1
00:00:00,000 --> 00:00:03,105
Câu hỏi đơn giản nhất thường là 
câu hỏi khó trả lời nhất.

2
00:00:03,125 --> 00:00:04,255
Vật chất là gì?

3
00:00:04,262 --> 00:00:06,542
Tạo sao vật chất tồn tại?

4
00:00:06,559 --> 00:00:08,649
Tại sao chúng tồn tại 
và cách đó là gì?

5
00:00:08,649 --> 00:00:11,389
Hãy cùng tiếp cận nó từng bước một.

6
00:00:11,398 --> 00:00:13,008
Bạn được làm từ gì?

7
00:00:13,028 --> 00:00:16,108
Bạn là vật chất, 
cái mà được làm từ các phân tử.

8
00:00:16,108 --> 00:00:19,792
Phân tử là cái làm từ nguyên tử mà 
nguyên tử được làm từ các hạt cơ bản .

9
00:00:19,792 --> 00:00:24,213
Nhưng nếu các hạt cơ bản 
là vật nhỏ nhất tồn tại

10
00:00:24,213 --> 00:00:26,093
Thì các hạt ấy làm từ gì?

11
00:00:34,955 --> 00:00:40,495
Để trả lời một câu hỏi đơn giản, 
hãy bắt đầu một cách đơn giản. Quét sạch đi vũ trụ,

12
00:00:40,495 --> 00:00:44,891
Quên đi những vật chất, phản vật chất
bức xạ, hạt... bất cứ thứ gì!


13
00:00:44,891 --> 00:00:48,512
Giờ hãy nhìn gần hơn và nó...chẳng có gì!

14
00:00:49,349 --> 00:00:50,977
Không gian trống là gì?

15
00:00:50,977 --> 00:00:52,617
Nó là cái chúng ta gọi là 
Khoảng chân không.

16
00:00:53,121 --> 00:00:55,529
Nơi đó không có nguyên tử, vật chất...
không có gì cả!

17
00:00:55,999 --> 00:00:57,798
Nó có thật sự trống không?

18
00:00:58,303 --> 00:01:01,322
Không có gì cho chúng ta những 
viên gạch cho tất cả.

19
00:01:01,743 --> 00:01:05,952
Trong một khung cảnh, Khoảng không gian trống trông giống như một biển lặng lớn.

20
00:01:06,247 --> 00:01:08,931
Trong khi nước vẫn im ắng trong khi chưa có gì đang diễn ra.

21
00:01:09,293 --> 00:01:11,765
Thì một làn gió tạo nên nhiều làn sóng mạnh.

22
00:01:12,303 --> 00:01:14,450
Vũ trụ của chúng ta hoạt động rất giống như vậy.

23
00:01:14,544 --> 00:01:16,533
Biển có ở mọi nơi

24
00:01:16,748 --> 00:01:18,302
Các nhà vật lý gọi nó là những trường.
(Fields)

25
00:01:18,834 --> 00:01:21,061
Nó có thể lạ và mới

26
00:01:21,064 --> 00:01:23,442
Nhưng hãy nghĩ về bức xạ như là một ví dụ.

27
00:01:23,448 --> 00:01:26,744
Thật thú vị khi nó được gọi là trường điện từ

28
00:01:26,744 --> 00:01:30,336
Một chút xoắn được tạo ra hạt 
mà chúng ta gọi là Photon.

29
00:01:30,336 --> 00:01:33,706
Một vật chất mang bức xạ chúng ta 
nhận thức rằng nó là Ánh sáng.

30
00:01:34,214 --> 00:01:36,444
Nó không chỉ liên quan tới ánh sáng.

31
00:01:36,444 --> 00:01:38,922
Mọi hạt trong vũ trụ 
được tạo ra như thế này.

32
00:01:38,922 --> 00:01:42,800
Có những trường cho mỗi hạt vật chất 
với những quy tắc riêng của nó.

33
00:01:43,363 --> 00:01:45,905
Lấy ví dụ, tồn tại song song với trường điện từ

34
00:01:45,905 --> 00:01:48,661
có một trường của Electron mọi nơi trong vũ trụ.

35
00:01:48,661 --> 00:01:51,532
và những xoắn nhỏ trong trường ấy là các hạt Electron.

36
00:01:51,549 --> 00:01:55,889
Cùng với nhau, các trường trong vũ trụ của chúng ta 
có thể tạo nên 17 loại hạt.

37
00:01:55,889 --> 00:01:58,216
Và có thể được chia thành 3 nhóm:

38
00:01:58,216 --> 00:02:01,392
Hạt Lepton, hạt Quark và hạt Boson.

39
00:02:01,392 --> 00:02:07,322
Hạt Lepton bao gồm hạt Electron như là 
người anh em họ của mình: hạt Muon và Tau.

40
00:02:07,322 --> 00:02:10,021
Mỗi cái có một Neutrino với nó.

41
00:02:10,021 --> 00:02:11,447
Sau đó là các hạt Quark.

42
00:02:11,447 --> 00:02:14,818
Hạt Quark là gia đình hạt nhân của hạt to hơn.

43
00:02:14,820 --> 00:02:17,513
Chúng luôn được tìm thấy một cách ràng buộc với nhau theo nhóm và cặp.

44
00:02:17,519 --> 00:02:21,009
và tạo nên Proton và Neutron, từ đó tạo nên hạt nhân của nguyên tử.

45
00:02:21,009 --> 00:02:24,610
Cùng với nhau, Electron và Quark cũng là hạt của vật chất.

46
00:02:24,621 --> 00:02:26,474
Chúng tạo nên tất cả vật mà bạn thấy.

47
00:02:26,474 --> 00:02:27,952
Không khí bạn thở,

48
00:02:27,952 --> 00:02:29,252
mặt trời sưởi ấm bạn,

49
00:02:29,252 --> 00:02:32,899
chiếc máy tính bạn đang dùng bây giờ, để phâm tâm công việc bạn đã nên làm.

50
00:02:32,899 --> 00:02:35,021
Nhưng mọi vật không chỉ tồn tại,

51
00:02:35,025 --> 00:02:36,985
Nó cũng làm công việc.

52
00:02:36,985 --> 00:02:39,589
Trong một ý nghĩa triết học, các tính chất của một vật

53
00:02:39,589 --> 00:02:42,534
chỉ là một phần trong sự tồn tại của nó.

54
00:02:42,534 --> 00:02:46,508
Nó là nơi hạt Boson và các trường đưa chúng vào cuộc chơi

55
00:02:46,508 --> 00:02:49,787
Trong khi các hạt Quark và Lepton được làm từ trường vật chất,

56
00:02:49,787 --> 00:02:51,845
Hạt Boson được làm từ lực trường.

57
00:02:51,845 --> 00:02:55,335
Chúng ta gọi luật của vũ trụ là Lực (force).

58
00:02:55,335 --> 00:02:58,645
Và cho đến nay, 4 luật cơ bản đã được tìm thấy:

59
00:02:58,657 --> 00:03:03,477
Lực điện từ, trọng lực, lực liên kết mạnh và yếu của hạt nhân.

60
00:03:03,477 --> 00:03:05,810
Những lực ấy là luật chơi của một trò chơi

61
00:03:05,820 --> 00:03:07,670
Nơi đó những quân cờ là các hạt,

62
00:03:07,680 --> 00:03:09,210
Và trò chơi là Vũ trụ.

63
00:03:09,230 --> 00:03:12,600
Nó nói những hạt khả năng của chúng và cách làm khả năng đó.

64
00:03:12,684 --> 00:03:16,984
Tượng đi theo đường chéo, hạt không khối lượng đi theo tốc độ ánh sáng.

65
00:03:16,984 --> 00:03:20,078
Ngựa có thể nhảy, Trọng lực thu hút chúng lại.

66
00:03:20,078 --> 00:03:23,757
Những lực ấy là luật cho việc tương tác giữa các hạt.

67
00:03:23,757 --> 00:03:25,698
Mà cuối cùng làm các quy tắc cho

68
00:03:25,698 --> 00:03:29,080
việc giúp các hạt lắp ráp thành những vật lớn chúng ta thấy trong vũ trụ.

69
00:03:29,080 --> 00:03:32,494
Trọng lực không chỉ là luật các hành tinh quay quanh mặt trời,

70
00:03:32,494 --> 00:03:34,163
hay là táo rơi xuống từ cây.

71
00:03:34,163 --> 00:03:38,793
Như là một luật, các vật chất tương tác với nhau, tạo nên hành tinh và ngôi sao.

72
00:03:38,821 --> 00:03:42,481
Lực từ không chỉ là lực để thu hút

73
00:03:42,481 --> 00:03:45,427
hay là đẩy lùi dòng điện trong bóng đèn.

74
00:03:45,431 --> 00:03:49,701
Nó quản lý sự liên kết của hạt nhân, tạo nên các phân tử.

75
00:03:49,710 --> 00:03:54,520
Cùng với nhau, các lực và hạt giống như trò Tinkertoys cho sự tồn tại,

76
00:03:54,520 --> 00:03:56,936
Hạt Boson như là người đưa thư

77
00:03:56,936 --> 00:03:59,496
Hoặc có thể nói, liên kết các hạt của vật chất

78
00:03:59,514 --> 00:04:02,964
và dùng để các hạt "nói" với nhau cách di chuyển.

79
00:04:02,964 --> 00:04:05,087
Mỗi hạt sử dụng một lực sắp xếp cố định

80
00:04:05,087 --> 00:04:07,160
Để tương tác với các hạt còn lại.

81
00:04:07,160 --> 00:04:10,430
Quark, như là một ví dụ, có thể tương tác với nhau

82
00:04:10,430 --> 00:04:12,670
qua lực điện từ và lực tương tác mạnh của hạt nhân.

83
00:04:12,672 --> 00:04:14,732
Nhưng Electron không dùng lực tương tác mạnh ấy,

84
00:04:14,732 --> 00:04:16,267
Chỉ dùng lực điện từ thôi.

85
00:04:16,267 --> 00:04:19,243
Hạt Quark trao đổi hạt Boson mạnh,

86
00:04:19,243 --> 00:04:22,113
Liên lạc với sự tương tác mạnh của các nguyên tử với nhau.

87
00:04:22,113 --> 00:04:25,499
Trong khi các Proton trao đổi các hạt trao đổi bằng lực từ

88
00:04:25,499 --> 00:04:27,304
giữa Proton và Electon.

89
00:04:27,304 --> 00:04:30,654
Do đó hạt Quark kết thúc bằng cách bị nhốt trong các hạt nhân,

90
00:04:30,654 --> 00:04:32,484
Trong khi đó các Electron vẫn tương tác với chúng

91
00:04:32,484 --> 00:04:34,780
Bởi sự tương tác điện và tạo nên nguyên tử.

92
00:04:34,780 --> 00:04:38,598
Mặc dù vũ trụ có rất nhiều hiện tượng lộn xộn lớn

93
00:04:38,598 --> 00:04:42,188
Như cuộc sống, vụ nổ lớn và máy tính nhìn phức tạp trên bề mặt.

94
00:04:42,209 --> 00:04:44,749
Nếu bạn phóng to đủ lớn vào bất cứ vật gì

95
00:04:44,749 --> 00:04:47,706
Bạn chỉ thấy được 17 loại hạt đang nổi lên từ các trường cơ bản

96
00:04:47,708 --> 00:04:49,928
Chơi một trò chơi với 4 luật.

97
00:04:49,928 --> 00:04:53,240
Tóm tắt lại, bằng một cách đơn giản nhất chúng ta biết hiện nay

98
00:04:53,240 --> 00:04:55,425
đó là những vật chất.

99
00:04:55,429 --> 00:04:57,984
Giả thuyết này được các nhà vật lý học gọi là

100
00:04:57,984 --> 00:04:59,703
Mô hình chuẩn của Vật lý hạt.
(The Standard Model of Particle Physics)

101
00:04:59,703 --> 00:05:02,364
Về cơ bản, bạn không là gì hơn là sự hỗn loạn

102
00:05:02,364 --> 00:05:05,674
Trên một bãi biển tồn tại bởi năng lượng và được hướng dẫn bởi

103
00:05:05,674 --> 00:05:08,514
Các lực tạo nên luật cho vũ trụ.

104
00:05:10,671 --> 00:05:13,011
Nhưng lực là gì và tại sao?

105
00:05:13,011 --> 00:05:14,964
Chúng ta phải trả lời một số câu hỏi đơn giản nữa

106
00:05:14,964 --> 00:05:16,743
Để đi đến đáy vấn đề này.

107
00:05:16,743 --> 00:05:20,222
Chúng tôi đã làm một số hình nền cho các hình ảnh trong video này

108
00:05:20,222 --> 00:05:22,489
Bạn có thể lấy chúng trên trang patrion.com

109
00:05:22,496 --> 00:05:24,587
Nếu bạn muốn giúp chúng tôi làm video

110
00:05:24,587 --> 00:05:26,073
Bạn cũng có thể làm được.

111
00:05:26,073 --> 00:05:28,116
Chúng tôi thật sự đánh giá cao sự trợ giúp của các bạn.

112
00:05:28,116 --> 00:05:30,486
Trong khi quyết định, đây là một số video chúng tôi đã làm.

113
00:05:31,976 --> 00:05:33,766
Translated by: Lưu Minh Long, L'1518, PTNK-Tp.HCM.