1
00:00:02,654 --> 00:00:06,690
Ирээдүйд хүмүүс
яаж "сурах" бол?

2
00:00:06,690 --> 00:00:08,970
Надад нэг төлөвлөгөө бий.

3
00:00:08,970 --> 00:00:12,050
Гэхдээ үүнийгээ хэлэхээс өмнө

4
00:00:12,050 --> 00:00:15,020
нэгэн түүх ярих хэрэгтэй.

5
00:00:15,020 --> 00:00:17,866
Энэ нь анхны ойлголт өгөх байх.

6
00:00:17,866 --> 00:00:21,643
Би одоогийн сургуулиуд,
сургалтын арга барил

7
00:00:21,643 --> 00:00:25,140
яг хэрхэн бий болсоныг
мэдэхийг хичээсэн.

8
00:00:25,140 --> 00:00:27,762
Өнгөрсөн түүхийг
судалж болно.

9
00:00:27,762 --> 00:00:31,035
Гэхдээ өнөөгийн сургуулийг харвал

10
00:00:31,035 --> 00:00:35,277
хаанаас гаралтайг амархан
мэдэж болно.

11
00:00:35,277 --> 00:00:38,325
Өнөөгийн сургуулийн систем 300 гарам
жилийн өмнө

12
00:00:38,325 --> 00:00:42,752
хамгийн сүүлчийн, хамгийн том 
эзэнт гүрнээс бий болсон.

13
00:00:42,752 --> 00:00:44,410
[Британий Эзэнт Гүрэн]

14
00:00:44,410 --> 00:00:46,755
Төсөөлөөд үзье л дээ.

15
00:00:46,755 --> 00:00:49,863
Ямар ч компьютер, утасгүйгээр

16
00:00:49,863 --> 00:00:52,987
мэдээллийг цаасан дээр гараар бичиж,

17
00:00:52,987 --> 00:00:57,119
усан онгоцоор аялан

18
00:00:57,119 --> 00:01:00,669
бүхий л дэлхийг удирдаж байна гээд.

19
00:01:00,669 --> 00:01:02,823
Гэхдээ Викторианчууд ингэж чадсан.

20
00:01:02,823 --> 00:01:05,991
Тэдний бүтээсэн зүйлс нь аугаа байсан.

21
00:01:05,991 --> 00:01:09,303
Тэд дэлхийн компьютерийг

22
00:01:09,303 --> 00:01:12,359
хүмүүсээр бүтээсэн.

23
00:01:12,359 --> 00:01:15,932
Энэ нь одоо ч бидэнтэй хамт байна.

24
00:01:15,932 --> 00:01:20,131
Үүнийг хүнд сурталтай
захиргааны машин гэдэг.

25
00:01:20,131 --> 00:01:23,458
Энэ машиныг ажиллуулахын тулд

26
00:01:23,458 --> 00:01:26,659
маш олон хүн хэрэгтэй.

27
00:01:26,659 --> 00:01:32,388
Энэ хүмүүсийг бий болгохын тулд
өөр нэг машин бүтээсэн нь:

28
00:01:32,388 --> 00:01:33,914
сургууль юм.

29
00:01:33,914 --> 00:01:36,691
Сургууль нь хүмүүсийг бүтээж,

30
00:01:36,691 --> 00:01:40,540
хүмүүс энэхүү хүнд сурталтай машины

31
00:01:40,540 --> 00:01:43,925
нэг хэсэг нь болно.

32
00:01:43,925 --> 00:01:48,315
Хүмүүс хоорондоо
яг адилхан байх ёстой.

33
00:01:48,315 --> 00:01:50,472
Мөн тэд гурван зүйлийг чадах ёстой:

34
00:01:50,472 --> 00:01:53,342
мэдээллийг гараар дамжуулдаг байсан тул
гоё бичдэг байх,

35
00:01:53,342 --> 00:01:55,667
уншиж чаддаг байх ба

36
00:01:55,667 --> 00:02:01,129
үржүүлж, хувааж, нэмж, хасч чаддаг
байх ёстой байж.

37
00:02:01,129 --> 00:02:05,136
Тэд хоорондоо яг адилхан байж, 
Шинэ Зеландаас

38
00:02:05,136 --> 00:02:07,471
Канад руу нэгийг нь явуулахад

39
00:02:07,471 --> 00:02:11,552
тэр даруй "ажиллаж чаддаг" байх хэрэгтэй.

40
00:02:11,552 --> 00:02:14,421
Викторианчууд бол
гайхалтай инженерүүд.

41
00:02:14,421 --> 00:02:17,910
Тэд маш хүчирхэг системийг
бий болгосон нь

42
00:02:17,910 --> 00:02:20,365
өнөөг хүртэл бидэнтэй хамт байж

43
00:02:20,365 --> 00:02:24,341
яг адилхан хүмүүсийг

44
00:02:24,341 --> 00:02:29,157
устаж үгүй болсон машинд зориулан 
бүтээсээр байна.

45
00:02:29,157 --> 00:02:32,085
Эзэнт гүрэн үгүй болсон.

46
00:02:32,085 --> 00:02:37,039
Тэгвэл бид энэ адилхан хүмүүсийг бүтээдэг
загвараар яах юм бэ?

47
00:02:37,039 --> 00:02:40,261
Мөн бид дараа нь юу хийх вэ?

48
00:02:40,261 --> 00:02:44,181
Энэ байдлыг ямар нэгэн байдлаар
өөрчилнө гэж үзвэл.

49
00:02:44,181 --> 00:02:46,271
[Бидний мэдэх сургууль хоцрогдсон]

50
00:02:46,271 --> 00:02:48,003
Тэгэхээр энэ
их хүчтэй сэтгэгдэл.

51
00:02:48,003 --> 00:02:51,557
Би бидний мэдэх сургууль
хоцрогдсон гэсэн.

52
00:02:51,557 --> 00:02:53,291
Би эвдэрсэн гэж хэлээгүй.

53
00:02:53,291 --> 00:02:56,288
Боловсролын систем доройтсон гэх нь
маш түгээмэл болсон.

54
00:02:56,288 --> 00:02:59,939
Боловсролын систем эвдрээгүй,
уг байгууламж нь биширмээр.

55
00:02:59,939 --> 00:03:04,095
Бидэнд хэрэггүй гэсэн үг биш.

56
00:03:04,095 --> 00:03:06,515
Зүгээр л үеэ өнгөрөөсөн.

57
00:03:06,515 --> 00:03:08,572
Өнөөдөр ямар ажлууд байна вэ?

58
00:03:08,572 --> 00:03:10,706
Нярав нь компьютер болсон.

59
00:03:10,706 --> 00:03:13,237
Оффис бүрт хэдэн мянгаараа бий.

60
00:03:13,237 --> 00:03:16,642
Эдгээр компьютерийг
хүмүүс удирдаж,

61
00:03:16,642 --> 00:03:18,919
албан ажлаа хийлгэнэ.

62
00:03:18,919 --> 00:03:22,183
Эдгээр хүмүүс нь гоё бичдэг байх албагүй.

63
00:03:22,183 --> 00:03:25,215
Өөрсдөө тоо бодох шаардлагагүй.

64
00:03:25,215 --> 00:03:27,487
Уншиж чаддаг байх хэрэгтэй.

65
00:03:27,487 --> 00:03:31,637
Маш анхааралтай уншиж чаддаг байх ёстой.

66
00:03:31,637 --> 00:03:34,744
Энэ бол өнөөгийн байдал гэвч бид

67
00:03:34,744 --> 00:03:37,303
ирээдүйн мэргэжлүүд ямар байхыг мэдэхгүй.

68
00:03:37,303 --> 00:03:39,947
Бид хүмүүс хүссэн газраасаа,

69
00:03:39,947 --> 00:03:43,145
хүссэн үедээ, хүссэн ажлаа хийхийг мэднэ.

70
00:03:43,145 --> 00:03:46,893
Орчин үеийн сургууль харин

71
00:03:46,893 --> 00:03:49,876
хэрхэн энэ ирээдүйд бэлдэх вэ?

72
00:03:49,876 --> 00:03:54,924
Би энэ бүхэнд санаандгүйгээр
орооцолдсон.

73
00:03:54,924 --> 00:03:57,556
Би хүмүүст хэрхэн 
компьютерийн програм бичихийг

74
00:03:57,556 --> 00:04:00,800
14 жилийн өмнө Нью Дэлид заадаг байсан.

75
00:04:00,800 --> 00:04:03,777
Ажлын яг хажууд ядуусын хороолол байсан.

76
00:04:03,777 --> 00:04:05,904
Би боддог байсан л даа.

77
00:04:05,904 --> 00:04:08,884
Энэ хүүхдүүд яаж 
програм бичиж сурах бол гэж.

78
00:04:08,884 --> 00:04:11,964
Эсвэл сурахгүй байсан нь дээр үү?

79
00:04:11,964 --> 00:04:14,581
Гэтэл бас маш олон

80
00:04:14,581 --> 00:04:17,012
компьютертэй, баян эцэг эхчүүд

81
00:04:17,012 --> 00:04:20,143
надад хэлдэг байлаа:

82
00:04:20,143 --> 00:04:22,332
"Би хүүгээ их авъяастай
гэж бодож байна.

83
00:04:22,332 --> 00:04:25,206
Компьютер дээр маш мундаг
ажилладаг.

84
00:04:25,206 --> 00:04:29,182
Манай охин маш ухаантай" гэх мэт.

85
00:04:29,182 --> 00:04:31,290
Гэнэт би бодсон л доо.

86
00:04:31,290 --> 00:04:33,086
Яагаад бүх баян хүмүүс

87
00:04:33,086 --> 00:04:35,227
гоц авьяастай хүүхэдтэй байна вэ гэж.

88
00:04:35,227 --> 00:04:37,142
(Инээд)

89
00:04:37,142 --> 00:04:39,966
Ядуус юуг буруу хийсэн бэ?

90
00:04:39,966 --> 00:04:42,969
Оффисоос маань ядуусын хорооллыг салгах

91
00:04:42,969 --> 00:04:45,001
нэг хананд би нүх гаргаж,

92
00:04:45,001 --> 00:04:47,745
компьютер хэзээ ч авч чадахгүй,

93
00:04:47,745 --> 00:04:51,509
Англи хэлгүй, интернэт мэдэхгүй хүүхдэд
компьютер өгвөл

94
00:04:51,509 --> 00:04:54,065
юу болохыг харах гэсэн юм.

95
00:04:54,065 --> 00:04:55,197
Хүүхдүүд гүйсээр ирсэн.

96
00:04:55,197 --> 00:04:57,787
Газраас метр өндөр байхад 
"Энэ юу вэ?" хэмээн асуусан.

97
00:04:57,787 --> 00:05:00,171
Би "Энэ үү, мэдэхгүй ээ" гэсэн.

98
00:05:00,171 --> 00:05:02,387
(Инээд)

99
00:05:02,387 --> 00:05:04,943
Тэд "Та яагаад энд тавьсан юм бэ?" гэхэд

100
00:05:04,943 --> 00:05:06,328
би "Зүгээр л" гэж хариулсан.

101
00:05:06,328 --> 00:05:09,207
Хүүхдүүд компьютерт
хүрч болох уу гэхээр нь

102
00:05:09,207 --> 00:05:11,544
"Хүсвэл болно" гээд
би явлаа.

103
00:05:11,544 --> 00:05:13,288
Найман цагийн дараа

104
00:05:13,288 --> 00:05:16,533
бид тэднийг компьютерийг ажиллуулан,
бусаддаа зааж өгөхийг нь харсан.

105
00:05:16,533 --> 00:05:18,740
Тэгээд би: "Энэ боломжгүй зүйл.

106
00:05:18,740 --> 00:05:22,281
Яаж болох билээ?
Тэд юу ч мэдэхгүй" гэв.

107
00:05:22,281 --> 00:05:25,145
Ажлынхан маань "Энэ чинь амархан.

108
00:05:25,145 --> 00:05:27,968
Чиний сурагчдын нэг нь өнгөрч яваад

109
00:05:27,968 --> 00:05:30,063
хулгана хэрэглэхийг зааж өгсөн байх" гэв.

110
00:05:30,063 --> 00:05:31,676
Би "Магадгүй л юм" гэж хариулсан.

111
00:05:31,676 --> 00:05:33,995
Ингээд би туршилтаа давтлаа.

112
00:05:33,995 --> 00:05:36,636
Дэлигээс 500 км зайтай

113
00:05:36,636 --> 00:05:40,428
програм хөгжүүлэгч
өнгөрөн явах боломж

114
00:05:40,428 --> 00:05:44,844
тун багатай тосгонд очлоо. (Инээд)

115
00:05:44,844 --> 00:05:47,507
Би тэнд туршилтаа давтсан.

116
00:05:47,507 --> 00:05:49,794
Байрлах газар байгаагүй тул
компьютераа үлдээн,

117
00:05:49,794 --> 00:05:51,994
хэдэн сарын дараа буцаж ирэхэд

118
00:05:51,994 --> 00:05:53,689
хүүхдүүд тоглоом тоглож байлаа.

119
00:05:53,689 --> 00:05:55,080
Намайг хараад тэд

120
00:05:55,080 --> 00:05:58,952
"Бид илүү хурдан процессор, 
сайн хулгана хүсч байна" гэсэн.

121
00:05:58,952 --> 00:06:01,416
(Инээд)

122
00:06:01,416 --> 00:06:04,825
Би: "Та нар яаж үүнийг сурав аа?" гэхэд

123
00:06:04,825 --> 00:06:07,280
хүүхдүүд маш сонирхолтой
хариулт хэлсэн.

124
00:06:07,280 --> 00:06:08,945
Тэд уцаарлангуй байдалтай:

125
00:06:08,945 --> 00:06:11,498
"Та зөвхөн Англиар ажилладаг
машин өгсөн.

126
00:06:11,498 --> 00:06:17,263
Тэгээд бид Англи хэлийг 
өөрсдөө сурах ёстой болсон" гэв.

127
00:06:17,263 --> 00:06:19,560
Багш хүний хувьд анх удаа

128
00:06:19,560 --> 00:06:24,651
"өөрөө сурах" гэдэг үгийг ингэж
энгийн хэрэглэгдэхийг сонссон.

129
00:06:24,651 --> 00:06:27,433
Тэр үеийн богинохон
бичлэгийг үзүүлье.

130
00:06:27,433 --> 00:06:29,363
[Хананд гарсан нүх кино -1999]

131
00:06:29,363 --> 00:06:30,900
Хананд гарсан нүхний эхний өдөр.

132
00:06:30,900 --> 00:06:33,138
Баруун талынх 8 настай хүү.

133
00:06:33,138 --> 00:06:38,858
Зүүн талынх нь түүний
6 настай сурагч охин.

134
00:06:38,858 --> 00:06:42,455
Хүү охинд хэрхэн ажиллахыг
зааж байна.

135
00:06:42,455 --> 00:06:45,741
Улсын бусад нутгуудаар явж,

136
00:06:45,741 --> 00:06:48,994
туршилтаа олон олон
давтахад,

137
00:06:48,994 --> 00:06:51,469
үр дүн нь яг адилхан байсан.

138
00:06:51,469 --> 00:06:55,396
[Хананд гарсан нүх кино -1999]

139
00:06:55,396 --> 00:06:59,661
8 настай охин эгчдээ зааж байна.

140
00:07:04,460 --> 00:07:10,017
Охин Марати хэлээр тайлбарлан

141
00:07:10,017 --> 00:07:14,266
"Дотор нь процессор байгаа" гэнэ.

142
00:07:14,266 --> 00:07:16,759
Ингээд би үүнийг судалгаа
болгохоор шийдлээ.

143
00:07:16,759 --> 00:07:19,314
Би бүгдийг хэмжиж тэмдэглээд,

144
00:07:19,314 --> 00:07:22,536
9 сарын дотор хүүхдүүд 
ямар ч хэлээр байсан

145
00:07:22,536 --> 00:07:26,324
компьютерийг Барууны оффисын 
нарийн бичгийн хэмжээнд

146
00:07:26,324 --> 00:07:28,729
хэрэглэж чадна гэлээ.

147
00:07:28,729 --> 00:07:33,489
Үүнийг би олон дахин харсан.

148
00:07:33,489 --> 00:07:36,221
Үүнээс илүүгээр би хүүхдүүд

149
00:07:36,221 --> 00:07:38,461
цааш юу хийж чадахыг
мэдэхийг хүссэн.

150
00:07:38,461 --> 00:07:40,989
Би өөр хичээлүүд дээр мөн
туршилт хийлээ.

151
00:07:40,989 --> 00:07:43,957
Жишээ нь үгийн дуудлага.

152
00:07:43,957 --> 00:07:46,675
Өмнөд Энэтхэгт хүүхдүүдийн

153
00:07:46,675 --> 00:07:49,173
Англи хэлний дуудлага муу байдаг.

154
00:07:49,173 --> 00:07:52,693
Тэд дуудлагаа сайжруулснаар 
илүү дээр ажил олж чадна.

155
00:07:52,693 --> 00:07:56,771
Тэдэнд авиаг текст рүү хөрвүүлдэг 
компьютерийн програм өгөөд

156
00:07:56,771 --> 00:08:00,045
"Хэлсэн үгийг чинь 
бичих хүртэл яриад бай" гэсэн.

157
00:08:00,045 --> 00:08:04,677
(Инээд)

158
00:08:04,677 --> 00:08:07,151
Хэрхэн тэд ингэснийг үзэцгээе.

159
00:08:07,151 --> 00:08:10,001
[Хананд гарсан нүхнээс
суралцах зүйлс - 2000 - 2005]

160
00:08:10,001 --> 00:08:15,503
Компьютер: Танилцахад таатай байна. 
Хүүхэд: Танилцахад таатай байна.

161
00:08:15,503 --> 00:08:18,414
Сугата Митра: Би энэ бүсгүйн
дүрсээр төгсгөсөн шалтгаан нь

162
00:08:18,414 --> 00:08:21,461
та нар түүнийг мэдэж
магадгүй учраас.

163
00:08:21,461 --> 00:08:24,957
Тэр одоо Хидерабад дахь
утасны компанид орж,

164
00:08:24,957 --> 00:08:29,679
та нарыг кредит картын
төлбөрөө хий хэмээн

165
00:08:29,679 --> 00:08:34,452
цэвэрхэн Англи аялгаар хэлсэн байх.

166
00:08:34,452 --> 00:08:38,829
Хүмүүс энэ туршилт хэр хол
явахыг сонирхсон.

167
00:08:38,829 --> 00:08:40,399
Хаана хүрээд зогсох вэ?

168
00:08:40,399 --> 00:08:43,002
Би өөрийн дүгнэлтээ

169
00:08:43,002 --> 00:08:46,266
хөгийн санаагаараа няцаахаар шийдсэн.

170
00:08:46,266 --> 00:08:50,154
Би инээдтэй таамаглал дэвшүүлсэн.

171
00:08:50,154 --> 00:08:51,958
Өмнөд Энэтхэгт Тамил хэмээх хэл бий.

172
00:08:51,958 --> 00:08:54,603
Би тосгоны Тамилаар ярьдаг хүүхдүүд

173
00:08:54,603 --> 00:08:57,658
Англи хэл дээрх ДНК хуулбарлах
технологийг

174
00:08:57,658 --> 00:09:00,615
гудамжны компьютероос сурж чадах уу? 
хэмээн асуусан.

175
00:09:00,615 --> 00:09:02,720
Би тэдэнд дүн тавьна.
Тэд оноо авахгүй.

176
00:09:02,720 --> 00:09:05,594
Би хэдэн сар тэнд байж,
хэдэн сар тэднийг орхино.

177
00:09:05,594 --> 00:09:07,898
Буцаад очиход тэд 0 оноо авна.

178
00:09:07,898 --> 00:09:12,254
Би лабораторидоо очоод,
бидэнд багш хэрэгтэй гэж хэлнэ гэсэн.

179
00:09:12,254 --> 00:09:16,317
Би Өмнөд Энэтхэгийн Калликуппам 
хэмээх тосгоныг сонгов.

180
00:09:16,317 --> 00:09:18,994
Би Хананд гарсан нүхний 
компьютерийг суурьлуулж,

181
00:09:18,994 --> 00:09:22,681
Интернэтээс ДНК хуулбарлах талаар 
олон зүйл татаж,

182
00:09:22,681 --> 00:09:25,986
ихэнхийг нь би өөрөө ч ойлгоогүй.

183
00:09:25,986 --> 00:09:29,483
Хүүхдүүд "Энэ юу вэ?" гэхэд нь би:

184
00:09:29,483 --> 00:09:33,971
"Энэ маш чухал сэдэв, 
гэхдээ Англи хэл дээр" гэсэн.

185
00:09:33,971 --> 00:09:36,725
Тэд "Бид яаж хэцүү Англи үгнүүд,

186
00:09:36,725 --> 00:09:39,403
диаграм, химийг сурах билээ?" гэсэн.

187
00:09:39,403 --> 00:09:42,227
Тухайн үед би сурган хүмүүжүүлэх
шинэ арга сурсан байсан тул

188
00:09:42,227 --> 00:09:45,791
үүнийгээ ашиглан,
"Огт мэдэхгүй" гэж хариулсан.

189
00:09:45,791 --> 00:09:48,306
(Инээд)

190
00:09:48,306 --> 00:09:51,256
"За за, би явлаа" гэв.

191
00:09:51,256 --> 00:09:55,624
(Инээд)

192
00:09:55,624 --> 00:09:59,213
Ингээд би хэдэн сар тэднийг орхилоо.

193
00:09:59,213 --> 00:10:01,848
Шалгалт авахад тэд 0 оноо авлаа.

194
00:10:01,848 --> 00:10:03,962
Хоёр сарын дараа буцаж ирэхэд

195
00:10:03,962 --> 00:10:06,432
хүүхдүүд "Бид юу ч ойлгоогүй" гэлээ.

196
00:10:06,432 --> 00:10:09,527
Би "Би юу гэж бодлоо доо"
гэж бодоод,

197
00:10:09,527 --> 00:10:12,592
"Та нар үүнийг ойлгохгүй гэдгээ

198
00:10:12,592 --> 00:10:15,353
хэзээ ухаарсан бэ?" хэмээн асуухад

199
00:10:15,353 --> 00:10:17,301
тэд "Бид бууж өгөөгүй ээ.

200
00:10:17,301 --> 00:10:19,277
Өдөр бүр хардаг" гэв.

201
00:10:19,277 --> 00:10:24,016
Би "Юу? Энэ дэлгэцийг ойлгохгүй байж
хоёр сарын турш яагаад харсан юм?" гэлээ.

202
00:10:24,016 --> 00:10:26,959
Энэ харж байгаа жаахан охин
гараа өргөөд,

203
00:10:26,959 --> 00:10:29,691
хагас дутуу Тамил, Англиар

204
00:10:29,691 --> 00:10:31,888
"ДНХ молекулийг буруу хуулбарлах нь

205
00:10:31,888 --> 00:10:35,039
өвчин үүсгэдэг гэдгээс өөр

206
00:10:35,039 --> 00:10:37,560
юу ч ойлгоогүй" хэмээн хэлсэн.

207
00:10:37,560 --> 00:10:43,272
(Инээд) (Алга ташилт)

208
00:10:43,272 --> 00:10:47,392
Ингээд би хүүхдүүдээс
шалгалт авав.

209
00:10:47,392 --> 00:10:50,244
Боловсролын салбарын
боломжгүй гэж бодсон зүйлийг хийсэн:

210
00:10:50,244 --> 00:10:52,968
0 оноо авч байсан хүүхдүүд
халуун оронд 2 сарын дотор

211
00:10:52,968 --> 00:10:56,318
мэдэхгүй хэлээрээ модон доорх компьютерээс

212
00:10:56,318 --> 00:10:59,480
өөрсөддөө хэт ахдах хичээлийг
30% хүртэл эзэмшсэн байсан

213
00:10:59,480 --> 00:11:04,857
Утгагүй. Гэхдээ би Викторианчуудын
журмыг дагах ёстой болсон.

214
00:11:04,857 --> 00:11:08,257
Гучин хувь гэдэг унасан
гэсэн үг.

215
00:11:08,257 --> 00:11:11,193
Яаж тэднийг тэнцүүлэх вэ?
Дахиад 20 оноо хэрэгтэй.

216
00:11:11,193 --> 00:11:15,516
Би багш олж чадаагүй ч

217
00:11:15,516 --> 00:11:20,364
тэдэнтэй найз 22 настай
нягтлан бодогч бүсгүйг олсон.

218
00:11:20,364 --> 00:11:22,985
Түүнээс "Тэдэнд тусалж чадах уу?" гэхэд

219
00:11:22,985 --> 00:11:25,256
тэр "Ёстой үгүй шүү.

220
00:11:25,256 --> 00:11:28,333
Би сургуульд байхдаа 
шинжлэх ухааны хичээл сураагүй.

221
00:11:28,333 --> 00:11:32,862
Тэр модны дор өдөржин юу хийдгийг мэдэхгүй
Тусалж чадахгүй нь" гэсэн.

222
00:11:32,862 --> 00:11:37,263
Би түүнд эмээгийнхээ аргыг хэрэглэ гэсэн.

223
00:11:37,263 --> 00:11:38,723
"Тэр нь юу юм?" 
гэж асуухад нь

224
00:11:38,723 --> 00:11:40,110
"Тэдний ард нь зогс.

225
00:11:40,110 --> 00:11:41,716
Ямар нэгэн юм хийхэд нь зүгээр л

226
00:11:41,732 --> 00:11:44,653
"Хөөх, яаж хийчихвээ?

227
00:11:44,653 --> 00:11:48,655
Дараа нь яадаг юм? Та нарын насан дээр
би лав чаддагүй байсан."

228
00:11:48,655 --> 00:11:50,547
гээд эмээ нар шиг хэлээрэй" гэв.

229
00:11:50,547 --> 00:11:52,721
Нягтлан бүсгүй ч хэлснээр хийв.

230
00:11:52,721 --> 00:11:55,635
Оноо 50% болж нэмэгдсэн.

231
00:11:55,635 --> 00:11:59,397
Калликуппамын хүүхдүүд
миний Шинэ Дели дэх

232
00:11:59,397 --> 00:12:03,303
мэргэжлийн биотехнологийн багштай,
хувийн сургуультай адил хэмжээнд очсон.

233
00:12:03,303 --> 00:12:08,140
Энэ графикийг хараад
тоглоомыг тэнцүүлэх зам бийг мэдсэн.

234
00:12:08,140 --> 00:12:10,176
Энэ бол Калликуппам.

235
00:12:10,176 --> 00:12:12,546
[Ханан дахь нүхнээс тэртээд -
2006 - 2009]

236
00:12:12,546 --> 00:12:18,431
(Хүүхдүүд ярьж байна) 
Мэдрэлийн эс... харилцаа.

237
00:12:18,431 --> 00:12:22,122
Би камераа буруу байрлуулчихаж.

238
00:12:22,122 --> 00:12:24,618
Энэ бол зүгээр л анхлан сурагч

239
00:12:24,618 --> 00:12:27,025
гараараа харуулан

240
00:12:27,025 --> 00:12:30,408
мэдрэлийн эсүүд хоорондоо 
харилцдаг гэж байгаа юм.

241
00:12:30,408 --> 00:12:33,925
12 настайдаа.

242
00:12:33,925 --> 00:12:37,135
Тэгэхээр, ирээдүйд
мэргэжлүүд ямар байх вэ?

243
00:12:37,135 --> 00:12:39,296
Өнөөдөр ямар байгааг бид мэднэ.

244
00:12:39,296 --> 00:12:40,834
Суралцах нь ямар болох бол?

245
00:12:40,834 --> 00:12:42,764
Өнөөдөр ямар байгааг бид мэднэ.

246
00:12:42,764 --> 00:12:44,817
Нэг гартаа утсаа барьсан хүүхдүүд

247
00:12:44,817 --> 00:12:48,590
нөгөө гараараа дурамжхан номоо барин
сургуульдаа явж байна.

248
00:12:48,590 --> 00:12:52,549
Маргааш ямар байх вэ?

249
00:12:52,549 --> 00:12:57,449
Сургуульд явах хэрэг
заавал байх болов уу?

250
00:12:57,449 --> 00:13:03,639
Мэдэхийг хүсснээ 2 минутын дотор
мэдэж болох болов уу?

251
00:13:03,639 --> 00:13:08,244
Николас Негропонтегоос
надад өгөгдсөн

252
00:13:08,244 --> 00:13:11,206
итгэмээргүй асуултыг тавья:

253
00:13:11,206 --> 00:13:14,895
Бид мэдлэгтэй байх нь
хоцрогдсонд тооцогдох

254
00:13:14,895 --> 00:13:17,045
ирээдүй рүү явж байна уу?

255
00:13:17,045 --> 00:13:20,138
Гэхдээ энэ чинь муу шүү дээ.
Бид бол хомосапиенсчууд.

256
00:13:20,138 --> 00:13:24,055
Мэдлэг бидний
сармагчингаас ялгадаг

257
00:13:24,055 --> 00:13:25,832
Гэхдээ ингэж бодоод үз.

258
00:13:25,832 --> 00:13:28,378
Байгаль сармагчинг зогсдог,

259
00:13:28,378 --> 00:13:30,514
хомосапиенс болгох гэж

260
00:13:30,514 --> 00:13:32,698
100 сая жил зарцуулсан.

261
00:13:32,698 --> 00:13:36,714
Гэтэл мэдлэг хоцрогдсонд тооцогдох хүртэл
10000 жил л зарцуулагдаж.

262
00:13:36,714 --> 00:13:38,976
Ямар гайхалтай амжилт гээч.

263
00:13:38,976 --> 00:13:42,603
Гэхдээ бид үүнийг
ирээдүйтэйгээ холбох хэрэгтэй.

264
00:13:42,603 --> 00:13:45,562
Хөхиүлэн дэмжих нь
үүнд хүрэх гарц юм шиг байна.

265
00:13:45,562 --> 00:13:47,362
Хэрвээ Куппамыг,

266
00:13:47,362 --> 00:13:49,586
ер нь хийсэн
туршилт бүрийг минь харвал

267
00:13:49,586 --> 00:13:56,721
бид ердөө л "Пөөх" гээд,
цааш суралцахад уриалж байсан.

268
00:13:56,721 --> 00:13:59,115
Неврологийн судалгаанаас
үзвэл,

269
00:13:59,115 --> 00:14:02,317
бидний тархины төв хэсэг нь

270
00:14:02,317 --> 00:14:06,053
заналхийлэл, "аюул" мэдэрсэн үед
бүхнийг зогсоодог.

271
00:14:06,053 --> 00:14:09,731
Магнайн урд байрлах суралцах хэсэг буюу

272
00:14:09,731 --> 00:14:12,475
тархины гадаргууг сааталд оруулдаг.

273
00:14:12,475 --> 00:14:16,623
Шийтгэл болон шалгалтыг бид
"аюул" гэж хүлээн авдаг.

274
00:14:16,623 --> 00:14:20,248
Бид хүүхдүүдийн тархийг нь зогсоочихоод

275
00:14:20,248 --> 00:14:22,944
"Ажилла" хэмээн шаарддаг.

276
00:14:22,944 --> 00:14:26,425
Тэд яагаад ийм систем зохиосон юм бол?

277
00:14:26,425 --> 00:14:28,071
Учир нь хэрэгцээ байсан.

278
00:14:28,071 --> 00:14:30,656
Эзэнт Гүрнүүдийн үе

279
00:14:30,656 --> 00:14:34,926
хүмүүс заналхийлүүлэн амьд үлдэх 
шаардлагатай үе байсан.

280
00:14:34,926 --> 00:14:37,193
Нүхэнд ганцаараа зогсохдоо

281
00:14:37,193 --> 00:14:41,224
чи амьд үлдсэн бол тэнцэж,

282
00:14:41,224 --> 00:14:44,197
үгүй ялагдана.

283
00:14:44,197 --> 00:14:46,853
Гэхдээ Эзэнт гүрний үе дууссан.

284
00:14:46,853 --> 00:14:50,491
Бидний үед бүтээлч сэтгэлгээ
ямар байх вэ?

285
00:14:50,491 --> 00:14:56,515
Бид аюул, баяр жаргалын
тэнцвэрийг эргэж олох хэрэгтэй.

286
00:14:56,515 --> 00:15:00,867
Би Англи руу буцаж,
Англи эмээ нарыг эрлээ.

287
00:15:00,867 --> 00:15:03,884
Би сонинд зар тавьж,

288
00:15:03,884 --> 00:15:07,304
хэрвээ та интернэт холбоос, 
камертай Англи эмээ бол

289
00:15:07,304 --> 00:15:10,531
долоо хоногийн нэг цагаа 
төлбөргүйгээр надад зарцуулаач гэсэн.

290
00:15:10,531 --> 00:15:12,643
Би эхний 2 долоо хоногт 200 хариу авсан.

291
00:15:12,643 --> 00:15:17,551
Би дэлхий дээр хэнээс ч илүү олон
Англи эмээ нарыг мэднэ. (Инээд)

292
00:15:17,551 --> 00:15:21,366
Тэднийг Үүлэн Эмээ нар гэдэг.

293
00:15:21,366 --> 00:15:23,096
Тэд интернэтэд байдаг.

294
00:15:23,096 --> 00:15:27,470
Хэрвээ асуудалд орсон хүүхэд байвал,
бид эмээг илгээнэ.

295
00:15:27,470 --> 00:15:31,039
Тэр Skype-д ороод асуудлыг шийднэ.

296
00:15:31,039 --> 00:15:36,258
Би тэднийг Английн Баруун Хойд хэсгийн
Дигглэс тосгоноос,

297
00:15:36,258 --> 00:15:40,007
10000 км зайтай байх

298
00:15:40,007 --> 00:15:42,247
Энэтхэгийн Тамил Наду руу
холбогдохыг харсан.

299
00:15:42,247 --> 00:15:45,823
Эмээ ажлаа нэгэн хуучны
хөдөлгөөнөөр хийдэг.

300
00:15:45,823 --> 00:15:47,538
"Чшшш"

301
00:15:47,538 --> 00:15:50,263
Зүгээр үү?

302
00:15:50,263 --> 00:15:51,799
Үүнийг үздээ.

303
00:15:51,799 --> 00:15:56,055
Эмээ: Чи намайг барьж чадахгүй. 
Одоо чи хэлдээ.

304
00:15:56,055 --> 00:15:59,823
Чи намайг барьж чадахгүй.

305
00:15:59,823 --> 00:16:02,791
Хүүхдүүд: Чи намайг барьж чадахгүй.

306
00:16:02,791 --> 00:16:08,373
Эмээ: Би бол Талхан Хүн. 
Хүүхдүүд: Би бол Талхан Хүн.

307
00:16:08,373 --> 00:16:12,963
Эмээ: Сайн байлаа! Маш сайн.

308
00:16:12,963 --> 00:16:15,421
СМ: Энд юу болж байна вэ?

309
00:16:15,421 --> 00:16:19,065
Бид суралцах үйл явцыг


310
00:16:19,065 --> 00:16:24,236
өөрийн зохион байгуулалт бүхий
боловсролын үр дүн гэж харах юм.

311
00:16:24,236 --> 00:16:27,079
Хэрвээ та хүүхдэд боловсролоо
өөрөө зохицуулах боломж олговол

312
00:16:27,079 --> 00:16:29,570
суралцах явц өөрөө явагдана.

313
00:16:29,570 --> 00:16:31,963
Албан хүчээр сургах бус

314
00:16:31,963 --> 00:16:34,179
өөрөөр нь сургаж эхлэх юм.

315
00:16:34,179 --> 00:16:37,452
Багш үйл явдлыг гольдролд нь оруулаад,

316
00:16:37,452 --> 00:16:40,091
хойшоо зогсоод,

317
00:16:40,091 --> 00:16:42,539
хүүхдүүд сурахыг нь харж,
гайхшрах хэрэгтэй.

318
00:16:42,539 --> 00:16:45,492
Энэ бүхэн энэ үр дүн руу л
чиглэж байгаа байх.

319
00:16:45,492 --> 00:16:48,244
Бид гэхдээ яаж мэдэх вэ?

320
00:16:48,244 --> 00:16:51,669
Би энэхүү Өөрөө Зохион 
Байгуулах Сургалтын Орчинг

321
00:16:51,669 --> 00:16:53,550
бий болгохоор зорьж байна.

322
00:16:53,550 --> 00:16:56,905
Бид ерөнхийдөө интернэт,
хамтын ажиллагаа,

323
00:16:56,905 --> 00:16:59,298
урам зоригийн нийлбэр юм.

324
00:16:59,298 --> 00:17:01,004
Би үүнийг олон сургуульд туршсан.

325
00:17:01,004 --> 00:17:03,539
Үүнийг дэлхий даяар туршсан ба багш нар

326
00:17:03,539 --> 00:17:07,165
хойшоо ухраад 
"Зүгээр л өөрөө болчихдог гэжүү?" гэдэг.

327
00:17:07,165 --> 00:17:10,602
"Тиймээ өөрөө л болчихдог" гэхэд
"Та үүнийг яаж мэдсэн юм бэ?" гэв.

328
00:17:10,602 --> 00:17:16,745
Би "Хүүхдүүд хаанаас ирсэн болон юу гэсэнд
итгэхгүйдээ" гэсэн.

329
00:17:16,745 --> 00:17:19,447
Энэ яг өрнөж байна.

330
00:17:19,447 --> 00:17:25,556
(Хүүхдүүд ярьж байна)

331
00:17:25,556 --> 00:17:31,845
Энэ Англид.

332
00:17:31,845 --> 00:17:35,611
Тэр хүү дүрэм журам сахиулдаг

333
00:17:35,611 --> 00:17:41,276
учир нь эргэн тойронд багш байхгүй.

334
00:17:41,276 --> 00:17:44,276
[Өөрөө Зохион Байгуулах
Сургалтын Орчин]

335
00:17:46,096 --> 00:17:48,806
Охин: Нийт электроны тоо нь
протонтой тэнцүү биш.

336
00:17:48,806 --> 00:17:49,999
СМ: Австралид.

337
00:17:49,999 --> 00:17:56,734
Охин: Дан эерэг эсвэл сөрөг цэнэг өгнө.

338
00:17:56,734 --> 00:18:00,318
Ионы цэвэр цэнэг нь ионы протоны тооноос

339
00:18:00,318 --> 00:18:03,611
электроныг хассантай тэнцүү.

340
00:18:03,611 --> 00:18:06,660
СМ: Цаг үеэсээ 10 жилээр түрүүлсэн.

341
00:18:06,660 --> 00:18:10,263
Бидний хичээлийн хөтөлбөр 
том асуултууд асуудаг байх хэрэгтэй.

342
00:18:10,263 --> 00:18:13,259
Та нар үүнийг сонссон.
Юу гэсэн үг болохыг мэднэ.

343
00:18:13,259 --> 00:18:15,870
Чулуун зэвсгийн үеийн хүмүүс

344
00:18:15,870 --> 00:18:17,974
тэнгэр лүү хараад

345
00:18:17,974 --> 00:18:20,453
"Тэр анивчих гэрлүүд юу вэ?" гэдэг байсан.

346
00:18:20,453 --> 00:18:23,117
Тэд анхны хөтөлбөрийг гаргасан ч

347
00:18:23,117 --> 00:18:25,247
бид гайхах, асуухаа болсон.

348
00:18:25,247 --> 00:18:29,377
Од хардаг байсныг өнцгийн
шүргэгч болгосон.

349
00:18:29,377 --> 00:18:33,085
Энэ гэхдээ тийм ч сэтгэл татам биш.

350
00:18:33,085 --> 00:18:36,046
Чи 9 настай хүүхдэд

351
00:18:36,046 --> 00:18:39,199
"Хэрвээ солир дэлхий рүү ойртож байвал

352
00:18:39,199 --> 00:18:42,597
явж буй үгүйг нь яаж мэдэх вэ?" гэхэд

353
00:18:42,597 --> 00:18:45,157
хүү "Юу? Яаж?" гэхэд

354
00:18:45,157 --> 00:18:48,142
чи "Ид шидийн үг бий.
Өнцгийн хэмжээс."

355
00:18:48,142 --> 00:18:51,013
гээд түүнийг орхивол
тэр өөрөө учраа олчихно.

356
00:18:51,013 --> 00:18:55,471
Энд ӨЗББ-н хэдэн зураг байна.

357
00:18:55,471 --> 00:19:01,060
Би гайхалтай асуултууд
асууж үзсэн.

358
00:19:01,060 --> 00:19:05,348
"Дэлхий хэзээ үүссэн бэ? Яаж төгсөх вэ?"

359
00:19:05,348 --> 00:19:07,293
гэж 9 настнуудаас асуусан.

360
00:19:07,293 --> 00:19:10,269
Энэ бидний амьсгалдаг агаарын тухай.

361
00:19:10,269 --> 00:19:15,227
Эднийг хүүхдүүд багшийн туслалцаагүй,
өөрсдөө хийсэн.

362
00:19:15,227 --> 00:19:17,611
Багш зөвхөн асуулт асууж,

363
00:19:17,611 --> 00:19:21,275
хойш суун, хариултыг бишрэнэ.

364
00:19:21,275 --> 00:19:25,011
Тэгэхээр миний хүсэл юу вэ?

365
00:19:25,011 --> 00:19:27,227
Миний хүсэл бол

366
00:19:27,227 --> 00:19:31,541
бүгдээрээ ирээдүйн сурах арга барилыг
зохион бүтээцгээе.

367
00:19:31,541 --> 00:19:33,507
Бид хүн компьютерийн нэг

368
00:19:33,507 --> 00:19:35,899
эд анги байхыг хүсэхгүй биздээ?

369
00:19:35,899 --> 00:19:39,555
Иймээс бидэнд ирээдүйн сургалтын
загвар хэрэгтэй.

370
00:19:39,555 --> 00:19:41,191
Мөн би.. хүлээгээрэй

371
00:19:41,191 --> 00:19:43,891
би үүнийг яг зөв хэлэх ёстой.

372
00:19:43,891 --> 00:19:46,535
Учир нь энэ маш чухал.

373
00:19:46,535 --> 00:19:49,481
Миний хүсэл бол дэлхий даяарх
хүүхэд бүхнийг дэмжиж,

374
00:19:49,481 --> 00:19:52,305
тэдний сониуч болон 
хамтран ажиллах чадварыг дээшлүүлснээр

375
00:19:52,305 --> 00:19:54,131
ирээдүйн сургалтын загварыг бүтээх.

376
00:19:54,131 --> 00:19:56,363
Энэ сургуулийг барихад надад туслаач.

377
00:19:56,363 --> 00:19:59,699
Нэр нь Үүлэн дэх Сургууль.

378
00:19:59,699 --> 00:20:03,762
Энд хүүхдүүд оюун ухааны
адал явдлыг туулж,

379
00:20:03,762 --> 00:20:08,629
том асуултуудад
хөтлөгдөнө.

380
00:20:08,629 --> 00:20:14,540
Би үүнийг судалж болохоор
байгууламж барихыг хүсч байна.

381
00:20:14,540 --> 00:20:18,060
Энэ барилгад бараг хүн байхгүй.

382
00:20:18,060 --> 00:20:19,827
Тэнд эрүүл мэнд, аюулгүй байдлыг

383
00:20:19,827 --> 00:20:22,268
хангах нэг эмээ байна.

384
00:20:22,268 --> 00:20:23,701
Үлдсэн бүхэн үүлнээс ирнэ.

385
00:20:23,701 --> 00:20:27,696
Гэрэл үүлээр асч, унтарна гээд
бүгд үүлэн хамааралтай.

386
00:20:27,696 --> 00:20:30,869
Гэхдээ би таниас өөр нэг зүйл
хүсч байна.

387
00:20:30,869 --> 00:20:33,628
Та ӨЗББ-г

388
00:20:33,628 --> 00:20:38,644
гэртээ, сургуульд, 
сургуулиас гадуур, клубт хийж болно.

389
00:20:38,644 --> 00:20:40,772
Үүнийг хийхэд маш амархан.

390
00:20:40,772 --> 00:20:43,570
TED-н боловсруулсан хэрхэн хийх тухай
гайхалтай бичиг бий.

391
00:20:43,570 --> 00:20:46,036
Хэрвээ чадвал үүнийг

392
00:20:46,036 --> 00:20:48,401
таван тив даяар хийгээд

393
00:20:48,401 --> 00:20:50,612
надад тоогоо явуулаарай.

394
00:20:50,612 --> 00:20:54,116
Үүнийг би нийлүүлж, 
Үүлэн сургууль руу шилжүүлэн

395
00:20:54,116 --> 00:20:57,380
ирээдүйн сургалтыг бүтээнэ.

396
00:20:57,380 --> 00:20:59,172
Энэ миний хүсэл.

397
00:20:59,172 --> 00:21:00,595
Сүүлчийн нэг зүйл.

398
00:21:00,595 --> 00:21:03,188
Би та нарыг 
Гималайн оргилд хүргэе.

399
00:21:03,188 --> 00:21:06,491
Би агаар бага,
12000 фитийн өндөрт

400
00:21:06,491 --> 00:21:09,476
Хананы Нүхэн Компьютер 
хоёрыг суурилуулсан ба

401
00:21:09,476 --> 00:21:10,931
хүүхдүүд энд цугласан.

402
00:21:10,931 --> 00:21:13,828
Тэнд намайг дагаж байсан 
нэг жаахан охин байсан.

403
00:21:13,828 --> 00:21:18,544
Би түүнд "Би хүүхэд бүрт 
компьютер өгмөөр байна.

404
00:21:18,544 --> 00:21:20,945
Мэдэхгүй ээ. Би яах хэрэгтэй вэ?" гэсэн.

405
00:21:20,945 --> 00:21:24,976
Би чимээгүйхэн түүний зургийг авах гэхэд

406
00:21:24,976 --> 00:21:29,032
тэр гэнэт гараа ингэж өргөөд,
надад хэлсэн

407
00:21:29,032 --> 00:21:30,921
"Зүгээр л хий"

408
00:21:30,921 --> 00:21:42,785
(Инээд) (Алга ташилт)

409
00:21:42,785 --> 00:21:45,046
Би үүнийг сайн зөвлөгөө 
байсан гэж бодож байна.

410
00:21:45,046 --> 00:21:47,444
Би зөвлөгөөг дагаж,
ярихаа болилоо.

411
00:21:47,444 --> 00:21:50,704
Баярлалаа. Маш их баярлалаа.

412
00:21:50,704 --> 00:21:54,455
(Алга ташилт)

413
00:21:54,455 --> 00:22:02,779
Баярлалаа. Баярлалаа. (Алга ташилт)

414
00:22:02,779 --> 00:22:09,194
Маш их баярлалаа. Хөөх. (Алга ташилт)