WEBVTT

00:00:14.504 --> 00:00:15.747
Hãy nghĩ về 1 thế giới ¶

00:00:15.747 --> 00:00:17.892
trong đó bạn thấy con số và chữ cái 
bằng màu sắc

00:00:17.892 --> 00:00:19.750
mặc dù chúng được in bằng màu đen,

00:00:19.750 --> 00:00:21.833
khi âm nhạc hay giọng nói tạo vòng xoáy

00:00:21.833 --> 00:00:23.922
của chuyển động, những khối màu,

00:00:23.922 --> 00:00:25.858
trong đó các từ và tên từ miệng bạn

00:00:25.858 --> 00:00:27.592
có hương vị khác thường.

00:00:27.592 --> 00:00:30.437
Nhà tù có vị lạnh, như thịt xông khói cứng

00:00:30.437 --> 00:00:33.123
trong khi Derek có vị như ráy tai.

00:00:34.091 --> 00:00:35.807
Chào mừng bạn đến với cảm giác kèm,

00:00:35.807 --> 00:00:37.072
1 hiện tượng thần kinh

00:00:37.072 --> 00:00:41.032
có thể gán gép 2 cảm giác hay nhiều 
hơn thế và xuất hiện ở 4% dân số thế giới.

00:00:41.032 --> 00:00:43.505
Người có cảm giác kèm không chỉ 
nghe được giọng nói,

00:00:43.505 --> 00:00:44.413
mà còn thấy nó,

00:00:44.413 --> 00:00:44.920
nếm được nó,

00:00:44.920 --> 00:00:47.555
hoặc cảm thấy nó như
một va chạm thân thể.

00:00:48.771 --> 00:00:51.065
Có chung gốc với từ 'gây mê',

00:00:51.065 --> 00:00:52.400
nghĩa là không có cảm giác,

00:00:52.400 --> 00:00:55.152
cảm giác kèm mang nghĩa là có nhiều
cảm giác.

00:00:55.152 --> 00:00:57.446
Với một loại, chẳng hạn như nghe được màu,

00:00:57.446 --> 00:00:59.699
sẽ cho bạn 50% cơ hôi có được
cảm giác thứ hai,

00:00:59.699 --> 00:01:00.116
thứ ba,

00:01:00.116 --> 00:01:01.609
hoặc loại thứ tư.

00:01:03.702 --> 00:01:06.764
Cứ 90 người trong chúng ta sẽ có 1 người
có trải nghiệm về tự vị,

00:01:06.764 --> 00:01:08.312
phần tử viết của ngôn ngữ,

00:01:08.312 --> 00:01:08.975
như chữ cái,

00:01:08.975 --> 00:01:09.434
chữ số,

00:01:09.434 --> 00:01:10.797
và các dấu câu,

00:01:10.797 --> 00:01:12.850
được bão hòa với màu sắc.

00:01:12.850 --> 00:01:15.313
Một số thậm chí có giới tính hay 
cá tính riêng.

00:01:15.313 --> 00:01:19.502
Đối với Gail, 3 có tính vận động
và thể thao,

00:01:19.502 --> 00:01:22.319
9 là một cô gái thượng lưu rỗng tuếch.

00:01:22.319 --> 00:01:24.694
Ngược lại, các đơn vị âm thanh 
của ngôn ngữ,

00:01:24.694 --> 00:01:25.946
hay âm vị,

00:01:25.946 --> 00:01:27.863
sẽ kích hoạt cảm giác kèm.

00:01:27.863 --> 00:01:30.369
Đối với James, đại học (college) có vị
như xúc xích,

00:01:30.369 --> 00:01:32.411
cũng như tin nhắn và những từ tương tự

00:01:32.411 --> 00:01:34.206
có đuôi -age.

00:01:35.699 --> 00:01:38.542
Cảm giác kèm là một đặc điểm,
giống như ta có đôi mắt xanh,

00:01:38.542 --> 00:01:40.125
chứ không phải chứng rối loạn

00:01:40.125 --> 00:01:41.754
bởi vì nó không có gì sai cả.

00:01:41.754 --> 00:01:43.104
Thực tế, có cảm giác kèm

00:01:43.104 --> 00:01:45.997
sẽ cho ta những móc nối giúp
ta lưu trữ kỉ niệm tốt hơn.

00:01:45.997 --> 00:01:49.309
Ví dụ, một cô gái chạy đến một người cô 
đã lâu không gặp.

00:01:49.309 --> 00:01:51.346
"Xem nào, cô ấy có 1 cái tên màu xanh lá.

00:01:51.346 --> 00:01:52.310
D là màu xanh:

00:01:52.310 --> 00:01:52.847
Debra,

00:01:52.847 --> 00:01:53.229
Darby,

00:01:53.229 --> 00:01:53.646
Dorothy,

00:01:53.646 --> 00:01:54.146
Denise.

00:01:54.146 --> 00:01:56.920
A! Tên cô ấy là Denise! "

00:01:56.920 --> 00:01:58.359
Khi biết điều đó từ nhỏ,

00:01:58.359 --> 00:02:00.736
suy nghĩ đó sẽ được duy trì mãi.

00:02:00.736 --> 00:02:03.254
Cảm giác kèm kế thừa một xu hướng sinh học

00:02:03.254 --> 00:02:05.282
kích thích kết nối tế bào thần kinh não,

00:02:05.282 --> 00:02:08.017
nhưng cần được tiếp xúc với các
tạo tác văn hóa

00:02:08.017 --> 00:02:08.870
như lịch,

00:02:08.870 --> 00:02:09.536
tên thực phẩm,

00:02:09.536 --> 00:02:11.245
và bảng chữ cái.

00:02:11.245 --> 00:02:13.833
Điều đáng ngạc nhiên là sự thay đổi
các nucleotide

00:02:13.833 --> 00:02:17.378
trong trình tự DNA của một người sẽ làm
thay đổi nhận thức của họ.

00:02:17.378 --> 00:02:19.793
Bằng cách này, cảm giác kèm
cung cấp một con đường

00:02:19.793 --> 00:02:22.049
để hiểu được sự khác biệt chủ quan,

00:02:22.049 --> 00:02:25.385
làm thế nào 2 người có nhận thức khác nhau
về cùng 1 vấn đề.

00:02:25.385 --> 00:02:27.972
Sean, người thích ăn đồ có vị màu xanh,

00:02:27.972 --> 00:02:30.303
chẳng hạn như sữa, cam, và rau chân vịt.

00:02:30.303 --> 00:02:32.691
Các gen làm tăng sự kết nối

00:02:32.691 --> 00:02:34.939
giữa vùng cảm nhận hương vị trong
thùy trán

00:02:34.939 --> 00:02:37.481
và vùng cảm nhận màu sắc.

00:02:37.481 --> 00:02:39.269
Nhưng giả sử với người khác

00:02:39.269 --> 00:02:41.683
khi các gen lại ở trong những vùng
không cảm giác.

00:02:41.683 --> 00:02:43.579
Sau đó, bạn sẽ có khả năng liên kết

00:02:43.579 --> 00:02:45.772
những điều dường như không liên quan,

00:02:45.772 --> 00:02:47.948
đó là định nghĩa của ẩn dụ,

00:02:47.948 --> 00:02:50.787
để thấy sự liên quan trong thứ không 
liên quan.

00:02:50.787 --> 00:02:52.997
Không quá ngạc nhiên khi cảm 
giác kèm xuất hiện

00:02:52.997 --> 00:02:55.374
ở những nghệ sĩ sử dung phép ẩn dụ
xuất sắc

00:02:55.374 --> 00:02:57.541
như nhà văn Vladimir Nabokov,

00:02:57.541 --> 00:02:59.293
họa sĩ David Hockney,

00:02:59.293 --> 00:03:00.693
và nhà soạn nhạc Billy Joel

00:03:00.693 --> 00:03:02.219
và Lady Gaga.

00:03:04.142 --> 00:03:06.002
Vậy vì sao có những người
không có cảm giác kèm,

00:03:06.002 --> 00:03:08.583
để hiểu nghĩa ẩn dụ chẳng hạn như
"pho mát sắc nét"

00:03:08.583 --> 00:03:10.632
hoặc "người ngọt ngào"?

00:03:10.632 --> 00:03:12.009
Nó vẫn xảy ra với dấu hiệu,

00:03:12.009 --> 00:03:12.342
âm thanh,

00:03:12.342 --> 00:03:12.891
và chuyển động,

00:03:12.891 --> 00:03:15.300
với quan hệ chặt chẽ.

00:03:15.300 --> 00:03:17.732
mà ngay cả người nói tiếng bụng
cũng thuyết phục chúng ta

00:03:17.732 --> 00:03:19.646
rằng người câm đang nói.

00:03:19.646 --> 00:03:21.478
Phim ảnh, tương tự, có thể thuyết phục

00:03:21.478 --> 00:03:23.526
ta rằng âm thanh phát ra từ
miệng diễn viên

00:03:23.526 --> 00:03:25.694
chứ không phải từ loa bên ngoài.

00:03:25.694 --> 00:03:28.447
Vì vậy, thật ra, chúng ta đều có 
cảm giác kèm.

00:03:28.447 --> 00:03:30.449
khi chúng ta không chú ý đến xung quanh

00:03:30.449 --> 00:03:32.533
thì nó luôn xảy ra.

00:03:32.533 --> 00:03:34.748
Sự nhiễu âm trong não là quy luật,

00:03:34.748 --> 00:03:36.435
chứ không phải ngoại lệ.

00:03:37.643 --> 00:03:41.010
Và nghe nó thật là ngọt ngào với tôi!