0:00:14.504,0:00:15.987
Siyah renkli basılmış olsa dahi

0:00:15.987,0:00:18.072
rakamlar ve harfleri renkli görebildiğiniz [br]

0:00:18.072,0:00:19.750
bir dünya hayal edin.

0:00:19.750,0:00:21.763
Müziğin ya da seslerin

0:00:21.763,0:00:23.652
renkli hareketli şekilleri,

0:00:23.652,0:00:25.858
içinde kelimelerin ve isimlerin[br]alışık olmayan tadlarıyla

0:00:25.858,0:00:27.592
ağzını doldurduğunu.

0:00:27.592,0:00:30.437
Hapishane soğuk, sert pastırma tadında

0:00:30.437,0:00:33.123
Derek ise kulak kiri gibi.

0:00:34.091,0:00:35.807
Nörolojik fenomen, Sineztezi'ye

0:00:35.807,0:00:37.072
hoş geldiniz.

0:00:37.072,0:00:41.032
Sineztezi, nüfusun %4'ünde iki [br]ya da daha fazla duyuyu eşleştirir.

0:00:41.032,0:00:43.335
Bir sineztezik sadece sesimi duymaz,

0:00:43.335,0:00:44.413
aynı zamanda görür de,

0:00:44.413,0:00:45.190
tadını bilir

0:00:45.190,0:00:47.555
ya da fiziksel bir dokunuş gibi hisseder.

0:00:48.771,0:00:51.065
Duyusuzluk anlamına gelen anestezi ile

0:00:51.065,0:00:52.400
aynı kökleri paylaştığından,

0:00:52.400,0:00:55.152
sineztezi bir araya gelmiş [br]duyular demektir.

0:00:55.152,0:00:57.446
Renkli duyu gibi bir türüne sahip olmak,

0:00:57.446,0:00:59.699
%50 ihtimalle ikinci bir şans türü verir,

0:00:59.699,0:01:00.466
hatta üçüncü

0:01:00.466,0:01:01.609
ya da dördüncü tür.

0:01:03.702,0:01:06.764
Aramızda 90 kişiden biri [br]grafem deneyimlidir,

0:01:06.764,0:01:08.242
dilin yazılı elemanları,

0:01:08.242,0:01:08.975
harfler,

0:01:08.975,0:01:09.724
rakamlar

0:01:09.724,0:01:10.897
ve imla işaretleri gibi

0:01:10.897,0:01:12.850
renkle doludur.

0:01:12.850,0:01:15.313
Hatta bazılarının cinsiyeti [br]ya da kişiliği vardır.

0:01:15.313,0:01:19.502
Gail için 3, atletik ve sporcudur,

0:01:19.502,0:01:22.319
9, gösterişli, seçkin bir genç kız.

0:01:22.319,0:01:24.694
Tersine, dilin sesli birimleri

0:01:24.694,0:01:25.946
ya da ses birimleri,

0:01:25.946,0:01:27.863
sentetik tatları tetikler.

0:01:27.863,0:01:30.369
James için kolej, sosis tadındadır,

0:01:30.369,0:01:32.411
"-aj" ile biten mesaj

0:01:32.411,0:01:34.206
ve benzer kelimelerde olduğu gibi.

0:01:35.699,0:01:37.742
Sineztezi bir bozukluktan ziyade,

0:01:37.742,0:01:40.125
gözlerin mavi olması gibi [br]kişisel bir özelliktir,

0:01:40.125,0:01:41.754
çünkü yanlış olan bir şey yoktur.

0:01:41.754,0:01:43.104
Aslında, tüm ekstra kancalar

0:01:43.104,0:01:45.997
üstün anılarla sinezteziyi bahşeder.

0:01:45.997,0:01:49.309
Örneğin, bir kız uzun zaman önce[br]gördüğü biriyle karşılaşır

0:01:49.309,0:01:51.276
"Hadi bakalım, kızın yeşil bir adı vardı.

0:01:51.276,0:01:52.370
D'li isimler yeşildir:

0:01:52.370,0:01:53.077
Debra,

0:01:53.077,0:01:53.779
Darby,

0:01:53.789,0:01:54.506
Dorothy,

0:01:54.506,0:01:55.236
Denise.

0:01:55.236,0:01:56.920
Evet! Onun adı Denise!"

0:01:56.920,0:01:58.769
Çocuklukta bir kez kurulan eşleşmeler

0:01:58.769,0:02:00.736
hayat boyunca sabit kalır.

0:02:00.736,0:02:03.254
Sinteztezikler, beyin [br]sinirlerinin bağlantılarında,

0:02:03.254,0:02:05.282
biyolojik bir eğilimi miras almışlardır.

0:02:05.282,0:02:08.017
Fakat sonra kültürel eserler,

0:02:08.017,0:02:08.870
takvimler,

0:02:08.870,0:02:09.606
yemek adları

0:02:09.606,0:02:10.525
ve abc gibi şeylere

0:02:10.525,0:02:11.864
maruz kalmaları gerekmiştir.

0:02:11.864,0:02:13.833
İnanılmaz olan, birinin DNA dizisindeki

0:02:13.833,0:02:17.378
tek bir nükleotid değişikliğinin [br]algıyı değiştirmesidir.

0:02:17.378,0:02:19.793
Bu sayede, sineztezi iki insanın,

0:02:19.793,0:02:23.279
nasıl aynı şeyi farklı gördüğüne [br]ilişkin öznel farklılıkları anlamamızda

0:02:23.279,0:02:25.385
bize bir yol gösterir.

0:02:25.385,0:02:28.092
Sean'e bakalım, o mavi tadındaki[br]yiyecekleri tercih eder,

0:02:28.092,0:02:30.303
süt, portakal ve ıspanak gibi.

0:02:30.303,0:02:32.691
Gen, onun ön lobundaki tad alma alanıyla

0:02:32.691,0:02:34.939
daha gerideki renk alanı arasındaki

0:02:34.939,0:02:37.481
normalde oluşan bağlantıları arttırır.

0:02:37.481,0:02:39.269
Ama başka birinde bu genin duyusuz

0:02:39.269,0:02:41.683
alanlarda harekete geçtiğini düşünün.

0:02:41.683,0:02:43.659
O zaman görünüşte ilgisiz şeyler arasında

0:02:43.659,0:02:45.772
bağlantı kurabilme yeteneğiniz olurdu,

0:02:45.772,0:02:47.938
ki bu da metafor'un tanımıdır:

0:02:47.948,0:02:50.667
Benzemeyen şeyler arasındaki[br]benzerlikleri görmek.

0:02:50.667,0:02:53.287
Bekleneceği gibi sinestezi [br]metaforlar yaratma konusunda

0:02:53.287,0:02:55.534
uzmanlaşmış sanatçılar [br]arasında daha yaygındır,

0:02:55.534,0:02:57.541
örneğin romancı Vladimir Nabokov,

0:02:57.541,0:02:59.293
ressam David Hockney

0:02:59.293,0:03:00.693
ve besteci Billy Joel

0:03:00.693,0:03:02.219
ve Lady Gaga gibi.

0:03:04.142,0:03:06.212
Fakat neden geri kalanımız [br]sinestezik olmayan

0:03:06.212,0:03:08.583
"keskin peynir" veya "tatlı insan"

0:03:08.583,0:03:10.632
benzeri metaforları anlıyoruz?

0:03:10.632,0:03:11.909
Öyle ki görüntü,

0:03:11.909,0:03:12.632
ses

0:03:12.632,0:03:13.441
ve hareketin bile

0:03:13.441,0:03:14.990
birbiriyle o kadar yakından eşleşmesi,

0:03:14.990,0:03:16.210
kuklaların konuştuğuna dair

0:03:16.210,0:03:18.222
kötü vantrilogların [br]bile bizi ikna etmesi

0:03:18.232,0:03:19.706
o kadar sık karşımıza çıkıyor.

0:03:19.706,0:03:21.768
Filmler, benzer şekilde [br]bizi ikna edebilir,

0:03:21.768,0:03:23.526
seslerin çevredeki hoparlörler yerine

0:03:23.526,0:03:25.694
aktörlerin ağızlarından çıktığı gibi.

0:03:25.694,0:03:28.447
Yani içsel olarak hepimiz sinezteziğiz,

0:03:28.447,0:03:30.449
her zaman olmakta olan dışsal algılama

0:03:30.449,0:03:32.533
eşlemelerinden bihaberiz.

0:03:32.533,0:03:34.748
Beyindeki yan sesler kuraldır,

0:03:34.748,0:03:36.435
istisna değil.

0:03:37.643,0:03:41.010
Bu da kulağıma tatlı [br]bir anlaşma gibi geliyor.