WEBVTT

00:00:01.274 --> 00:00:06.689
Якая будучыня ў адукацыі?

00:00:06.689 --> 00:00:08.970
У мяне насамрэч ёсць план,

00:00:08.970 --> 00:00:12.050
але каб распавесці пра яго,

00:00:12.050 --> 00:00:15.020
мне трэба распачаць з гісторыі,

00:00:15.020 --> 00:00:17.866
каб акрэсліць маю ідэю.

00:00:17.866 --> 00:00:19.653
Я паспрабаваў зразумець,

00:00:19.653 --> 00:00:23.060
адкуль з'явіўся той стыль навучання,

00:00:23.060 --> 00:00:25.330
які мы зараз бачым у школах?

00:00:25.330 --> 00:00:27.762
Можна, вядома, зірнуць далёка ў мінулае,

00:00:27.762 --> 00:00:31.575
але калі ўявіць сабе
выключна сённяшнія школы,

00:00:31.575 --> 00:00:35.277
вельмі лёгка даведацца,
з чаго ўсё пачалося.

00:00:35.277 --> 00:00:39.225
А пачалося ўсё 300 год таму,

00:00:39.225 --> 00:00:41.442
праз апошнюю

00:00:41.442 --> 00:00:44.410
і найвялікшую імперыю нашае планеты.
[Брытанская імперыя]

00:00:44.410 --> 00:00:46.755
Толькі ўявіце сабе патрэбнасць
кіраваць гэткай імпрэзай,

00:00:46.755 --> 00:00:49.163
кіраваць па сутнасці ўсёй планетай,

00:00:49.163 --> 00:00:52.987
не карыстаючыся ні кампутарамі, ні тэлефонамі,

00:00:52.987 --> 00:00:57.119
калі дадзеныя былі толькі пісанымі на паперы,

00:00:57.119 --> 00:01:00.669
і распаўсюджанымі на суднах.

00:01:00.669 --> 00:01:02.823
Але сістэма часоў каралевы Вікторыі ўмудрылася.

00:01:02.823 --> 00:01:05.991
Тое, што яны адолелі, -- неверагодна.

00:01:05.991 --> 00:01:09.303
Яны стварылі глабальны кампутар,

00:01:09.303 --> 00:01:12.359
зроблены з людзей.

00:01:12.359 --> 00:01:14.152
І ён з намі да гэтае пары.

00:01:14.152 --> 00:01:20.131
Ён завецца
бюракратычна-адміністратыўная машына.

00:01:20.131 --> 00:01:23.458
Каб машына працавала,

00:01:23.458 --> 00:01:26.659
ёй патрэбна вельмі шмат людзей.

00:01:26.659 --> 00:01:31.018
Яны прыдумалі машыну, каб
вырабляць такіх людзей --

00:01:31.018 --> 00:01:33.914
школу.

00:01:33.914 --> 00:01:36.691
Школы былі, каб ствараць людзей,

00:01:36.691 --> 00:01:40.540
якія пасля іх сканчэння рабіліся часткай

00:01:40.540 --> 00:01:43.925
бюракратычна-адміністратыўнай машыны.

00:01:43.925 --> 00:01:48.315
Яны ўсе мусілі быць
падобнымі адно да аднога,

00:01:48.315 --> 00:01:50.472
яны ўсе павінны былі ведаць 3 прадметы:

00:01:50.472 --> 00:01:53.512
чыстапісанне, таму што дадзеныя
былі рукапісанымі,

00:01:53.512 --> 00:01:55.667
чытанне,

00:01:55.667 --> 00:01:57.946
і яны мусілі ўмець памнажаць,

00:01:57.946 --> 00:02:01.609
падзяляць, дадаваць і адымаць у галаве.

00:02:01.609 --> 00:02:05.136
Яны павінны былі быць настолькі ідэнтычнымі,
каб можна было падабраць аднаго з Новай Зеландыі,

00:02:05.136 --> 00:02:07.471
і скінуць яго ў Канаду,

00:02:07.471 --> 00:02:11.552
і там ім можна б было адразу карыстацца.

00:02:11.552 --> 00:02:14.421
Эпоха Вікторыі была эпохай вялікіх інжынераў.

00:02:14.421 --> 00:02:17.910
Яны стварылі настолькі крамяную сістэму,

00:02:17.910 --> 00:02:20.365
што яна праіснавала да нашых дзён,

00:02:20.365 --> 00:02:24.341
штогод штампуючы ідэнтычных людзей

00:02:24.341 --> 00:02:29.157
для машыны, што больш не існуе.

00:02:29.157 --> 00:02:32.085
Імперыя не існуе,

00:02:32.085 --> 00:02:34.989
і што нам зараз рабіць з гэткай структурай,

00:02:34.989 --> 00:02:37.358
якая вырабляе ідэнтычных людзей?

00:02:37.358 --> 00:02:40.261
Што трэба прыдумаць на будучыню,

00:02:40.261 --> 00:02:44.181
калі мы ўвогуле збіраемся нешта з гэтым рабіць?

00:02:44.181 --> 00:02:45.871
[Вядомая нам сістэма школ удаўнена.]

00:02:45.871 --> 00:02:47.763
Моцна сказана.

00:02:47.763 --> 00:02:51.557
Я назваў школы, што існуюць зараз, удаўненымі.

00:02:51.557 --> 00:02:53.291
Я не назваў іх няздольнымі.

00:02:53.291 --> 00:02:56.288
Зараз у модзе называць сістэму адукацыі няздольнай.

00:02:56.288 --> 00:02:59.939
Яна не няздольная. Яна добра пабудавана.

00:02:59.939 --> 00:03:06.165
Яна нам папросту больш не патрэбная.
Яна старамодная.

00:03:06.165 --> 00:03:08.572
Якога тыпу праца існуе зараз?

00:03:08.572 --> 00:03:10.706
Нашыя офісныя службоўцы
зараз -- кампутары.

00:03:10.706 --> 00:03:13.237
Іх тысячы ў кожнай фірме.

00:03:13.237 --> 00:03:16.442
У нас ёсць людзі, якія накіроўваюць кампутары

00:03:16.442 --> 00:03:18.919
рабіць офісныя працы.

00:03:18.919 --> 00:03:22.183
Гэтым людзям зусім не патрэбна
прыгожае чыстапісанне.

00:03:22.183 --> 00:03:25.215
Ім няма патрэбы памнажаць лічбы ў галаве.

00:03:25.215 --> 00:03:27.487
Ім не патрэбна мажлівасць чытаць.

00:03:27.487 --> 00:03:31.637
Ім больш патрэбна ўмець
чытаць выбарна.

00:03:31.637 --> 00:03:34.744
І гэта сёння, мы нават не ведаем,

00:03:34.744 --> 00:03:37.303
як будуць выглядаць працы ў будучыні.

00:03:37.303 --> 00:03:39.947
Мы ведаем, што будзе магчымасць
працаваць скуль люба,

00:03:39.947 --> 00:03:43.145
у які люба час, у якой люба манеры.

00:03:43.145 --> 00:03:47.333
Як сённяшнія школы рыхтуюць людзей

00:03:47.333 --> 00:03:49.876
да гэткага свету?

00:03:49.876 --> 00:03:54.924
На гэткі роздум я трапіў выпадкова.

00:03:54.924 --> 00:03:57.556
Колісь, 14 год таму, я настаўляў
напісанне кампутарных праграм

00:03:57.556 --> 00:04:00.020
у Нью Дэлі.

00:04:00.020 --> 00:04:03.777
Якраз пораз з месцам мае працы
была гарадская трушчоба.

00:04:03.777 --> 00:04:06.364
Я меркаваў сабе, як гэтыя дзеці

00:04:06.364 --> 00:04:08.884
кольвесь навучацца пісаць
кампутарныя праграмы?

00:04:08.884 --> 00:04:11.964
Ці можа не трэба яно ім?

00:04:11.964 --> 00:04:14.581
У той самы час шмат хто
з бацькоў нашых вучняў,

00:04:14.581 --> 00:04:17.012
багатыя людзі, з кампутарамі,

00:04:17.012 --> 00:04:20.142
казалі мне: "Ведаеце, мой сын,

00:04:20.142 --> 00:04:22.332
"ён такі таленавіты,

00:04:22.332 --> 00:04:25.206
"таму што ён робіць несамавітыя
рэчы на кампутары."

00:04:25.206 --> 00:04:29.182
"Мая дачка -- яна напэўна
звыш'інтэлігентная."

00:04:29.182 --> 00:04:31.290
І гэтак далей. І раптам я ўцяміў,

00:04:31.290 --> 00:04:33.086
чаму гэта толькі ў багатых людзей

00:04:33.086 --> 00:04:35.227
гэткія выключна таленавітыя дзеці?

00:04:35.227 --> 00:04:37.142
(Смех)

00:04:37.142 --> 00:04:39.966
Што бедныя людзі робяць няслушна?

00:04:39.966 --> 00:04:42.969
Я прабіў дзірку ў плоце

00:04:42.969 --> 00:04:45.001
паміж трушчобай і маім офісам

00:04:45.001 --> 00:04:47.745
і дапасаваў туды кампутар,
каб паглядзець, што здарыцца,

00:04:47.745 --> 00:04:50.729
калі даць кампутар дзецям, у якіх
ніколі не будзе мажлівасці яго мець,

00:04:50.729 --> 00:04:54.065
якія не ведаюць ангельскай,
і ніколі не бачылі інтэрнэту?

00:04:54.065 --> 00:04:55.017
Дзеці падбеглі.

00:04:55.017 --> 00:04:57.187
Кампутар быў падвешаны на метр
над зямлёй. Яны запыталіся: "Што гэта?"

00:04:57.187 --> 00:05:00.171
Я ў адказ: "Гэта... Не ведаю."

00:05:00.171 --> 00:05:02.387
(Смех)

00:05:02.387 --> 00:05:04.943
Яны: " Нашто Вы яго сюды паставілі?"

00:05:04.943 --> 00:05:06.158
Я: "Папросту."

00:05:06.158 --> 00:05:09.167
Яны запыталіся: "Можна дакрануцца?"
Я адказаў: "Калі хочаце."

00:05:09.167 --> 00:05:11.544
І пайшоў сабе.

00:05:11.544 --> 00:05:13.288
Праз восем гадзін

00:05:13.288 --> 00:05:16.243
мы ўбачылі, як яны шнарылі ў інтэрнэце
і вучылі гэтаму адно аднаго.

00:05:16.243 --> 00:05:18.740
Я і сказаў сабе: "Гэта
немажліва, таму што...

00:05:18.740 --> 00:05:22.281
"Як гэта мажліва?
Яны ж нічога не ведаюць."

00:05:22.281 --> 00:05:25.145
Мой калега кажа: " Усё проста.

00:05:25.145 --> 00:05:27.968
"Адзін з тваіх студэнтаў
напэўна праходзіў міма

00:05:27.968 --> 00:05:30.063
"і паказаў ім, як карыстацца мышкай."

00:05:30.063 --> 00:05:31.586
Я адказаў: "Так, мажліва."

00:05:31.586 --> 00:05:34.645
Я паспрабаваў ізноў. На гэты раз
я выехаў па-за межы Дэлі на амаль 500 км,

00:05:34.645 --> 00:05:36.636
у адлеглую вёсачку,

00:05:36.636 --> 00:05:40.428
дзе шанцаў сустрэць
праходзячага міма праграміста

00:05:40.428 --> 00:05:44.844
няшмат."
(Смех)

00:05:44.844 --> 00:05:47.507
Там я зрабіў новую спробу.

00:05:47.507 --> 00:05:49.794
У вёсачцы не было гатэляў, таму я
паставіў кампутарную станцыю

00:05:49.794 --> 00:05:51.994
і паехаў дадому. Я вярнуўся
праз некалькі месяцаў

00:05:51.994 --> 00:05:53.689
і ўбачыў дзяцеў, гуляючых у
кампутарныя гульні.

00:05:53.689 --> 00:05:54.640
Убачыўшы мяне, яны сказалі:

00:05:54.640 --> 00:05:57.122
"Нам патрэбны хутчэйшы
працэсар і лепшая мышка."

00:05:57.122 --> 00:06:01.416
(Смех)

00:06:01.416 --> 00:06:04.825
Я запытаўся: "Скуль вы
можаце гэтае ведаць?"

00:06:04.825 --> 00:06:07.280
Іх адповед быў вельмі для мяне цікавым.

00:06:07.280 --> 00:06:08.945
Раззлаваным голасам яны сказалі:

00:06:08.945 --> 00:06:11.498
"Вы нам далі машыну, што
працуе толькі па-англійску.

00:06:11.498 --> 00:06:17.583
"Таму мы вымушаны былі вывучыць
англійскую, каб на ёй працаваць."
(Смех)

00:06:17.583 --> 00:06:19.560
Упершыню за ўсе гады настаўніцтва

00:06:19.560 --> 00:06:24.651
я пачуў, як нехта сказаў
"вывучылі" з такой лёгкасцю.

00:06:24.651 --> 00:06:28.253
Вось кароткі кліп з тых гадоў.

00:06:28.253 --> 00:06:30.900
Гэта -- першы дзень "Дзіркі ў сцяне".

00:06:30.900 --> 00:06:33.138
Справа -- васьмігодак.

00:06:33.138 --> 00:06:38.858
Злева -- яго вучаніца. Ёй шэсць.

00:06:38.858 --> 00:06:42.455
Ён настаўляе, як карыстацца інтэрнэтам.

00:06:42.455 --> 00:06:45.741
У іншых частках краіны

00:06:45.741 --> 00:06:48.024
я рабіў тое самае ізноў і ізноў,

00:06:48.024 --> 00:06:51.469
з аднолькавымі вынікамі.

00:06:51.469 --> 00:06:55.396
(кіно "Дзірка ў сцяне", 1999)

00:06:55.396 --> 00:06:59.661
Васьмігодак расказвае
старэйшай сястры, што трэба рабіць.

00:07:04.460 --> 00:07:10.017
Дзяўчынка тлумачыць на мове маратхі,

00:07:10.017 --> 00:07:14.266
выкарыстоўваючы ангельскае
"ў сярэдзіне тут працэсар".

00:07:14.266 --> 00:07:16.759
Я пачаў свае даследванні друкаваць.

00:07:16.759 --> 00:07:19.314
Мяне надрукавалі паўсюль.
Я ўсё напісаў і вымерыў,

00:07:19.314 --> 00:07:21.516
і пацвердзіў, што за 9 месяцаў

00:07:21.516 --> 00:07:24.214
любая група дзяцей сама, на любой мове,

00:07:24.214 --> 00:07:28.729
навучыцца карыстацца кампутарам нягорш
за сакратарку недзе ў бюро на захадзе.

00:07:28.729 --> 00:07:33.489
Я гэта бачыў ізноў і ізноў і ізноў.

00:07:33.489 --> 00:07:36.221
Мяне зацікавіла, чаго яшчэ яны могуць дасягнуць,

00:07:36.221 --> 00:07:38.461
калі яны адольваюць гэта.

00:07:38.461 --> 00:07:40.989
Я пачаў спрабаваць з іншымі прадметамі,

00:07:40.989 --> 00:07:43.957
адным з якіх стала вымаўленне.

00:07:43.957 --> 00:07:46.405
Ёсць група дзяцей
у паўднёвай частцы Індыі,

00:07:46.405 --> 00:07:49.173
чыё англійскае вымаўленне вельмі дрэннае,

00:07:49.173 --> 00:07:52.693
а яно павінна быць добрым,
каб мець шанец на лепшую працу.

00:07:52.693 --> 00:07:56.771
Я даў ім праграму па перакладу
вымаўленага ў напісанае

00:07:56.771 --> 00:08:00.045
і сказаў:"Размаўляйце да тае пары, пакуль
кампутар не пачне пісаць тое, што вы кажаце."

00:08:00.045 --> 00:08:04.677
(Смех)

00:08:04.677 --> 00:08:09.861
Гэтак яны і зрабілі. Гляньце сюды.

00:08:09.861 --> 00:08:15.373
Кампутар: Прыемна пазнаёміцца.
Дзіцё: Прыемна пазнаёміцца.

00:08:15.373 --> 00:08:17.644
Сугата Мітра: Прычына чаму я
спыніўся на гэтым твары

00:08:17.644 --> 00:08:21.461
маладое дзяўчыны таму, што я лічу
шмат хто з вас яе ведае.

00:08:21.461 --> 00:08:24.957
Яна працуе тэлефаністкай у Хайдэрабадзе,

00:08:24.957 --> 00:08:29.679
і мажліва ўжо пэсціла вас пра
няўплочаныя рахункі крэдытных картак,

00:08:29.679 --> 00:08:34.452
робячы гэта з чыстым
ангельскім вымаўленнем.

00:08:34.452 --> 00:08:38.828
Тут людзі пачалі казаць,
ці ёсць гэтаму абмежаванні.

00:08:38.828 --> 00:08:40.399
Дзе канец?

00:08:40.399 --> 00:08:43.761
Я вырашыў знесці свой жа аргумент,

00:08:43.761 --> 00:08:46.266
стварыўшы абсурдную прапанову.

00:08:46.266 --> 00:08:50.154
Я зрабіў вар'яцкую гіпотэзу.

00:08:50.154 --> 00:08:51.958
Таміл -- паўднёва-індыйская мова,

00:08:51.958 --> 00:08:54.603
і гіпотэза -- ці могуць дзеткі
гэтае мовы недзе ў вёсцы

00:08:54.603 --> 00:08:58.108
вывучыць біятэхналогію
множання ДНК на ангельскай

00:08:58.108 --> 00:09:00.355
з вулічнага кампутара?

00:09:00.355 --> 00:09:02.540
Я лічыў, што напачатку яны будуць нулі.

00:09:02.540 --> 00:09:05.594
Я пажыву некалькі месяцаў там,
ад'еду на некалькі,

00:09:05.594 --> 00:09:07.898
вярнуся і зноў на тэстах будуць нулі.

00:09:07.898 --> 00:09:12.254
Я вярнуся ў лабараторыю з вынікам,
што настаўнікі ўсё ж патрэбны.

00:09:12.254 --> 00:09:16.317
Я знайшоў вёску пад назвай
Калікуппам у паўднёвай Індыі.

00:09:16.317 --> 00:09:18.994
Там я ўсталяваў кампутар
тыпу дзірка-ў-плоце,

00:09:18.994 --> 00:09:22.681
спампаваў туды ўсялякасцяў
з інтэрнэту пра множанне ДНК,

00:09:22.681 --> 00:09:25.986
большасць якіх я сам не разумеў.

00:09:25.986 --> 00:09:28.963
Дзеткі падбеглі з пытаннем "што гэта?".

00:09:28.963 --> 00:09:33.971
Я растлумачыў: "Гэта па пэўнай тэме,
вельмі важнай. На англійскай."

00:09:33.971 --> 00:09:37.325
Яны: "Як ж нам зразумець
гэткія вялікія словы на ангельскай,

00:09:37.325 --> 00:09:39.403
"і да таго ж дыяграмы і хімію?"

00:09:39.403 --> 00:09:42.227
Да гэтае пары я распрацаваў
пэўны педагагічны метад,

00:09:42.227 --> 00:09:45.111
таму я адказаў: "Сам не сяку."

00:09:45.111 --> 00:09:48.306
(Смех)

00:09:48.306 --> 00:09:51.256
"Ды і зрэшты я ад'язджаю."

00:09:51.256 --> 00:09:55.624
(Смех)

00:09:55.624 --> 00:09:59.213
Я пакінуў іх на некалькі месяцаў.

00:09:59.213 --> 00:10:01.848
Спачатку даў ім тэст. Яны атрымалі нулі.

00:10:01.848 --> 00:10:02.772
Праз два месяцы

00:10:02.772 --> 00:10:06.432
я звярнуўся, яны да мяне:
"Мы нічога не зразумелі."

00:10:06.432 --> 00:10:08.507
Я: "Вы чакалі іншага?"

00:10:08.507 --> 00:10:12.592
"Добра, як доўга вы спрабавалі,

00:10:12.592 --> 00:10:15.353
"пакуль вырашылі, што нічога не разумееце?"

00:10:15.353 --> 00:10:17.301
Яны: "Мы не здаліся.

00:10:17.301 --> 00:10:19.277
"Мы спрабуем кожны дзень."

00:10:19.277 --> 00:10:21.742
Я: "Як гэта? Вы не разумееце, што на экране,

00:10:21.742 --> 00:10:24.446
"але глядзіце на яго два месяцы? Нашто?"

00:10:24.446 --> 00:10:26.959
Дзяўчынка, якую вы ото ўбачыце,

00:10:26.959 --> 00:10:29.691
падняла руку і запыталася
на таміла-ангельскай трасянцы:

00:10:29.691 --> 00:10:31.888
"Акрамя того,

00:10:31.888 --> 00:10:35.039
"што няслушнае множанне
вязкі ДНК вядзе да хваробаў,

00:10:35.039 --> 00:10:37.560
"мы нічога больш не зразумелі."

00:10:37.560 --> 00:10:43.272
(Смех)
(Воплескі)

00:10:43.272 --> 00:10:47.392
Я даў ім кантрольную.

00:10:47.392 --> 00:10:50.664
Вынік з катэгорыі педагагічных
немажлівасцяў. З нуля да 30 адсоткаў

00:10:50.664 --> 00:10:52.968
за два месяцы ў трапічнай спякоце

00:10:52.968 --> 00:10:56.408
на кампутары пад дрэвам
на невядомай мове

00:10:56.408 --> 00:10:59.480
па прадмеце для іх зусім футурыстычным.

00:10:59.480 --> 00:11:04.857
Абсурд. Але мне трэ было
адпавядаць віктарыянскай норме.

00:11:04.857 --> 00:11:08.257
Трыццаць адсоткаў -- гэта правал.

00:11:08.257 --> 00:11:11.193
Як дацягнуць іх да "залічана".
Трэба яшчэ 20.

00:11:11.193 --> 00:11:16.030
Настаўніка я не знайшоў.
Але знайшоў іхнюю сяброўку,

00:11:16.030 --> 00:11:18.416
22-гадовую дзяўчыну-бухгалтарку,

00:11:18.416 --> 00:11:20.864
якая з імі ўвесь час бавілася.

00:11:20.864 --> 00:11:22.985
Я запытаўся: "Дапаможаш ім?"

00:11:22.985 --> 00:11:25.256
Яна: "У аніякім разе.

00:11:25.256 --> 00:11:28.333
"У школе я хімію не мела. Ушчэнт не разумею,

00:11:28.333 --> 00:11:32.862
"што яны робяць пад дрэвам
цэлы дзень. Не магу дапамагчы."

00:11:32.862 --> 00:11:37.393
Я ёй: "Давай гэтак.
Скарыстайся методай бабулі."

00:11:37.393 --> 00:11:38.723
Яна: "Як гэта?"

00:11:38.723 --> 00:11:40.110
Я: "Стой за імі.

00:11:40.110 --> 00:11:41.716
"Калі яны штось робяць, папросту кажы:

00:11:41.732 --> 00:11:44.513
"Аеечкі, як вы гэта вырабілі?

00:11:44.529 --> 00:11:47.625
"Што на наступнай старонцы?
У вашым узросце я гэткага не магла б адолець."

00:11:47.625 --> 00:11:50.547
"Ведаеш, як робяць бабулі."

00:11:50.547 --> 00:11:52.721
Яна гэтак рабіла наступныя два месяцы.

00:11:52.721 --> 00:11:55.635
Адзнакі падняліся да 50 адсоткаў.

00:11:55.635 --> 00:11:57.289
Калікуппам дацягнуўся

00:11:57.289 --> 00:11:59.167
да мае кантрольнае школы ў Нью Дэлі --

00:11:59.167 --> 00:12:03.303
багатай прыватнай школы
з прафесіянальным настаўнікам біяхіміі.

00:12:03.303 --> 00:12:08.140
Убачыўшы гэты графік я зразумеў,
што параўняць шанцы ўсё ж магчыма.

00:12:08.140 --> 00:12:10.236
Гэта Калікупаам.

00:12:10.236 --> 00:12:18.431
(Дзеткі размаўляюць) Нейроны...зношанні.

00:12:18.431 --> 00:12:22.122
Нажаль, вугал камеры няслушны,
я ж відэограф-аматар,

00:12:22.122 --> 00:12:24.618
але яна казала, як вы маглі зразумець,

00:12:24.618 --> 00:12:27.025
пра нейроны, паказвала іх рукамі,

00:12:27.025 --> 00:12:30.581
і тлумачыла пра іх зношанні.

00:12:30.581 --> 00:12:33.925
Ёй 12.

00:12:33.925 --> 00:12:37.135
Якой будзе настаўніцкая праца будучыні?

00:12:37.135 --> 00:12:39.426
Мы ведаем, якая яна зараз.

00:12:39.426 --> 00:12:41.764
Якім будзе працэс навучання?
Мы ведаем сённяшні.

00:12:41.764 --> 00:12:44.817
Дзеткі з носам у мабілах з аднаго боку

00:12:44.817 --> 00:12:48.590
неахвотна ідуць у школу,
каб там узяць кніжку з другога боку.

00:12:48.590 --> 00:12:52.549
Што будзе заўтра?

00:12:52.549 --> 00:12:57.449
Ці можа здарыцца, што школы
будуць зусім непатрэбнымі?

00:12:57.449 --> 00:13:00.989
Можа будзе, што ў той момант,
калі інфармацыя патрэбна,

00:13:00.989 --> 00:13:04.309
яе можна знайсці за дзьве хвіліны?

00:13:04.309 --> 00:13:08.414
Ці можа будучыня будзе ці ўжо ёсць,

00:13:08.414 --> 00:13:11.206
і гэта сціскае сэрца,

00:13:11.206 --> 00:13:14.245
калі веды непатрэбныя?

00:13:14.245 --> 00:13:17.605
Гэта пытанне было пастаўлена і абмеркавана
для мяне Нікаласам Неграпонта.

00:13:17.605 --> 00:13:20.138
Але ж гэта жудасна. Мы ж homo sapiens.

00:13:20.138 --> 00:13:24.055
Веды адрозніваюць нас ад малпаў.

00:13:24.055 --> 00:13:25.832
Але ж па-іншаму гледзячы.

00:13:25.832 --> 00:13:28.378
Прыродзе заняло 100 мільёнаў год,

00:13:28.378 --> 00:13:30.514
каб малпа выпрасталася

00:13:30.514 --> 00:13:32.698
і зрабілася homo sapiens.

00:13:32.698 --> 00:13:36.394
Нам заняло толькі 10 тысяч год,
каб веды сталі непатрэбнымі.

00:13:36.394 --> 00:13:38.576
Якое дасягненне!

00:13:38.576 --> 00:13:42.603
Але нам трэба дапасаваць яго
да нашае будучыні.

00:13:42.603 --> 00:13:45.562
Падбазёрванне насамрэч дапамагае.

00:13:45.562 --> 00:13:46.772
Возьмем Куппам.

00:13:46.772 --> 00:13:49.586
Тут, як і ва ўсіх маіх эксперыментах

00:13:49.586 --> 00:13:56.721
я папросту здзіўляўся,
святкуючы працэс вывучэння.

00:13:56.721 --> 00:13:59.115
Таму ёсць доказ з нейралогіі.

00:13:59.115 --> 00:14:02.317
Рэптыльная частка нашых глуздаў,
якая знаходзіцца ў сярэдзіне,

00:14:02.317 --> 00:14:06.053
падчас стрэсавай сітуацыі, дзе мы баямося,

00:14:06.053 --> 00:14:09.731
адключае працу ўсіх астатніх частак глуздаў,

00:14:09.731 --> 00:14:13.535
уключна з перадфрантальнай
шкарупай, праз якую мы вучымся.

00:14:13.535 --> 00:14:16.623
Пакаранні і кантрольныя --
сітуацыя павышанага страху.

00:14:16.623 --> 00:14:20.248
Гэтак мы збіраем нашых дзетак,
выключаем іхнія галовы

00:14:20.248 --> 00:14:22.944
і кажам ім: "Пакажы нам свае найлепшае."

00:14:22.944 --> 00:14:26.425
Чаму гэткая сістэма была створана?

00:14:26.425 --> 00:14:28.071
Яна гэткая была патрэбна.

00:14:28.071 --> 00:14:30.656
Былі часы ў Эпоху імперыяў,

00:14:30.656 --> 00:14:34.926
калі патрэбны былі людзі, што маглі
выжыць у пагражальнай сітуацыі.

00:14:34.926 --> 00:14:37.193
Калі ты сам-насам у акопе,

00:14:37.193 --> 00:14:41.224
і ты змог выжыць --
ты малайчына, здаў іспыт.

00:14:41.224 --> 00:14:44.197
Калі не -- пракаціў.

00:14:44.197 --> 00:14:46.853
Але ж Эпоха імперый скончана.

00:14:46.853 --> 00:14:50.491
Што робіцца ў нашыя часы з творчым падыходам?

00:14:50.491 --> 00:14:53.506
Нам трэба перавесці баланс назад

00:14:53.506 --> 00:14:56.915
з пагражальнага да прыемнага.

00:14:56.915 --> 00:15:00.867
Я вярнуўся ў Брытанію
ў пошуках брытанскіх бабуляў.

00:15:00.867 --> 00:15:03.274
Я напісаў нататку ў газеты,

00:15:03.274 --> 00:15:07.304
што калі Вы -- брытанская бабуля,
і ў вас ёсць хуткасны інтэрнэт і кампутарная камера,

00:15:07.304 --> 00:15:10.531
ці не ахвяруеце Вы мне гадзіну
свайго часу кожны тыдзень бясплатна?

00:15:10.531 --> 00:15:12.643
Я атрымаў 200 адказаў за першыя два тыдні.

00:15:12.643 --> 00:15:17.551
Я ведаю больш брытанскіх бабуляў
за каго-кольвек у свеце. (Смех)

00:15:17.551 --> 00:15:21.366
Мы іх завем Бабулькаў Клаўд.

00:15:21.366 --> 00:15:23.096
Бабулькаў Клаўд сядзіць у інтэрнэце.

00:15:23.096 --> 00:15:27.470
Калі дзіцяці патрэбна дапамога,
мы выпраменьваем да яго бабулю.

00:15:27.470 --> 00:15:31.039
Яна далучаецца праз Скайп і разбіраецца.

00:15:31.039 --> 00:15:34.658
Я бачыў, як гэта робіцца
з вёскі пад назвай Дыглз,

00:15:34.658 --> 00:15:36.703
што ў паўночна-заходняй Англіі,

00:15:36.703 --> 00:15:40.007
ў вёску далёка ў Індыі, ў Таміл Наду,

00:15:40.007 --> 00:15:42.247
за 10 000 кіламетраў.

00:15:42.247 --> 00:15:45.823
Яна гэта робіць з дапамогай
старога як свет жэста.

00:15:45.823 --> 00:15:47.538
"Шшшшшшш"

00:15:47.538 --> 00:15:50.263
Добра?

00:15:50.263 --> 00:15:51.799
Гляньце сюды.

00:15:51.799 --> 00:15:56.055
Бабуля: Вам мяне не дагнаць. Паўтарыце.

00:15:56.055 --> 00:15:59.823
Вам мяне не дагнаць.

00:15:59.823 --> 00:16:02.791
Дзеткі: Вам мяне не дагнаць.

00:16:02.791 --> 00:16:08.373
Бабуля: Я -- Калабок.
Дзеткі: Я -- Калабок.

00:16:08.373 --> 00:16:12.963
Бабуля: Малайцы. Добра зроблена.

00:16:12.963 --> 00:16:15.421
СМ: Што мы тут бачым?

00:16:15.421 --> 00:16:17.265
Мне выдаецца,

00:16:17.265 --> 00:16:19.646
што трэба ўспрымаць навучэнне

00:16:19.646 --> 00:16:24.234
як вынік адукацыйнай самаарганізацыі.

00:16:24.234 --> 00:16:27.079
Калі дазволіць адукацыйнаму
працэсу самаарганізавацца,

00:16:27.079 --> 00:16:29.570
атрымаецца сапраўднае навучэнне.

00:16:29.570 --> 00:16:31.963
Тут не будзе вымушанага навучэння.

00:16:31.963 --> 00:16:34.179
Тут будзе падтрыманае навучэнне.

00:16:34.179 --> 00:16:37.452
Настаўнік арганізуе працэс,

00:16:37.452 --> 00:16:40.171
а пасля адыходзіць на крок

00:16:40.171 --> 00:16:42.539
і назірае з заміраннем, як ідзе Навучэнне.

00:16:42.539 --> 00:16:45.492
Я лічу, што ўсё гэта вядзе да таго.

00:16:45.492 --> 00:16:48.244
Але адкуль мы ведаем? Скуль даведаемся?

00:16:48.244 --> 00:16:49.659
Я збіраюся

00:16:49.659 --> 00:16:53.220
скласці Самаарганізаваныя Асяродкі Навучання
(САНі).

00:16:53.220 --> 00:16:56.905
Яны ўяўляюць сабой сумесь
хуткаснага інтэрнэту,

00:16:56.905 --> 00:16:59.298
калабарацыі і падбадзёрвання.

00:16:59.298 --> 00:17:01.004
Aпрабавана ў шматлікіх школах.

00:17:01.004 --> 00:17:03.539
Апрабавана ў розных краінах.
Настаўнікі папросту

00:17:03.539 --> 00:17:07.165
назіраюць ззаду і здзіўляюцца:
"Яно само робіцца?"

00:17:07.165 --> 00:17:10.281
А я ім: "Так, само."
Яны: "Вы скуль ведалі?"

00:17:10.281 --> 00:17:13.775
Я ім: "Вы не дасьце веры ні дзеткам,
што мне гэта паведалі,

00:17:13.775 --> 00:17:16.703
"ні таму, скуль яны."

00:17:16.703 --> 00:17:19.446
Вось як выглядаюць САНі
(англ. SOLE) на практыцы.

00:17:19.446 --> 00:17:25.556
(Размаўляюць дзеткі)

00:17:25.556 --> 00:17:31.845
Гэта ў Англіі.

00:17:31.845 --> 00:17:35.611
Ён падтрымлівае парадак,

00:17:35.611 --> 00:17:44.126
таму што, як вы памятаеце,
настаўніка побач няма.

00:17:46.096 --> 00:17:49.999
Дзяўчынка: Сума электронаў няроўная да
сумы пратонаў. СМ: У Аўстраліі.

00:17:49.999 --> 00:17:56.734
Дзяўчынка:...і адсюль дадатны
ці адмоўны электрычны зарад.

00:17:56.734 --> 00:18:00.318
Канчатковы зарад іону -- гэта
колькасць у ім пратонаў

00:18:00.318 --> 00:18:03.611
аднятых ад колькасці электронаў.

00:18:03.611 --> 00:18:06.660
СМ: На год дзесяць апярэджвае аднагодак.

00:18:06.660 --> 00:18:10.263
У працэсе САНі патрэбен план навучэння
з глыбокімі пытаннямі.

00:18:10.263 --> 00:18:12.469
Вы ўжо пра гэтае чулі.
Ведаеце, што гэта значыць.

00:18:12.469 --> 00:18:15.870
Былі колісь часы, калі
жыхары каменнага веку

00:18:15.870 --> 00:18:17.974
сядзелі сабе і назіралі
за небам, пытаючыся:

00:18:17.974 --> 00:18:20.453
"Што там за зіхацеючыя агеньчыкі?"

00:18:20.453 --> 00:18:25.247
Яны склалі першы план навучэння, але з тае пары
мы недзе згубілі мэту адказу на глыбокія пытанні.

00:18:25.247 --> 00:18:29.377
Мы іх замянілі тангенсам вугла нахілення.

00:18:29.377 --> 00:18:33.085
Але ж гэткае пытанне не сэксапільнае.

00:18:33.085 --> 00:18:36.046
Для 9-гадовага гэтае пытанне
лепш задаць такім чынам:

00:18:36.046 --> 00:18:39.199
"Калі б да Зямлі ляцеў мэтэарыт,

00:18:39.199 --> 00:18:42.597
як можна даведацца, ці дасца ён аб планету ці не?"

00:18:42.597 --> 00:18:45.157
І калі ён вам кіне: "Дык і як?",

00:18:45.157 --> 00:18:48.142
вы: "З дапамогай магічнага слова тангенс вугла",

00:18:48.142 --> 00:18:51.013
і пакіньце яго сам-насам. Ён разбярэцца.

00:18:51.013 --> 00:18:55.471
Вось некалькі здамкаў САНей.

00:18:55.471 --> 00:19:01.060
Я эксперыментаваў з несамавітымі пытаннямі,

00:19:01.060 --> 00:19:05.348
накшталт "Калі свет пачаўся і калі скончыцца?",

00:19:05.348 --> 00:19:07.293
да 9-годак.

00:19:07.293 --> 00:19:10.269
Гэта пра пытанне што робіцца
з паветрам, якім мы дыхаем.

00:19:10.269 --> 00:19:15.227
Гэта зроблена дзецьмі без
аніякай дапамогі з боку настаўніка.

00:19:15.227 --> 00:19:17.611
Настаўнік толькі задае пытанне,

00:19:17.611 --> 00:19:21.275
пасля стае збоку і захапляецца адказам.

00:19:21.275 --> 00:19:25.011
Што мне карціць?

00:19:25.011 --> 00:19:27.227
Я жадаю,

00:19:27.227 --> 00:19:31.541
каб мы стварылі будучыню навучэння.

00:19:31.541 --> 00:19:33.507
Мы ж не хочам стаць

00:19:33.507 --> 00:19:35.899
дадаткамі да вялікага чалавечага кампутара?

00:19:35.899 --> 00:19:39.555
Таму нам трэба стварыць будучыню навучанню.

00:19:39.555 --> 00:19:41.191
Тут мне трэба

00:19:41.191 --> 00:19:43.891
знайсці дакладныя словы,

00:19:43.891 --> 00:19:46.535
бо гэта важна.

00:19:46.535 --> 00:19:48.851
Я жадаю ўдзельнічаць у стварэнні
будучыні навучання

00:19:48.851 --> 00:19:51.085
праз падтрымку дзяцей па ўсім свеце

00:19:51.085 --> 00:19:54.131
у іхнім натхненні цудамі ведаў
і ў іхняй здольнасці працаваць разам.

00:19:54.131 --> 00:19:56.363
Дапамажыце мне пабудаваць гэту школу.

00:19:56.363 --> 00:19:59.699
Яна будзе звацца школай у клаўдзе.

00:19:59.699 --> 00:20:04.772
У гэтую школу дзеткі будуць прыходзіць
дзеля інтэлектуальнай прыгоды,

00:20:04.772 --> 00:20:08.629
на якую іх будуць натхняць памочнікі.

00:20:08.629 --> 00:20:10.900
Я гэта хачу зрабіць праз

00:20:10.900 --> 00:20:15.260
будоўлю ўстановы, дзе працэс
можна будзе бліжэй разгледзець.

00:20:15.260 --> 00:20:18.060
У гэтай установе амаль не будзе людзей.

00:20:18.060 --> 00:20:19.827
Толькі бабуля

00:20:19.827 --> 00:20:22.268
на дапамогу з пытаннямі
здароўя і бяспекі.

00:20:22.268 --> 00:20:23.701
Да ўсяго астатняга доступ з клаўда.

00:20:23.701 --> 00:20:25.616
Святло ўключаецца і выключаецца праз клаўд,

00:20:25.616 --> 00:20:27.644
і г.д., усё праз клаўд.

00:20:27.644 --> 00:20:30.869
Але вы мне патрэбны для іншага.

00:20:30.869 --> 00:20:33.628
Вы можаце рабіць самаарганізаваныя
асяродкі навучання

00:20:33.628 --> 00:20:38.644
дома, у школе, па-за школай, у клубах.

00:20:38.644 --> 00:20:40.772
Іх лёгка стварыць. Пачытайце паперу,

00:20:40.772 --> 00:20:42.660
створаную наконт гэтага TEDам.

00:20:42.660 --> 00:20:46.036
Калі зробіце, калі вельмі ласка,

00:20:46.036 --> 00:20:48.401
з усіх 5-х кантынентаў

00:20:48.401 --> 00:20:50.612
дашліце мне дадзеныя,

00:20:50.612 --> 00:20:54.116
я іх апрацую, дадам да школы ў клаўдзе,

00:20:54.116 --> 00:20:57.380
і ствару будучыню навучэння.

00:20:57.380 --> 00:20:59.172
Мне гэта карціць.

00:20:59.172 --> 00:21:00.595
І яшчэ дадам.

00:21:00.595 --> 00:21:03.188
Колісь я быў на вяршыні Гімалаяў.

00:21:03.188 --> 00:21:06.491
Больш за 3,5 кіламетры ўгору, паветра тонкае,

00:21:06.491 --> 00:21:09.476
і тут я стварыў 2 кампутарныя дзіркі-ў-плоце,

00:21:09.476 --> 00:21:10.931
і дзеткі падбеглі да іх.

00:21:10.931 --> 00:21:13.828
За мной неадлучна цёўгалася дзяўчынка.

00:21:13.828 --> 00:21:18.544
Я яе спытаў: "Ведаеш, я б хацеў падараваць
кампутар усім, кожнаму дзіцяці.

00:21:18.544 --> 00:21:20.945
"Ты ведаеш, як мне гэтае асіліць?"

00:21:20.945 --> 00:21:24.976
У той самы час я ўпотайку
спрабаваў зрабіць ейны здымак.

00:21:24.976 --> 00:21:29.032
Раптам яна падняла сваю
ручку, гэтак во, і кажа:

00:21:29.032 --> 00:21:30.921
"Дык і давай."

00:21:30.921 --> 00:21:42.785
(Смех) (Воплескі)

00:21:42.785 --> 00:21:44.646
Добрая, думаю, рада.

00:21:44.646 --> 00:21:47.234
Буду яе прытрымлівацца.
Пара скончыць гаворку.

00:21:47.234 --> 00:21:50.704
Дзякуй. Вялікі дзякуй.

00:21:50.704 --> 00:21:54.455
(Воплескі)

00:21:54.455 --> 00:22:02.779
Дзякуй. Дзякуй.
(Воплескі)

00:22:02.779 --> 00:22:09.194
Вялікі дзякуй. Аеечкі.
(Воплескі)