WEBVTT

00:00:13.079 --> 00:00:16.709
De meeste mensen
moeten niets hebben van de dood,

00:00:16.709 --> 00:00:18.938
maar dat heb ik juist met feestjes.

00:00:19.458 --> 00:00:21.878
(Gelach)

00:00:22.378 --> 00:00:24.968
Ik ben niet zo'n koetjes-en-kalfjesmens,

00:00:24.968 --> 00:00:27.168
dus giet er een paar drankjes in

00:00:27.168 --> 00:00:29.559
en je weet nooit wat eruit komt.

00:00:29.559 --> 00:00:31.210
(Gelach)

00:00:31.750 --> 00:00:34.123
Dat gebeurde er dus op zo'n gelegenheid,

00:00:34.123 --> 00:00:37.079
halverwege de tweede martini.

00:00:37.919 --> 00:00:39.419
Ik raakte in gesprek

00:00:39.419 --> 00:00:43.140
met zo iemand die denkt
dat je eeuwig jong kunt blijven --

00:00:43.510 --> 00:00:47.440
je kent dat wel, visioenen
van een extreem lang leven

00:00:47.440 --> 00:00:51.780
van Silicon Valley miljardairs die vinden
dat ze nooit zouden moeten sterven.

00:00:52.921 --> 00:00:55.018
Een van hen ging er toen zelfs prat op

00:00:55.018 --> 00:00:59.485
dat hij iedere dag
150 voedingssupplementen nam

00:00:59.485 --> 00:01:01.745
om aan de dood te ontkomen --

00:01:02.597 --> 00:01:05.378
het moet hem op zijn minst
een uur per dag hebben gekost,

00:01:05.378 --> 00:01:07.315
laat staan zijn maagwand.

00:01:08.125 --> 00:01:10.038
(Gelach)

00:01:10.458 --> 00:01:14.618
Die gast waar ik mee sprak,
scheen het niet zo vreemd te vinden.

00:01:15.838 --> 00:01:17.478
Hij was half mijn leeftijd --

00:01:17.838 --> 00:01:19.738
nee, nog wel iets jonger.

00:01:19.938 --> 00:01:24.566
Ik was er duidelijk zekerder van
dat hij ooit zou sterven dan hijzelf,

00:01:24.566 --> 00:01:29.378
waar hij ten onrechte uit concludeerde
dat ik er dus wel doodsbang voor zou zijn.

00:01:30.228 --> 00:01:32.508
Het verraste hem dat dat niet zo was.

00:01:33.028 --> 00:01:35.678
Hij scheen mijn nonchalance
eigenlijk meer op te vatten

00:01:35.678 --> 00:01:39.487
als een bekentenis
van een soort falen van mijn kant.

00:01:40.597 --> 00:01:44.168
"Waarom zou je vermijdbare
grenzen accepteren?" zei hij.

00:01:44.168 --> 00:01:46.768
"Biotechnologie kan
een eind maken aan veroudering,

00:01:46.768 --> 00:01:50.427
misschien zelfs ook aan sterven."

00:01:51.657 --> 00:01:53.961
En toen floepte het eruit.

00:01:53.961 --> 00:01:56.398
(Gelach)

00:01:58.808 --> 00:02:02.528
"Maar wat is er mis
met doodgaan?" vroeg ik.

00:02:04.238 --> 00:02:06.488
Hij was met stomheid geslagen,

00:02:06.488 --> 00:02:09.038
en ik eigenlijk ook.

00:02:09.832 --> 00:02:12.845
Ik had me nooit voorgenomen
deze specifieke vraag te stellen.

00:02:12.845 --> 00:02:14.767
Ik had het nooit zo direct geformuleerd,

00:02:14.767 --> 00:02:19.357
maar nu het daar zo hing,
in de dranklucht tussen ons in,

00:02:19.357 --> 00:02:22.187
(Gelach)

00:02:23.037 --> 00:02:25.369
leek het de spijker
wel op de kop te raken,

00:02:25.919 --> 00:02:30.629
want dat we bang zijn voor de dood
wordt als vanzelfsprekend verondersteld.

00:02:31.458 --> 00:02:33.698
Vraag het mensen --

00:02:33.698 --> 00:02:35.112
en dat heb ik gedaan,

00:02:35.112 --> 00:02:37.471
zij het meestal niet op feestjes --

00:02:37.471 --> 00:02:40.795
en de meesten zeggen: "Ja, natuurlijk!"

00:02:40.795 --> 00:02:44.725
en zouden zich nog het liefst
direct uit de voeten maken.

00:02:45.765 --> 00:02:47.974
De psycholoog William James

00:02:47.974 --> 00:02:50.774
noemde de dood "het onheilspellende decor"

00:02:50.774 --> 00:02:55.443
en "de wurm in de kern
van het menselijk streven naar geluk."

00:02:56.453 --> 00:02:58.074
Of de dichter Philip Larkin,

00:02:58.074 --> 00:03:00.634
die heel goed was in wurmen
in de kern van dingen

00:03:01.284 --> 00:03:06.856
en schreef over het wakker liggen
in afschuw van de "totale eeuwige leegte".

00:03:08.619 --> 00:03:12.145
Ik blijk net zo slecht te zijn
in dingen voor vanzelfsprekend aannemen

00:03:12.145 --> 00:03:14.515
als ik ben in feestjes.

00:03:15.061 --> 00:03:18.408
Als iets zo voor de hand ligt
dat je er niet meer bij nadenkt,

00:03:18.408 --> 00:03:21.476
begin ik juist vragen te stellen;

00:03:22.206 --> 00:03:24.426
want als we iets
voor vanzelfsprekend aannemen

00:03:24.437 --> 00:03:29.037
betekent dat misschien wel
dat we er niet goed over hebben nagedacht.

00:03:30.867 --> 00:03:32.158
Je zou wel kunnen zeggen

00:03:32.158 --> 00:03:35.874
dat ik weinig keus had
om over mijn dood na te denken,

00:03:35.874 --> 00:03:38.493
omdat ik er een paar keer
dichtbij ben geweest.

00:03:39.131 --> 00:03:42.582
In het Midden-Oosten
werd er op me geschoten als journalist,

00:03:42.582 --> 00:03:44.231
werd ik als burger gebombardeerd

00:03:44.231 --> 00:03:46.621
en bedreigd door rechtse schurken.

00:03:47.353 --> 00:03:51.532
Maar ik kwam er nog het dichtst bij
door mijn eigen toedoen.

00:03:52.382 --> 00:03:54.418
Ik verloor de controle over mijn auto

00:03:54.418 --> 00:03:58.561
in bocht drie van een circuit
in het Midwesten van Amerika

00:03:58.561 --> 00:04:01.307
en het was alsof ik
in een tergend trage slow-motion

00:04:01.307 --> 00:04:03.417
over de kop ging,

00:04:03.417 --> 00:04:07.247
en nog eens, en -- jawel -- nog eens.

00:04:08.337 --> 00:04:12.611
En toen ik zo door de lucht ging,
had ik maar één gedachte

00:04:12.611 --> 00:04:15.194
die zich als een mantra herhaalde:

00:04:15.704 --> 00:04:21.424
"Dit", dacht ik steeds maar weer,
"is wel een hele stomme dood."

00:04:21.424 --> 00:04:23.851
(Gelach)

00:04:29.619 --> 00:04:30.619
Mijn eerste reactie,

00:04:30.619 --> 00:04:33.473
toen de auto tot stilstand kwam
en ik nog bleek te leven,

00:04:33.473 --> 00:04:34.882
was verbazing,

00:04:34.882 --> 00:04:36.532
gevolgd door een golf dankbaarheid

00:04:36.532 --> 00:04:39.790
voor wie ooit de valhelm had uitgevonden.

00:04:39.790 --> 00:04:40.897
(Gelach)

00:04:40.897 --> 00:04:43.069
Later begon ik me wel af te vragen:

00:04:43.069 --> 00:04:47.259
"Wat is er eigenlijk zo stom aan
om op zo'n manier te overlijden?"

00:04:47.764 --> 00:04:51.082
Wat is dan eigenlijk wél
een intelligente manier om dood te gaan?

00:04:51.082 --> 00:04:52.690
(Gelach)

00:04:53.530 --> 00:04:56.558
Waarom stelde ik mezelf
die vraag eigenlijk?

00:04:56.978 --> 00:05:01.546
Ik kon niets anders bedenken
dan: intellectuele ijdelheid.

00:05:03.066 --> 00:05:07.685
Ik was tenslotte veel te intelligent
om op een stomme manier te overlijden.

00:05:07.685 --> 00:05:10.277
(Gelach)

00:05:13.337 --> 00:05:17.106
Het schijnt dat niet alleen
mijn leven me heel dierbaar is,

00:05:17.106 --> 00:05:19.207
maar mijn dood ook --

00:05:19.737 --> 00:05:21.418
al zou ik eenmaal gestorven

00:05:21.418 --> 00:05:25.208
daar helaas geen plezier
meer aan kunnen beleven.

00:05:25.578 --> 00:05:28.369
Ik zou dan trouwens nérgens
meer plezier aan kunnen beleven

00:05:29.009 --> 00:05:31.699
en daarom is het maar goed
dat ik niet gelovig ben.

00:05:32.486 --> 00:05:35.615
Anders zou ik er namelijk nog wel zijn,

00:05:35.615 --> 00:05:39.107
in iets wat men het 'hiernamaals' noemt.

00:05:40.177 --> 00:05:44.876
En dat is, voorzichtig uitgedrukt,
een weinig plezierig vooruitzicht,

00:05:44.876 --> 00:05:48.321
want dat zou niet alleen betekenen
dat je nooit echt sterft,

00:05:48.321 --> 00:05:50.850
maar dat wat je in dit leven doet

00:05:50.850 --> 00:05:55.030
je lot bepaalt voor je
veronderstelde volgende.

00:05:55.783 --> 00:05:58.738
Met andere woorden:
het leven dat je nu leeft,

00:05:58.738 --> 00:06:02.122
heeft op zich geen intrinsieke waarde;

00:06:02.782 --> 00:06:04.722
ofwel, niet in andere woorden,

00:06:04.722 --> 00:06:08.635
maar in de woorden van motiverend
mega-predikant Rick Warren,

00:06:08.635 --> 00:06:11.035
schrijver van The Purpose Driven Life:

00:06:12.010 --> 00:06:13.688
"Aarde", zegt hij --

00:06:14.438 --> 00:06:16.568
en ik verzin dit niet, hè --

00:06:17.108 --> 00:06:24.178
"Aarde is de verzamelplaats, de crèche,
de oefenplaats voor je eeuwige leven."

00:06:27.432 --> 00:06:30.122
Het leven is slechts oefenstof?

00:06:30.697 --> 00:06:33.434
Hoe onbeduidend kun je het maken?

00:06:33.854 --> 00:06:35.154
Hier is er nog een,

00:06:35.154 --> 00:06:39.434
want wat de onsterfelijke apostelen
van Silicon Valley ons kunnen bieden,

00:06:39.675 --> 00:06:43.051
is feitelijk een wereldlijke
versie van hetzelfde.

00:06:43.441 --> 00:06:45.566
Ook al blijf je volgens hen in je lichaam

00:06:45.566 --> 00:06:49.392
in plaats van te verdampen
naar een hogere werkelijkheid.

00:06:50.032 --> 00:06:54.484
Zo is daar Peter Thiel,
mede-oprichter van Paypal,

00:06:54.484 --> 00:06:58.004
die zegt -- letterlijk --

00:06:58.004 --> 00:07:02.285
"Als mensen denken dat ze zullen sterven,
werkt dat demotiverend."

00:07:02.765 --> 00:07:05.403
(Gelach)

00:07:06.353 --> 00:07:07.517
Er komt nog meer!

00:07:08.107 --> 00:07:09.247
(Gelach)

00:07:09.687 --> 00:07:15.687
"Het idee van onsterfelijkheid",
zegt hij, "werkt motiverend."

00:07:18.785 --> 00:07:22.929
Als een van de mensen die gek genoeg is
om te geloven dat ze zal sterven,

00:07:22.929 --> 00:07:26.426
vind ik zijn nonchalance verbijsterend.

00:07:26.806 --> 00:07:31.286
Hij reduceert het menselijk bestaan
tot zijn managementjargon,

00:07:32.303 --> 00:07:34.483
tot tjakkaa-niveau.

00:07:35.343 --> 00:07:39.353
Hij schijnt te denken dat onze levens
er niet toe doen omdat we zullen sterven

00:07:39.840 --> 00:07:44.425
en neemt aan dat het leven
wel is te vangen in een spreadsheet,

00:07:44.807 --> 00:07:48.967
waarin je de waarde ervan
simpelweg kunt uitrekenen in jaren.

00:07:49.797 --> 00:07:53.926
Wat ons in Thiels wereld
uit bed doet komen,

00:07:53.926 --> 00:07:56.526
is niet dat we willen
genieten van dit leven,

00:07:56.526 --> 00:08:02.006
maar de hoop dat we voor eeuwig
's morgens uit bed zullen blijven komen.

00:08:04.587 --> 00:08:07.663
Persoonlijk vind ik dat juist
een heel deprimerende gedachte.

00:08:07.663 --> 00:08:10.323
(Gelach)

00:08:13.363 --> 00:08:15.914
(Applaus)

00:08:17.034 --> 00:08:19.607
Thiels droom is mijn nachtmerrie.

00:08:19.767 --> 00:08:21.004
(Gelach)

00:08:21.144 --> 00:08:22.819
En als je er even over nadenkt

00:08:22.819 --> 00:08:25.964
misschien ook wel de jouwe.

00:08:26.574 --> 00:08:28.712
Praktische overwegingen terzijde,

00:08:28.712 --> 00:08:31.658
zoals wie kan zich
een eeuwig leven veroorloven?

00:08:31.658 --> 00:08:35.173
Misschien maak je je daar
als miljardair iets minder zorgen over,

00:08:35.173 --> 00:08:36.692
maar dan nog:

00:08:36.692 --> 00:08:38.687
hoeveel miljard je ook hebt,

00:08:38.687 --> 00:08:42.444
het is slechts een druppel
in de financiële oceaan van de eeuwigheid.

00:08:43.224 --> 00:08:47.014
Laten we ons in plaats daarvan
eens een eeuwig leven voorstellen,

00:08:47.018 --> 00:08:51.001
hoe het zou zijn
om steeds maar door te gaan,

00:08:51.001 --> 00:08:54.631
zoals dat roze speelgoedkonijntje
in die oude batterijreclames

00:08:54.631 --> 00:08:57.266
wat maar op zijn trommeltje bleef slaan.

00:08:57.266 --> 00:08:58.382
(Gelach)

00:08:59.862 --> 00:09:02.756
Feitelijk hebben we ook wel
een idee van hoe dat zou zijn.

00:09:03.419 --> 00:09:05.589
Je hoort het aan hoe we praten.

00:09:06.096 --> 00:09:08.206
Als we vertellen 
dat we bij een lezing waren

00:09:08.206 --> 00:09:11.856
waar maar geen einde aan leek te komen,

00:09:12.406 --> 00:09:15.236
of klagen over oeverloos gekwebbel,

00:09:15.236 --> 00:09:19.576
of een slechte film
beschrijven als ellenlang.

00:09:20.914 --> 00:09:24.314
Bewust of niet,
we beseffen dat zonder einde

00:09:24.314 --> 00:09:27.324
het leven een matte,
karakterloze vlakte zou worden,

00:09:27.694 --> 00:09:32.564
een eindeloze reeks gebeurtenissen,
letterlijk ad infinitum.

00:09:33.109 --> 00:09:36.559
Eindeloosheid zou de vitaliteit
uit ons bestaan wegzuigen,

00:09:36.559 --> 00:09:38.369
er de zin uit verwijderen.

00:09:38.789 --> 00:09:41.689
Wat zou resten is een gevoel
van verveling en zinloosheid,

00:09:41.689 --> 00:09:44.299
zo typerend voor chronische depressies.

00:09:45.899 --> 00:09:50.349
Dus nooit doodgaan
is wel het laatste wat ik wil.

00:09:51.794 --> 00:09:54.164
Ik koester geen verlangen
naar een eeuwig leven,

00:09:54.164 --> 00:09:58.164
want onsterfelijkheid is niet iets
om aanbeden te worden;

00:09:58.164 --> 00:10:01.394
integendeel, het is juist een vloek.

00:10:02.294 --> 00:10:04.124
Denk aan die Griekse mythe

00:10:04.124 --> 00:10:07.234
waarin Sisyphus zijn kei
oneindig tegen de heuvel op duwt

00:10:07.234 --> 00:10:08.804
en nooit de top bereikt.

00:10:09.394 --> 00:10:11.734
Of aan spook- en vampierverhalen,

00:10:11.734 --> 00:10:16.054
waarin de levende doden zijn verdoemd
tot eindeloze, schimmige schijnlevens.

00:10:17.055 --> 00:10:20.095
Of zelfs aan een stripfiguur als Superman,

00:10:20.095 --> 00:10:23.945
gedoemd om nooit een gewoon
Clark Kent-leven te kunnen leiden,

00:10:24.295 --> 00:10:29.225
nooit te kunnen leven, liefhebben
en sterven als een normaal mens.

00:10:29.970 --> 00:10:32.020
We kunnen niet zonder eindes,

00:10:32.390 --> 00:10:35.520
want het meest fundamentele einde
zit in ons ingebakken:

00:10:35.880 --> 00:10:37.510
ons vermogen om dood te gaan,

00:10:37.930 --> 00:10:39.510
onze sterfelijkheid,

00:10:39.510 --> 00:10:43.140
maakt het mens-zijn nou net zo bijzonder.

00:10:43.140 --> 00:10:46.980
We zijn eindige wezens in de eeuwigheid,

00:10:46.980 --> 00:10:49.150
en als we hier oog voor hebben,

00:10:49.150 --> 00:10:52.790
versterkt dat onze waardering
voor het feit dat we bestaan,

00:10:52.790 --> 00:10:55.900
geeft het verdieping aan het idee
van het leven als een reis.

00:10:58.472 --> 00:11:02.412
Sterfelijkheid ontkracht de zin dus niet.

00:11:02.692 --> 00:11:04.527
Het brengt zin voort.

00:11:04.807 --> 00:11:06.837
Het houdt me bij de les.

00:11:06.837 --> 00:11:07.902
Het zegt:

00:11:07.902 --> 00:11:09.302
"Geniet ervan!

00:11:09.302 --> 00:11:10.912
Het is niet vanzelfsprekend!

00:11:11.152 --> 00:11:12.892
Schrijf het volgende boek!

00:11:13.092 --> 00:11:14.532
Lach met je vrienden!

00:11:14.762 --> 00:11:16.082
Trek erop uit!

00:11:16.732 --> 00:11:18.812
Eet nog een dozijn oesters!"

00:11:18.812 --> 00:11:20.092
(Gelach)

00:11:20.612 --> 00:11:23.762
Want het gaat er niet om hoe lang ik leef,

00:11:23.762 --> 00:11:25.702
maar hoe ik leef

00:11:26.582 --> 00:11:28.642
en ik ga mijn best doen --

00:11:29.669 --> 00:11:31.049
tot aan het einde.

00:11:31.888 --> 00:11:33.118
Dank je wel.

00:11:33.758 --> 00:11:36.648
(Applaus)