0:00:14.504,0:00:15.747
Wyobraź sobie świat,

0:00:15.747,0:00:17.892
w którym liczby i litery są kolorowe,

0:00:17.892,0:00:19.750
mimo że drukowane są na czarno,

0:00:19.750,0:00:21.833
w którym muzyka lub głos

0:00:21.833,0:00:23.922
wywołuje ruchomy wir [br]kolorowych kształtów,

0:00:23.922,0:00:25.858
w którym słowa i nazwy

0:00:25.858,0:00:27.592
napełniają usta niezwykłymi smakami.

0:00:27.592,0:00:30.437
"Więzienie" smakuje jak zimny boczek,

0:00:30.437,0:00:33.123
a imię "Derek" jak wosk z uszu.

0:00:34.091,0:00:35.807
Witaj w świecie synestezji,

0:00:35.807,0:00:37.072
neurologicznego zjawiska,

0:00:37.072,0:00:41.032
które sprzęga 2 lub więcej[br]zmysły u 4% populacji

0:00:41.032,0:00:43.505
Synesteta nie tylko słyszy mój głos,

0:00:43.505,0:00:44.413
ale także go widzi,

0:00:44.413,0:00:44.920
smakuje lub odczuwa jako dotyk.

0:00:44.920,0:00:47.555
smakuje lub odczuwa jako dotyk.

0:00:48.771,0:00:51.065
Słowo "anestezja" ma ten sam rdzeń,

0:00:51.065,0:00:52.400
i znaczy "bez zmysłów",

0:00:52.400,0:00:55.152
"synestezja" to "połączone zmysły".

0:00:55.152,0:00:57.446
Posiadanie jednego typu, [br]np. barwnego słyszenia,

0:00:57.446,0:00:59.699
daje 50% szans [br]na posiadanie typu drugiego,

0:00:59.699,0:01:00.116
trzeciego lub czwartego,

0:01:00.116,0:01:01.609
trzeciego lub czwartego,

0:01:03.702,0:01:06.764
1 osoba na 90 widzi grafemy,

0:01:06.764,0:01:08.312
czyli pisane elementy języka,

0:01:08.312,0:01:08.975
takie jak litery, cyfry

0:01:08.975,0:01:09.434
takie jak litery, cyfry

0:01:09.434,0:01:10.797
i znaki przestankowe,

0:01:10.797,0:01:12.850
jako nasycone kolorem.

0:01:12.850,0:01:15.313
Mogą one nawet mieć płeć lub osobowość.

0:01:15.313,0:01:19.502
Dla Gail liczba 3 [br]to umięśniony sportowiec

0:01:19.502,0:01:22.319
a 9 to próżna, bogata dziewczyna.

0:01:22.319,0:01:24.694
A najmniejsze jednostki mowy,

0:01:24.694,0:01:25.946
czyli fonemy,

0:01:25.946,0:01:27.863
wywołują wrażenia smakowe.

0:01:27.863,0:01:30.369
Dla Jamesa słowo "college"[br]smakuje jak kiełbasa,

0:01:30.369,0:01:32.411
tak samo jak inne słowa,

0:01:32.411,0:01:34.206
które mają tą samą końcówkę.

0:01:35.699,0:01:38.542
Synestezja to cecha,[br]jak niebieskie oczy,

0:01:38.542,0:01:40.125
a nie zaburzenie.

0:01:40.125,0:01:41.754
Z synestetykami[br]wszystko jest w porządku.

0:01:41.754,0:01:43.104
Te dodatkowe wrażenia sprawiają,

0:01:43.104,0:01:45.997
że sytestetycy mają świetną pamięć.

0:01:45.997,0:01:49.309
Pewna dziewczyna spotyka osobę, [br]której dawno nie widziała:

0:01:49.309,0:01:51.346
"Pomyślmy, miała zielone imię.

0:01:51.346,0:01:52.310
D są zielone:

0:01:52.310,0:01:52.847
Debra,

0:01:52.847,0:01:53.229
Darby,

0:01:53.229,0:01:53.646
Dorota,

0:01:53.646,0:01:54.146
Denise.

0:01:54.146,0:01:56.920
Tak! Nazywa się Denise!"

0:01:56.920,0:01:58.359
Pary zmysłów połączone w dzieciństwie

0:01:58.359,0:02:00.736
zostają bez zmian przez całe życie.

0:02:00.736,0:02:03.254
Synesteci dziedziczą biologiczną skłonność

0:02:03.254,0:02:05.282
do większej ilości połączeń [br]między neuronami w mózgu,

0:02:05.282,0:02:08.017
ale potem muszą stawić czoła[br]takim kulturowym artefaktom

0:02:08.017,0:02:08.870
jak kalendarze,

0:02:08.870,0:02:09.536
nazwy produktów żywnościowych

0:02:09.536,0:02:11.245
i alfabety.

0:02:11.245,0:02:13.833
Niesamowite, że zmiana jednego nukleotydu

0:02:13.833,0:02:17.378
w sekwencji DNA zmienia postrzeganie świata.

0:02:17.378,0:02:19.793
Dzięki temu synestezja ułatwia

0:02:19.793,0:02:22.049
zrozumienie subiektywnych różnic

0:02:22.049,0:02:25.385
między postrzeganiem tej samej rzeczy[br]przez dwie osoby.

0:02:25.385,0:02:27.972
Sean woli jedzenie [br]smakujące na niebiesko

0:02:27.972,0:02:30.303
np. mleko, pomarańcze i szpinak.

0:02:30.303,0:02:32.691
Ten gen potęguje występujące połączenia

0:02:32.691,0:02:34.939
między ośrodkiem smaku [br]w płacie czołowym

0:02:34.939,0:02:37.481
i ośrodkiem koloru bardziej z tyłu.

0:02:37.481,0:02:39.269
Przypuśćmy, że u kogoś innego

0:02:39.269,0:02:41.683
ten gen działa w ośrodkach[br]nie związanych ze zmysłami.

0:02:41.683,0:02:43.579
Miałby wtedy zdolność łączenia

0:02:43.579,0:02:45.772
pozornie nie związanych rzeczy,

0:02:45.772,0:02:47.948
co jest definicją metafory,

0:02:47.948,0:02:50.787
dostrzegania podobieństw w niepodobnym.

0:02:50.787,0:02:52.997
Nic dziwnego, że syntestezja [br]jest częściej spotykana

0:02:52.997,0:02:55.374
u artystów, którzy przodują [br]w tworzeniu metafor,

0:02:55.374,0:02:57.541
jak powieściopisarz Vladimir Nabokov,

0:02:57.541,0:02:59.293
malarz David Hockney

0:02:59.293,0:03:00.693
i kompozytorzy jak Billy Joel

0:03:00.693,0:03:02.219
i Lady Gaga.

0:03:04.142,0:03:06.002
Ale czemu reszta z nas, [br]nie-synestetów,

0:03:06.002,0:03:08.583
rozumie metofory jak "ostry ser"

0:03:08.583,0:03:10.632
czy "słodka osoba"?

0:03:10.632,0:03:12.009
Tak się składa, że obraz,

0:03:12.009,0:03:12.342
dźwięk i ruch

0:03:12.342,0:03:12.891
dźwięk i ruch

0:03:12.891,0:03:15.300
są ze sobą tak blisko związane,

0:03:15.300,0:03:17.732
że nawet zły brzuchomówca [br]może nas przekonać,

0:03:17.732,0:03:19.646
że lalka mówi.

0:03:19.646,0:03:21.478
Filmy też potrafią nas przekonać,

0:03:21.478,0:03:23.526
że dźwięk dochodzi z ust aktorów,

0:03:23.526,0:03:25.694
a nie z głośników.

0:03:25.694,0:03:28.447
Wewnątrz wszyscy jesteśmy synestetami,

0:03:28.447,0:03:30.449
nie zdającymi sobie sprawy [br]z postrzegania połączeń,

0:03:30.449,0:03:32.533
które spotykamy cały czas.

0:03:32.533,0:03:34.748
Przenikanie się informacji w mózgu

0:03:34.748,0:03:36.435
to zasada, a nie wyjątek.

0:03:37.643,0:03:41.010
Jak dla mnie, to super!