргыг хэрэглэ гэсэн.

NOTE Paragraph

00:11:37.263 --> 00:11:38.723
"Тэр нь юу юм?" 
гэж асуухад нь

NOTE Paragraph

00:11:38.723 --> 00:11:40.110
"Тэдний ард нь зогс.

00:11:40.110 --> 00:11:41.716
Ямар нэгэн юм хийхэд нь зүгээр л

00:11:41.732 --> 00:11:44.653
"Хөөх, яаж хийчихвээ?

00:11:44.653 --> 00:11:48.655
Дараа нь яадаг юм? Та нарын насан дээр
би лав чаддагүй байсан."

00:11:48.655 --> 00:11:50.547
гээд эмээ нар шиг хэлээрэй" гэв.

NOTE Paragraph

00:11:50.547 --> 00:11:52.721
Нягтлан бүсгүй ч хэлснээр хийв.

00:11:52.721 --> 00:11:55.635
Оноо 50% болж нэмэгдсэн.

00:11:55.635 --> 00:11:59.397
Калликуппамын хүүхдүүд
миний Шинэ Дели дэх

00:11:59.397 --> 00:12:03.303
мэргэжлийн биотехнологийн багштай,
хувийн сургуультай адил хэмжээнд очсон.

00:12:03.303 --> 00:12:08.140
Энэ графикийг хараад
тоглоомыг тэнцүүлэх зам бийг мэдсэн.

NOTE Paragraph

00:12:08.140 --> 00:12:10.176
Энэ бол Калликуппам.

00:12:10.176 --> 00:12:12.546
[Ханан дахь нүхнээс тэртээд -
2006 - 2009]

NOTE Paragraph

00:12:12.546 --> 00:12:18.431
(Хүүхдүүд ярьж байна) 
Мэдрэлийн эс... харилцаа.

NOTE Paragraph

00:12:18.431 --> 00:12:22.122
Би камераа буруу байрлуулчихаж.

00:12:22.122 --> 00:12:24.618
Энэ бол зүгээр л анхлан сурагч

00:12:24.618 --> 00:12:27.025
гараараа харуулан

00:12:27.025 --> 00:12:30.408
мэдрэлийн эсүүд хоорондоо 
харилцдаг гэж байгаа юм.

00:12:30.408 --> 00:12:33.925
12 настайдаа.

NOTE Paragraph

00:12:33.925 --> 00:12:37.135
Тэгэхээр, ирээдүйд
мэргэжлүүд ямар байх вэ?

00:12:37.135 --> 00:12:39.296
Өнөөдөр ямар байгааг бид мэднэ.

00:12:39.296 --> 00:12:40.834
Суралцах нь ямар болох бол?

00:12:40.834 --> 00:12:42.764
Өнөөдөр ямар байгааг бид мэднэ.

00:12:42.764 --> 00:12:44.817
Нэг гартаа утсаа барьсан хүүхдүүд

00:12:44.817 --> 00:12:48.590
нөгөө гараараа дурамжхан номоо барин
сургуульдаа явж байна.

NOTE Paragraph

00:12:48.590 --> 00:12:52.549
Маргааш ямар байх вэ?

00:12:52.549 --> 00:12:57.449
Сургуульд явах хэрэг
заавал байх болов уу?

00:12:57.449 --> 00:13:03.639
Мэдэхийг хүсснээ 2 минутын дотор
мэдэж болох болов уу?

00:13:03.639 --> 00:13:08.244
Николас Негропонтегоос
надад өгөгдсөн

00:13:08.244 --> 00:13:11.206
итгэмээргүй асуултыг тавья:

00:13:11.206 --> 00:13:14.895
Бид мэдлэгтэй байх нь
хоцрогдсонд тооцогдох

00:13:14.895 --> 00:13:17.045
ирээдүй рүү явж байна уу?

00:13:17.045 --> 00:13:20.138
Гэхдээ энэ чинь муу шүү дээ.
Бид бол хомосапиенсчууд.

00:13:20.138 --> 00:13:24.055
Мэдлэг бидний
сармагчингаас ялгадаг

00:13:24.055 --> 00:13:25.832
Гэхдээ ингэж бодоод үз.

00:13:25.832 --> 00:13:28.378
Байгаль сармагчинг зогсдог,

00:13:28.378 --> 00:13:30.514
хомосапиенс болгох гэж

00:13:30.514 --> 00:13:32.698
100 сая жил зарцуулсан.

00:13:32.698 --> 00:13:36.714
Гэтэл мэдлэг хоцрогдсонд тооцогдох хүртэл
10000 жил л зарцуулагдаж.

00:13:36.714 --> 00:13:38.976
Ямар гайхалтай амжилт гээч.

00:13:38.976 --> 00:13:42.603
Гэхдээ бид үүнийг
ирээдүйтэйгээ холбох хэрэгтэй.

NOTE Paragraph

00:13:42.603 --> 00:13:45.562
Хөхиүлэн дэмжих нь
үүнд хүрэх гарц юм шиг байна.

00:13:45.562 --> 00:13:47.362
Хэрвээ Куппамыг,

00:13:47.362 --> 00:13:49.586
ер нь хийсэн
туршилт бүрийг минь харвал

00:13:49.586 --> 00:13:56.721
бид ердөө л "Пөөх" гээд,
цааш суралцахад уриалж байсан.

NOTE Paragraph

00:13:56.721 --> 00:13:59.115
Неврологийн судалгаанаас
үзвэл,

00:13:59.115 --> 00:14:02.317
бидний тархины төв хэсэг нь

00:14:02.317 --> 00:14:06.053
заналхийлэл, "аюул" мэдэрсэн үед
бүхнийг зогсоодог.

00:14:06.053 --> 00:14:09.731
Магнайн урд байрлах суралцах хэсэг буюу

00:14:09.731 --> 00:14:12.475
тархины гадаргууг сааталд оруулдаг.

00:14:12.475 --> 00:14:16.623
Шийтгэл болон шалгалтыг бид
"аюул" гэж хүлээн авдаг.

00:14:16.623 --> 00:14:20.248
Бид хүүхдүүдийн тархийг нь зогсоочихоод

00:14:20.248 --> 00:14:22.944
"Ажилла" хэмээн шаарддаг.

00:14:22.944 --> 00:14:26.425
Тэд яагаад ийм систем зохиосон юм бол?

00:14:26.425 --> 00:14:28.071
Учир нь хэрэгцээ байсан.

00:14:28.071 --> 00:14:30.656
Эзэнт Гүрнүүдийн үе

00:14:30.656 --> 00:14:34.926
хүмүүс заналхийлүүлэн амьд үлдэх 
шаардлагатай үе байсан.

00:14:34.926 --> 00:14:37.193
Нүхэнд ганцаараа зогсохдоо

00:14:37.193 --> 00:14:41.224
чи амьд үлдсэн бол тэнцэж,

00:14:41.224 --> 00:14:44.197
үгүй ялагдана.

00:14:44.197 --> 00:14:46.853
Гэхдээ Эзэнт гүрний үе дууссан.

00:14:46.853 --> 00:14:50.491
Бидний үед бүтээлч сэтгэлгээ
ямар байх вэ?

00:14:50.491 --> 00:14:56.515
Бид аюул, баяр жаргалын
тэнцвэрийг эргэж олох хэрэгтэй.

NOTE Paragraph

00:14:56.515 --> 00:15:00.867
Би Англи руу буцаж,
Англи эмээ нарыг эрлээ.

00:15:00.867 --> 00:15:03.884
Би сонинд зар тавьж,

00:15:03.884 --> 00:15:07.304
хэрвээ та интернэт холбоос, 
камертай Англи эмээ бол

00:15:07.304 --> 00:15:10.531
долоо хоногийн нэг цагаа 
төлбөргүйгээр надад зарцуулаач гэсэн.

00:15:10.531 --> 00:15:12.643
Би эхний 2 долоо хоногт 200 хариу авсан.

00:15:12.643 --> 00:15:17.551
Би дэлхий дээр хэнээс ч илүү олон
Англи эмээ нарыг мэднэ. (Инээд)

00:15:17.551 --> 00:15:21.366
Тэднийг Үүлэн Эмээ нар гэдэг.

00:15:21.366 --> 00:15:23.096
Тэд интернэтэд байдаг.

00:15:23.096 --> 00:15:27.470
Хэрвээ асуудалд орсон хүүхэд байвал,
бид эмээг илгээнэ.

00:15:27.470 --> 00:15:31.039
Тэр Skype-д ороод асуудлыг шийднэ.

00:15:31.039 --> 00:15:36.258
Би тэднийг Английн Баруун Хойд хэсгийн
Дигглэс тосгоноос,

00:15:36.258 --> 00:15:40.007
10000 км зайтай байх

00:15:40.007 --> 00:15:42.247
Энэтхэгийн Тамил Наду руу
холбогдохыг харсан.

00:15:42.247 --> 00:15:45.823
Эмээ ажлаа нэгэн хуучны
хөдөлгөөнөөр хийдэг.

00:15:45.823 --> 00:15:47.538
"Чшшш"

00:15:47.538 --> 00:15:50.263
Зүгээр үү?

NOTE Paragraph

00:15:50.263 --> 00:15:51.799
Үүнийг үздээ.

NOTE Paragraph

00:15:51.799 --> 00:15:56.055
Эмээ: Чи намайг барьж чадахгүй. 
Одоо чи хэлдээ.

00:15:56.055 --> 00:15:59.823
Чи намайг барьж чадахгүй.

NOTE Paragraph

00:15:59.823 --> 00:16:02.791
Хүүхдүүд: Чи намайг барьж чадахгүй.

NOTE Paragraph

00:16:02.791 --> 00:16:08.373
Эмээ: Би бол Талхан Хүн. 
Хүүхдүүд: Би бол Талхан Хүн.

NOTE Paragraph

00:16:08.373 --> 00:16:12.963
Эмээ: Сайн байлаа! Маш сайн.

NOTE Paragraph

00:16:12.963 --> 00:16:15.421
СМ: Энд юу болж байна вэ?

00:16:15.421 --> 00:16:19.065
Бид суралцах үйл явцыг


00:16:19.065 --> 00:16:24.236
өөрийн зохион байгуулалт бүхий
боловсролын үр дүн гэж харах юм.

00:16:24.236 --> 00:16:27.079
Хэрвээ та хүүхдэд боловсролоо
өөрөө зохицуулах боломж олговол

00:16:27.079 --> 00:16:29.570
суралцах явц өөрөө явагдана.

00:16:29.570 --> 00:16:31.963
Албан хүчээр сургах бус

00:16:31.963 --> 00:16:34.179
өөрөөр нь сургаж эхлэх юм.

00:16:34.179 --> 00:16:37.452
Багш үйл явдлыг гольдролд нь оруулаад,

00:16:37.452 --> 00:16:40.091
хойшоо зогсоод,

00:16:40.091 --> 00:16:42.539
хүүхдүүд сурахыг нь харж,
гайхшрах хэрэгтэй.

00:16:42.539 --> 00:16:45.492
Энэ бүхэн энэ үр дүн руу л
чиглэж байгаа байх.

NOTE Paragraph

00:16:45.492 --> 00:16:48.244
Бид гэхдээ яаж мэдэх вэ?

00:16:48.244 --> 00:16:51.669
Би энэхүү Өөрөө Зохион 
Байгуулах Сургалтын Орчинг

00:16:51.669 --> 00:16:53.550
бий болгохоор зорьж байна.

00:16:53.550 --> 00:16:56.905
Бид ерөнхийдөө интернэт,
хамтын ажиллагаа,

00:16:56.905 --> 00:16:59.298
урам зоригийн нийлбэр юм.

00:16:59.298 --> 00:17:01.004
Би үүнийг олон сургуульд туршсан.

NOTE Paragraph

00:17:01.004 --> 00:17:03.539
Үүнийг дэлхий даяар туршсан ба багш нар

00:17:03.539 --> 00:17:07.165
хойшоо ухраад 
"Зүгээр л өөрөө болчихдог гэжүү?" гэдэг.

NOTE Paragraph

00:17:07.165 --> 00:17:10.602
"Тиймээ өөрөө л болчихдог" гэхэд
"Та үүнийг яаж мэдсэн юм бэ?" гэв.

NOTE Paragraph

00:17:10.602 --> 00:17:16.745
Би "Хүүхдүүд хаанаас ирсэн болон юу гэсэнд
итгэхгүйдээ" гэсэн.

NOTE Paragraph

00:17:16.745 --> 00:17:19.447
Энэ яг өрнөж байна.

NOTE Paragraph

00:17:19.447 --> 00:17:25.556
(Хүүхдүүд ярьж байна)

NOTE Paragraph

00:17:25.556 --> 00:17:31.845
Энэ Англид.

00:17:31.845 --> 00:17:35.611
Тэр хүү дүрэм журам сахиулдаг

00:17:35.611 --> 00:17:41.276
учир нь эргэн тойронд багш байхгүй.

00:17:41.276 --> 00:17:44.276
[Өөрөө Зохион Байгуулах
Сургалтын Орчин]

NOTE Paragraph

00:17:46.096 --> 00:17:48.806
Охин: Нийт электроны тоо нь
протонтой тэнцүү биш.

00:17:48.806 --> 00:17:49.999
СМ: Австралид.

00:17:49.999 --> 00:17:56.734
Охин: Дан эерэг эсвэл сөрөг цэнэг өгнө.

00:17:56.734 --> 00:18:00.318
Ионы цэвэр цэнэг нь ионы протоны тооноос

00:18:00.318 --> 00:18:03.611
электроныг хассантай тэнцүү.

NOTE Paragraph

00:18:03.611 --> 00:18:06.660
СМ: Цаг үеэсээ 10 жилээр түрүүлсэн.

NOTE Paragraph

00:18:06.660 --> 00:18:10.263
Бидний хичээлийн хөтөлбөр 
том асуултууд асуудаг байх хэрэгтэй.

00:18:10.263 --> 00:18:13.259
Та нар үүнийг сонссон.
Юу гэсэн үг болохыг мэднэ.

00:18:13.259 --> 00:18:15.870
Чулуун зэвсгийн үеийн хүмүүс

00:18:15.870 --> 00:18:17.974
тэнгэр лүү хараад

00:18:17.974 --> 00:18:20.453
"Тэр анивчих гэрлүүд юу вэ?" гэдэг байсан.

00:18:20.453 --> 00:18:23.117
Тэд анхны хөтөлбөрийг гаргасан ч

00:18:23.117 --> 00:18:25.247
бид гайхах, асуухаа болсон.

00:18:25.247 --> 00:18:29.377
Од хардаг байсныг өнцгийн
шүргэгч болгосон.

00:18:29.377 --> 00:18:33.085
Энэ гэхдээ тийм ч сэтгэл татам биш.

00:18:33.085 --> 00:18:36.046
Чи 9 настай хүүхдэд

00:18:36.046 --> 00:18:39.199
"Хэрвээ солир дэлхий рүү ойртож байвал

00:18:39.199 --> 00:18:42.597
явж буй үгүйг нь яаж мэдэх вэ?" гэхэд

00:18:42.597 --> 00:18:45.157
хүү "Юу? Яаж?" гэхэд

00:18:45.157 --> 00:18:48.142
чи "Ид шидийн үг бий.
Өнцгийн хэмжээс."

00:18:48.142 --> 00:18:51.013
гээд түүнийг орхивол
тэр өөрөө учраа олчихно.

NOTE Paragraph

00:18:51.013 --> 00:18:55.471
Энд ӨЗББ-н хэдэн зураг байна.

00:18:55.471 --> 00:19:01.060
Би гайхалтай асуултууд
асууж үзсэн.

00:19:01.060 --> 00:19:05.348
"Дэлхий хэзээ үүссэн бэ? Яаж төгсөх вэ?"

00:19:05.348 --> 00:19:07.293
гэж 9 настнуудаас асуусан.

00:19:07.293 --> 00:19:10.269
Энэ бидний амьсгалдаг агаарын тухай.

00:19:10.269 --> 00:19:15.227
Эднийг хүүхдүүд багшийн туслалцаагүй,
өөрсдөө хийсэн.

00:19:15.227 --> 00:19:17.611
Багш зөвхөн асуулт асууж,

00:19:17.611 --> 00:19:21.275
хойш суун, хариултыг бишрэнэ.

NOTE Paragraph

00:19:21.275 --> 00:19:25.011
Тэгэхээр миний хүсэл юу вэ?

00:19:25.011 --> 00:19:27.227
Миний хүсэл бол

00:19:27.227 --> 00:19:31.541
бүгдээрээ ирээдүйн сурах арга барилыг
зохион бүтээцгээе.

00:19:31.541 --> 00:19:33.507
Бид хүн компьютерийн нэг

00:19:33.507 --> 00:19:35.899
эд анги байхыг хүсэхгүй биздээ?

00:19:35.899 --> 00:19:39.555
Иймээс бидэнд ирээдүйн сургалтын
загвар хэрэгтэй.

00:19:39.555 --> 00:19:41.191
Мөн би.. хүлээгээрэй

00:19:41.191 --> 00:19:43.891
би үүнийг яг зөв хэлэх ёстой.

00:19:43.891 --> 00:19:46.535
Учир нь энэ маш чухал.

00:19:46.535 --> 00:19:49.481
Миний хүсэл бол дэлхий даяарх
хүүхэд бүхнийг дэмжиж,

00:19:49.481 --> 00:19:52.305
тэдний сониуч болон 
хамтран ажиллах чадварыг дээшлүүлснээр

00:19:52.305 --> 00:19:54.131
ирээдүйн сургалтын загварыг бүтээх.

00:19:54.131 --> 00:19:56.363
Энэ сургуулийг барихад надад туслаач.

00:19:56.363 --> 00:19:59.699
Нэр нь Үүлэн дэх Сургууль.

00:19:59.699 --> 00:20:03.762
Энд хүүхдүүд оюун ухааны
адал явдлыг туулж,

00:20:03.762 --> 00:20:08.629
том асуултуудад
хөтлөгдөнө.

00:20:08.629 --> 00:20:14.540
Би үүнийг судалж болохоор
байгууламж барихыг хүсч байна.

00:20:14.540 --> 00:20:18.060
Энэ барилгад бараг хүн байхгүй.

00:20:18.060 --> 00:20:19.827
Тэнд эрүүл мэнд, аюулгүй байдлыг

00:20:19.827 --> 00:20:22.268
хангах нэг эмээ байна.

00:20:22.268 --> 00:20:23.701
Үлдсэн бүхэн үүлнээс ирнэ.

00:20:23.701 --> 00:20:27.696
Гэрэл үүлээр асч, унтарна гээд
бүгд үүлэн хамааралтай.

NOTE Paragraph

00:20:27.696 --> 00:20:30.869
Гэхдээ би таниас өөр нэг зүйл
хүсч байна.

00:20:30.869 --> 00:20:33.628
Та ӨЗББ-г

00:20:33.628 --> 00:20:38.644
гэртээ, сургуульд, 
сургуулиас гадуур, клубт хийж болно.

00:20:38.644 --> 00:20:40.772
Үүнийг хийхэд маш амархан.

00:20:40.772 --> 00:20:43.570
TED-н боловсруулсан хэрхэн хийх тухай
гайхалтай бичиг бий.

00:20:43.570 --> 00:20:46.036
Хэрвээ чадвал үүнийг

00:20:46.036 --> 00:20:48.401
таван тив даяар хийгээд

00:20:48.401 --> 00:20:50.612
надад тоогоо явуулаарай.

00:20:50.612 --> 00:20:54.116
Үүнийг би нийлүүлж, 
Үүлэн сургууль руу шилжүүлэн

00:20:54.116 --> 00:20:57.380
ирээдүйн сургалтыг бүтээнэ.

00:20:57.380 --> 00:20:59.172
Энэ миний хүсэл.

NOTE Paragraph

00:20:59.172 --> 00:21:00.595
Сүүлчийн нэг зүйл.

00:21:00.595 --> 00:21:03.188
Би та нарыг 
Гималайн оргилд хүргэе.

00:21:03.188 --> 00:21:06.491
Би агаар бага,
12000 фитийн өндөрт

00:21:06.491 --> 00:21:09.476
Хананы Нүхэн Компьютер 
хоёрыг суурилуулсан ба

00:21:09.476 --> 00:21:10.931
хүүхдүүд энд цугласан.

00:21:10.931 --> 00:21:13.828
Тэнд намайг дагаж байсан 
нэг жаахан охин байсан.

NOTE Paragraph

00:21:13.828 --> 00:21:18.544
Би түүнд "Би хүүхэд бүрт 
компьютер өгмөөр байна.

00:21:18.544 --> 00:21:20.945
Мэдэхгүй ээ. Би яах хэрэгтэй вэ?" гэсэн.

00:21:20.945 --> 00:21:24.976
Би чимээгүйхэн түүний зургийг авах гэхэд

NOTE Paragraph

00:21:24.976 --> 00:21:29.032
тэр гэнэт гараа ингэж өргөөд,
надад хэлсэн

00:21:29.032 --> 00:21:30.921
"Зүгээр л хий"

NOTE Paragraph

00:21:30.921 --> 00:21:42.785
(Инээд) (Алга ташилт)

NOTE Paragraph

00:21:42.785 --> 00:21:45.046
Би үүнийг сайн зөвлөгөө 
байсан гэж бодож байна.

00:21:45.046 --> 00:21:47.444
Би зөвлөгөөг дагаж,
ярихаа болилоо.

00:21:47.444 --> 00:21:50.704
Баярлалаа. Маш их баярлалаа.

00:21:50.704 --> 00:21:54.455
(Алга ташилт)

00:21:54.455 --> 00:22:02.779
Баярлалаа. Баярлалаа. (Алга ташилт)

00:22:02.779 --> 00:22:09.194
Маш их баярлалаа. Хөөх. (Алга ташилт)