0:00:05.120,0:00:09.040
Ako si May-Li Khoe at designer at imbentor ako.

0:00:10.300,0:00:15.680
Ang ilan sa mga dinisenyo ko ay nasa Apple at ngayon nagdidisenyo ako ng mga produkto na gagamitin ng mga bata

0:00:15.680,0:00:18.060
para mas maging madali sa kanila ang mga bagay sa[br]paaralan.

0:00:18.060,0:00:22.300
Ang aking iba pang trabaho ang pagdi-DJ at pagsasayaw.

0:00:25.620,0:00:27.960
Kahit saan naroroon ang mga computer!

0:00:27.960,0:00:33.180
Nasa mga bulsa sila ng mga tao, nasa mga kotse sila ng mga tao, nasa mga pulso sila ng mga tao.

0:00:33.180,0:00:35.460
Maaaring nasa backpack mo sila ngayon mismo.

0:00:36.160,0:00:38.820
Pero paano nagiging computer ang isang computer?

0:00:38.820,0:00:41.000
Sa ano't anuman ano ang ginagawa ng computer para maging computer ito?

0:00:41.000,0:00:42.980
At paano ba ito gumagana?

0:00:46.380,0:00:50.180
Magandang araw ako si Nat! Isa ako sa mga orihinal[br]na designer ng Xbox.

0:00:50.460,0:00:56.040
Nagtatrabaho ako sa mga computer baka simula noong pitong taong gulang ako at ngayon nagtatrabaho ako sa virtual na reyalidad.

0:01:07.180,0:01:10.520
Bilang mga tao, gumagawa tayo ng mga kasangkapan upang[br]tulungan tayong malutas ang mga problema.

0:01:10.600,0:01:15.900
Mga kasangkapan tulad ng karetilya, martilyo o imprenta o tractor-trailer.

0:01:15.900,0:01:19.220
Tinutulungan tayo ng mga imbensiyong ito sa trabahong demano.

0:01:19.220,0:01:21.280
Sa pagdaan ng panahon, nagtataka ang mga tao

0:01:21.380,0:01:25.560
kung maaaring idisenyo ang isang makina at gawin upang tulungan tayo sa gawain ng pag-iisip na ginagawa natin,

0:01:25.560,0:01:29.820
tulad ng paglutas ng mga equation o pagsubaybay[br]sa mga bituin sa langit.

0:01:29.820,0:01:34.280
Sa halip na maglipat o magmanipula ng mga pisikal na bagay tulad ng dumi at bato,

0:01:34.280,0:01:38.300
nangangailangan ang mga makinang ito na idisenyo upang manipulahin ang impormasyon.

0:01:40.040,0:01:43.740
Habang ginagalugad ng mga pionero ng computer science kung paano idisenyo ang isang makinang nag-iisip,

0:01:43.740,0:01:46.920
napagtanto nila na kailangan nitong gawin ang apat na iba't ibang gawain.

0:01:48.240,0:01:50.240
Kakailanganin nito na tanggapin ang input,

0:01:51.080,0:01:52.360
mag-imbak ng impormasyon

0:01:53.400,0:01:56.180
iproseso ito at i-output ang mga resulta.

0:01:56.700,0:01:58.580
Ngayon tila simple ito,

0:01:58.580,0:02:01.980
pero ang apat na bagay na ito ay karaniwan sa lahat ng mga computer.

0:02:02.740,0:02:05.620
Iyan ang gumagawa sa computer upang maging computer.

0:02:07.940,0:02:10.419
Ang mga kauna-unahang computer ay gawa sa[br]kahoy at metal

0:02:10.419,0:02:12.580
na may mga mekanikal na hawakan at ruweda.

0:02:13.360,0:02:17.600
Bagaman sa ika-20 siglo, nagsimula ang mga computer na gumamit ng mga dekuryenteng bahagi.

0:02:17.600,0:02:21.100
Ang mga naunang computer ay talagang malaki at napakakupad.

0:02:21.100,0:02:25.380
Ang isang computer kasinlaki ng isang silid ay aabutin ng maraming oras upang gawin lang ang isang simpleng problema sa math.

0:02:27.400,0:02:33.040
Ang mga makinang ito ay mga bagay na kumikinang, ng metal na may iba't ibang kulay at may napakaraming kumikislap na ilaw.

0:02:33.320,0:02:36.100
Nagsimula ang mga computer na mga basic[br]calculator,

0:02:36.100,0:02:40.760
na talagang kagila-gilalas sa panahong ito at minamanipula lang nila ang mga numero noon.

0:02:40.800,0:02:47.220
Pero ngayon magagamit natin sila na mag-usap sa isa't isa, magagamit natin sila na maglaro ng mga laro, magkontrol ng mga robot,

0:02:47.220,0:02:49.980
at gumawa ng anumang kabaliwan na maaari mong maisip.

0:02:50.920,0:02:54.120
Ang mga modernong computer ay hindi katulad ng mga antigong makina

0:02:54.120,0:02:56.580
ngunit ginagawa pa rin nila ang parehong apat na bagay.

0:03:02.740,0:03:04.740
Una, pag-uusapan natin ang tungkol sa input.

0:03:04.740,0:03:07.180
Ito ang aking paborito dahil kung ano ang input ay

0:03:07.180,0:03:12.240
ang bagay na ginagawa ng mundo o[br]na ginagawa mo na ginagawa ang computer na gawin ang bagay.

0:03:12.240,0:03:14.160
Maaari mong sabihin sa mga computer kung ano ang gagawin[br]sa keyboard,

0:03:14.160,0:03:18.640
maaari mong sabihin sa kanila kung ano ang gagawin sa mouse, ang mikropono, ang camera.

0:03:18.640,0:03:22.400
At ngayon kung nagsusuot ka ng computer sa iyong pulso, maaaring makinig ito sa pintig ng iyong puso

0:03:22.400,0:03:25.520
o sa iyong kotse, maaaring nakikinig ito kung ano ang ginagawa ng kotse.

0:03:25.520,0:03:31.180
At mararamdamang totoo ng touchscreen ang daliri mo at itinuturing nito iyan bilang input kung ano ang ginagawa nito.

0:03:36.200,0:03:40.680
Ang lahat ng iba't ibang input ay nagbibigay sa computer ng[br]impormasyon saka nito iimbak sa memorya.

0:03:41.860,0:03:45.480
Kinukuha ng processor ng computer[br]ang impormasyon mula sa memorya.

0:03:45.480,0:03:47.920
Minamanipula nito ito o binabago ito gamit ang isang algoritmo,

0:03:47.920,0:03:49.980
na isa lang serye ng mga command.

0:03:49.980,0:03:54.180
At saka ipapadala nito ang naprosesong impormasyon upang iimbak sa memorya muli.

0:03:54.200,0:03:58.620
Nagpapatuloy ito hanggang sa ang naprosesong[br]impormasyon ay handang maging output.

0:04:03.320,0:04:07.260
Paano ina-output ng computer ang impormasyon[br]ay depende kung paano idinisenyo ang computer na gumawa.

0:04:07.260,0:04:13.180
Ipinapakita ng computer ang text, mga larawan, video o mga interaktibong laro -- kahit virtual na reyalidad!

0:04:13.180,0:04:17.279
Maaari pa ngang kasama sa output ng computer ang mga signal upang kontrolin ang isang robot.

0:04:17.279,0:04:19.820
At kapag kumokonekta ang mga computer sa[br]Internet,

0:04:19.820,0:04:23.880
ang output mula sa isang computer ay nagiging input sa isa pa, at gayundin ang kabaligtaran.

0:04:25.620,0:04:29.760
Ang mga computer na ginagamit natin ngayon ay talagang iba sa mga naunang makina na nag-iisip.

0:04:29.760,0:04:32.620
At sino ang nakaaalam kung ano ang magiging itsura ng mga computer sa hinaharap?

0:04:32.620,0:04:37.480
Umaasa ako na makatutulong ka sa pagpapasya kung ano ang gusto mong magiging itsura ng mga computer sa hinaharap.

0:04:37.480,0:04:41.480
Pero sa lahat ng mga computer na hindi inaalintana ang mga iba't ibang uri ng teknolohiya na ginagamit nila,

0:04:41.480,0:04:44.580
ginagawa nila palagi ang parehong apat na bagay.

0:04:44.580,0:04:46.360
Tumatanggap sila ng impormasyon,

0:04:46.360,0:04:47.980
iniimbak nila ito bilang mga datos,

0:04:47.980,0:04:49.520
ipinoproseso nila ito,

0:04:49.520,0:04:51.460
at saka ina-output nila ang mga resulta.