1
00:00:01,274 --> 00:00:06,690
Оқытудың болашағы қандай?

2
00:00:06,690 --> 00:00:08,970
Менің жоспарым бар

3
00:00:08,970 --> 00:00:12,050
алайда оны айтпас бұрын

4
00:00:12,050 --> 00:00:15,020
сіздерге істің барысын түсіндіретін

5
00:00:15,020 --> 00:00:17,866
шағын әңгімеден бастайын.

6
00:00:17,866 --> 00:00:19,653
Мен мектептердегі қазіргі

7
00:00:19,653 --> 00:00:23,060
оқыту жүйесі қайдан пайда

8
00:00:23,060 --> 00:00:25,330
болғандығын түсінуге тырыстым.

9
00:00:25,330 --> 00:00:27,762
Өткенге көз жүгіртуге болады,

10
00:00:27,762 --> 00:00:31,575
алайда, қазіргі оқыту жүйесіне үңілсек

11
00:00:31,575 --> 00:00:35,277
оның қайдан шыққанын анықтау қиын емес.

12
00:00:35,277 --> 00:00:39,225
Ол шамамен 300 жыл бұрын

13
00:00:39,225 --> 00:00:41,442
ғаламшардағы соңғы және ең үлкен

14
00:00:41,442 --> 00:00:44,410
империяда [Британия] пайда болды.

15
00:00:44,410 --> 00:00:46,755
Елестетіп көріңізші сіз бәрін басқарудасыз

16
00:00:46,755 --> 00:00:49,163
компьютерсіз, телефонсыз

17
00:00:49,163 --> 00:00:52,987
кемелермен тасымалданған

18
00:00:52,987 --> 00:00:57,119
және қағаздарда жазылған

19
00:00:57,119 --> 00:01:00,669
мәліметтермен ғаламшарды басқарудасыз.

20
00:01:00,669 --> 00:01:02,823
Бұл Викториандықтардың қолынан келді.

21
00:01:02,823 --> 00:01:05,991
Олардың жасағандары таңғажайып болатын.

22
00:01:05,991 --> 00:01:09,303
Олар адамдардан тұратын

23
00:01:09,303 --> 00:01:12,359
әлемдік компьютер жасады.

24
00:01:12,359 --> 00:01:14,152
Ол әлі күнге дейін жұмыс істеуде.

25
00:01:14,152 --> 00:01:20,131
Біз оны бюрократиялы 
әкімшілік машина дейміз.

26
00:01:20,131 --> 00:01:23,458
Мұндай машина жұмыс істеуі үшін

27
00:01:23,458 --> 00:01:26,659
өте көп адам қажет.

28
00:01:26,659 --> 00:01:31,018
Сондықтан осындай адамдар дайындайтын 
тағы бір машина ойлап тапты. Ол —

29
00:01:31,018 --> 00:01:33,914
мектеп.

30
00:01:33,914 --> 00:01:36,691
Мектеп соңында осы

31
00:01:36,691 --> 00:01:40,540
бюрократиялы әкімшілік машинаның бөлігі

32
00:01:40,540 --> 00:01:43,925
болып табылатын адамдарды шығарады.

33
00:01:43,925 --> 00:01:48,315
Олар бір-біріне ұқсас болуы керек.

34
00:01:48,315 --> 00:01:50,472
Олар үш нәрсені білу қажет

35
00:01:50,472 --> 00:01:53,512
жақсы жаза білу керек,
себебі барлық мәліметтер жазылады;

36
00:01:53,512 --> 00:01:55,667
оқи білуі керек;

37
00:01:55,667 --> 00:01:57,946
ойша көбейтуді, бөлуді,

38
00:01:57,946 --> 00:02:01,609
қосуды және алуды білулері керек.

39
00:02:01,609 --> 00:02:05,136
Олардың бірдей болғаны сонша 
егер Жаңа Зеландиялық адамды

40
00:02:05,136 --> 00:02:07,471
Канадаға әкелсе,

41
00:02:07,471 --> 00:02:11,552
өз міндетін бірден орындай беруі керек.

42
00:02:11,552 --> 00:02:14,421
Викториандықтар тамаша инженерлер еді.

43
00:02:14,421 --> 00:02:17,910
Олар құрған жүйенің мықты болғаны соншалық

44
00:02:17,910 --> 00:02:20,365
біз әлі күнге дейін оны пайдаланып

45
00:02:20,365 --> 00:02:24,341
жұмыс істеуін тоқтатқан

46
00:02:24,341 --> 00:02:29,157
мәшине үшін бірдей адамдар дайындаудамыз.

47
00:02:29,157 --> 00:02:32,085
Империя құлады

48
00:02:32,085 --> 00:02:34,989
бірдей адамдарды шығарушы

49
00:02:34,989 --> 00:02:37,358
бұл құрылғымен не істейміз

50
00:02:37,358 --> 00:02:40,261
және егер біз бұл құрылғымен

51
00:02:40,261 --> 00:02:44,181
бір нәрсе жасағымыз келсе, 
ары қарай не істеуіміз керек?

52
00:02:44,181 --> 00:02:45,871
[Біз білетін мектептер ескірді].

53
00:02:45,871 --> 00:02:47,763
Бұл өте батыл жасалған тұжырым болатын.

54
00:02:47,763 --> 00:02:51,557
Мен біз білетін мектептер ескірді 
деп айттым.

55
00:02:51,557 --> 00:02:53,291
Олар қирап қалды деген жоқпын.

56
00:02:53,291 --> 00:02:56,288
"Білім беру жүйесі жарамсыз" дегенді 
қазір де көп естиміз.

57
00:02:56,288 --> 00:02:59,939
Ол жарамсыз емес.
Ол жақсы жабдықталған.

58
00:02:59,939 --> 00:03:06,165
Жай ғана ол бізге енді қажет емес.
Ол тек ескірген.

59
00:03:06,165 --> 00:03:08,572
Бүгінде қандай лауазымдар сұранысқа ие?

60
00:03:08,572 --> 00:03:10,706
Кеңсе қызметкерлері мен компьютерлер.

61
00:03:10,706 --> 00:03:13,237
Олар әр кеңседе мыңдап кездеседі.

62
00:03:13,237 --> 00:03:16,442
Өзінің кеңселік жұмысын атқару үшін осы

63
00:03:16,442 --> 00:03:18,919
компьютерлерді басқаратын адамдар бар.

64
00:03:18,919 --> 00:03:22,183
Бұл адамдарға әдемі жаза білу қажет емес.

65
00:03:22,183 --> 00:03:25,215
Оларға ойша есептеу де қажет емес.

66
00:03:25,215 --> 00:03:27,487
Олар оқи білу керек.

67
00:03:27,487 --> 00:03:31,637
Түйсініп оқи білулері керек.

68
00:03:31,637 --> 00:03:34,744
Алайда ол бүгінгі жағдай, бірақ біз

69
00:03:34,744 --> 00:03:37,303
болашақта қай мамандыққа сұраныс 
болатынын білмейміз.

70
00:03:37,303 --> 00:03:39,947
Адамдар қайдан, қашан, қалай таңдаса да

71
00:03:39,947 --> 00:03:43,145
қалағанынша жұмыс істей алатынын білеміз.

72
00:03:43,145 --> 00:03:47,333
Бүгінгі мектеп оларды осы әлемге

73
00:03:47,333 --> 00:03:49,876
қалай дайындай алады?

74
00:03:49,876 --> 00:03:54,924
Мен бұл жобаға кездейсоқ кірісіп кеттім.

75
00:03:54,924 --> 00:03:57,556
14 жыл бұрын Нью Делиде 
компьютер бағдарламаларын

76
00:03:57,556 --> 00:04:00,020
жазуға үйрететінмін.

77
00:04:00,020 --> 00:04:03,777
Жұмысымның қасында кедей аудан болатын.

78
00:04:03,777 --> 00:04:06,364
Сондағы балалар компьютер
бағдарламаларын жазуды

79
00:04:06,364 --> 00:04:08,884
үйрене алар ма екен деп ойлайтынмын.

80
00:04:08,884 --> 00:04:11,964
Әлде қажет емес пе?

81
00:04:11,964 --> 00:04:14,581
Солай бола тұра 
бізде көптеген ата-аналар

82
00:04:14,581 --> 00:04:17,012
компьютерлері бар
бай адамдар болды

83
00:04:17,012 --> 00:04:20,143
және олар маған 
«Сіз білесіз бе, менің ойымша,

84
00:04:20,143 --> 00:04:22,332
балам өте дарынды

85
00:04:22,332 --> 00:04:25,206
өйткені компьютерде 
таңғаларлық заттарды жасайды.

86
00:04:25,206 --> 00:04:29,182
Ал менің қызым —
әрине ол өте ақылды» деп айтатын еді.

87
00:04:29,182 --> 00:04:31,290
Осылай жалғаса береді. Бірде мен ойладым

88
00:04:31,290 --> 00:04:33,086
неліктен барлық бай адамдардың

89
00:04:33,086 --> 00:04:35,227
балалары айрықша талантты?

90
00:04:35,227 --> 00:04:37,142
(Күлкі)

91
00:04:37,142 --> 00:04:39,966
Кедейлердің кінәсі не?

92
00:04:39,966 --> 00:04:42,969
Менің кеңсемнің жанындағы

93
00:04:42,969 --> 00:04:45,001
лашық қабырғасынан тесік жасадым да

94
00:04:45,001 --> 00:04:47,745
ағылшынша мүлде білмейтін,
интернетті түсінбейтін

95
00:04:47,745 --> 00:04:50,729
балаларға оларда ешқашан 
болмауы мүмкін компьютер берсе

96
00:04:50,729 --> 00:04:54,065
не болатынын көру үшін 
ол жерге компьютерді орналастырдым.

97
00:04:54,065 --> 00:04:55,017
Балалар ұшып келді.

98
00:04:55,017 --> 00:04:57,187
Биіктікте тұрған «Не?» деп сұрады.

99
00:04:57,187 --> 00:05:00,171
Мен «Мынау ма? Білмеймін» дедім.

100
00:05:00,171 --> 00:05:02,387
(Күлкі)

101
00:05:02,387 --> 00:05:04,943
«Оны неге осы жерге қойдыңыз?» деп сұрады.

102
00:05:04,943 --> 00:05:06,158
«Жай әшейін» дедім.

103
00:05:06,158 --> 00:05:09,167
«Ұстап көруге бола ма?» деді.
«Ұстағың келсе, өзің біл» дедім.

104
00:05:09,167 --> 00:05:11,544
Кетіп қалдым.

105
00:05:11,544 --> 00:05:13,288
Сегіз сағаттан соң олар

106
00:05:13,288 --> 00:05:16,243
бір-біріне Интернетті қолдануды 
үйретіп отырды.

107
00:05:16,243 --> 00:05:18,740
«Бұл мүмкін емес!

108
00:05:18,740 --> 00:05:22,281
Бұл қалай болуы мүмкін.
Олар ештеңе білмейді ғой» деп ойладым.

109
00:05:22,281 --> 00:05:25,145
Ал менің әріптестерім
«Жоқ, бұл өте қарапайым.

110
00:05:25,145 --> 00:05:27,968
Сіздің бір студентіңіз қастарынан 
өтіп бара жатып

111
00:05:27,968 --> 00:05:30,063
тінтуірді қолдануды көрсетіп кеткен» деді.

112
00:05:30,063 --> 00:05:31,586
«Солай болуы мүмкін» дедім.

113
00:05:31,586 --> 00:05:34,645
Тәжірибені қайталадым.
Делидан 300 шақырымдағы

114
00:05:34,645 --> 00:05:36,636
ауылға бардым.

115
00:05:36,636 --> 00:05:40,428
Ол жерде компьютер білетін инженер

116
00:05:40,428 --> 00:05:44,844
жүруі екіталай. (Күлкі)

117
00:05:44,844 --> 00:05:47,507
Сол жерде мен тәжірибемді қайталадым.

118
00:05:47,507 --> 00:05:49,794
Қонатын жер болмаған соң, 
компьютерді қойып,

119
00:05:49,794 --> 00:05:51,994
кетіп қалдым, 
бірнеше айдан соң қайта оралсам

120
00:05:51,994 --> 00:05:53,689
балалар ойын ойнап отыр.

121
00:05:53,689 --> 00:05:54,640
Олар мені көргенде

122
00:05:54,640 --> 00:05:57,122
«Бізге жылдам процессор,
жақсы тінтуір керек» деді.

123
00:05:57,122 --> 00:06:01,416
(Күлкі)

124
00:06:01,416 --> 00:06:04,825
«Сендер оны қайдан білесіңдер?» дедім.

125
00:06:04,825 --> 00:06:07,280
Олар өте бір қызық нәрсені айтты.

126
00:06:07,280 --> 00:06:08,945
Олар ашулы түрмен

127
00:06:08,945 --> 00:06:11,498
«Сіз ағылшынша компьютер беріпсіз содан

128
00:06:11,498 --> 00:06:17,583
пайдалану үшін ағылшынша 
үйренуге тура келді» деді. (Күлкі)

129
00:06:17,583 --> 00:06:19,560
Мұғалім бола тұра

130
00:06:19,560 --> 00:06:24,651
"өз бетінше үйрену" дегенді
күнделікті сөз ретінде алғаш естуім болды.

131
00:06:24,651 --> 00:06:28,253
Міне өткенімнен бірнеше естелік үзінділер.

132
00:06:28,253 --> 00:06:30,900
«Қабырғадағы компьютер» жобасының 
бірінші күні.

133
00:06:30,900 --> 00:06:33,138
Оң жағымда сегіз жасар бала.

134
00:06:33,138 --> 00:06:38,858
Оның сол жағында оның оқушысы. 6 жаста.

135
00:06:38,858 --> 00:06:42,455
Ол оны ғаламторды пайдалануға үйретуде.

136
00:06:42,455 --> 00:06:45,741
Кейін елдің басқа бөліктерінде

137
00:06:45,741 --> 00:06:48,024
тәжірибені бірнеше рет қайталадым да

138
00:06:48,024 --> 00:06:51,469
тура осындай нәтижеге ие болдым.

139
00:06:51,469 --> 00:06:55,396
[«Қабырғадағы компьютер» фильмі 1999 ж.]

140
00:06:55,396 --> 00:06:59,661
8 жасар бала әпкесіне үйретуде.

141
00:07:04,460 --> 00:07:10,017
Соңында кішкентай қыз марати тілінде 
мұның не екендігін түсіндіріп

142
00:07:10,017 --> 00:07:14,266
«Ішінде процессор бар» дейді.

143
00:07:14,266 --> 00:07:16,759
Мен бұл жайында мақалалар жаза бастадым.

144
00:07:16,759 --> 00:07:19,314
Мақалаларым жарияланды.
Бәрін бағалап отыратынмын да

145
00:07:19,314 --> 00:07:21,516
баланы тоғыз ай компьютермен 
қалдырсаңыз

146
00:07:21,516 --> 00:07:24,214
батыстағы кеңсе хатшысының

147
00:07:24,214 --> 00:07:28,729
деңгейіне жете алады дедім.

148
00:07:28,729 --> 00:07:33,489
Нәтижені қайта-қайта бақылап отырдым.

149
00:07:33,489 --> 00:07:36,221
Олар тағы не істей алуы мүмкін

150
00:07:36,221 --> 00:07:38,461
деген сұрақ мені қызықтырды.

151
00:07:38,461 --> 00:07:40,989
Басқа да пәндерді қоса бастадым.

152
00:07:40,989 --> 00:07:43,957
Сөздерді дұрыс дыбыстауды тексердім.

153
00:07:43,957 --> 00:07:46,405
Оңтүстік Үндістанда ағылшынша
өте нашар сөйлейтін

154
00:07:46,405 --> 00:07:49,173
балалар тобы бар.
Ал оларға жақсы сөйлеу керек.

155
00:07:49,173 --> 00:07:52,693
Өйткені дұрыс сөйлесе, жақсы жұмыс табады.

156
00:07:52,693 --> 00:07:56,771
Оларға сөзді мәтінге айналдыратын 
бағдарламаны ұсындым да

157
00:07:56,771 --> 00:08:00,045
«Мәшине айтқандарыңды жазбайынша 
сөйлей беріңдер» дедім.

158
00:08:00,045 --> 00:08:04,677
(Күлкі)

159
00:08:04,677 --> 00:08:09,861
Қараңыздаршы олар оны жасай алды.

160
00:08:09,861 --> 00:08:15,373
Компьютер «Танысқаныма қуаныштымын».
Балалар «Танысқаныма қуаныштымын».

161
00:08:15,373 --> 00:08:17,644
Мына қызға тоқтаған себебім,

162
00:08:17,644 --> 00:08:21,461
Оның жүзі көпшілікке таныс деп ойлаймын.

163
00:08:21,461 --> 00:08:24,957
Қазір ол Хайдрабадта 
жұмыс істейді

164
00:08:24,957 --> 00:08:29,679
және таза ағылшын акцентімен 
несие карталарыңыз бен

165
00:08:29,679 --> 00:08:34,452
есепшоттарыңыз туралы 
хабарласып мазаларыңызды алады.

166
00:08:34,452 --> 00:08:38,829
"Бұл зерттеудің шегі бар ма?

167
00:08:38,829 --> 00:08:40,399
Қай жерден тоқтайды?" деп сұрады.

168
00:08:40,399 --> 00:08:43,762
Өз болжамымды

169
00:08:43,762 --> 00:08:46,266
жоққа шығаруға шешім қабылдадым.

170
00:08:46,266 --> 00:08:50,154
Күлкілі бір болжам ұсындым.

171
00:08:50,154 --> 00:08:51,958
"Тамил — бұл оңтүстік үнді тілі.

172
00:08:51,958 --> 00:08:54,603
Оңтүстік үнді ауылындағы тамил балалар

173
00:08:54,603 --> 00:08:58,108
ДНҚ-ның пайда болу биотехнологиясын

174
00:08:58,108 --> 00:09:00,355
ағылшынша оқып үйрене ала ма?" дедім.

175
00:09:00,355 --> 00:09:02,540
Оларды бағалаймын деп айттым.

176
00:09:02,540 --> 00:09:05,594
Бірнеше ай бірге болып, 
бірнеше ай жеке қалдырамын.

177
00:09:05,594 --> 00:09:07,898
Қайтып келгенде олар тағы да 2 алады.

178
00:09:07,898 --> 00:09:12,254
Сосын: «Бізге мұғалім керек» деймін.

179
00:09:12,254 --> 00:09:16,317
Оңтүстік Үндістаннан Калликуппам дейтін 
ауыл таптым.

180
00:09:16,317 --> 00:09:18,994
«Қабырғаға компьютер» орналастырдым да

181
00:09:18,994 --> 00:09:22,681
өзім де түсінбейтін ДНҚ репликациясы
жайындағы барлық

182
00:09:22,681 --> 00:09:25,986
қолжетімді ақпаратты көшіріп қойдым.

183
00:09:25,986 --> 00:09:28,963
Балалар жүгіріп келіп, «Бұл не?» дейді.

184
00:09:28,963 --> 00:09:33,971
«Бұл өте маңызды. 
Алайда бәрі ағылшынша» дедім.

185
00:09:33,971 --> 00:09:37,325
Олар «Ағылшын сөздерін,
диаграмманы және химияны

186
00:09:37,325 --> 00:09:39,403
қалай түсінеміз?» деп сұрады.

187
00:09:39,403 --> 00:09:42,227
Ойлап тапқан жаңа педагогикалық тәсілімді

188
00:09:42,227 --> 00:09:45,111
пайдаландым. «Түсінсем бұйырмасын» дедім.

189
00:09:45,111 --> 00:09:48,306
(Күлкі)

190
00:09:48,306 --> 00:09:51,256
«Қалай болғанда да мен кетіп барамын».

191
00:09:51,256 --> 00:09:55,624
(Күлкі)

192
00:09:55,624 --> 00:09:59,213
Сөйтіп оларды бір-екі айға тастап кеттім.

193
00:09:59,213 --> 00:10:01,848
Оларға тест бергенде 0 алған.

194
00:10:01,848 --> 00:10:02,772
Екі айдан соң келгенде

195
00:10:02,772 --> 00:10:06,432
балалар айналама жиналып: 
«Ештеңе түсінбедік» деді.

196
00:10:06,432 --> 00:10:08,507
Мен «Күткенім сол еді» деп ойладым.

197
00:10:08,507 --> 00:10:12,592
«Ештеңе түсінбегендеріңді білуге

198
00:10:12,592 --> 00:10:15,353
қанша уақыт кетті?» деп сұрадым.

199
00:10:15,353 --> 00:10:17,301
Олар «Біз тырыстық. Біз

200
00:10:17,301 --> 00:10:19,277
мұны күнде қарап жүрдік» деп жауап берді.

201
00:10:19,277 --> 00:10:21,742
«Қалайша? Ештеңе түсінбесеңдер де

202
00:10:21,742 --> 00:10:24,446
екі ай бойы көріп отырдыңдар ма? 
Не үшін?»

203
00:10:24,446 --> 00:10:26,959
Қазір ғана көрсеткен кішкентай қыз

204
00:10:26,959 --> 00:10:29,691
қолын көтеріп, тамил аралас ағылшынша

205
00:10:29,691 --> 00:10:31,888
«Біз ДНҚ молекулаларының бұрыс

206
00:10:31,888 --> 00:10:35,039
репликациясы ауру тудыратынынан

207
00:10:35,039 --> 00:10:37,560
басқа ештеңе түсінбедік» деді.

208
00:10:37,560 --> 00:10:43,272
(Күлкі) (Қол соғылады)

209
00:10:43,272 --> 00:10:47,392
Мен тест жүргіздім.

210
00:10:47,392 --> 00:10:50,664
Олардан оншақты жыл ілгері кеткен

211
00:10:50,664 --> 00:10:52,968
затты жасай отырып өздері білмейтін тілде

212
00:10:52,968 --> 00:10:56,408
күн ыстығында, тал астында компьютермен

213
00:10:56,408 --> 00:10:59,480
екі айда 0% дан 30% ға дейін нәтиже алдым.

214
00:10:59,480 --> 00:11:04,857
Мүмкін емес! Викториан стандарты бойынша,

215
00:11:04,857 --> 00:11:08,257
30 % бұл сәтсіздік.

216
00:11:08,257 --> 00:11:11,193
Жақсы нәтиже үшін не істеуім керек?
Оларға 20% жинау керек.

217
00:11:11,193 --> 00:11:16,030
Мен мұғалім таба алмадым.
Алайда мен олардың досы

218
00:11:16,030 --> 00:11:18,416
осы уақытқа дейін олармен бірге ойнаған

219
00:11:18,416 --> 00:11:20,864
22 жасар бухгалтер қызды таптым.

220
00:11:20,864 --> 00:11:22,985
Қыздан
«Оларға көмектесесің бе?» деп сұрадым.

221
00:11:22,985 --> 00:11:25,256
Ол: «Әрине жоқ.

222
00:11:25,256 --> 00:11:28,333
Мектепте оқымадым. Олардың күні бойғы

223
00:11:28,333 --> 00:11:32,862
тал астындағы ісінен хабарсызбын.
Көмектесе алмаймын» деді.

224
00:11:32,862 --> 00:11:37,393
Мен «Әжеңіздің әдісін пайдаланыңыз» дедім.

225
00:11:37,393 --> 00:11:38,723
Ол: «Бұл не?» деп сұрады.

226
00:11:38,723 --> 00:11:40,110
Мен: «Олардың артында тұрып,

227
00:11:40,110 --> 00:11:41,716
олар бір нәрсе жасағанда жай ғана

228
00:11:41,732 --> 00:11:44,513
“Мәссаған, мұны қалай істедіңдер?

229
00:11:44,529 --> 00:11:47,625
Ары қарай не болады? Сендердей кезімде 
қолымнан келмейтін” деңіз

230
00:11:47,625 --> 00:11:50,547
«Әжелер қандай екенін білесің ғой» дедім.

231
00:11:50,547 --> 00:11:52,721
Ол екі ай көлемінде солай етті.

232
00:11:52,721 --> 00:11:55,635
Бағалар 50%ға дейін жоғарылады.

233
00:11:55,635 --> 00:11:57,289
Калликуппам

234
00:11:57,289 --> 00:11:59,167
биотехнологиядан дипломы бар мұғалімдер

235
00:11:59,167 --> 00:12:03,303
жұмыс істейтін жекеменшік мектеп 
Нью Делидегі мектебіммен теңесті.

236
00:12:03,303 --> 00:12:08,140
Графикті көріп, екі ойын алаңын теңестіру 
әдісі бар екенін түсіндім.

237
00:12:08,140 --> 00:12:10,236
Бұл Калликуппам.

238
00:12:10,236 --> 00:12:18,431
(Балалар айтуда) Нейрондар...коммуникация.

239
00:12:18,431 --> 00:12:22,122
Камера басқа тұстан түсіруде.
Алайда, бұл әлі балалық деңгей

240
00:12:22,122 --> 00:12:24,618
оның айтқаны өздеріңіз түсінгендей,

241
00:12:24,618 --> 00:12:27,025
нейрон жайында, ал қолдары 
былай айқасып тұрды да

242
00:12:27,025 --> 00:12:30,581
"нейрондар мәлімет алмасады" деді.

243
00:12:30,581 --> 00:12:33,925
12 жаста.

244
00:12:33,925 --> 00:12:37,135
Сонымен болашақта жұмыс қандай болады?

245
00:12:37,135 --> 00:12:39,426
Біз бүгінгісін білеміз.

246
00:12:39,426 --> 00:12:41,764
Ал оқыту ше?
Біз оның қандай екенін білеміз

247
00:12:41,764 --> 00:12:44,817
мобильді телефондарға қызығатын балалар

248
00:12:44,817 --> 00:12:48,590
бірақ оқулықтармен 
мектепке ынтасыз баратын балалар.

249
00:12:48,590 --> 00:12:52,549
Ал ол ертең қалай болмақ?

250
00:12:52,549 --> 00:12:57,449
Мектепке бару мүлде қажетсіз боп қалар?

251
00:12:57,449 --> 00:13:00,989
Бәлкім бір нәрсе білу керек болса

252
00:13:00,989 --> 00:13:04,309
оны бірнеше минутта таба аласыз ба?

253
00:13:04,309 --> 00:13:08,414
Мүмкін болашақта білім

254
00:13:08,414 --> 00:13:11,206
аса маңызды болмайтын шығар 
немесе «біз сол уақытқа қарай

255
00:13:11,206 --> 00:13:14,245
кетіп бара жатырмыз ба?» 
деп Николас Негропонте

256
00:13:14,245 --> 00:13:17,605
сұрақ қойған болатын.

257
00:13:17,605 --> 00:13:20,138
Алайда бұл ақылға сыймайтын нәрсе. 
Біз - адамбыз.

258
00:13:20,138 --> 00:13:24,055
Маймылдардан ерекшелейтін нәрсе - білім.

259
00:13:24,055 --> 00:13:25,832
Бұған басқаша қарап көріңіздерші.

260
00:13:25,832 --> 00:13:28,378
Табиғатқа маймылды тік тұрғызып

261
00:13:28,378 --> 00:13:30,514
«ақылды адам» жасау үшін

262
00:13:30,514 --> 00:13:32,698
100 млн жыл қажет болды.

263
00:13:32,698 --> 00:13:36,394
Бізге білімді қажетсіз етуімізге
бар болғаны 10 мың жыл жеткілікті болды.

264
00:13:36,394 --> 00:13:38,576
Қандай жетістік.

265
00:13:38,576 --> 00:13:42,603
Алайда біз оны болашағымызға 
бейімдеуіміз қажет.

266
00:13:42,603 --> 00:13:45,562
Мадақтау негізгі өзегі болуы мүмкін.

267
00:13:45,562 --> 00:13:46,772
Егер Куппамға қарасаңыз,

268
00:13:46,772 --> 00:13:49,586
жүргізген барлық тәжірибе 
нәтижелеріне зер салсаңыз,

269
00:13:49,586 --> 00:13:56,721
оқытуды алға жылжытатын бір ғана 
қарапайым «мәссаған» деген сөз болды.

270
00:13:56,721 --> 00:13:59,115
Нейропсихологияда дәлелдер бар.

271
00:13:59,115 --> 00:14:02,317
Миымыздың ортасындағы рептилді бөлігі

272
00:14:02,317 --> 00:14:06,053
қатер төнгенін сезгенде 
барлық басқа бөліктерді өшіріп тастайды.

273
00:14:06,053 --> 00:14:09,731
Ол оқуға жауапты 
префронталды қабатты өшіреді

274
00:14:09,731 --> 00:14:12,475
осының барлығын ол өшіреді.

275
00:14:12,475 --> 00:14:16,623
Жазалау мен емтихан - қауіп.

276
00:14:16,623 --> 00:14:20,248
Біз балалардың миларын «өшіріп» алып

277
00:14:20,248 --> 00:14:22,944
содан кейін «істеңдер» дейміз.

278
00:14:22,944 --> 00:14:26,425
Олар неліктен мұндай жүйені құрды?

279
00:14:26,425 --> 00:14:28,071
Себебі ол қажет болды.

280
00:14:28,071 --> 00:14:30,656
Империя дәуірінде қауіп-қатер төнгенде

281
00:14:30,656 --> 00:14:34,926
өмір сүруін жалғастыра алатын адамға 
қажеттілік туындаған уақыт болды.

282
00:14:34,926 --> 00:14:37,193
Сіз окопта жалғыз қалып, сау шықсаңыз

283
00:14:37,193 --> 00:14:41,224
барлығы жақсы. 
Сынақтан мүдірмедіңіз.

284
00:14:41,224 --> 00:14:44,197
Егер керісінше болса сынақтан сүрінгенің.

285
00:14:44,197 --> 00:14:46,853
Алайда империя дәуірі аяқталды.

286
00:14:46,853 --> 00:14:50,491
Шығармашылық қандай күйде?

287
00:14:50,491 --> 00:14:53,506
Бізге керісінше қауіп-қатерден

288
00:14:53,506 --> 00:14:56,915
рақаттануға ауысу керекпіз.

289
00:14:56,915 --> 00:15:00,867
Англияға оралып, 
британ әжелерін іздедім.

290
00:15:00,867 --> 00:15:03,884
Төмендегідей хабарландыру бердім

291
00:15:03,884 --> 00:15:07,304
«Егер британдық әже болсаңыз және интернет
пен веб камераңыз болса

292
00:15:07,304 --> 00:15:10,531
аптасына бір сағатыңызды 
маған тегін сыйлауыңызды өтінемін».

293
00:15:10,531 --> 00:15:12,643
Алғашқы аптада мен 200 адам жинадым.

294
00:15:12,643 --> 00:15:17,551
Жер бетінде британ әжелерін 
жақсы танитын менен асқан ешкім жоқ(Күлкі)

295
00:15:17,551 --> 00:15:21,366
Олар «Әже бұлты» деп аталды.

296
00:15:21,366 --> 00:15:23,096
«Әже бұлты» интернетте өмір сүреді.

297
00:15:23,096 --> 00:15:27,470
Егер кішкентай балада қиындық туындаса
біз оған әжені жібереміз.

298
00:15:27,470 --> 00:15:31,039
Ол скайпқа шығып, барлық мәселені шешеді.

299
00:15:31,039 --> 00:15:34,658
Мен бұның бір-бірінен 600 км аралықтағы

300
00:15:34,658 --> 00:15:36,703
Англияның Диггис ауылында

301
00:15:36,703 --> 00:15:40,007
және Үндістандағы Тамил Наду ауылында

302
00:15:40,007 --> 00:15:42,247
қалай іске асып жатқандығын көрдім.

303
00:15:42,247 --> 00:15:45,823
Ол оны бір ғана ишаратпен жасайды.

304
00:15:45,823 --> 00:15:47,538
«Шшш».

305
00:15:47,538 --> 00:15:50,263
Иә?

306
00:15:50,263 --> 00:15:51,799
Мынаны қараңыз.

307
00:15:51,799 --> 00:15:56,055
Әже: «Қуып жете алмайсың. Енді сен».

308
00:15:56,055 --> 00:15:59,823
«Қуып жете алмайсың».

309
00:15:59,823 --> 00:16:02,791
Балалар: «Қуып жете алмайсың».

310
00:16:02,791 --> 00:16:08,373
Әже: «Мен Имбир адамымын».
Балалар «Мен Имбир адамымын».

311
00:16:08,373 --> 00:16:12,963
Әже: «Жарайсыңдар! Өте жақсы».

312
00:16:12,963 --> 00:16:15,421
СМ: Бұның маңызы неде?

313
00:16:15,421 --> 00:16:17,265
Мынаған назар аударуымыз керек.

314
00:16:17,265 --> 00:16:19,646
Үйренуді, білім алуды

315
00:16:19,646 --> 00:16:24,234
өзіндігінен ұйымдасқан білім өнімі
деп тануымыз керек.

316
00:16:24,234 --> 00:16:27,079
Егер оқыту процесіне өз бетінше
ұйымдасуға мүмкіндік берсек

317
00:16:27,079 --> 00:16:29,570
үйрену пайда болады.

318
00:16:29,570 --> 00:16:31,963
Мәселе оқыту жүйесін құруда емес.

319
00:16:31,963 --> 00:16:34,179
Оған дамуға мүмкіндік беру керек.

320
00:16:34,179 --> 00:16:37,452
Мұғалім үдерісті іске қосады да

321
00:16:37,452 --> 00:16:40,171
содан кейін шетке шығып тұрып

322
00:16:40,171 --> 00:16:42,539
оқудың қалай жүріп жатқандығын бақылайды.

323
00:16:42,539 --> 00:16:45,492
Барлық тәжірибе
осыны көрсетеді деп ойлаймын.

324
00:16:45,492 --> 00:16:48,244
Алайда біз оны қалай білеміз?
Біз білімді қалай аламыз?

325
00:16:48,244 --> 00:16:49,919
Өздігінен ұйымдастырылатын

326
00:16:49,919 --> 00:16:53,220
Оқыту Кеңістіктерін құрғым келеді.

327
00:16:53,220 --> 00:16:56,905
Бұл ғаламтор арқылы бірге жүреді

328
00:16:56,905 --> 00:16:59,298
әрі жігерлендіріп тұрады.

329
00:16:59,298 --> 00:17:01,004
Біраз мектепте қолданып көрдім.

330
00:17:01,004 --> 00:17:03,539
Бүкіл әлем бойынша сынақ
жүргіздім де, ал мұғалімдер

331
00:17:03,539 --> 00:17:07,165
бұған күмәнданып: 
«Бәрі өздігінен бола ма?» деп сұрады.

332
00:17:07,165 --> 00:17:10,282
«Иә өздігінен» деп жауап бердім.
«Ал оны қайдан білесіз?»

333
00:17:10,282 --> 00:17:13,775
«Сіздер мұны айтқан балаларға әрі
олардың қай жақтан

334
00:17:13,775 --> 00:17:16,703
екендеріне сенбейсіздер» дедім.

335
00:17:16,703 --> 00:17:19,447
ӨҰОК тобының жұмысы.

336
00:17:19,447 --> 00:17:25,556
(Балалар сөйлесуде)

337
00:17:25,556 --> 00:17:31,845
Бұл Англияда.

338
00:17:31,845 --> 00:17:35,611
Олар тәртіпті,

339
00:17:35,611 --> 00:17:44,126
себебі сыныпта мұғалім жоқ.

340
00:17:46,096 --> 00:17:49,999
«Электрон саны протон санына тең емес.» 
СМ Бұл Австралия.

341
00:17:49,999 --> 00:17:56,734
Қыз «… соңында теріс электр зарядын бер.

342
00:17:56,734 --> 00:18:00,318
Ион заряды иондағы протон санына тең

343
00:18:00,318 --> 00:18:03,611
одан электрондар саны алынған».

344
00:18:03,611 --> 00:18:06,660
Ол өз қатарластарынан озып кеткен.

345
00:18:06,660 --> 00:18:10,263
ӨҰОК бізге ғаламдық мәселелері 
бар жоспар қажет деп ойлаймын.

346
00:18:10,263 --> 00:18:12,469
Сіздер бұны естігенсіздер.
Не екенін білесіз.

347
00:18:12,469 --> 00:18:15,870
Тас ғасырында адамдар алып аспанға қарап

348
00:18:15,870 --> 00:18:17,974
«Жылт-жылт еткен жарық не?»

349
00:18:17,974 --> 00:18:20,453
деп сұраған кездері болған шығар.

350
00:18:20,453 --> 00:18:25,247
Олар оқыту бағдарламасын жасады.
Қазір осындай керемет сауалдар жоқ.

351
00:18:25,247 --> 00:18:29,377
Біз бұрыштың тангенсіне әкеліп тіредік.

352
00:18:29,377 --> 00:18:33,085
Алайда бұл мүлде қызық емес.

353
00:18:33,085 --> 00:18:36,046
Он жасар балаға осыны түсіндіру үшін

354
00:18:36,046 --> 00:18:39,199
«Жерге метеорит жақындаса соғысатынын

355
00:18:39,199 --> 00:18:42,597
не соғыспайтынын 
қалай анықтар едің?» дейді.

356
00:18:42,597 --> 00:18:45,157
Егер ол «А? Не? Қалай?» деп сұраса

357
00:18:45,157 --> 00:18:48,142
сіз «Сиқырлы сөз бар.
Бұл бұрыш тангенсі» дейсіз.

358
00:18:48,142 --> 00:18:51,013
Сөйтіп жалғыз қалдырыңыз.
Сол кезде ол тапсырманы шеше алады.

359
00:18:51,013 --> 00:18:55,471
Міне ӨҰОК сабақтарынан бірнеше сурет.

360
00:18:55,471 --> 00:19:01,060
Мен тоғыз жастағы балаларға

361
00:19:01,060 --> 00:19:05,348
«Ғалам қашан пайда болды?
«Ол қашан тоқтайды?» деген

362
00:19:05,348 --> 00:19:07,293
ғажап сұрақтар қойып көрдім.

363
00:19:07,293 --> 00:19:10,269
Бұл демалғанда ауада не болатыны туралы.

364
00:19:10,269 --> 00:19:15,227
Балалар ересектердің көмегінсіз жасады.

365
00:19:15,227 --> 00:19:17,611
Мұғалім тек сұрақ қояды да,

366
00:19:17,611 --> 00:19:21,275
бір шетте берілген жауапқа сүйсініп тұрады

367
00:19:21,275 --> 00:19:25,011
Сонымен мен нені қалаймын?

368
00:19:25,011 --> 00:19:27,227
Мен оқытудың

369
00:19:27,227 --> 00:19:31,541
болашағын жасауды қалаймын.

370
00:19:31,541 --> 00:19:33,507
Біз үлкен адами компьютерге

371
00:19:33,507 --> 00:19:35,899
қосалқы бөлшек болғымыз келмейді.
Солай емес пе?

372
00:19:35,899 --> 00:19:39,555
Сондықтан оқытудың болашағын 
өзіміз жасауымыз керек.

373
00:19:39,555 --> 00:19:41,191
Менің арманым — кідіре тұрыңыздар

374
00:19:41,191 --> 00:19:43,891
қазір сөзбе-сөз оқып шығамын

375
00:19:43,891 --> 00:19:46,535
себебі бұл өте маңызды екені мәлім.

376
00:19:46,535 --> 00:19:48,851
Әлемдегі балаларды қолдап, оларға бірлесе

377
00:19:48,851 --> 00:19:51,085
жұмыс істеудің мүмкіндіктері мен

378
00:19:51,085 --> 00:19:54,131
ғажайып тылсымын игеруі үшін 
оқыту болашағын жасағым келеді.

379
00:19:54,131 --> 00:19:56,363
Маған мектеп құруға көмектесіңіздерші.

380
00:19:56,363 --> 00:19:59,699
Ол «Бұлттағы мектеп» деп аталады.

381
00:19:59,699 --> 00:20:04,772
Балалар маңызды сұрақтармен арпалысып,

382
00:20:04,772 --> 00:20:08,629
медиаторлар көмегімен жауап іздейді.

383
00:20:08,629 --> 00:20:10,900
Мұны іске асыру үшін

384
00:20:10,900 --> 00:20:15,260
мен алдымен оқыта алатын 
нысан тұрғызғым келеді.

385
00:20:15,260 --> 00:20:18,060
Бұл нысан іс жүзінде толығымен 
автоматтандырылған болады.

386
00:20:18,060 --> 00:20:19,827
Қауіпсіздікке жауап беретін

387
00:20:19,827 --> 00:20:22,268
бір ғана әже бар.

388
00:20:22,268 --> 00:20:23,701
Басқасы «бұлттан» шығады.

389
00:20:23,701 --> 00:20:25,616
Ол жарықты қосады әрі өшіреді

390
00:20:25,616 --> 00:20:27,644
және тағысын тағы.
«Бұлтпен» басқарылады.

391
00:20:27,644 --> 00:20:30,869
Алайда сіздерге мақсатын айтайын.

392
00:20:30,869 --> 00:20:33,628
Сіз ӨҰОК-ты үйде, мектепте

393
00:20:33,628 --> 00:20:38,644
мектептен тыс жерде, клубта құра аласыз.

394
00:20:38,644 --> 00:20:40,772
Мұны жасау өте оңай. 
TED оны қалай жасауға

395
00:20:40,772 --> 00:20:42,660
болатынын түсіндіретін 
құжат жариялады.

396
00:20:42,660 --> 00:20:46,036
Егер мүмкіндіктеріңіз болса

397
00:20:46,036 --> 00:20:48,401
оны барлық бес құрлықта жасап,

398
00:20:48,401 --> 00:20:50,612
мәліметтерді жіберіңіздерші.

399
00:20:50,612 --> 00:20:54,116
Содан кейін оларды өңдеп 
«Бұлттағы мектепке» орналастырамын да

400
00:20:54,116 --> 00:20:57,380
оқытудың болашағын жасаймын.

401
00:20:57,380 --> 00:20:59,172
Менің арманым осы.

402
00:20:59,172 --> 00:21:00,595
Тағы бір айтарым,

403
00:21:00,595 --> 00:21:03,188
мен сіздерге Гималайдың шыңын көрсетемін.

404
00:21:03,188 --> 00:21:06,491
Биіктігі 12 000 метрдегі ауасы таза жерде

405
00:21:06,491 --> 00:21:09,476
«Қабырғадағы компьютер» жобасымен
екі компьютер орнатып едім

406
00:21:09,476 --> 00:21:10,931
айналасына балалар жиналыпты.

407
00:21:10,931 --> 00:21:13,828
Артымнан үнемі қалмай жүрген 
кішкентай қыз болды.

408
00:21:13,828 --> 00:21:18,544
Оған «Барлығыңа компьютер бергім келеді.

409
00:21:18,544 --> 00:21:20,945
Бірақ қалай берерімді білмеймін» дедім.

410
00:21:20,945 --> 00:21:24,976
Оны жасырын суретке түсіріп алғым келді.

411
00:21:24,976 --> 00:21:29,032
Бір кезде ол қолын міне былай көтерді де

412
00:21:29,032 --> 00:21:30,921
«Тездет!» деді.

413
00:21:30,921 --> 00:21:42,785
(Күлкі) (Қол соғу)

414
00:21:42,785 --> 00:21:44,646
Мен бұл жақсы кеңес болды деп ойлаймын.

415
00:21:44,646 --> 00:21:46,714
Мен оған «құлақ асамын». Мен аяқтадым.

416
00:21:46,714 --> 00:21:50,704
Рақмет. Үлкен рақмет.

417
00:21:50,704 --> 00:21:54,455
(Қол соғу)

418
00:21:54,455 --> 00:22:02,779
Рақмет. Рақмет. (Қол соғылады)

419
00:22:02,779 --> 00:22:09,194
Үлкен рақмет. (Қол соғылады)