1
00:00:01,274 --> 00:00:06,689
Якая будучыня ў адукацыі?

2
00:00:06,689 --> 00:00:08,970
У мяне насамрэч ёсць план,

3
00:00:08,970 --> 00:00:12,050
але каб распавесці пра яго,

4
00:00:12,050 --> 00:00:15,020
мне трэба распачаць з гісторыі,

5
00:00:15,020 --> 00:00:17,866
каб акрэсліць маю ідэю.

6
00:00:17,866 --> 00:00:19,653
Я паспрабаваў зразумець,

7
00:00:19,653 --> 00:00:23,060
адкуль з'явіўся той стыль навучання,

8
00:00:23,060 --> 00:00:25,330
які мы зараз бачым у школах?

9
00:00:25,330 --> 00:00:27,762
Можна, вядома, зірнуць далёка ў мінулае,

10
00:00:27,762 --> 00:00:31,575
але калі ўявіць сабе
выключна сённяшнія школы,

11
00:00:31,575 --> 00:00:35,277
вельмі лёгка даведацца,
з чаго ўсё пачалося.

12
00:00:35,277 --> 00:00:39,225
А пачалося ўсё 300 год таму,

13
00:00:39,225 --> 00:00:41,442
праз апошнюю

14
00:00:41,442 --> 00:00:44,410
і найвялікшую імперыю нашае планеты.
[Брытанская імперыя]

15
00:00:44,410 --> 00:00:46,755
Толькі ўявіце сабе патрэбнасць
кіраваць гэткай імпрэзай,

16
00:00:46,755 --> 00:00:49,163
кіраваць па сутнасці ўсёй планетай,

17
00:00:49,163 --> 00:00:52,987
не карыстаючыся ні кампутарамі, ні тэлефонамі,

18
00:00:52,987 --> 00:00:57,119
калі дадзеныя былі толькі пісанымі на паперы,

19
00:00:57,119 --> 00:01:00,669
і распаўсюджанымі на суднах.

20
00:01:00,669 --> 00:01:02,823
Але сістэма часоў каралевы Вікторыі ўмудрылася.

21
00:01:02,823 --> 00:01:05,991
Тое, што яны адолелі, -- неверагодна.

22
00:01:05,991 --> 00:01:09,303
Яны стварылі глабальны кампутар,

23
00:01:09,303 --> 00:01:12,359
зроблены з людзей.

24
00:01:12,359 --> 00:01:14,152
І ён з намі да гэтае пары.

25
00:01:14,152 --> 00:01:20,131
Ён завецца
бюракратычна-адміністратыўная машына.

26
00:01:20,131 --> 00:01:23,458
Каб машына працавала,

27
00:01:23,458 --> 00:01:26,659
ёй патрэбна вельмі шмат людзей.

28
00:01:26,659 --> 00:01:31,018
Яны прыдумалі машыну, каб
вырабляць такіх людзей --

29
00:01:31,018 --> 00:01:33,914
школу.

30
00:01:33,914 --> 00:01:36,691
Школы былі, каб ствараць людзей,

31
00:01:36,691 --> 00:01:40,540
якія пасля іх сканчэння рабіліся часткай

32
00:01:40,540 --> 00:01:43,925
бюракратычна-адміністратыўнай машыны.

33
00:01:43,925 --> 00:01:48,315
Яны ўсе мусілі быць
падобнымі адно да аднога,

34
00:01:48,315 --> 00:01:50,472
яны ўсе павінны былі ведаць 3 прадметы:

35
00:01:50,472 --> 00:01:53,512
чыстапісанне, таму што дадзеныя
былі рукапісанымі,

36
00:01:53,512 --> 00:01:55,667
чытанне,

37
00:01:55,667 --> 00:01:57,946
і яны мусілі ўмець памнажаць,

38
00:01:57,946 --> 00:02:01,609
падзяляць, дадаваць і адымаць у галаве.

39
00:02:01,609 --> 00:02:05,136
Яны павінны былі быць настолькі ідэнтычнымі,
каб можна было падабраць аднаго з Новай Зеландыі,

40
00:02:05,136 --> 00:02:07,471
і скінуць яго ў Канаду,

41
00:02:07,471 --> 00:02:11,552
і там ім можна б было адразу карыстацца.

42
00:02:11,552 --> 00:02:14,421
Эпоха Вікторыі была эпохай вялікіх інжынераў.

43
00:02:14,421 --> 00:02:17,910
Яны стварылі настолькі крамяную сістэму,

44
00:02:17,910 --> 00:02:20,365
што яна праіснавала да нашых дзён,

45
00:02:20,365 --> 00:02:24,341
штогод штампуючы ідэнтычных людзей

46
00:02:24,341 --> 00:02:29,157
для машыны, што больш не існуе.

47
00:02:29,157 --> 00:02:32,085
Імперыя не існуе,

48
00:02:32,085 --> 00:02:34,989
і што нам зараз рабіць з гэткай структурай,

49
00:02:34,989 --> 00:02:37,358
якая вырабляе ідэнтычных людзей?

50
00:02:37,358 --> 00:02:40,261
Што трэба прыдумаць на будучыню,

51
00:02:40,261 --> 00:02:44,181
калі мы ўвогуле збіраемся нешта з гэтым рабіць?

52
00:02:44,181 --> 00:02:45,871
[Вядомая нам сістэма школ удаўнена.]

53
00:02:45,871 --> 00:02:47,763
Моцна сказана.

54
00:02:47,763 --> 00:02:51,557
Я назваў школы, што існуюць зараз, удаўненымі.

55
00:02:51,557 --> 00:02:53,291
Я не назваў іх няздольнымі.

56
00:02:53,291 --> 00:02:56,288
Зараз у модзе называць сістэму адукацыі няздольнай.

57
00:02:56,288 --> 00:02:59,939
Яна не няздольная. Яна добра пабудавана.

58
00:02:59,939 --> 00:03:06,165
Яна нам папросту больш не патрэбная.
Яна старамодная.

59
00:03:06,165 --> 00:03:08,572
Якога тыпу праца існуе зараз?

60
00:03:08,572 --> 00:03:10,706
Нашыя офісныя службоўцы
зараз -- кампутары.

61
00:03:10,706 --> 00:03:13,237
Іх тысячы ў кожнай фірме.

62
00:03:13,237 --> 00:03:16,442
У нас ёсць людзі, якія накіроўваюць кампутары

63
00:03:16,442 --> 00:03:18,919
рабіць офісныя працы.

64
00:03:18,919 --> 00:03:22,183
Гэтым людзям зусім не патрэбна
прыгожае чыстапісанне.

65
00:03:22,183 --> 00:03:25,215
Ім няма патрэбы памнажаць лічбы ў галаве.

66
00:03:25,215 --> 00:03:27,487
Ім не патрэбна мажлівасць чытаць.

67
00:03:27,487 --> 00:03:31,637
Ім больш патрэбна ўмець
чытаць выбарна.

68
00:03:31,637 --> 00:03:34,744
І гэта сёння, мы нават не ведаем,

69
00:03:34,744 --> 00:03:37,303
як будуць выглядаць працы ў будучыні.

70
00:03:37,303 --> 00:03:39,947
Мы ведаем, што будзе магчымасць
працаваць скуль люба,

71
00:03:39,947 --> 00:03:43,145
у які люба час, у якой люба манеры.

72
00:03:43,145 --> 00:03:47,333
Як сённяшнія школы рыхтуюць людзей

73
00:03:47,333 --> 00:03:49,876
да гэткага свету?

74
00:03:49,876 --> 00:03:54,924
На гэткі роздум я трапіў выпадкова.

75
00:03:54,924 --> 00:03:57,556
Колісь, 14 год таму, я настаўляў
напісанне кампутарных праграм

76
00:03:57,556 --> 00:04:00,020
у Нью Дэлі.

77
00:04:00,020 --> 00:04:03,777
Якраз пораз з месцам мае працы
была гарадская трушчоба.

78
00:04:03,777 --> 00:04:06,364
Я меркаваў сабе, як гэтыя дзеці

79
00:04:06,364 --> 00:04:08,884
кольвесь навучацца пісаць
кампутарныя праграмы?

80
00:04:08,884 --> 00:04:11,964
Ці можа не трэба яно ім?

81
00:04:11,964 --> 00:04:14,581
У той самы час шмат хто
з бацькоў нашых вучняў,

82
00:04:14,581 --> 00:04:17,012
багатыя людзі, з кампутарамі,

83
00:04:17,012 --> 00:04:20,142
казалі мне: "Ведаеце, мой сын,

84
00:04:20,142 --> 00:04:22,332
"ён такі таленавіты,

85
00:04:22,332 --> 00:04:25,206
"таму што ён робіць несамавітыя
рэчы на кампутары."

86
00:04:25,206 --> 00:04:29,182
"Мая дачка -- яна напэўна
звыш'інтэлігентная."

87
00:04:29,182 --> 00:04:31,290
І гэтак далей. І раптам я ўцяміў,

88
00:04:31,290 --> 00:04:33,086
чаму гэта толькі ў багатых людзей

89
00:04:33,086 --> 00:04:35,227
гэткія выключна таленавітыя дзеці?

90
00:04:35,227 --> 00:04:37,142
(Смех)

91
00:04:37,142 --> 00:04:39,966
Што бедныя людзі робяць няслушна?

92
00:04:39,966 --> 00:04:42,969
Я прабіў дзірку ў плоце

93
00:04:42,969 --> 00:04:45,001
паміж трушчобай і маім офісам

94
00:04:45,001 --> 00:04:47,745
і дапасаваў туды кампутар,
каб паглядзець, што здарыцца,

95
00:04:47,745 --> 00:04:50,729
калі даць кампутар дзецям, у якіх
ніколі не будзе мажлівасці яго мець,

96
00:04:50,729 --> 00:04:54,065
якія не ведаюць ангельскай,
і ніколі не бачылі інтэрнэту?

97
00:04:54,065 --> 00:04:55,017
Дзеці падбеглі.

98
00:04:55,017 --> 00:04:57,187
Кампутар быў падвешаны на метр
над зямлёй. Яны запыталіся: "Што гэта?"

99
00:04:57,187 --> 00:05:00,171
Я ў адказ: "Гэта... Не ведаю."

100
00:05:00,171 --> 00:05:02,387
(Смех)

101
00:05:02,387 --> 00:05:04,943
Яны: " Нашто Вы яго сюды паставілі?"

102
00:05:04,943 --> 00:05:06,158
Я: "Папросту."

103
00:05:06,158 --> 00:05:09,167
Яны запыталіся: "Можна дакрануцца?"
Я адказаў: "Калі хочаце."

104
00:05:09,167 --> 00:05:11,544
І пайшоў сабе.

105
00:05:11,544 --> 00:05:13,288
Праз восем гадзін

106
00:05:13,288 --> 00:05:16,243
мы ўбачылі, як яны шнарылі ў інтэрнэце
і вучылі гэтаму адно аднаго.

107
00:05:16,243 --> 00:05:18,740
Я і сказаў сабе: "Гэта
немажліва, таму што...

108
00:05:18,740 --> 00:05:22,281
"Як гэта мажліва?
Яны ж нічога не ведаюць."

109
00:05:22,281 --> 00:05:25,145
Мой калега кажа: " Усё проста.

110
00:05:25,145 --> 00:05:27,968
"Адзін з тваіх студэнтаў
напэўна праходзіў міма

111
00:05:27,968 --> 00:05:30,063
"і паказаў ім, як карыстацца мышкай."

112
00:05:30,063 --> 00:05:31,586
Я адказаў: "Так, мажліва."

113
00:05:31,586 --> 00:05:34,645
Я паспрабаваў ізноў. На гэты раз
я выехаў па-за межы Дэлі на амаль 500 км,

114
00:05:34,645 --> 00:05:36,636
у адлеглую вёсачку,

115
00:05:36,636 --> 00:05:40,428
дзе шанцаў сустрэць
праходзячага міма праграміста

116
00:05:40,428 --> 00:05:44,844
няшмат."
(Смех)

117
00:05:44,844 --> 00:05:47,507
Там я зрабіў новую спробу.

118
00:05:47,507 --> 00:05:49,794
У вёсачцы не было гатэляў, таму я
паставіў кампутарную станцыю

119
00:05:49,794 --> 00:05:51,994
і паехаў дадому. Я вярнуўся
праз некалькі месяцаў

120
00:05:51,994 --> 00:05:53,689
і ўбачыў дзяцеў, гуляючых у
кампутарныя гульні.

121
00:05:53,689 --> 00:05:54,640
Убачыўшы мяне, яны сказалі:

122
00:05:54,640 --> 00:05:57,122
"Нам патрэбны хутчэйшы
працэсар і лепшая мышка."

123
00:05:57,122 --> 00:06:01,416
(Смех)

124
00:06:01,416 --> 00:06:04,825
Я запытаўся: "Скуль вы
можаце гэтае ведаць?"

125
00:06:04,825 --> 00:06:07,280
Іх адповед быў вельмі для мяне цікавым.

126
00:06:07,280 --> 00:06:08,945
Раззлаваным голасам яны сказалі:

127
00:06:08,945 --> 00:06:11,498
"Вы нам далі машыну, што
працуе толькі па-англійску.

128
00:06:11,498 --> 00:06:17,583
"Таму мы вымушаны былі вывучыць
англійскую, каб на ёй працаваць."
(Смех)

129
00:06:17,583 --> 00:06:19,560
Упершыню за ўсе гады настаўніцтва

130
00:06:19,560 --> 00:06:24,651
я пачуў, як нехта сказаў
"вывучылі" з такой лёгкасцю.

131
00:06:24,651 --> 00:06:28,253
Вось кароткі кліп з тых гадоў.

132
00:06:28,253 --> 00:06:30,900
Гэта -- першы дзень "Дзіркі ў сцяне".

133
00:06:30,900 --> 00:06:33,138
Справа -- васьмігодак.

134
00:06:33,138 --> 00:06:38,858
Злева -- яго вучаніца. Ёй шэсць.

135
00:06:38,858 --> 00:06:42,455
Ён настаўляе, як карыстацца інтэрнэтам.

136
00:06:42,455 --> 00:06:45,741
У іншых частках краіны

137
00:06:45,741 --> 00:06:48,024
я рабіў тое самае ізноў і ізноў,

138
00:06:48,024 --> 00:06:51,469
з аднолькавымі вынікамі.

139
00:06:51,469 --> 00:06:55,396
(кіно "Дзірка ў сцяне", 1999)

140
00:06:55,396 --> 00:06:59,661
Васьмігодак расказвае
старэйшай сястры, што трэба рабіць.

141
00:07:04,460 --> 00:07:10,017
Дзяўчынка тлумачыць на мове маратхі,

142
00:07:10,017 --> 00:07:14,266
выкарыстоўваючы ангельскае
"ў сярэдзіне тут працэсар".

143
00:07:14,266 --> 00:07:16,759
Я пачаў свае даследванні друкаваць.

144
00:07:16,759 --> 00:07:19,314
Мяне надрукавалі паўсюль.
Я ўсё напісаў і вымерыў,

145
00:07:19,314 --> 00:07:21,516
і пацвердзіў, што за 9 месяцаў

146
00:07:21,516 --> 00:07:24,214
любая група дзяцей сама, на любой мове,

147
00:07:24,214 --> 00:07:28,729
навучыцца карыстацца кампутарам нягорш
за сакратарку недзе ў бюро на захадзе.

148
00:07:28,729 --> 00:07:33,489
Я гэта бачыў ізноў і ізноў і ізноў.

149
00:07:33,489 --> 00:07:36,221
Мяне зацікавіла, чаго яшчэ яны могуць дасягнуць,

150
00:07:36,221 --> 00:07:38,461
калі яны адольваюць гэта.

151
00:07:38,461 --> 00:07:40,989
Я пачаў спрабаваць з іншымі прадметамі,

152
00:07:40,989 --> 00:07:43,957
адным з якіх стала вымаўленне.

153
00:07:43,957 --> 00:07:46,405
Ёсць група дзяцей
у паўднёвай частцы Індыі,

154
00:07:46,405 --> 00:07:49,173
чыё англійскае вымаўленне вельмі дрэннае,

155
00:07:49,173 --> 00:07:52,693
а яно павінна быць добрым,
каб мець шанец на лепшую працу.

156
00:07:52,693 --> 00:07:56,771
Я даў ім праграму па перакладу
вымаўленага ў напісанае

157
00:07:56,771 --> 00:08:00,045
і сказаў:"Размаўляйце да тае пары, пакуль
кампутар не пачне пісаць тое, што вы кажаце."

158
00:08:00,045 --> 00:08:04,677
(Смех)

159
00:08:04,677 --> 00:08:09,861
Гэтак яны і зрабілі. Гляньце сюды.

160
00:08:09,861 --> 00:08:15,373
Кампутар: Прыемна пазнаёміцца.
Дзіцё: Прыемна пазнаёміцца.

161
00:08:15,373 --> 00:08:17,644
Сугата Мітра: Прычына чаму я
спыніўся на гэтым твары

162
00:08:17,644 --> 00:08:21,461
маладое дзяўчыны таму, што я лічу
шмат хто з вас яе ведае.

163
00:08:21,461 --> 00:08:24,957
Яна працуе тэлефаністкай у Хайдэрабадзе,

164
00:08:24,957 --> 00:08:29,679
і мажліва ўжо пэсціла вас пра
няўплочаныя рахункі крэдытных картак,

165
00:08:29,679 --> 00:08:34,452
робячы гэта з чыстым
ангельскім вымаўленнем.

166
00:08:34,452 --> 00:08:38,828
Тут людзі пачалі казаць,
ці ёсць гэтаму абмежаванні.

167
00:08:38,828 --> 00:08:40,399
Дзе канец?

168
00:08:40,399 --> 00:08:43,761
Я вырашыў знесці свой жа аргумент,

169
00:08:43,761 --> 00:08:46,266
стварыўшы абсурдную прапанову.

170
00:08:46,266 --> 00:08:50,154
Я зрабіў вар'яцкую гіпотэзу.

171
00:08:50,154 --> 00:08:51,958
Таміл -- паўднёва-індыйская мова,

172
00:08:51,958 --> 00:08:54,603
і гіпотэза -- ці могуць дзеткі
гэтае мовы недзе ў вёсцы

173
00:08:54,603 --> 00:08:58,108
вывучыць біятэхналогію
множання ДНК на ангельскай

174
00:08:58,108 --> 00:09:00,355
з вулічнага кампутара?

175
00:09:00,355 --> 00:09:02,540
Я лічыў, што напачатку яны будуць нулі.

176
00:09:02,540 --> 00:09:05,594
Я пажыву некалькі месяцаў там,
ад'еду на некалькі,

177
00:09:05,594 --> 00:09:07,898
вярнуся і зноў на тэстах будуць нулі.

178
00:09:07,898 --> 00:09:12,254
Я вярнуся ў лабараторыю з вынікам,
што настаўнікі ўсё ж патрэбны.

179
00:09:12,254 --> 00:09:16,317
Я знайшоў вёску пад назвай
Калікуппам у паўднёвай Індыі.

180
00:09:16,317 --> 00:09:18,994
Там я ўсталяваў кампутар
тыпу дзірка-ў-плоце,

181
00:09:18,994 --> 00:09:22,681
спампаваў туды ўсялякасцяў
з інтэрнэту пра множанне ДНК,

182
00:09:22,681 --> 00:09:25,986
большасць якіх я сам не разумеў.

183
00:09:25,986 --> 00:09:28,963
Дзеткі падбеглі з пытаннем "што гэта?".

184
00:09:28,963 --> 00:09:33,971
Я растлумачыў: "Гэта па пэўнай тэме,
вельмі важнай. На англійскай."

185
00:09:33,971 --> 00:09:37,325
Яны: "Як ж нам зразумець
гэткія вялікія словы на ангельскай,

186
00:09:37,325 --> 00:09:39,403
"і да таго ж дыяграмы і хімію?"

187
00:09:39,403 --> 00:09:42,227
Да гэтае пары я распрацаваў
пэўны педагагічны метад,

188
00:09:42,227 --> 00:09:45,111
таму я адказаў: "Сам не сяку."

189
00:09:45,111 --> 00:09:48,306
(Смех)

190
00:09:48,306 --> 00:09:51,256
"Ды і зрэшты я ад'язджаю."

191
00:09:51,256 --> 00:09:55,624
(Смех)

192
00:09:55,624 --> 00:09:59,213
Я пакінуў іх на некалькі месяцаў.

193
00:09:59,213 --> 00:10:01,848
Спачатку даў ім тэст. Яны атрымалі нулі.

194
00:10:01,848 --> 00:10:02,772
Праз два месяцы

195
00:10:02,772 --> 00:10:06,432
я звярнуўся, яны да мяне:
"Мы нічога не зразумелі."

196
00:10:06,432 --> 00:10:08,507
Я: "Вы чакалі іншага?"

197
00:10:08,507 --> 00:10:12,592
"Добра, як доўга вы спрабавалі,

198
00:10:12,592 --> 00:10:15,353
"пакуль вырашылі, што нічога не разумееце?"

199
00:10:15,353 --> 00:10:17,301
Яны: "Мы не здаліся.

200
00:10:17,301 --> 00:10:19,277
"Мы спрабуем кожны дзень."

201
00:10:19,277 --> 00:10:21,742
Я: "Як гэта? Вы не разумееце, што на экране,

202
00:10:21,742 --> 00:10:24,446
"але глядзіце на яго два месяцы? Нашто?"

203
00:10:24,446 --> 00:10:26,959
Дзяўчынка, якую вы ото ўбачыце,

204
00:10:26,959 --> 00:10:29,691
падняла руку і запыталася
на таміла-ангельскай трасянцы:

205
00:10:29,691 --> 00:10:31,888
"Акрамя того,

206
00:10:31,888 --> 00:10:35,039
"што няслушнае множанне
вязкі ДНК вядзе да хваробаў,

207
00:10:35,039 --> 00:10:37,560
"мы нічога больш не зразумелі."

208
00:10:37,560 --> 00:10:43,272
(Смех)
(Воплескі)

209
00:10:43,272 --> 00:10:47,392
Я даў ім кантрольную.

210
00:10:47,392 --> 00:10:50,664
Вынік з катэгорыі педагагічных
немажлівасцяў. З нуля да 30 адсоткаў

211
00:10:50,664 --> 00:10:52,968
за два месяцы ў трапічнай спякоце

212
00:10:52,968 --> 00:10:56,408
на кампутары пад дрэвам
на невядомай мове

213
00:10:56,408 --> 00:10:59,480
па прадмеце для іх зусім футурыстычным.

214
00:10:59,480 --> 00:11:04,857
Абсурд. Але мне трэ было
адпавядаць віктарыянскай норме.

215
00:11:04,857 --> 00:11:08,257
Трыццаць адсоткаў -- гэта правал.

216
00:11:08,257 --> 00:11:11,193
Як дацягнуць іх да "залічана".
Трэба яшчэ 20.

217
00:11:11,193 --> 00:11:16,030
Настаўніка я не знайшоў.
Але знайшоў іхнюю сяброўку,

218
00:11:16,030 --> 00:11:18,416
22-гадовую дзяўчыну-бухгалтарку,

219
00:11:18,416 --> 00:11:20,864
якая з імі ўвесь час бавілася.

220
00:11:20,864 --> 00:11:22,985
Я запытаўся: "Дапаможаш ім?"

221
00:11:22,985 --> 00:11:25,256
Яна: "У аніякім разе.

222
00:11:25,256 --> 00:11:28,333
"У школе я хімію не мела. Ушчэнт не разумею,

223
00:11:28,333 --> 00:11:32,862
"што яны робяць пад дрэвам
цэлы дзень. Не магу дапамагчы."

224
00:11:32,862 --> 00:11:37,393
Я ёй: "Давай гэтак.
Скарыстайся методай бабулі."

225
00:11:37,393 --> 00:11:38,723
Яна: "Як гэта?"

226
00:11:38,723 --> 00:11:40,110
Я: "Стой за імі.

227
00:11:40,110 --> 00:11:41,716
"Калі яны штось робяць, папросту кажы:

228
00:11:41,732 --> 00:11:44,513
"Аеечкі, як вы гэта вырабілі?

229
00:11:44,529 --> 00:11:47,625
"Што на наступнай старонцы?
У вашым узросце я гэткага не магла б адолець."

230
00:11:47,625 --> 00:11:50,547
"Ведаеш, як робяць бабулі."

231
00:11:50,547 --> 00:11:52,721
Яна гэтак рабіла наступныя два месяцы.

232
00:11:52,721 --> 00:11:55,635
Адзнакі падняліся да 50 адсоткаў.

233
00:11:55,635 --> 00:11:57,289
Калікуппам дацягнуўся

234
00:11:57,289 --> 00:11:59,167
да мае кантрольнае школы ў Нью Дэлі --

235
00:11:59,167 --> 00:12:03,303
багатай прыватнай школы
з прафесіянальным настаўнікам біяхіміі.

236
00:12:03,303 --> 00:12:08,140
Убачыўшы гэты графік я зразумеў,
што параўняць шанцы ўсё ж магчыма.

237
00:12:08,140 --> 00:12:10,236
Гэта Калікупаам.

238
00:12:10,236 --> 00:12:18,431
(Дзеткі размаўляюць) Нейроны...зношанні.

239
00:12:18,431 --> 00:12:22,122
Нажаль, вугал камеры няслушны,
я ж відэограф-аматар,

240
00:12:22,122 --> 00:12:24,618
але яна казала, як вы маглі зразумець,

241
00:12:24,618 --> 00:12:27,025
пра нейроны, паказвала іх рукамі,

242
00:12:27,025 --> 00:12:30,581
і тлумачыла пра іх зношанні.

243
00:12:30,581 --> 00:12:33,925
Ёй 12.

244
00:12:33,925 --> 00:12:37,135
Якой будзе настаўніцкая праца будучыні?

245
00:12:37,135 --> 00:12:39,426
Мы ведаем, якая яна зараз.

246
00:12:39,426 --> 00:12:41,764
Якім будзе працэс навучання?
Мы ведаем сённяшні.

247
00:12:41,764 --> 00:12:44,817
Дзеткі з носам у мабілах з аднаго боку

248
00:12:44,817 --> 00:12:48,590
неахвотна ідуць у школу,
каб там узяць кніжку з другога боку.

249
00:12:48,590 --> 00:12:52,549
Што будзе заўтра?

250
00:12:52,549 --> 00:12:57,449
Ці можа здарыцца, што школы
будуць зусім непатрэбнымі?

251
00:12:57,449 --> 00:13:00,989
Можа будзе, што ў той момант,
калі інфармацыя патрэбна,

252
00:13:00,989 --> 00:13:04,309
яе можна знайсці за дзьве хвіліны?

253
00:13:04,309 --> 00:13:08,414
Ці можа будучыня будзе ці ўжо ёсць,

254
00:13:08,414 --> 00:13:11,206
і гэта сціскае сэрца,

255
00:13:11,206 --> 00:13:14,245
калі веды непатрэбныя?

256
00:13:14,245 --> 00:13:17,605
Гэта пытанне было пастаўлена і абмеркавана
для мяне Нікаласам Неграпонта.

257
00:13:17,605 --> 00:13:20,138
Але ж гэта жудасна. Мы ж homo sapiens.

258
00:13:20,138 --> 00:13:24,055
Веды адрозніваюць нас ад малпаў.

259
00:13:24,055 --> 00:13:25,832
Але ж па-іншаму гледзячы.

260
00:13:25,832 --> 00:13:28,378
Прыродзе заняло 100 мільёнаў год,

261
00:13:28,378 --> 00:13:30,514
каб малпа выпрасталася

262
00:13:30,514 --> 00:13:32,698
і зрабілася homo sapiens.

263
00:13:32,698 --> 00:13:36,394
Нам заняло толькі 10 тысяч год,
каб веды сталі непатрэбнымі.

264
00:13:36,394 --> 00:13:38,576
Якое дасягненне!

265
00:13:38,576 --> 00:13:42,603
Але нам трэба дапасаваць яго
да нашае будучыні.

266
00:13:42,603 --> 00:13:45,562
Падбазёрванне насамрэч дапамагае.

267
00:13:45,562 --> 00:13:46,772
Возьмем Куппам.

268
00:13:46,772 --> 00:13:49,586
Тут, як і ва ўсіх маіх эксперыментах

269
00:13:49,586 --> 00:13:56,721
я папросту здзіўляўся,
святкуючы працэс вывучэння.

270
00:13:56,721 --> 00:13:59,115
Таму ёсць доказ з нейралогіі.

271
00:13:59,115 --> 00:14:02,317
Рэптыльная частка нашых глуздаў,
якая знаходзіцца ў сярэдзіне,

272
00:14:02,317 --> 00:14:06,053
падчас стрэсавай сітуацыі, дзе мы баямося,

273
00:14:06,053 --> 00:14:09,731
адключае працу ўсіх астатніх частак глуздаў,

274
00:14:09,731 --> 00:14:13,535
уключна з перадфрантальнай
шкарупай, праз якую мы вучымся.

275
00:14:13,535 --> 00:14:16,623
Пакаранні і кантрольныя --
сітуацыя павышанага страху.

276
00:14:16,623 --> 00:14:20,248
Гэтак мы збіраем нашых дзетак,
выключаем іхнія галовы

277
00:14:20,248 --> 00:14:22,944
і кажам ім: "Пакажы нам свае найлепшае."

278
00:14:22,944 --> 00:14:26,425
Чаму гэткая сістэма была створана?

279
00:14:26,425 --> 00:14:28,071
Яна гэткая была патрэбна.

280
00:14:28,071 --> 00:14:30,656
Былі часы ў Эпоху імперыяў,

281
00:14:30,656 --> 00:14:34,926
калі патрэбны былі людзі, што маглі
выжыць у пагражальнай сітуацыі.

282
00:14:34,926 --> 00:14:37,193
Калі ты сам-насам у акопе,

283
00:14:37,193 --> 00:14:41,224
і ты змог выжыць --
ты малайчына, здаў іспыт.

284
00:14:41,224 --> 00:14:44,197
Калі не -- пракаціў.

285
00:14:44,197 --> 00:14:46,853
Але ж Эпоха імперый скончана.

286
00:14:46,853 --> 00:14:50,491
Што робіцца ў нашыя часы з творчым падыходам?

287
00:14:50,491 --> 00:14:53,506
Нам трэба перавесці баланс назад

288
00:14:53,506 --> 00:14:56,915
з пагражальнага да прыемнага.

289
00:14:56,915 --> 00:15:00,867
Я вярнуўся ў Брытанію
ў пошуках брытанскіх бабуляў.

290
00:15:00,867 --> 00:15:03,274
Я напісаў нататку ў газеты,

291
00:15:03,274 --> 00:15:07,304
што калі Вы -- брытанская бабуля,
і ў вас ёсць хуткасны інтэрнэт і кампутарная камера,

292
00:15:07,304 --> 00:15:10,531
ці не ахвяруеце Вы мне гадзіну
свайго часу кожны тыдзень бясплатна?

293
00:15:10,531 --> 00:15:12,643
Я атрымаў 200 адказаў за першыя два тыдні.

294
00:15:12,643 --> 00:15:17,551
Я ведаю больш брытанскіх бабуляў
за каго-кольвек у свеце. (Смех)

295
00:15:17,551 --> 00:15:21,366
Мы іх завем Бабулькаў Клаўд.

296
00:15:21,366 --> 00:15:23,096
Бабулькаў Клаўд сядзіць у інтэрнэце.

297
00:15:23,096 --> 00:15:27,470
Калі дзіцяці патрэбна дапамога,
мы выпраменьваем да яго бабулю.

298
00:15:27,470 --> 00:15:31,039
Яна далучаецца праз Скайп і разбіраецца.

299
00:15:31,039 --> 00:15:34,658
Я бачыў, як гэта робіцца
з вёскі пад назвай Дыглз,

300
00:15:34,658 --> 00:15:36,703
што ў паўночна-заходняй Англіі,

301
00:15:36,703 --> 00:15:40,007
ў вёску далёка ў Індыі, ў Таміл Наду,

302
00:15:40,007 --> 00:15:42,247
за 10 000 кіламетраў.

303
00:15:42,247 --> 00:15:45,823
Яна гэта робіць з дапамогай
старога як свет жэста.

304
00:15:45,823 --> 00:15:47,538
"Шшшшшшш"

305
00:15:47,538 --> 00:15:50,263
Добра?

306
00:15:50,263 --> 00:15:51,799
Гляньце сюды.

307
00:15:51,799 --> 00:15:56,055
Бабуля: Вам мяне не дагнаць. Паўтарыце.

308
00:15:56,055 --> 00:15:59,823
Вам мяне не дагнаць.

309
00:15:59,823 --> 00:16:02,791
Дзеткі: Вам мяне не дагнаць.

310
00:16:02,791 --> 00:16:08,373
Бабуля: Я -- Калабок.
Дзеткі: Я -- Калабок.

311
00:16:08,373 --> 00:16:12,963
Бабуля: Малайцы. Добра зроблена.

312
00:16:12,963 --> 00:16:15,421
СМ: Што мы тут бачым?

313
00:16:15,421 --> 00:16:17,265
Мне выдаецца,

314
00:16:17,265 --> 00:16:19,646
што трэба ўспрымаць навучэнне

315
00:16:19,646 --> 00:16:24,234
як вынік адукацыйнай самаарганізацыі.

316
00:16:24,234 --> 00:16:27,079
Калі дазволіць адукацыйнаму
працэсу самаарганізавацца,

317
00:16:27,079 --> 00:16:29,570
атрымаецца сапраўднае навучэнне.

318
00:16:29,570 --> 00:16:31,963
Тут не будзе вымушанага навучэння.

319
00:16:31,963 --> 00:16:34,179
Тут будзе падтрыманае навучэнне.

320
00:16:34,179 --> 00:16:37,452
Настаўнік арганізуе працэс,

321
00:16:37,452 --> 00:16:40,171
а пасля адыходзіць на крок

322
00:16:40,171 --> 00:16:42,539
і назірае з заміраннем, як ідзе Навучэнне.

323
00:16:42,539 --> 00:16:45,492
Я лічу, што ўсё гэта вядзе да таго.

324
00:16:45,492 --> 00:16:48,244
Але адкуль мы ведаем? Скуль даведаемся?

325
00:16:48,244 --> 00:16:49,659
Я збіраюся

326
00:16:49,659 --> 00:16:53,220
скласці Самаарганізаваныя Асяродкі Навучання
(САНі).

327
00:16:53,220 --> 00:16:56,905
Яны ўяўляюць сабой сумесь
хуткаснага інтэрнэту,

328
00:16:56,905 --> 00:16:59,298
калабарацыі і падбадзёрвання.

329
00:16:59,298 --> 00:17:01,004
Aпрабавана ў шматлікіх школах.

330
00:17:01,004 --> 00:17:03,539
Апрабавана ў розных краінах.
Настаўнікі папросту

331
00:17:03,539 --> 00:17:07,165
назіраюць ззаду і здзіўляюцца:
"Яно само робіцца?"

332
00:17:07,165 --> 00:17:10,281
А я ім: "Так, само."
Яны: "Вы скуль ведалі?"

333
00:17:10,281 --> 00:17:13,775
Я ім: "Вы не дасьце веры ні дзеткам,
што мне гэта паведалі,

334
00:17:13,775 --> 00:17:16,703
"ні таму, скуль яны."

335
00:17:16,703 --> 00:17:19,446
Вось як выглядаюць САНі
(англ. SOLE) на практыцы.

336
00:17:19,446 --> 00:17:25,556
(Размаўляюць дзеткі)

337
00:17:25,556 --> 00:17:31,845
Гэта ў Англіі.

338
00:17:31,845 --> 00:17:35,611
Ён падтрымлівае парадак,

339
00:17:35,611 --> 00:17:44,126
таму што, як вы памятаеце,
настаўніка побач няма.

340
00:17:46,096 --> 00:17:49,999
Дзяўчынка: Сума электронаў няроўная да
сумы пратонаў. СМ: У Аўстраліі.

341
00:17:49,999 --> 00:17:56,734
Дзяўчынка:...і адсюль дадатны
ці адмоўны электрычны зарад.

342
00:17:56,734 --> 00:18:00,318
Канчатковы зарад іону -- гэта
колькасць у ім пратонаў

343
00:18:00,318 --> 00:18:03,611
аднятых ад колькасці электронаў.

344
00:18:03,611 --> 00:18:06,660
СМ: На год дзесяць апярэджвае аднагодак.

345
00:18:06,660 --> 00:18:10,263
У працэсе САНі патрэбен план навучэння
з глыбокімі пытаннямі.

346
00:18:10,263 --> 00:18:12,469
Вы ўжо пра гэтае чулі.
Ведаеце, што гэта значыць.

347
00:18:12,469 --> 00:18:15,870
Былі колісь часы, калі
жыхары каменнага веку

348
00:18:15,870 --> 00:18:17,974
сядзелі сабе і назіралі
за небам, пытаючыся:

349
00:18:17,974 --> 00:18:20,453
"Што там за зіхацеючыя агеньчыкі?"

350
00:18:20,453 --> 00:18:25,247
Яны склалі першы план навучэння, але з тае пары
мы недзе згубілі мэту адказу на глыбокія пытанні.

351
00:18:25,247 --> 00:18:29,377
Мы іх замянілі тангенсам вугла нахілення.

352
00:18:29,377 --> 00:18:33,085
Але ж гэткае пытанне не сэксапільнае.

353
00:18:33,085 --> 00:18:36,046
Для 9-гадовага гэтае пытанне
лепш задаць такім чынам:

354
00:18:36,046 --> 00:18:39,199
"Калі б да Зямлі ляцеў мэтэарыт,

355
00:18:39,199 --> 00:18:42,597
як можна даведацца, ці дасца ён аб планету ці не?"

356
00:18:42,597 --> 00:18:45,157
І калі ён вам кіне: "Дык і як?",

357
00:18:45,157 --> 00:18:48,142
вы: "З дапамогай магічнага слова тангенс вугла",

358
00:18:48,142 --> 00:18:51,013
і пакіньце яго сам-насам. Ён разбярэцца.

359
00:18:51,013 --> 00:18:55,471
Вось некалькі здамкаў САНей.

360
00:18:55,471 --> 00:19:01,060
Я эксперыментаваў з несамавітымі пытаннямі,

361
00:19:01,060 --> 00:19:05,348
накшталт "Калі свет пачаўся і калі скончыцца?",

362
00:19:05,348 --> 00:19:07,293
да 9-годак.

363
00:19:07,293 --> 00:19:10,269
Гэта пра пытанне што робіцца
з паветрам, якім мы дыхаем.

364
00:19:10,269 --> 00:19:15,227
Гэта зроблена дзецьмі без
аніякай дапамогі з боку настаўніка.

365
00:19:15,227 --> 00:19:17,611
Настаўнік толькі задае пытанне,

366
00:19:17,611 --> 00:19:21,275
пасля стае збоку і захапляецца адказам.

367
00:19:21,275 --> 00:19:25,011
Што мне карціць?

368
00:19:25,011 --> 00:19:27,227
Я жадаю,

369
00:19:27,227 --> 00:19:31,541
каб мы стварылі будучыню навучэння.

370
00:19:31,541 --> 00:19:33,507
Мы ж не хочам стаць

371
00:19:33,507 --> 00:19:35,899
дадаткамі да вялікага чалавечага кампутара?

372
00:19:35,899 --> 00:19:39,555
Таму нам трэба стварыць будучыню навучанню.

373
00:19:39,555 --> 00:19:41,191
Тут мне трэба

374
00:19:41,191 --> 00:19:43,891
знайсці дакладныя словы,

375
00:19:43,891 --> 00:19:46,535
бо гэта важна.

376
00:19:46,535 --> 00:19:48,851
Я жадаю ўдзельнічаць у стварэнні
будучыні навучання

377
00:19:48,851 --> 00:19:51,085
праз падтрымку дзяцей па ўсім свеце

378
00:19:51,085 --> 00:19:54,131
у іхнім натхненні цудамі ведаў
і ў іхняй здольнасці працаваць разам.

379
00:19:54,131 --> 00:19:56,363
Дапамажыце мне пабудаваць гэту школу.

380
00:19:56,363 --> 00:19:59,699
Яна будзе звацца школай у клаўдзе.

381
00:19:59,699 --> 00:20:04,772
У гэтую школу дзеткі будуць прыходзіць
дзеля інтэлектуальнай прыгоды,

382
00:20:04,772 --> 00:20:08,629
на якую іх будуць натхняць памочнікі.

383
00:20:08,629 --> 00:20:10,900
Я гэта хачу зрабіць праз

384
00:20:10,900 --> 00:20:15,260
будоўлю ўстановы, дзе працэс
можна будзе бліжэй разгледзець.

385
00:20:15,260 --> 00:20:18,060
У гэтай установе амаль не будзе людзей.

386
00:20:18,060 --> 00:20:19,827
Толькі бабуля

387
00:20:19,827 --> 00:20:22,268
на дапамогу з пытаннямі
здароўя і бяспекі.

388
00:20:22,268 --> 00:20:23,701
Да ўсяго астатняга доступ з клаўда.

389
00:20:23,701 --> 00:20:25,616
Святло ўключаецца і выключаецца праз клаўд,

390
00:20:25,616 --> 00:20:27,644
і г.д., усё праз клаўд.

391
00:20:27,644 --> 00:20:30,869
Але вы мне патрэбны для іншага.

392
00:20:30,869 --> 00:20:33,628
Вы можаце рабіць самаарганізаваныя
асяродкі навучання

393
00:20:33,628 --> 00:20:38,644
дома, у школе, па-за школай, у клубах.

394
00:20:38,644 --> 00:20:40,772
Іх лёгка стварыць. Пачытайце паперу,

395
00:20:40,772 --> 00:20:42,660
створаную наконт гэтага TEDам.

396
00:20:42,660 --> 00:20:46,036
Калі зробіце, калі вельмі ласка,

397
00:20:46,036 --> 00:20:48,401
з усіх 5-х кантынентаў

398
00:20:48,401 --> 00:20:50,612
дашліце мне дадзеныя,

399
00:20:50,612 --> 00:20:54,116
я іх апрацую, дадам да школы ў клаўдзе,

400
00:20:54,116 --> 00:20:57,380
і ствару будучыню навучэння.

401
00:20:57,380 --> 00:20:59,172
Мне гэта карціць.

402
00:20:59,172 --> 00:21:00,595
І яшчэ дадам.

403
00:21:00,595 --> 00:21:03,188
Колісь я быў на вяршыні Гімалаяў.

404
00:21:03,188 --> 00:21:06,491
Больш за 3,5 кіламетры ўгору, паветра тонкае,

405
00:21:06,491 --> 00:21:09,476
і тут я стварыў 2 кампутарныя дзіркі-ў-плоце,

406
00:21:09,476 --> 00:21:10,931
і дзеткі падбеглі да іх.

407
00:21:10,931 --> 00:21:13,828
За мной неадлучна цёўгалася дзяўчынка.

408
00:21:13,828 --> 00:21:18,544
Я яе спытаў: "Ведаеш, я б хацеў падараваць
кампутар усім, кожнаму дзіцяці.

409
00:21:18,544 --> 00:21:20,945
"Ты ведаеш, як мне гэтае асіліць?"

410
00:21:20,945 --> 00:21:24,976
У той самы час я ўпотайку
спрабаваў зрабіць ейны здымак.

411
00:21:24,976 --> 00:21:29,032
Раптам яна падняла сваю
ручку, гэтак во, і кажа:

412
00:21:29,032 --> 00:21:30,921
"Дык і давай."

413
00:21:30,921 --> 00:21:42,785
(Смех) (Воплескі)

414
00:21:42,785 --> 00:21:44,646
Добрая, думаю, рада.

415
00:21:44,646 --> 00:21:47,234
Буду яе прытрымлівацца.
Пара скончыць гаворку.

416
00:21:47,234 --> 00:21:50,704
Дзякуй. Вялікі дзякуй.

417
00:21:50,704 --> 00:21:54,455
(Воплескі)

418
00:21:54,455 --> 00:22:02,779
Дзякуй. Дзякуй.
(Воплескі)

419
00:22:02,779 --> 00:22:09,194
Вялікі дзякуй. Аеечкі.
(Воплескі)