WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:03.105
Câu hỏi đơn giản nhất thường là 
câu hỏi khó trả lời nhất.

00:00:03.125 --> 00:00:04.255
Vật chất là gì?

00:00:04.262 --> 00:00:06.542
Tạo sao vật chất tồn tại?

NOTE Paragraph

00:00:06.559 --> 00:00:08.649
Tại sao chúng tồn tại 
và cách đó là gì?

00:00:08.649 --> 00:00:11.389
Hãy cùng tiếp cận nó từng bước một.

00:00:11.398 --> 00:00:13.008
Bạn được làm từ gì?

00:00:13.028 --> 00:00:16.108
Bạn là vật chất, 
cái mà được làm từ các phân tử.

00:00:16.108 --> 00:00:19.792
Phân tử là cái làm từ nguyên tử mà 
nguyên tử được làm từ các hạt cơ bản .

00:00:19.792 --> 00:00:24.213
Nhưng nếu các hạt cơ bản 
là vật nhỏ nhất tồn tại

00:00:24.213 --> 00:00:26.093
Thì các hạt ấy làm từ gì?

00:00:34.955 --> 00:00:40.495
Để trả lời một câu hỏi đơn giản, 
hãy bắt đầu một cách đơn giản. Quét sạch đi vũ trụ,

00:00:40.495 --> 00:00:44.891
Quên đi những vật chất, phản vật chất
bức xạ, hạt... bất cứ thứ gì!


00:00:44.891 --> 00:00:48.512
Giờ hãy nhìn gần hơn và nó...chẳng có gì!

00:00:49.349 --> 00:00:50.977
Không gian trống là gì?

00:00:50.977 --> 00:00:52.617
Nó là cái chúng ta gọi là 
Khoảng chân không.

00:00:53.121 --> 00:00:55.529
Nơi đó không có nguyên tử, vật chất...
không có gì cả!

00:00:55.999 --> 00:00:57.798
Nó có thật sự trống không?

00:00:58.303 --> 00:01:01.322
Không có gì cho chúng ta những 
viên gạch cho tất cả.

00:01:01.743 --> 00:01:05.952
Trong một khung cảnh, Khoảng không gian trống trông giống như một biển lặng lớn.

00:01:06.247 --> 00:01:08.931
Trong khi nước vẫn im ắng trong khi chưa có gì đang diễn ra.

00:01:09.293 --> 00:01:11.765
Thì một làn gió tạo nên nhiều làn sóng mạnh.

00:01:12.303 --> 00:01:14.450
Vũ trụ của chúng ta hoạt động rất giống như vậy.

00:01:14.544 --> 00:01:16.533
Biển có ở mọi nơi

00:01:16.748 --> 00:01:18.302
Các nhà vật lý gọi nó là những trường.
(Fields)

00:01:18.834 --> 00:01:21.061
Nó có thể lạ và mới

00:01:21.064 --> 00:01:23.442
Nhưng hãy nghĩ về bức xạ như là một ví dụ.

00:01:23.448 --> 00:01:26.744
Thật thú vị khi nó được gọi là trường điện từ

00:01:26.744 --> 00:01:30.336
Một chút xoắn được tạo ra hạt 
mà chúng ta gọi là Photon.

00:01:30.336 --> 00:01:33.706
Một vật chất mang bức xạ chúng ta 
nhận thức rằng nó là Ánh sáng.

00:01:34.214 --> 00:01:36.444
Nó không chỉ liên quan tới ánh sáng.

00:01:36.444 --> 00:01:38.922
Mọi hạt trong vũ trụ 
được tạo ra như thế này.

00:01:38.922 --> 00:01:42.800
Có những trường cho mỗi hạt vật chất 
với những quy tắc riêng của nó.

00:01:43.363 --> 00:01:45.905
Lấy ví dụ, tồn tại song song với trường điện từ

00:01:45.905 --> 00:01:48.661
có một trường của Electron mọi nơi trong vũ trụ.

00:01:48.661 --> 00:01:51.532
và những xoắn nhỏ trong trường ấy là các hạt Electron.

00:01:51.549 --> 00:01:55.889
Cùng với nhau, các trường trong vũ trụ của chúng ta 
có thể tạo nên 17 loại hạt.

00:01:55.889 --> 00:01:58.216
Và có thể được chia thành 3 nhóm:

00:01:58.216 --> 00:02:01.392
Hạt Lepton, hạt Quark và hạt Boson.

00:02:01.392 --> 00:02:07.322
Hạt Lepton bao gồm hạt Electron như là 
người anh em họ của mình: hạt Muon và Tau.

00:02:07.322 --> 00:02:10.021
Mỗi cái có một Neutrino với nó.

00:02:10.021 --> 00:02:11.447
Sau đó là các hạt Quark.

00:02:11.447 --> 00:02:14.818
Hạt Quark là gia đình hạt nhân của hạt to hơn.

00:02:14.820 --> 00:02:17.513
Chúng luôn được tìm thấy một cách ràng buộc với nhau theo nhóm và cặp.

00:02:17.519 --> 00:02:21.009
và tạo nên Proton và Neutron, từ đó tạo nên hạt nhân của nguyên tử.

00:02:21.009 --> 00:02:24.610
Cùng với nhau, Electron và Quark cũng là hạt của vật chất.

00:02:24.621 --> 00:02:26.474
Chúng tạo nên tất cả vật mà bạn thấy.

00:02:26.474 --> 00:02:27.952
Không khí bạn thở,

00:02:27.952 --> 00:02:29.252
mặt trời sưởi ấm bạn,

00:02:29.252 --> 00:02:32.899
chiếc máy tính bạn đang dùng bây giờ, để phâm tâm công việc bạn đã nên làm.

00:02:32.899 --> 00:02:35.021
Nhưng mọi vật không chỉ tồn tại,

00:02:35.025 --> 00:02:36.985
Nó cũng làm công việc.

00:02:36.985 --> 00:02:39.589
Trong một ý nghĩa triết học, các tính chất của một vật

00:02:39.589 --> 00:02:42.534
chỉ là một phần trong sự tồn tại của nó.

00:02:42.534 --> 00:02:46.508
Nó là nơi hạt Boson và các trường đưa chúng vào cuộc chơi

00:02:46.508 --> 00:02:49.787
Trong khi các hạt Quark và Lepton được làm từ trường vật chất,

00:02:49.787 --> 00:02:51.845
Hạt Boson được làm từ lực trường.

00:02:51.845 --> 00:02:55.335
Chúng ta gọi luật của vũ trụ là Lực (force).

00:02:55.335 --> 00:02:58.645
Và cho đến nay, 4 luật cơ bản đã được tìm thấy:

00:02:58.657 --> 00:03:03.477
Lực điện từ, trọng lực, lực liên kết mạnh và yếu của hạt nhân.

00:03:03.477 --> 00:03:05.810
Những lực ấy là luật chơi của một trò chơi

00:03:05.820 --> 00:03:07.670
Nơi đó những quân cờ là các hạt,

00:03:07.680 --> 00:03:09.210
Và trò chơi là Vũ trụ.

00:03:09.230 --> 00:03:12.600
Nó nói những hạt khả năng của chúng và cách làm khả năng đó.

00:03:12.684 --> 00:03:16.984
Tượng đi theo đường chéo, hạt không khối lượng đi theo tốc độ ánh sáng.

00:03:16.984 --> 00:03:20.078
Ngựa có thể nhảy, Trọng lực thu hút chúng lại.

00:03:20.078 --> 00:03:23.757
Những lực ấy là luật cho việc tương tác giữa các hạt.

00:03:23.757 --> 00:03:25.698
Mà cuối cùng làm các quy tắc cho

00:03:25.698 --> 00:03:29.080
việc giúp các hạt lắp ráp thành những vật lớn chúng ta thấy trong vũ trụ.

00:03:29.080 --> 00:03:32.494
Trọng lực không chỉ là luật các hành tinh quay quanh mặt trời,

00:03:32.494 --> 00:03:34.163
hay là táo rơi xuống từ cây.

00:03:34.163 --> 00:03:38.793
Như là một luật, các vật chất tương tác với nhau, tạo nên hành tinh và ngôi sao.

00:03:38.821 --> 00:03:42.481
Lực từ không chỉ là lực để thu hút

00:03:42.481 --> 00:03:45.427
hay là đẩy lùi dòng điện trong bóng đèn.

00:03:45.431 --> 00:03:49.701
Nó quản lý sự liên kết của hạt nhân, tạo nên các phân tử.

00:03:49.710 --> 00:03:54.520
Cùng với nhau, các lực và hạt giống như trò Tinkertoys cho sự tồn tại,

00:03:54.520 --> 00:03:56.936
Hạt Boson như là người đưa thư

00:03:56.936 --> 00:03:59.496
Hoặc có thể nói, liên kết các hạt của vật chất

00:03:59.514 --> 00:04:02.964
và dùng để các hạt "nói" với nhau cách di chuyển.

00:04:02.964 --> 00:04:05.087
Mỗi hạt sử dụng một lực sắp xếp cố định

00:04:05.087 --> 00:04:07.160
Để tương tác với các hạt còn lại.

00:04:07.160 --> 00:04:10.430
Quark, như là một ví dụ, có thể tương tác với nhau

00:04:10.430 --> 00:04:12.670
qua lực điện từ và lực tương tác mạnh của hạt nhân.

00:04:12.672 --> 00:04:14.732
Nhưng Electron không dùng lực tương tác mạnh ấy,

00:04:14.732 --> 00:04:16.267
Chỉ dùng lực điện từ thôi.

00:04:16.267 --> 00:04:19.243
Hạt Quark trao đổi hạt Boson mạnh,

00:04:19.243 --> 00:04:22.113
Liên lạc với sự tương tác mạnh của các nguyên tử với nhau.

00:04:22.113 --> 00:04:25.499
Trong khi các Proton trao đổi các hạt trao đổi bằng lực từ

00:04:25.499 --> 00:04:27.304
giữa Proton và Electon.

00:04:27.304 --> 00:04:30.654
Do đó hạt Quark kết thúc bằng cách bị nhốt trong các hạt nhân,

00:04:30.654 --> 00:04:32.484
Trong khi đó các Electron vẫn tương tác với chúng

00:04:32.484 --> 00:04:34.780
Bởi sự tương tác điện và tạo nên nguyên tử.

00:04:34.780 --> 00:04:38.598
Mặc dù vũ trụ có rất nhiều hiện tượng lộn xộn lớn

00:04:38.598 --> 00:04:42.188
Như cuộc sống, vụ nổ lớn và máy tính nhìn phức tạp trên bề mặt.

00:04:42.209 --> 00:04:44.749
Nếu bạn phóng to đủ lớn vào bất cứ vật gì

00:04:44.749 --> 00:04:47.706
Bạn chỉ thấy được 17 loại hạt đang nổi lên từ các trường cơ bản

00:04:47.708 --> 00:04:49.928
Chơi một trò chơi với 4 luật.

00:04:49.928 --> 00:04:53.240
Tóm tắt lại, bằng một cách đơn giản nhất chúng ta biết hiện nay

00:04:53.240 --> 00:04:55.425
đó là những vật chất.

00:04:55.429 --> 00:04:57.984
Giả thuyết này được các nhà vật lý học gọi là

00:04:57.984 --> 00:04:59.703
Mô hình chuẩn của Vật lý hạt.
(The Standard Model of Particle Physics)

00:04:59.703 --> 00:05:02.364
Về cơ bản, bạn không là gì hơn là sự hỗn loạn

00:05:02.364 --> 00:05:05.674
Trên một bãi biển tồn tại bởi năng lượng và được hướng dẫn bởi

00:05:05.674 --> 00:05:08.514
Các lực tạo nên luật cho vũ trụ.

00:05:10.671 --> 00:05:13.011
Nhưng lực là gì và tại sao?

00:05:13.011 --> 00:05:14.964
Chúng ta phải trả lời một số câu hỏi đơn giản nữa

00:05:14.964 --> 00:05:16.743
Để đi đến đáy vấn đề này.

00:05:16.743 --> 00:05:20.222
Chúng tôi đã làm một số hình nền cho các hình ảnh trong video này

00:05:20.222 --> 00:05:22.489
Bạn có thể lấy chúng trên trang patrion.com

00:05:22.496 --> 00:05:24.587
Nếu bạn muốn giúp chúng tôi làm video

00:05:24.587 --> 00:05:26.073
Bạn cũng có thể làm được.

00:05:26.073 --> 00:05:28.116
Chúng tôi thật sự đánh giá cao sự trợ giúp của các bạn.

00:05:28.116 --> 00:05:30.486
Trong khi quyết định, đây là một số video chúng tôi đã làm.

00:05:31.976 --> 00:05:33.766
Translated by: Lưu Minh Long, L'1518, PTNK-Tp.HCM.