0:00:00.881,0:00:02.102
Pekala.

0:00:02.126,0:00:05.103
Öncelikle kısa bir[br]hayal gücü idmanıyla başlamak istiyorum.

0:00:05.722,0:00:09.317
Bu masada [br]karşılıklı oturduğumuzu hayal edin.

0:00:09.341,0:00:13.325
Şimdi, sizden bu kartlardan birini seçip[br]bana doğru itmenizi isteyeceğim.

0:00:13.349,0:00:17.388
Bu yüzden lütfen kartlardan birini[br]bana doğru ittiğinizi hayal edin.

0:00:19.032,0:00:21.799
Tamam, şimdi[br]ittiğiniz karttaki sayıyı alın

0:00:21.823,0:00:24.348
ve aklınızda tutun --[br]birazdan lazım olacak.

0:00:25.315,0:00:28.291
Şimdi, bu desteyi karıştıracağım

0:00:28.315,0:00:31.379
ve sizden destede gördüğünüz[br]bir kartı seçmenizi isteyeceğim.

0:00:31.403,0:00:32.553
Hazır mısınız?

0:00:36.014,0:00:39.299
Pekala, şimdi aklınızda[br]bir kart olduğuna göre,

0:00:39.323,0:00:41.909
seçtiğiniz kartın değerini[br]bir önceki sayınla toplayın.

0:00:42.695,0:00:46.045
Mesela, sinek altılı seçtiyseniz[br]sayınaza altı ekleyin,

0:00:46.069,0:00:47.917
eğer as seçtiyseniz, bir ekleyin

0:00:47.941,0:00:50.496
ve eğer resimli bir kart seçtiyseniz[br]11 ekleyin.

0:00:51.941,0:00:54.541
Zihninizde son bir sayını belirlediniz mi?

0:00:55.196,0:00:56.347
Harika.

0:00:56.371,0:00:59.688
Öyleyse, sayınızla eşleşen şekle bakın.

0:01:01.228,0:01:03.180
Şimdi, komik olan şu.

0:01:03.204,0:01:05.934
Bu videoyu izleyen bir sürü insan olacak

0:01:05.958,0:01:10.101
ve hepiniz kendinize has özelliklere sahip[br]farklı farklı insanlar olacaksınız.

0:01:10.680,0:01:12.434
Ama yine de,

0:01:12.458,0:01:16.807
şu an çoğunluğunuzun aklında bir kivi var

0:01:16.831,0:01:19.631
ama eğer solaksanız da[br]büyük ihtimalle koçanlı bir mısır.

0:01:20.434,0:01:22.839
Evet, az önce sizi kandırdım.

0:01:22.863,0:01:24.965
Ve psikolojik önyargılarınızı kullanarak

0:01:24.989,0:01:27.609
iki tercihinizde de sizi manipüle ettim.

0:01:28.649,0:01:30.488
Ben, Londra Goldsmiths Üniversitesinde

0:01:30.578,0:01:32.371
MAGIC Lab'de çalışıyorum.

0:01:32.395,0:01:36.351
Orada, asistanlarımızı görünmez[br]yapmanın yanı sıra

0:01:36.375,0:01:40.614
sihir numaralarını kullanarak[br]dikkat, algı, aldatma ve özgür irade gibi

0:01:40.638,0:01:45.090
psikolojik süreçleri araştıran[br]çeşitli çalışmalar yürütmekteyiz.

0:01:46.297,0:01:50.638
Çok küçük faktörlerin[br]seçimlerimizi bu kadar etkileyebilmesi

0:01:50.662,0:01:54.369
ve kusurlarımızın farkına varmanın bizi[br]güçlendirebilmesi beni çok şaşırtıyor.

0:01:55.450,0:01:59.387
Sihir numaraları bu durumu incelemek için[br]oldukça etkili bir araç

0:01:59.411,0:02:01.815
ve deneylerimiz de bunu kanıtlıyor.

0:02:02.934,0:02:09.196
Öncelikle, biz insanlar tercihler arasında[br]en kolay olanını seçme eğilimindeyiz.

0:02:10.061,0:02:11.652
Yaptığım kart numarasında;

0:02:11.676,0:02:15.207
çoğu insan genellikle[br]benim istediğim kartı seçiyor

0:02:15.231,0:02:18.302
çünkü kartı diğerlerinden[br]birazcık daha uzun gösteriyorum.

0:02:18.326,0:02:21.398
Ve böylece o kart beyniniz için[br]en kolay tercih haline geliyor.

0:02:21.755,0:02:22.906
Bizim durumumuzda da

0:02:22.930,0:02:26.251
çoğunuz kupa onlusunu seçti öyle değil mi?

0:02:26.609,0:02:29.212
Bu en kolay tercih prensibine dayalı[br]daha bir sürü

0:02:29.236,0:02:30.536
sihir numarası var.

0:02:31.124,0:02:33.425
Çünkü sihirbazlar da gayet farkında ki

0:02:33.449,0:02:38.560
beynimiz, "biz" demeyelim de,[br]genellikle birazcık tembel.

0:02:39.496,0:02:43.688
Dört kartla gerçekleştirdiğimiz numara da[br]bu duruma gayet iyi bir örnek.

0:02:43.998,0:02:46.379
Kendisi; katılımcılardan,[br]dört karttan birini

0:02:46.403,0:02:48.539
bana fiziksel olarak itmelerini istediğim,

0:02:48.563,0:02:50.643
bir başka numaradan [br]esinlenerek tasarlandı.

0:02:50.727,0:02:54.762
Bu deneyde, insanların yüzde atmışının[br]soldan üçüncü kartı seçtiğini

0:02:54.786,0:02:56.199
ve eğer solak iseler de,

0:02:56.223,0:02:59.024
çoğunlukla soldan ikinci kartı [br]seçtiklerini gördük.

0:02:59.048,0:03:02.183
Bu durum da yine[br]en kolay tercih prensibine dayanmakta

0:03:02.207,0:03:04.490
çünkü çoğu insanın seçtiği kart

0:03:04.514,0:03:07.522
dominant elleriyle [br]en kolay ulaşabildikleri.

0:03:08.991,0:03:13.849
Yani, çoğunuzun bu iki sayıdan [br]birini seçeceğini biliyordum

0:03:14.458,0:03:16.299
ve bu bilgiyi kullanarak

0:03:16.323,0:03:19.029
en olası iki durumu hesapladım.

0:03:20.289,0:03:24.599
Ama bu sadece sihirle alakalı değil.

0:03:25.067,0:03:29.360
Günlük hayatlarımızda nasıl çevremizin [br]etkisi altında kaldığımızla da alakalı.

0:03:30.553,0:03:33.807
Biliyorsunuz, haber ve siyasetçiler de

0:03:33.831,0:03:37.133
aklınızla sürekli oynuyorlar,

0:03:37.157,0:03:40.569
çünkü onlar da biliyor ki

0:03:40.593,0:03:42.654
biz erişmesi kolay şeyleri[br]tercih ediyoruz.

0:03:43.577,0:03:46.022
Mesela, bir markete girdiğinizde

0:03:46.046,0:03:48.528
bir şişe şarap [br]veya bir paket pirinç alırken

0:03:48.528,0:03:51.288
onlarca dikey rafa dizilmiş ürün arasından

0:03:51.312,0:03:53.231
içgüdüsel olarak ilk önce

0:03:53.255,0:03:57.964
sizin için görmesi en kolay olanlara[br]bakıyorsunuz, öyle değil mi?

0:03:58.117,0:04:00.584
Çünkü kolay ve daha az efor gerektiriyor.

0:04:01.664,0:04:04.533
Biliyor musunuz, sırf bu [br]"en kolay tercih" prensibi yüzünden

0:04:04.533,0:04:07.390
markalar, ürünlerini[br]görmesi kolay raflara koydurabilmek için

0:04:07.390,0:04:09.358
market sahipleriyle pazarlık yapmaktalar.

0:04:10.063,0:04:14.388
Ve bu, birçok siyasetçinin de[br]kullandığı bir taktik.

0:04:15.055,0:04:18.793
Bir bilgi, sosyal medyada [br]gözümüzün önüne düştüğünde

0:04:18.817,0:04:20.342
erişmesi kolay hale geliyor

0:04:20.366,0:04:23.310
ve bu, kesinlikle oy verme tercihimizi[br]etkileyen bir şey.

0:04:24.157,0:04:26.887
Mesela Brexit referandumu

0:04:26.911,0:04:29.453
ve 2016 Amerika seçimleri,

0:04:29.477,0:04:31.767
yüzde yüz doğru olmamasına rağmen

0:04:31.767,0:04:34.576
çeşitli bilgilerin erişim kolaylığını[br]orantısız hale getiren

0:04:34.576,0:04:37.167
ve sadece belirli kişilere görünür yapan,

0:04:37.191,0:04:41.871
hedef sahibi reklam planlarıyla[br]insanların oylarının belirlendiği

0:04:41.895,0:04:43.239
iki tarihi siyasi olay.

0:04:44.374,0:04:47.609
Ama güzel haberler de var.

0:04:48.030,0:04:52.133
Bazı basit faktörler bizim ne kadar[br]etkilenebilir olduğumuzu belirlemekte.

0:04:53.149,0:04:56.719
Dört kartla yapılan sihir numarasını[br]kullanarak gerçekleştirilen bir deneyde

0:04:56.719,0:04:59.380
katılımcılara bir seçimleri olduğunu[br]açıkça belirtmemizin

0:04:59.394,0:05:02.026
onların daha bilinçli seçimler[br]yapmalarını sağladığını,

0:05:02.110,0:05:07.334
yani onlara yaptırmak istediğimizin[br]tam tersi yönde davrandıklarını keşfettik.

0:05:08.478,0:05:09.947
Başka bir deyişle,

0:05:09.971,0:05:13.950
katılımcılardan ya bir kartı bana doğru[br]itmelerini rica ettim

0:05:13.974,0:05:15.815
ya da dedim ki,

0:05:15.839,0:05:18.220
"Bir kart seçin, ve bana doğru itin."

0:05:18.641,0:05:20.689
Ve bir kart seçmeleri istendiğinde

0:05:20.713,0:05:24.498
düşüncesizce hareket edip[br]ulaşması en kolay kartı seçen kişi sayısı

0:05:24.522,0:05:28.139
yüzde 60'dan yüzde 35'e düştü.

0:05:28.796,0:05:34.597
Yani görünen o ki,[br]bir seçim hakkımız olduğu

0:05:34.621,0:05:37.100
ve seçimlerimizin fark yarattığı[br]hatırlatıldığında

0:05:37.124,0:05:39.323
düşünmeden hareket etmek yerine,

0:05:39.347,0:05:41.784
daha kişisel seçimler yapabiliyor

0:05:41.808,0:05:43.875
ve daha az manipüle edilebilir oluyoruz.

0:05:44.395,0:05:47.173
İzin verin, size İngiliz mentalist[br]Derren Brown'ın bulduğu

0:05:47.183,0:05:48.728
bir numara daha göstererek

0:05:48.752,0:05:50.112
anlamanızı kolaylaştırayım.

0:05:50.831,0:05:54.077
Bu seferki psikolojide "ilkinleme" denen[br]bir olayı kullanmakta.

0:05:55.006,0:05:57.837
İlkinleme, maruz kaldığınız bir şeyin

0:05:57.837,0:06:00.642
gelecek seçim ve davranışlarınızı[br]etkilediğinde gerçekleşir,

0:06:00.642,0:06:02.793
Ve siz farkında olmadan[br]maruz kaldığınız şey

0:06:02.793,0:06:04.935
belli bir noktaya size [br]kadar rehberlik eder.

0:06:05.315,0:06:07.592
Genelde bu numara[br]sizinle yüz yüze konuştuğum

0:06:07.592,0:06:09.655
daha samimi bir ortamda gerçekleştirilir

0:06:09.679,0:06:12.059
ama birlikte yine de deneyeceğiz.

0:06:12.083,0:06:14.766
Sadece bana odaklanabildiğiniz kadar[br]odaklanmaya çalışın

0:06:14.790,0:06:18.823
ama seçimlerinize etki etmeme[br]izin vermeyin.

0:06:19.554,0:06:22.254
İskambil kartlarından[br]benim aklımda olanını,

0:06:22.254,0:06:23.904
size zihnen iletmeye çalışacağım.

0:06:24.185,0:06:24.934
Hazır mısınız?

0:06:26.165,0:06:29.006
Pekala, öncelikle rengi[br]parlak ve capcanlı yapın

0:06:29.030,0:06:30.728
Zihninizde bir ekran hayal edin,

0:06:30.752,0:06:34.364
ve ekranda, küçük sayılar,[br]kartların alt köşelerindeki

0:06:34.388,0:06:35.998
ve şimdi de kartın üstündeki,

0:06:36.022,0:06:37.649
sonra da ortadaki şeyleri,

0:06:37.673,0:06:39.245
kartın merkezindekileri düşünün,

0:06:39.289,0:06:41.061
pat, pat, pat, şekiller.

0:06:41.855,0:06:43.055
Oldu mu?

0:06:44.548,0:06:47.858
Tamam, şimdi iddiaya varım ki[br]büyük çoğunluğunuz

0:06:47.882,0:06:50.429
karo üçlüsünü düşündü

0:06:50.453,0:06:53.516
ama başka bir kart seçti, öyle değil mi?

0:06:54.275,0:06:55.840
Fark etmiş olabileceğiniz gibi,

0:06:55.840,0:06:59.537
size komutları verirken[br]vücut dilimi kullanarak

0:06:59.561,0:07:01.810
seçimlerinize etki etmeye çalıştım.

0:07:01.834,0:07:03.459
Bu numarayla çalışmalar yaparak

0:07:03.537,0:07:07.072
katılımcıların yaklaşık yüzde 18'inin[br]karo üçlüsünü

0:07:07.072,0:07:10.509
ve yine yaklaşık yüzde 40'ının[br]başka bir şeklin üçlüsünü

0:07:10.533,0:07:14.833
onları manipüle ettiğimden[br]bihaber olarak seçtiğini keşfettik.

0:07:15.301,0:07:17.919
Peki burada noldu?

0:07:18.633,0:07:22.061
Siz, seçimlerinizi etkilemeye çalıştığımın[br]farkında olduğunuzdan dolayı,

0:07:22.061,0:07:24.718
yaptığım şeye büyük ihtimalle[br]daha fazla dikkat ettiniz.

0:07:24.864,0:07:28.422
Ve bu da birçoğunuzun,[br]kim olduğum, ne üzerine uğraştığım

0:07:28.475,0:07:31.048
ve onların zihinleriyle [br]ne yapmaya çalıştığım hakkında

0:07:31.048,0:07:32.288
bir bilgilendirme almayan

0:07:32.288,0:07:35.384
önceki katılımcılara kıyasla,[br]daha bilinçli seçimler yapabildiniz.

0:07:37.444,0:07:39.407
Yani mesele şu ki,

0:07:40.350,0:07:41.892
deneylerimizin hepsinde,

0:07:42.013,0:07:45.492
seçimlerini tamamen özgür iradeyle[br]gerçekleştirdiklerini iddia etseler de

0:07:45.552,0:07:49.133
tüm katılımcılarımızın kart seçimlerine[br]başarıyla etki edebildik.

0:07:50.011,0:07:51.812
Ve bu öz farkındalık eksikliği

0:07:51.931,0:07:53.913
siyasetçileri, şirketleri

0:07:54.119,0:07:55.268
ve diğer tüm insanların

0:07:55.270,0:07:57.849
üzerimizde daha fazla [br]etki sağlamalarına izin veriyor,

0:07:57.849,0:07:59.989
çünkü aslında olmamamıza rağmen,

0:07:59.989,0:08:03.611
kendi seçim ve inançlarımızın mutlak [br]kontrolüne sahip olduğumuza inanıyoruz.

0:08:03.611,0:08:06.210
Politik ya da alışveriş seçimlerimizde

0:08:06.785,0:08:08.434
eğer dikkat etmezsek

0:08:08.458,0:08:12.497
yanıltıcı içerik veya cafcaflı reklamlar[br]aklımızla oynayabilir.

0:08:13.022,0:08:16.553
Peki ya, günlük yaşantımızda

0:08:16.577,0:08:18.626
içimizdeki dürtüsel canavarı bastırıp,

0:08:19.237,0:08:20.802
düşünmeden hareket etmek yerine,

0:08:20.899,0:08:24.383
durup seçimlerimiz hakkında[br]daha derin düşünebiliyor olsaydık?

0:08:25.105,0:08:27.488
Aslında, manipüle edilebilir olduğumuzu

0:08:27.545,0:08:29.627
hayatımız boyunca aklımızdan çıkarmayarak

0:08:29.651,0:08:32.047
daha bilinçli seçimler yapabiliriz.

0:08:32.508,0:08:33.548
Teşekkürler.