WEBVTT

00:00:14.504 --> 00:00:15.747
Zamislite svet

00:00:15.747 --> 00:00:17.892
u kom vidite brojeve i slova u boji

00:00:17.892 --> 00:00:19.750
iako su štampani crnom bojom,

00:00:19.750 --> 00:00:21.833
u kom muzika ili glasovi pokreću vrtlog


00:00:21.833 --> 00:00:23.922
pokretnih oblika u boji,

00:00:23.922 --> 00:00:25.858
u kom reči i imena ispunjavaju vaša usta

00:00:25.858 --> 00:00:27.592
neobičnim ukusima.

00:00:27.592 --> 00:00:30.437
Zatvor ima ukus 
kao hladna, tvrda slanina,

00:00:30.437 --> 00:00:33.123
dok Derek ima ukus kao ušni vosak.

00:00:34.091 --> 00:00:35.807
Dobrodošli u sinesteziju,

00:00:35.807 --> 00:00:37.072
neurološku pojavu

00:00:37.072 --> 00:00:41.032
koja spaja dva ili više čula 
kod 4% populacije.

00:00:41.032 --> 00:00:43.345
Sinesteta možda neće čuti samo moj glas,

00:00:43.345 --> 00:00:44.303
već će ga i videti,

00:00:44.303 --> 00:00:45.490
osetiti njegov ukus,

00:00:45.490 --> 00:00:47.555
ili ga osetiti kao fizički dodir.

00:00:48.771 --> 00:00:51.065
Deleći isti koren sa anestezijom,

00:00:51.065 --> 00:00:52.400
što znači bez osećaja,

00:00:52.400 --> 00:00:54.942
sinestezija znači - udruženi osećaj.

00:00:54.942 --> 00:00:57.446
Ako imate jedan njen tip, 
kao što je obojeni sluh,

00:00:57.446 --> 00:00:59.699
imate 50% šansi da imate i drugi,

00:00:59.699 --> 00:01:00.446
treći

00:01:00.446 --> 00:01:01.609
ili četvrti tip.

00:01:03.702 --> 00:01:06.764
Jedna u 90 osoba doživljava grafeme,

00:01:06.764 --> 00:01:08.272
pisane elemente jezika,

00:01:08.272 --> 00:01:08.975
kao slova,

00:01:08.975 --> 00:01:09.694
brojeve

00:01:09.694 --> 00:01:10.797
i znakove interpunkcije

00:01:10.797 --> 00:01:12.850
kao osenčene bojama.

00:01:12.850 --> 00:01:15.313
Neki čak imaju rod ili ličnost.

00:01:15.313 --> 00:01:19.502
Za Gejl, 3 je atletski i sportski tip,

00:01:19.502 --> 00:01:22.319
9 je sujetna, elitistička devojka.

00:01:22.319 --> 00:01:24.694
Suprotno tome, glasovne jedinice jezika

00:01:24.694 --> 00:01:25.946
ili foneme,

00:01:25.946 --> 00:01:27.863
pokreću sinestetičke ukuse.

00:01:27.863 --> 00:01:30.369
Za Džejmsa, fakultet ima 
ukus kao kobasica,

00:01:30.369 --> 00:01:32.411
kao i poruka i slične reči

00:01:32.411 --> 00:01:34.206
sa nastavkom -age u engleskom.

00:01:35.559 --> 00:01:38.542
Sinestezija je osobina, 
kao što je posedovanje plavih očiju,

00:01:38.542 --> 00:01:39.775
a ne poremećaj,

00:01:39.775 --> 00:01:41.614
jer ne postoji ništa što nije u redu.

00:01:41.614 --> 00:01:43.104
U stvari, sve dodatne veze

00:01:43.104 --> 00:01:46.007
dodeljuju sinestetama 
superiornu memoriju.

00:01:46.007 --> 00:01:49.309
Na primer, devojka naleti na nekoga 
koga je odavno upoznala.

00:01:49.309 --> 00:01:51.346
„Kako beše, imala je zeleno ime.

00:01:51.346 --> 00:01:52.310
Slovo „d” je zeleno:

00:01:52.310 --> 00:01:54.207
Debra, Darbi, Doroti, Denis.

00:01:54.207 --> 00:01:56.640
Da! Zove se Denis!”

00:01:56.640 --> 00:01:58.359
Jednom uspostavljeno u detinjstvu,

00:01:58.359 --> 00:02:00.736
uparivanje ostaje fiksno za ceo život.

00:02:00.736 --> 00:02:03.254
Sinestete nasleđuju biološku sklonost

00:02:03.254 --> 00:02:05.282
hiperpovezanosti moždanih neurona,

00:02:05.282 --> 00:02:08.007
ali onda moraju biti izloženi 
kulturološkim artefaktima,

00:02:08.007 --> 00:02:09.100
kao što su kalendari,

00:02:09.100 --> 00:02:09.876
nazivi za hranu

00:02:09.876 --> 00:02:11.245
i abecede.

00:02:11.245 --> 00:02:13.833
Zapanjujuća stvar je da promena 
samo jednog nukleotida

00:02:13.833 --> 00:02:17.378
u nečijem DNK nizu menja percepciju.

00:02:17.378 --> 00:02:19.793
Na ovaj način, sinestezija obezbeđuje put

00:02:19.793 --> 00:02:22.049
ka razumevanju subjektivnih razlika -

00:02:22.049 --> 00:02:25.385
kako dvoje ljudi može videti 
istu stvar na različite načine.

00:02:25.385 --> 00:02:27.972
Uzmite za primer Šona, 
koji voli hranu plavog ukusa,

00:02:27.972 --> 00:02:30.303
kao što su mleko, pomorandže i spanać.

00:02:30.303 --> 00:02:32.391
Gen pojačava uobičajena povezivanja

00:02:32.391 --> 00:02:34.659
između područja za ukus 
u frontalnom delu mozga

00:02:34.659 --> 00:02:37.491
i područja za boju, koje se nalazi 
nešto dalje u pozadini.

00:02:37.491 --> 00:02:39.219
Pretpostavimo da je kod nekog drugog

00:02:39.219 --> 00:02:41.683
taj gen uticao na područja 
nevezana za čula.

00:02:41.693 --> 00:02:43.579
Tada biste imali sposobnost
da povežete

00:02:43.579 --> 00:02:45.772
naizgled nepovezane stvari,

00:02:45.772 --> 00:02:47.948
što je definicija metafore -

00:02:47.948 --> 00:02:50.287
gledati slično na različito.

00:02:50.287 --> 00:02:52.717
Tako nije iznenađujuće
da je sinestezija učestalija

00:02:52.717 --> 00:02:55.374
kod umetnika koji su veoma dobri
u korišćenju metafora,

00:02:55.374 --> 00:02:57.541
kao što su romanopisac Vladimir Nabokov,

00:02:57.541 --> 00:02:59.293
slikar Dejvid Hokni

00:02:59.293 --> 00:03:00.693
i kompozitori Bili Džoel

00:03:00.693 --> 00:03:02.219
i Lejdi Gaga.

00:03:04.142 --> 00:03:06.002
Ipak, zašto mi ostali nesinestetičari

00:03:06.002 --> 00:03:08.583
razumemo metafore 
kao što su „oštar sir”

00:03:08.583 --> 00:03:10.632
ili „slatka osoba”?

00:03:10.632 --> 00:03:12.009
Slučaj je takav da su vid,

00:03:12.009 --> 00:03:12.892
zvuk i pokret

00:03:12.892 --> 00:03:15.300
već ucrtani toliko blizu na mapi

00:03:15.300 --> 00:03:17.732
da nas čak i loš trbuhozborac može ubediti

00:03:17.732 --> 00:03:19.646
da lutka priča.

00:03:19.646 --> 00:03:21.478
Filmovi nas, slično, mogu ubediti

00:03:21.478 --> 00:03:23.526
da zvuk dolazi iz usta glumaca,

00:03:23.526 --> 00:03:25.694
a ne iz obližnjih zvučnika.

00:03:25.694 --> 00:03:28.447
Tako smo iznutra svi sinestete,

00:03:28.447 --> 00:03:30.449
spolja nesvesni opažajnih spojnica

00:03:30.449 --> 00:03:32.533
koje se dešavaju istovremeno.

00:03:32.533 --> 00:03:34.748
Među-saobraćanje u mozgu je pravilo,

00:03:34.748 --> 00:03:36.795
ne izuzetak,

00:03:37.973 --> 00:03:40.813
a to mi zvuči kao slatki dogovor!