WEBVTT

00:00:01.274 --> 00:00:06.690
Оқытудың болашағы қандай?

NOTE Paragraph

00:00:06.690 --> 00:00:08.970
Менің жоспарым бар

00:00:08.970 --> 00:00:12.050
алайда оны айтпас бұрын

00:00:12.050 --> 00:00:15.020
сіздерге істің барысын түсіндіретін

00:00:15.020 --> 00:00:17.866
шағын әңгімеден бастайын.

NOTE Paragraph

00:00:17.866 --> 00:00:19.653
Мен мектептердегі қазіргі

00:00:19.653 --> 00:00:23.060
оқыту жүйесі қайдан пайда

00:00:23.060 --> 00:00:25.330
болғандығын түсінуге тырыстым.

00:00:25.330 --> 00:00:27.762
Өткенге көз жүгіртуге болады,

00:00:27.762 --> 00:00:31.575
алайда, қазіргі оқыту жүйесіне үңілсек

00:00:31.575 --> 00:00:35.277
оның қайдан шыққанын анықтау қиын емес.

00:00:35.277 --> 00:00:39.225
Ол шамамен 300 жыл бұрын

00:00:39.225 --> 00:00:41.442
ғаламшардағы соңғы және ең үлкен

00:00:41.442 --> 00:00:44.410
империяда [Британия] пайда болды.

00:00:44.410 --> 00:00:46.755
Елестетіп көріңізші сіз бәрін басқарудасыз

00:00:46.755 --> 00:00:49.163
компьютерсіз, телефонсыз

00:00:49.163 --> 00:00:52.987
кемелермен тасымалданған

00:00:52.987 --> 00:00:57.119
және қағаздарда жазылған

00:00:57.119 --> 00:01:00.669
мәліметтермен ғаламшарды басқарудасыз.

00:01:00.669 --> 00:01:02.823
Бұл Викториандықтардың қолынан келді.

00:01:02.823 --> 00:01:05.991
Олардың жасағандары таңғажайып болатын.

00:01:05.991 --> 00:01:09.303
Олар адамдардан тұратын

00:01:09.303 --> 00:01:12.359
әлемдік компьютер жасады.

00:01:12.359 --> 00:01:14.152
Ол әлі күнге дейін жұмыс істеуде.

00:01:14.152 --> 00:01:20.131
Біз оны бюрократиялы 
әкімшілік машина дейміз.

00:01:20.131 --> 00:01:23.458
Мұндай машина жұмыс істеуі үшін

00:01:23.458 --> 00:01:26.659
өте көп адам қажет.

00:01:26.659 --> 00:01:31.018
Сондықтан осындай адамдар дайындайтын 
тағы бір машина ойлап тапты. Ол —

00:01:31.018 --> 00:01:33.914
мектеп.

00:01:33.914 --> 00:01:36.691
Мектеп соңында осы

00:01:36.691 --> 00:01:40.540
бюрократиялы әкімшілік машинаның бөлігі

00:01:40.540 --> 00:01:43.925
болып табылатын адамдарды шығарады.

00:01:43.925 --> 00:01:48.315
Олар бір-біріне ұқсас болуы керек.

00:01:48.315 --> 00:01:50.472
Олар үш нәрсені білу қажет

00:01:50.472 --> 00:01:53.512
жақсы жаза білу керек,
себебі барлық мәліметтер жазылады;

00:01:53.512 --> 00:01:55.667
оқи білуі керек;

00:01:55.667 --> 00:01:57.946
ойша көбейтуді, бөлуді,

00:01:57.946 --> 00:02:01.609
қосуды және алуды білулері керек.

00:02:01.609 --> 00:02:05.136
Олардың бірдей болғаны сонша 
егер Жаңа Зеландиялық адамды

00:02:05.136 --> 00:02:07.471
Канадаға әкелсе,

00:02:07.471 --> 00:02:11.552
өз міндетін бірден орындай беруі керек.

00:02:11.552 --> 00:02:14.421
Викториандықтар тамаша инженерлер еді.

00:02:14.421 --> 00:02:17.910
Олар құрған жүйенің мықты болғаны соншалық

00:02:17.910 --> 00:02:20.365
біз әлі күнге дейін оны пайдаланып

00:02:20.365 --> 00:02:24.341
жұмыс істеуін тоқтатқан

00:02:24.341 --> 00:02:29.157
мәшине үшін бірдей адамдар дайындаудамыз.

00:02:29.157 --> 00:02:32.085
Империя құлады

00:02:32.085 --> 00:02:34.989
бірдей адамдарды шығарушы

00:02:34.989 --> 00:02:37.358
бұл құрылғымен не істейміз

00:02:37.358 --> 00:02:40.261
және егер біз бұл құрылғымен

00:02:40.261 --> 00:02:44.181
бір нәрсе жасағымыз келсе, 
ары қарай не істеуіміз керек?

NOTE Paragraph

00:02:44.181 --> 00:02:45.871
[Біз білетін мектептер ескірді].

NOTE Paragraph

00:02:45.871 --> 00:02:47.763
Бұл өте батыл жасалған тұжырым болатын.

00:02:47.763 --> 00:02:51.557
Мен біз білетін мектептер ескірді 
деп айттым.

00:02:51.557 --> 00:02:53.291
Олар қирап қалды деген жоқпын.

00:02:53.291 --> 00:02:56.288
"Білім беру жүйесі жарамсыз" дегенді 
қазір де көп естиміз.

00:02:56.288 --> 00:02:59.939
Ол жарамсыз емес.
Ол жақсы жабдықталған.

00:02:59.939 --> 00:03:06.165
Жай ғана ол бізге енді қажет емес.
Ол тек ескірген.

00:03:06.165 --> 00:03:08.572
Бүгінде қандай лауазымдар сұранысқа ие?

00:03:08.572 --> 00:03:10.706
Кеңсе қызметкерлері мен компьютерлер.

00:03:10.706 --> 00:03:13.237
Олар әр кеңседе мыңдап кездеседі.

00:03:13.237 --> 00:03:16.442
Өзінің кеңселік жұмысын атқару үшін осы

00:03:16.442 --> 00:03:18.919
компьютерлерді басқаратын адамдар бар.

00:03:18.919 --> 00:03:22.183
Бұл адамдарға әдемі жаза білу қажет емес.

00:03:22.183 --> 00:03:25.215
Оларға ойша есептеу де қажет емес.

00:03:25.215 --> 00:03:27.487
Олар оқи білу керек.

00:03:27.487 --> 00:03:31.637
Түйсініп оқи білулері керек.

NOTE Paragraph

00:03:31.637 --> 00:03:34.744
Алайда ол бүгінгі жағдай, бірақ біз

00:03:34.744 --> 00:03:37.303
болашақта қай мамандыққа сұраныс 
болатынын білмейміз.

00:03:37.303 --> 00:03:39.947
Адамдар қайдан, қашан, қалай таңдаса да

00:03:39.947 --> 00:03:43.145
қалағанынша жұмыс істей алатынын білеміз.

00:03:43.145 --> 00:03:47.333
Бүгінгі мектеп оларды осы әлемге

00:03:47.333 --> 00:03:49.876
қалай дайындай алады?

NOTE Paragraph

00:03:49.876 --> 00:03:54.924
Мен бұл жобаға кездейсоқ кірісіп кеттім.

00:03:54.924 --> 00:03:57.556
14 жыл бұрын Нью Делиде 
компьютер бағдарламаларын

00:03:57.556 --> 00:04:00.020
жазуға үйрететінмін.

00:04:00.020 --> 00:04:03.777
Жұмысымның қасында кедей аудан болатын.

00:04:03.777 --> 00:04:06.364
Сондағы балалар компьютер
бағдарламаларын жазуды

00:04:06.364 --> 00:04:08.884
үйрене алар ма екен деп ойлайтынмын.

00:04:08.884 --> 00:04:11.964
Әлде қажет емес пе?

00:04:11.964 --> 00:04:14.581
Солай бола тұра 
бізде көптеген ата-аналар

00:04:14.581 --> 00:04:17.012
компьютерлері бар
бай адамдар болды

00:04:17.012 --> 00:04:20.143
және олар маған 
«Сіз білесіз бе, менің ойымша,

00:04:20.143 --> 00:04:22.332
балам өте дарынды

00:04:22.332 --> 00:04:25.206
өйткені компьютерде 
таңғаларлық заттарды жасайды.

00:04:25.206 --> 00:04:29.182
Ал менің қызым —
әрине ол өте ақылды» деп айтатын еді.

00:04:29.182 --> 00:04:31.290
Осылай жалғаса береді. Бірде мен ойладым

00:04:31.290 --> 00:04:33.086
неліктен барлық бай адамдардың

00:04:33.086 --> 00:04:35.227
балалары айрықша талантты?

00:04:35.227 --> 00:04:37.142
(Күлкі)

00:04:37.142 --> 00:04:39.966
Кедейлердің кінәсі не?

00:04:39.966 --> 00:04:42.969
Менің кеңсемнің жанындағы

00:04:42.969 --> 00:04:45.001
лашық қабырғасынан тесік жасадым да

00:04:45.001 --> 00:04:47.745
ағылшынша мүлде білмейтін,
интернетті түсінбейтін

00:04:47.745 --> 00:04:50.729
балаларға оларда ешқашан 
болмауы мүмкін компьютер берсе

00:04:50.729 --> 00:04:54.065
не болатынын көру үшін 
ол жерге компьютерді орналастырдым.

NOTE Paragraph

00:04:54.065 --> 00:04:55.017
Балалар ұшып келді.

00:04:55.017 --> 00:04:57.187
Биіктікте тұрған «Не?» деп сұрады.

NOTE Paragraph

00:04:57.187 --> 00:05:00.171
Мен «Мынау ма? Білмеймін» дедім.

00:05:00.171 --> 00:05:02.387
(Күлкі)

NOTE Paragraph

00:05:02.387 --> 00:05:04.943
«Оны неге осы жерге қойдыңыз?» деп сұрады.

NOTE Paragraph

00:05:04.943 --> 00:05:06.158
«Жай әшейін» дедім.

NOTE Paragraph

00:05:06.158 --> 00:05:09.167
«Ұстап көруге бола ма?» деді.
«Ұстағың келсе, өзің біл» дедім.

NOTE Paragraph

00:05:09.167 --> 00:05:11.544
Кетіп қалдым.

00:05:11.544 --> 00:05:13.288
Сегіз сағаттан соң олар

00:05:13.288 --> 00:05:16.243
бір-біріне Интернетті қолдануды 
үйретіп отырды.

00:05:16.243 --> 00:05:18.740
«Бұл мүмкін емес!

00:05:18.740 --> 00:05:22.281
Бұл қалай болуы мүмкін.
Олар ештеңе білмейді ғой» деп ойладым.

NOTE Paragraph

00:05:22.281 --> 00:05:25.145
Ал менің әріптестерім
«Жоқ, бұл өте қарапайым.

00:05:25.145 --> 00:05:27.968
Сіздің бір студентіңіз қастарынан 
өтіп бара жатып

00:05:27.968 --> 00:05:30.063
тінтуірді қолдануды көрсетіп кеткен» деді.

NOTE Paragraph

00:05:30.063 --> 00:05:31.586
«Солай болуы мүмкін» дедім.

NOTE Paragraph

00:05:31.586 --> 00:05:34.645
Тәжірибені қайталадым.
Делидан 300 шақырымдағы

00:05:34.645 --> 00:05:36.636
ауылға бардым.

00:05:36.636 --> 00:05:40.428
Ол жерде компьютер білетін инженер

00:05:40.428 --> 00:05:44.844
жүруі екіталай. (Күлкі)

00:05:44.844 --> 00:05:47.507
Сол жерде мен тәжірибемді қайталадым.

00:05:47.507 --> 00:05:49.794
Қонатын жер болмаған соң, 
компьютерді қойып,

00:05:49.794 --> 00:05:51.994
кетіп қалдым, 
бірнеше айдан соң қайта оралсам

00:05:51.994 --> 00:05:53.689
балалар ойын ойнап отыр.

NOTE Paragraph

00:05:53.689 --> 00:05:54.640
Олар мені көргенде

00:05:54.640 --> 00:05:57.122
«Бізге жылдам процессор,
жақсы тінтуір керек» деді.

NOTE Paragraph

00:05:57.122 --> 00:06:01.416
(Күлкі)

NOTE Paragraph

00:06:01.416 --> 00:06:04.825
«Сендер оны қайдан білесіңдер?» дедім.

NOTE Paragraph

00:06:04.825 --> 00:06:07.280
Олар өте бір қызық нәрсені айтты.

00:06:07.280 --> 00:06:08.945
Олар ашулы түрмен

00:06:08.945 --> 00:06:11.498
«Сіз ағылшынша компьютер беріпсіз содан

00:06:11.498 --> 00:06:17.583
пайдалану үшін ағылшынша 
үйренуге тура келді» деді. (Күлкі)

00:06:17.583 --> 00:06:19.560
Мұғалім бола тұра

00:06:19.560 --> 00:06:24.651
"өз бетінше үйрену" дегенді
күнделікті сөз ретінде алғаш естуім болды.

NOTE Paragraph

00:06:24.651 --> 00:06:28.253
Міне өткенімнен бірнеше естелік үзінділер.

00:06:28.253 --> 00:06:30.900
«Қабырғадағы компьютер» жобасының 
бірінші күні.

00:06:30.900 --> 00:06:33.138
Оң жағымда сегіз жасар бала.

00:06:33.138 --> 00:06:38.858
Оның сол жағында оның оқушысы. 6 жаста.

00:06:38.858 --> 00:06:42.455
Ол оны ғаламторды пайдалануға үйретуде.

00:06:42.455 --> 00:06:45.741
Кейін елдің басқа бөліктерінде

00:06:45.741 --> 00:06:48.024
тәжірибені бірнеше рет қайталадым да

00:06:48.024 --> 00:06:51.469
тура осындай нәтижеге ие болдым.

00:06:51.469 --> 00:06:55.396
[«Қабырғадағы компьютер» фильмі 1999 ж.]

00:06:55.396 --> 00:06:59.661
8 жасар бала әпкесіне үйретуде.

00:07:04.460 --> 00:07:10.017
Соңында кішкентай қыз марати тілінде 
мұның не екендігін түсіндіріп

00:07:10.017 --> 00:07:14.266
«Ішінде процессор бар» дейді.

NOTE Paragraph

00:07:14.266 --> 00:07:16.759
Мен бұл жайында мақалалар жаза бастадым.

00:07:16.759 --> 00:07:19.314
Мақалаларым жарияланды.
Бәрін бағалап отыратынмын да

00:07:19.314 --> 00:07:21.516
баланы тоғыз ай компьютермен 
қалдырсаңыз

00:07:21.516 --> 00:07:24.214
батыстағы кеңсе хатшысының

00:07:24.214 --> 00:07:28.729
деңгейіне жете алады дедім.

00:07:28.729 --> 00:07:33.489
Нәтижені қайта-қайта бақылап отырдым.

NOTE Paragraph

00:07:33.489 --> 00:07:36.221
Олар тағы не істей алуы мүмкін

00:07:36.221 --> 00:07:38.461
деген сұрақ мені қызықтырды.

00:07:38.461 --> 00:07:40.989
Басқа да пәндерді қоса бастадым.

00:07:40.989 --> 00:07:43.957
Сөздерді дұрыс дыбыстауды тексердім.

00:07:43.957 --> 00:07:46.405
Оңтүстік Үндістанда ағылшынша
өте нашар сөйлейтін

00:07:46.405 --> 00:07:49.173
балалар тобы бар.
Ал оларға жақсы сөйлеу керек.

00:07:49.173 --> 00:07:52.693
Өйткені дұрыс сөйлесе, жақсы жұмыс табады.

00:07:52.693 --> 00:07:56.771
Оларға сөзді мәтінге айналдыратын 
бағдарламаны ұсындым да

00:07:56.771 --> 00:08:00.045
«Мәшине айтқандарыңды жазбайынша 
сөйлей беріңдер» дедім.

00:08:00.045 --> 00:08:04.677
(Күлкі)

00:08:04.677 --> 00:08:09.861
Қараңыздаршы олар оны жасай алды.

NOTE Paragraph

00:08:09.861 --> 00:08:15.373
Компьютер «Танысқаныма қуаныштымын».
Балалар «Танысқаныма қуаныштымын».

NOTE Paragraph

00:08:15.373 --> 00:08:17.644
Мына қызға тоқтаған себебім,

00:08:17.644 --> 00:08:21.461
Оның жүзі көпшілікке таныс деп ойлаймын.

00:08:21.461 --> 00:08:24.957
Қазір ол Хайдрабадта 
жұмыс істейді

00:08:24.957 --> 00:08:29.679
және таза ағылшын акцентімен 
несие карталарыңыз бен

00:08:29.679 --> 00:08:34.452
есепшоттарыңыз туралы 
хабарласып мазаларыңызды алады.

NOTE Paragraph

00:08:34.452 --> 00:08:38.829
"Бұл зерттеудің шегі бар ма?

00:08:38.829 --> 00:08:40.399
Қай жерден тоқтайды?" деп сұрады.

00:08:40.399 --> 00:08:43.762
Өз болжамымды

00:08:43.762 --> 00:08:46.266
жоққа шығаруға шешім қабылдадым.

00:08:46.266 --> 00:08:50.154
Күлкілі бір болжам ұсындым.

00:08:50.154 --> 00:08:51.958
"Тамил — бұл оңтүстік үнді тілі.

00:08:51.958 --> 00:08:54.603
Оңтүстік үнді ауылындағы тамил балалар

00:08:54.603 --> 00:08:58.108
ДНҚ-ның пайда болу биотехнологиясын

00:08:58.108 --> 00:09:00.355
ағылшынша оқып үйрене ала ма?" дедім.

00:09:00.355 --> 00:09:02.540
Оларды бағалаймын деп айттым.

00:09:02.540 --> 00:09:05.594
Бірнеше ай бірге болып, 
бірнеше ай жеке қалдырамын.

00:09:05.594 --> 00:09:07.898
Қайтып келгенде олар тағы да 2 алады.

00:09:07.898 --> 00:09:12.254
Сосын: «Бізге мұғалім керек» деймін.

00:09:12.254 --> 00:09:16.317
Оңтүстік Үндістаннан Калликуппам дейтін 
ауыл таптым.

00:09:16.317 --> 00:09:18.994
«Қабырғаға компьютер» орналастырдым да

00:09:18.994 --> 00:09:22.681
өзім де түсінбейтін ДНҚ репликациясы
жайындағы барлық

00:09:22.681 --> 00:09:25.986
қолжетімді ақпаратты көшіріп қойдым.

NOTE Paragraph

00:09:25.986 --> 00:09:28.963
Балалар жүгіріп келіп, «Бұл не?» дейді.

NOTE Paragraph

00:09:28.963 --> 00:09:33.971
«Бұл өте маңызды. 
Алайда бәрі ағылшынша» дедім.

NOTE Paragraph

00:09:33.971 --> 00:09:37.325
Олар «Ағылшын сөздерін,
диаграмманы және химияны

00:09:37.325 --> 00:09:39.403
қалай түсінеміз?» деп сұрады.

NOTE Paragraph

00:09:39.403 --> 00:09:42.227
Ойлап тапқан жаңа педагогикалық тәсілімді

00:09:42.227 --> 00:09:45.111
пайдаландым. «Түсінсем бұйырмасын» дедім.

00:09:45.111 --> 00:09:48.306
(Күлкі)

00:09:48.306 --> 00:09:51.256
«Қалай болғанда да мен кетіп барамын».

00:09:51.256 --> 00:09:55.624
(Күлкі)

NOTE Paragraph

00:09:55.624 --> 00:09:59.213
Сөйтіп оларды бір-екі айға тастап кеттім.

00:09:59.213 --> 00:10:01.848
Оларға тест бергенде 0 алған.

00:10:01.848 --> 00:10:02.772
Екі айдан соң келгенде

00:10:02.772 --> 00:10:06.432
балалар айналама жиналып: 
«Ештеңе түсінбедік» деді.

NOTE Paragraph

00:10:06.432 --> 00:10:08.507
Мен «Күткенім сол еді» деп ойладым.

00:10:08.507 --> 00:10:12.592
«Ештеңе түсінбегендеріңді білуге

00:10:12.592 --> 00:10:15.353
қанша уақыт кетті?» деп сұрадым.

NOTE Paragraph

00:10:15.353 --> 00:10:17.301
Олар «Біз тырыстық. Біз

00:10:17.301 --> 00:10:19.277
мұны күнде қарап жүрдік» деп жауап берді.

NOTE Paragraph

00:10:19.277 --> 00:10:21.742
«Қалайша? Ештеңе түсінбесеңдер де

00:10:21.742 --> 00:10:24.446
екі ай бойы көріп отырдыңдар ма? 
Не үшін?»

NOTE Paragraph

00:10:24.446 --> 00:10:26.959
Қазір ғана көрсеткен кішкентай қыз

00:10:26.959 --> 00:10:29.691
қолын көтеріп, тамил аралас ағылшынша

00:10:29.691 --> 00:10:31.888
«Біз ДНҚ молекулаларының бұрыс

00:10:31.888 --> 00:10:35.039
репликациясы ауру тудыратынынан

00:10:35.039 --> 00:10:37.560
басқа ештеңе түсінбедік» деді.

NOTE Paragraph

00:10:37.560 --> 00:10:43.272
(Күлкі) (Қол соғылады)

NOTE Paragraph

00:10:43.272 --> 00:10:47.392
Мен тест жүргіздім.

00:10:47.392 --> 00:10:50.664
Олардан оншақты жыл ілгері кеткен

00:10:50.664 --> 00:10:52.968
затты жасай отырып өздері білмейтін тілде

00:10:52.968 --> 00:10:56.408
күн ыстығында, тал астында компьютермен

00:10:56.408 --> 00:10:59.480
екі айда 0% дан 30% ға дейін нәтиже алдым.

00:10:59.480 --> 00:11:04.857
Мүмкін емес! Викториан стандарты бойынша,

00:11:04.857 --> 00:11:08.257
30 % бұл сәтсіздік.

00:11:08.257 --> 00:11:11.193
Жақсы нәтиже үшін не істеуім керек?
Оларға 20% жинау керек.

00:11:11.193 --> 00:11:16.030
Мен мұғалім таба алмадым.
Алайда мен олардың досы

00:11:16.030 --> 00:11:18.416
осы уақытқа дейін олармен бірге ойнаған

00:11:18.416 --> 00:11:20.864
22 жасар бухгалтер қызды таптым.

NOTE Paragraph

00:11:20.864 --> 00:11:22.985
Қыздан
«Оларға көмектесесің бе?» деп сұрадым.

NOTE Paragraph

00:11:22.985 --> 00:11:25.256
Ол: «Әрине жоқ.

00:11:25.256 --> 00:11:28.333
Мектепте оқымадым. Олардың күні бойғы

00:11:28.333 --> 00:11:32.862
тал астындағы ісінен хабарсызбын.
Көмектесе алмаймын» деді.

NOTE Paragraph

00:11:32.862 --> 00:11:37.393
Мен «Әжеңіздің әдісін пайдаланыңыз» дедім.

NOTE Paragraph

00:11:37.393 --> 00:11:38.723
Ол: «Бұл не?» деп сұрады.

NOTE Paragraph

00:11:38.723 --> 00:11:40.110
Мен: «Олардың артында тұрып,

00:11:40.110 --> 00:11:41.716
олар бір нәрсе жасағанда жай ғана

00:11:41.732 --> 00:11:44.513
“Мәссаған, мұны қалай істедіңдер?

00:11:44.529 --> 00:11:47.625
Ары қарай не болады? Сендердей кезімде 
қолымнан келмейтін” деңіз

00:11:47.625 --> 00:11:50.547
«Әжелер қандай екенін білесің ғой» дедім.

NOTE Paragraph

00:11:50.547 --> 00:11:52.721
Ол екі ай көлемінде солай етті.

00:11:52.721 --> 00:11:55.635
Бағалар 50%ға дейін жоғарылады.

00:11:55.635 --> 00:11:57.289
Калликуппам

00:11:57.289 --> 00:11:59.167
биотехнологиядан дипломы бар мұғалімдер

00:11:59.167 --> 00:12:03.303
жұмыс істейтін жекеменшік мектеп 
Нью Делидегі мектебіммен теңесті.

00:12:03.303 --> 00:12:08.140
Графикті көріп, екі ойын алаңын теңестіру 
әдісі бар екенін түсіндім.

NOTE Paragraph

00:12:08.140 --> 00:12:10.236
Бұл Калликуппам.

NOTE Paragraph

00:12:10.236 --> 00:12:18.431
(Балалар айтуда) Нейрондар...коммуникация.

NOTE Paragraph

00:12:18.431 --> 00:12:22.122
Камера басқа тұстан түсіруде.
Алайда, бұл әлі балалық деңгей

00:12:22.122 --> 00:12:24.618
оның айтқаны өздеріңіз түсінгендей,

00:12:24.618 --> 00:12:27.025
нейрон жайында, ал қолдары 
былай айқасып тұрды да

00:12:27.025 --> 00:12:30.581
"нейрондар мәлімет алмасады" деді.

00:12:30.581 --> 00:12:33.925
12 жаста.

NOTE Paragraph

00:12:33.925 --> 00:12:37.135
Сонымен болашақта жұмыс қандай болады?

00:12:37.135 --> 00:12:39.426
Біз бүгінгісін білеміз.

00:12:39.426 --> 00:12:41.764
Ал оқыту ше?
Біз оның қандай екенін білеміз

00:12:41.764 --> 00:12:44.817
мобильді телефондарға қызығатын балалар

00:12:44.817 --> 00:12:48.590
бірақ оқулықтармен 
мектепке ынтасыз баратын балалар.

NOTE Paragraph

00:12:48.590 --> 00:12:52.549
Ал ол ертең қалай болмақ?

00:12:52.549 --> 00:12:57.449
Мектепке бару мүлде қажетсіз боп қалар?

00:12:57.449 --> 00:13:00.989
Бәлкім бір нәрсе білу керек болса

00:13:00.989 --> 00:13:04.309
оны бірнеше минутта таба аласыз ба?

00:13:04.309 --> 00:13:08.414
Мүмкін болашақта білім

00:13:08.414 --> 00:13:11.206
аса маңызды болмайтын шығар 
немесе «біз сол уақытқа қарай

00:13:11.206 --> 00:13:14.245
кетіп бара жатырмыз ба?» 
деп Николас Негропонте

00:13:14.245 --> 00:13:17.605
сұрақ қойған болатын.

00:13:17.605 --> 00:13:20.138
Алайда бұл ақылға сыймайтын нәрсе. 
Біз - адамбыз.

00:13:20.138 --> 00:13:24.055
Маймылдардан ерекшелейтін нәрсе - білім.

00:13:24.055 --> 00:13:25.832
Бұған басқаша қарап көріңіздерші.

00:13:25.832 --> 00:13:28.378
Табиғатқа маймылды тік тұрғызып

00:13:28.378 --> 00:13:30.514
«ақылды адам» жасау үшін

00:13:30.514 --> 00:13:32.698
100 млн жыл қажет болды.

00:13:32.698 --> 00:13:36.394
Бізге білімді қажетсіз етуімізге
бар болғаны 10 мың жыл жеткілікті болды.

00:13:36.394 --> 00:13:38.576
Қандай жетістік.

00:13:38.576 --> 00:13:42.603
Алайда біз оны болашағымызға 
бейімдеуіміз қажет.

NOTE Paragraph

00:13:42.603 --> 00:13:45.562
Мадақтау негізгі өзегі болуы мүмкін.

00:13:45.562 --> 00:13:46.772
Егер Куппамға қарасаңыз,

00:13:46.772 --> 00:13:49.586
жүргізген барлық тәжірибе 
нәтижелеріне зер салсаңыз,

00:13:49.586 --> 00:13:56.721
оқытуды алға жылжытатын бір ғана 
қарапайым «мәссаған» деген сөз болды.

NOTE Paragraph

00:13:56.721 --> 00:13:59.115
Нейропсихологияда дәлелдер бар.

00:13:59.115 --> 00:14:02.317
Миымыздың ортасындағы рептилді бөлігі

00:14:02.317 --> 00:14:06.053
қатер төнгенін сезгенде 
барлық басқа бөліктерді өшіріп тастайды.

00:14:06.053 --> 00:14:09.731
Ол оқуға жауапты 
префронталды қабатты өшіреді

00:14:09.731 --> 00:14:12.475
осының барлығын ол өшіреді.

00:14:12.475 --> 00:14:16.623
Жазалау мен емтихан - қауіп.

00:14:16.623 --> 00:14:20.248
Біз балалардың миларын «өшіріп» алып

00:14:20.248 --> 00:14:22.944
содан кейін «істеңдер» дейміз.

00:14:22.944 --> 00:14:26.425
Олар неліктен мұндай жүйені құрды?

00:14:26.425 --> 00:14:28.071
Себебі ол қажет болды.

00:14:28.071 --> 00:14:30.656
Империя дәуірінде қауіп-қатер төнгенде

00:14:30.656 --> 00:14:34.926
өмір сүруін жалғастыра алатын адамға 
қажеттілік туындаған уақыт болды.

00:14:34.926 --> 00:14:37.193
Сіз окопта жалғыз қалып, сау шықсаңыз

00:14:37.193 --> 00:14:41.224
барлығы жақсы. 
Сынақтан мүдірмедіңіз.

00:14:41.224 --> 00:14:44.197
Егер керісінше болса сынақтан сүрінгенің.

00:14:44.197 --> 00:14:46.853
Алайда империя дәуірі аяқталды.

00:14:46.853 --> 00:14:50.491
Шығармашылық қандай күйде?

00:14:50.491 --> 00:14:53.506
Бізге керісінше қауіп-қатерден

00:14:53.506 --> 00:14:56.915
рақаттануға ауысу керекпіз.

NOTE Paragraph

00:14:56.915 --> 00:15:00.867
Англияға оралып, 
британ әжелерін іздедім.

00:15:00.867 --> 00:15:03.884
Төмендегідей хабарландыру бердім

00:15:03.884 --> 00:15:07.304
«Егер британдық әже болсаңыз және интернет
пен веб камераңыз болса

00:15:07.304 --> 00:15:10.531
аптасына бір сағатыңызды 
маған тегін сыйлауыңызды өтінемін».

00:15:10.531 --> 00:15:12.643
Алғашқы аптада мен 200 адам жинадым.

00:15:12.643 --> 00:15:17.551
Жер бетінде британ әжелерін 
жақсы танитын менен асқан ешкім жоқ(Күлкі)

00:15:17.551 --> 00:15:21.366
Олар «Әже бұлты» деп аталды.

00:15:21.366 --> 00:15:23.096
«Әже бұлты» интернетте өмір сүреді.

00:15:23.096 --> 00:15:27.470
Егер кішкентай балада қиындық туындаса
біз оған әжені жібереміз.

00:15:27.470 --> 00:15:31.039
Ол скайпқа шығып, барлық мәселені шешеді.

00:15:31.039 --> 00:15:34.658
Мен бұның бір-бірінен 600 км аралықтағы

00:15:34.658 --> 00:15:36.703
Англияның Диггис ауылында

00:15:36.703 --> 00:15:40.007
және Үндістандағы Тамил Наду ауылында

00:15:40.007 --> 00:15:42.247
қалай іске асып жатқандығын көрдім.

00:15:42.247 --> 00:15:45.823
Ол оны бір ғана ишаратпен жасайды.

00:15:45.823 --> 00:15:47.538
«Шшш».

00:15:47.538 --> 00:15:50.263
Иә?

NOTE Paragraph

00:15:50.263 --> 00:15:51.799
Мынаны қараңыз.

NOTE Paragraph

00:15:51.799 --> 00:15:56.055
Әже: «Қуып жете алмайсың. Енді сен».

00:15:56.055 --> 00:15:59.823
«Қуып жете алмайсың».

NOTE Paragraph

00:15:59.823 --> 00:16:02.791
Балалар: «Қуып жете алмайсың».

NOTE Paragraph

00:16:02.791 --> 00:16:08.373
Әже: «Мен Имбир адамымын».
Балалар «Мен Имбир адамымын».

NOTE Paragraph

00:16:08.373 --> 00:16:12.963
Әже: «Жарайсыңдар! Өте жақсы».

NOTE Paragraph

00:16:12.963 --> 00:16:15.421
СМ: Бұның маңызы неде?

00:16:15.421 --> 00:16:17.265
Мынаған назар аударуымыз керек.

00:16:17.265 --> 00:16:19.646
Үйренуді, білім алуды

00:16:19.646 --> 00:16:24.234
өзіндігінен ұйымдасқан білім өнімі
деп тануымыз керек.

00:16:24.234 --> 00:16:27.079
Егер оқыту процесіне өз бетінше
ұйымдасуға мүмкіндік берсек

00:16:27.079 --> 00:16:29.570
үйрену пайда болады.

00:16:29.570 --> 00:16:31.963
Мәселе оқыту жүйесін құруда емес.

00:16:31.963 --> 00:16:34.179
Оған дамуға мүмкіндік беру керек.

00:16:34.179 --> 00:16:37.452
Мұғалім үдерісті іске қосады да

00:16:37.452 --> 00:16:40.171
содан кейін шетке шығып тұрып

00:16:40.171 --> 00:16:42.539
оқудың қалай жүріп жатқандығын бақылайды.

00:16:42.539 --> 00:16:45.492
Барлық тәжірибе
осыны көрсетеді деп ойлаймын.

NOTE Paragraph

00:16:45.492 --> 00:16:48.244
Алайда біз оны қалай білеміз?
Біз білімді қалай аламыз?

00:16:48.244 --> 00:16:49.919
Өздігінен ұйымдастырылатын

00:16:49.919 --> 00:16:53.220
Оқыту Кеңістіктерін құрғым келеді.

00:16:53.220 --> 00:16:56.905
Бұл ғаламтор арқылы бірге жүреді

00:16:56.905 --> 00:16:59.298
әрі жігерлендіріп тұрады.

00:16:59.298 --> 00:17:01.004
Біраз мектепте қолданып көрдім.

NOTE Paragraph

00:17:01.004 --> 00:17:03.539
Бүкіл әлем бойынша сынақ
жүргіздім де, ал мұғалімдер

00:17:03.539 --> 00:17:07.165
бұған күмәнданып: 
«Бәрі өздігінен бола ма?» деп сұрады.

NOTE Paragraph

00:17:07.165 --> 00:17:10.282
«Иә өздігінен» деп жауап бердім.
«Ал оны қайдан білесіз?»

NOTE Paragraph

00:17:10.282 --> 00:17:13.775
«Сіздер мұны айтқан балаларға әрі
олардың қай жақтан

00:17:13.775 --> 00:17:16.703
екендеріне сенбейсіздер» дедім.

NOTE Paragraph

00:17:16.703 --> 00:17:19.447
ӨҰОК тобының жұмысы.

NOTE Paragraph

00:17:19.447 --> 00:17:25.556
(Балалар сөйлесуде)

NOTE Paragraph

00:17:25.556 --> 00:17:31.845
Бұл Англияда.

00:17:31.845 --> 00:17:35.611
Олар тәртіпті,

00:17:35.611 --> 00:17:44.126
себебі сыныпта мұғалім жоқ.

NOTE Paragraph

00:17:46.096 --> 00:17:49.999
«Электрон саны протон санына тең емес.» 
СМ Бұл Австралия.

00:17:49.999 --> 00:17:56.734
Қыз «… соңында теріс электр зарядын бер.

00:17:56.734 --> 00:18:00.318
Ион заряды иондағы протон санына тең

00:18:00.318 --> 00:18:03.611
одан электрондар саны алынған».

NOTE Paragraph

00:18:03.611 --> 00:18:06.660
Ол өз қатарластарынан озып кеткен.

NOTE Paragraph

00:18:06.660 --> 00:18:10.263
ӨҰОК бізге ғаламдық мәселелері 
бар жоспар қажет деп ойлаймын.

00:18:10.263 --> 00:18:12.469
Сіздер бұны естігенсіздер.
Не екенін білесіз.

00:18:12.469 --> 00:18:15.870
Тас ғасырында адамдар алып аспанға қарап

00:18:15.870 --> 00:18:17.974
«Жылт-жылт еткен жарық не?»

00:18:17.974 --> 00:18:20.453
деп сұраған кездері болған шығар.

00:18:20.453 --> 00:18:25.247
Олар оқыту бағдарламасын жасады.
Қазір осындай керемет сауалдар жоқ.

00:18:25.247 --> 00:18:29.377
Біз бұрыштың тангенсіне әкеліп тіредік.

00:18:29.377 --> 00:18:33.085
Алайда бұл мүлде қызық емес.

00:18:33.085 --> 00:18:36.046
Он жасар балаға осыны түсіндіру үшін

00:18:36.046 --> 00:18:39.199
«Жерге метеорит жақындаса соғысатынын

00:18:39.199 --> 00:18:42.597
не соғыспайтынын 
қалай анықтар едің?» дейді.

00:18:42.597 --> 00:18:45.157
Егер ол «А? Не? Қалай?» деп сұраса

00:18:45.157 --> 00:18:48.142
сіз «Сиқырлы сөз бар.
Бұл бұрыш тангенсі» дейсіз.

00:18:48.142 --> 00:18:51.013
Сөйтіп жалғыз қалдырыңыз.
Сол кезде ол тапсырманы шеше алады.

NOTE Paragraph

00:18:51.013 --> 00:18:55.471
Міне ӨҰОК сабақтарынан бірнеше сурет.

00:18:55.471 --> 00:19:01.060
Мен тоғыз жастағы балаларға

00:19:01.060 --> 00:19:05.348
«Ғалам қашан пайда болды?
«Ол қашан тоқтайды?» деген

00:19:05.348 --> 00:19:07.293
ғажап сұрақтар қойып көрдім.

00:19:07.293 --> 00:19:10.269
Бұл демалғанда ауада не болатыны туралы.

00:19:10.269 --> 00:19:15.227
Балалар ересектердің көмегінсіз жасады.

00:19:15.227 --> 00:19:17.611
Мұғалім тек сұрақ қояды да,

00:19:17.611 --> 00:19:21.275
бір шетте берілген жауапқа сүйсініп тұрады

NOTE Paragraph

00:19:21.275 --> 00:19:25.011
Сонымен мен нені қалаймын?

00:19:25.011 --> 00:19:27.227
Мен оқытудың

00:19:27.227 --> 00:19:31.541
болашағын жасауды қалаймын.

00:19:31.541 --> 00:19:33.507
Біз үлкен адами компьютерге

00:19:33.507 --> 00:19:35.899
қосалқы бөлшек болғымыз келмейді.
Солай емес пе?

00:19:35.899 --> 00:19:39.555
Сондықтан оқытудың болашағын 
өзіміз жасауымыз керек.

00:19:39.555 --> 00:19:41.191
Менің арманым — кідіре тұрыңыздар

00:19:41.191 --> 00:19:43.891
қазір сөзбе-сөз оқып шығамын

00:19:43.891 --> 00:19:46.535
себебі бұл өте маңызды екені мәлім.

00:19:46.535 --> 00:19:48.851
Әлемдегі балаларды қолдап, оларға бірлесе

00:19:48.851 --> 00:19:51.085
жұмыс істеудің мүмкіндіктері мен

00:19:51.085 --> 00:19:54.131
ғажайып тылсымын игеруі үшін 
оқыту болашағын жасағым келеді.

00:19:54.131 --> 00:19:56.363
Маған мектеп құруға көмектесіңіздерші.

00:19:56.363 --> 00:19:59.699
Ол «Бұлттағы мектеп» деп аталады.

00:19:59.699 --> 00:20:04.772
Балалар маңызды сұрақтармен арпалысып,

00:20:04.772 --> 00:20:08.629
медиаторлар көмегімен жауап іздейді.

00:20:08.629 --> 00:20:10.900
Мұны іске асыру үшін

00:20:10.900 --> 00:20:15.260
мен алдымен оқыта алатын 
нысан тұрғызғым келеді.

00:20:15.260 --> 00:20:18.060
Бұл нысан іс жүзінде толығымен 
автоматтандырылған болады.

00:20:18.060 --> 00:20:19.827
Қауіпсіздікке жауап беретін

00:20:19.827 --> 00:20:22.268
бір ғана әже бар.

00:20:22.268 --> 00:20:23.701
Басқасы «бұлттан» шығады.

00:20:23.701 --> 00:20:25.616
Ол жарықты қосады әрі өшіреді

00:20:25.616 --> 00:20:27.644
және тағысын тағы.
«Бұлтпен» басқарылады.

NOTE Paragraph

00:20:27.644 --> 00:20:30.869
Алайда сіздерге мақсатын айтайын.

00:20:30.869 --> 00:20:33.628
Сіз ӨҰОК-ты үйде, мектепте

00:20:33.628 --> 00:20:38.644
мектептен тыс жерде, клубта құра аласыз.

00:20:38.644 --> 00:20:40.772
Мұны жасау өте оңай. 
TED оны қалай жасауға

00:20:40.772 --> 00:20:42.660
болатынын түсіндіретін 
құжат жариялады.

00:20:42.660 --> 00:20:46.036
Егер мүмкіндіктеріңіз болса

00:20:46.036 --> 00:20:48.401
оны барлық бес құрлықта жасап,

00:20:48.401 --> 00:20:50.612
мәліметтерді жіберіңіздерші.

00:20:50.612 --> 00:20:54.116
Содан кейін оларды өңдеп 
«Бұлттағы мектепке» орналастырамын да

00:20:54.116 --> 00:20:57.380
оқытудың болашағын жасаймын.

00:20:57.380 --> 00:20:59.172
Менің арманым осы.

NOTE Paragraph

00:20:59.172 --> 00:21:00.595
Тағы бір айтарым,

00:21:00.595 --> 00:21:03.188
мен сіздерге Гималайдың шыңын көрсетемін.

00:21:03.188 --> 00:21:06.491
Биіктігі 12 000 метрдегі ауасы таза жерде

00:21:06.491 --> 00:21:09.476
«Қабырғадағы компьютер» жобасымен
екі компьютер орнатып едім

00:21:09.476 --> 00:21:10.931
айналасына балалар жиналыпты.

00:21:10.931 --> 00:21:13.828
Артымнан үнемі қалмай жүрген 
кішкентай қыз болды.

NOTE Paragraph

00:21:13.828 --> 00:21:18.544
Оған «Барлығыңа компьютер бергім келеді.

00:21:18.544 --> 00:21:20.945
Бірақ қалай берерімді білмеймін» дедім.

00:21:20.945 --> 00:21:24.976
Оны жасырын суретке түсіріп алғым келді.

NOTE Paragraph

00:21:24.976 --> 00:21:29.032
Бір кезде ол қолын міне былай көтерді де

00:21:29.032 --> 00:21:30.921
«Тездет!» деді.

NOTE Paragraph

00:21:30.921 --> 00:21:42.785
(Күлкі) (Қол соғу)

NOTE Paragraph

00:21:42.785 --> 00:21:44.646
Мен бұл жақсы кеңес болды деп ойлаймын.

00:21:44.646 --> 00:21:46.714
Мен оған «құлақ асамын». Мен аяқтадым.

00:21:46.714 --> 00:21:50.704
Рақмет. Үлкен рақмет.

00:21:50.704 --> 00:21:54.455
(Қол соғу)

00:21:54.455 --> 00:22:02.779
Рақмет. Рақмет. (Қол соғылады)

00:22:02.779 --> 00:22:09.194
Үлкен рақмет. (Қол соғылады)