[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.00,0:00:02.92,Default,,0000,0000,0000,,Ən sadə suallar cavablaması ən çətinlərdir.
Dialogue: 0,0:00:02.92,0:00:04.96,Default,,0000,0000,0000,,Cisim nədir?
Dialogue: 0,0:00:04.96,0:00:06.79,Default,,0000,0000,0000,,Cisimlər niyə yaranır?
Dialogue: 0,0:00:06.79,0:00:09.52,Default,,0000,0000,0000,,və niyə belə yaranır?
Dialogue: 0,0:00:09.52,0:00:11.97,Default,,0000,0000,0000,,Gəl suala addım-addım yanaşmağa çalışaq.
Dialogue: 0,0:00:11.97,0:00:13.83,Default,,0000,0000,0000,,Sən nədən yaranmısan?
Dialogue: 0,0:00:13.83,0:00:16.50,Default,,0000,0000,0000,,Sən- maddəsən. Elementar hissəciklərin təşkil
Dialogue: 0,0:00:16.50,0:00:20.46,Default,,0000,0000,0000,,etdiyi atomların yaratdığı molekullardan ibarətsən.
Dialogue: 0,0:00:20.46,0:00:24.51,Default,,0000,0000,0000,,Əgər elementar hissəciklər ən kiçiklərdirsə,
Dialogue: 0,0:00:24.51,0:00:26.47,Default,,0000,0000,0000,,bəs onlar nədən təşkil olunublar?
Dialogue: 0,0:00:35.08,0:00:40.66,Default,,0000,0000,0000,,Suala cavab verməyə sadə olaraq kainatı təmizləməklə başlayaq.
Dialogue: 0,0:00:40.66,0:00:45.41,Default,,0000,0000,0000,,Materiyanı, antimateriyanı, radiyasiyanı, hissəcikləri..yəni var olan hər şeyi silək.
Dialogue: 0,0:00:45.41,0:00:49.30,Default,,0000,0000,0000,,İndi "heç nə"yə daha yaxından baxaq.
Dialogue: 0,0:00:49.30,0:00:51.23,Default,,0000,0000,0000,,Boş məkan nədir?
Dialogue: 0,0:00:51.23,0:00:53.26,Default,,0000,0000,0000,,"Vakuum" adlandırdığımız budur?
Dialogue: 0,0:00:53.26,0:00:56.18,Default,,0000,0000,0000,,Burda nə atomlar, nə materiya var. Heç nə!
Dialogue: 0,0:00:56.18,0:00:58.70,Default,,0000,0000,0000,,O həqiqətən bomboşdur?
Dialogue: 0,0:00:58.70,0:01:02.18,Default,,0000,0000,0000,,Heç nə bizə hər şey üçün tikinti materialı verir.
Dialogue: 0,0:01:02.18,0:01:06.17,Default,,0000,0000,0000,,Bir mənada heçlik geniş, sakit bir okean kimidir.
Dialogue: 0,0:01:06.17,0:01:09.26,Default,,0000,0000,0000,,Su durğun olanda qeyri-adi heç nə baş vermir,
Dialogue: 0,0:01:09.26,0:01:12.35,Default,,0000,0000,0000,,sərt küləklər isə güclü dalğalar yaradır.
Dialogue: 0,0:01:12.35,0:01:14.86,Default,,0000,0000,0000,,Bizim kainat da buna bənzəyir.
Dialogue: 0,0:01:14.86,0:01:16.72,Default,,0000,0000,0000,,Kainatın hər yerində belə "okeanlar" var.
Dialogue: 0,0:01:16.72,0:01:18.88,Default,,0000,0000,0000,,Fiziklər onları "sahələr" adlandırır.
Dialogue: 0,0:01:18.88,0:01:21.10,Default,,0000,0000,0000,,Bu yeni və qəribə gələ bilər, amma
Dialogue: 0,0:01:21.10,0:01:23.33,Default,,0000,0000,0000,,misal üçün radiasiyanı götürək.
Dialogue: 0,0:01:23.33,0:01:26.75,Default,,0000,0000,0000,,Elektromaqnit sahəni həyəcanlandıranda
Dialogue: 0,0:01:26.75,0:01:30.48,Default,,0000,0000,0000,,bizim foton adlandırdığımız kiçik qəribəlik yaranır.
Dialogue: 0,0:01:30.48,0:01:32.29,Default,,0000,0000,0000,,Fotonlar bizim işıq kimi qavradığımız radiasiya daşıyıcılarıdır.
Dialogue: 0,0:01:33.85,0:01:36.16,Default,,0000,0000,0000,,Bu ancaq işığa xas deyil.
Dialogue: 0,0:01:36.16,0:01:36.42,Default,,0000,0000,0000,,Kainatdakı bütün hissəciklər belə yaranır.
Dialogue: 0,0:01:38.91,0:01:43.41,Default,,0000,0000,0000,,Hər zərrəciyin öz qanunauyğun sahəsi var.
Dialogue: 0,0:01:43.41,0:01:45.98,Default,,0000,0000,0000,,Məsələn, bütün elektromaqnit sahələrdə,
Dialogue: 0,0:01:45.98,0:01:48.72,Default,,0000,0000,0000,,kainatın hər yerində elektron sahələri var
Dialogue: 0,0:01:48.72,0:01:51.69,Default,,0000,0000,0000,,və bu sahələrin yaradıcıları elektronlardır.
Dialogue: 0,0:01:51.69,0:01:55.93,Default,,0000,0000,0000,,Ümumilikdə, kainatın sahələri 3 kateqoriyaya bölünəbilən
Dialogue: 0,0:01:55.93,0:01:58.51,Default,,0000,0000,0000,,17 hissəcik meydana gətirir.
Dialogue: 0,0:01:58.51,0:02:02.16,Default,,0000,0000,0000,,Leptonlar, kvarklar və bozonlar.
Dialogue: 0,0:02:02.16,0:02:07.26,Default,,0000,0000,0000,,Leptonları elektronlar, eləcə də onların qohumu olan müon və taular təşkil edir.
Dialogue: 0,0:02:07.26,0:02:09.71,Default,,0000,0000,0000,,Hər birinin də uyğun olaraq öz neytrini var.
Dialogue: 0,0:02:09.71,0:02:11.32,Default,,0000,0000,0000,,Kvarklar.
Dialogue: 0,0:02:11.32,0:02:14.41,Default,,0000,0000,0000,,Kvarklar hissəciklərin atom ailəsidir
Dialogue: 0,0:02:14.41,0:02:17.17,Default,,0000,0000,0000,,Onlar həmişə qrupla və cüt halda olub atomların
Dialogue: 0,0:02:17.17,0:02:20.97,Default,,0000,0000,0000,,özəyi olan proton və neytronları yaradırlar.
Dialogue: 0,0:02:20.97,0:02:24.55,Default,,0000,0000,0000,,Elektronlar və kvarklar birlikdə materiya hissəcikləridir.
Dialogue: 0,0:02:24.55,0:02:26.31,Default,,0000,0000,0000,,Ətrafında gördüyün hər şeyi onlar yaradır:
Dialogue: 0,0:02:26.31,0:02:27.79,Default,,0000,0000,0000,,nəfəs aldığın havanı,
Dialogue: 0,0:02:27.79,0:02:29.05,Default,,0000,0000,0000,,səni isidən günəşi,
Dialogue: 0,0:02:29.05,0:02:33.00,Default,,0000,0000,0000,,hal-hazırda yerinə yetirməli olduğun işdən səni yayındıran komputeri
Dialogue: 0,0:02:33.00,0:02:35.03,Default,,0000,0000,0000,,Amma varlıqlar sadəcə mövcud deyillər,
Dialogue: 0,0:02:35.03,0:02:36.42,Default,,0000,0000,0000,,onlar da işlər görürlər.
Dialogue: 0,0:02:36.62,0:02:39.44,Default,,0000,0000,0000,,Filosofik olaraq desək, nəyinsə xassələri
Dialogue: 0,0:02:39.44,0:02:42.88,Default,,0000,0000,0000,,onun varlığı qədər bir hissəsidir.
Dialogue: 0,0:02:42.88,0:02:46.13,Default,,0000,0000,0000,,Burda bozonlar və onların sashələri oyuna daxil olur.
Dialogue: 0,0:02:46.13,0:02:49.53,Default,,0000,0000,0000,,Baxmayaraq ki, kvarkları və leptonları materiya sahələri yaradır,
Dialogue: 0,0:02:49.53,0:02:52.16,Default,,0000,0000,0000,,bozonlar qüvvə sahələri tərəfindən yaradılır.
Dialogue: 0,0:02:52.16,0:02:55.26,Default,,0000,0000,0000,,Kainatın qaydası 'qüvvə' adlanır və 4 əsas
Dialogue: 0,0:02:55.26,0:02:58.88,Default,,0000,0000,0000,,qüvvə kəşf olunub. Elektromaqnetizm,
Dialogue: 0,0:02:58.88,0:03:03.25,Default,,0000,0000,0000,,qravitasiya, güclü və zəif nüvə qüvvələri.
Dialogue: 0,0:03:03.25,0:03:05.72,Default,,0000,0000,0000,,Bu qüvvələr oynayanların hissəciklər
Dialogue: 0,0:03:05.72,0:03:07.33,Default,,0000,0000,0000,,olduğu kainat oyununun
Dialogue: 0,0:03:07.33,0:03:09.33,Default,,0000,0000,0000,,qayda kitabıdır.
Dialogue: 0,0:03:09.33,0:03:12.96,Default,,0000,0000,0000,,Onlar hissəcikləri nəyi və necə edəcəklərini deyir.
Dialogue: 0,0:03:12.96,0:03:17.30,Default,,0000,0000,0000,,Fil diaqonal, kütləsiz hissəciklər işıq sürətilə
Dialogue: 0,0:03:17.30,0:03:19.99,Default,,0000,0000,0000,,at tullanaraq hərəkət edir, qravitasiya cəzb edir.
Dialogue: 0,0:03:19.99,0:03:23.66,Default,,0000,0000,0000,,Qüvvələr hissəciklərin birləşməsi qaydalarıdır.
Dialogue: 0,0:03:23.66,0:03:25.47,Default,,0000,0000,0000,,Kainatda gördüyümüz bütün böyük şeylərin
Dialogue: 0,0:03:25.47,0:03:29.53,Default,,0000,0000,0000,,hissələrinin necə birləşməsini təmin edən ən əsas qaydalardır.
Dialogue: 0,0:03:29.53,0:03:32.11,Default,,0000,0000,0000,,Qravitasiya ancaq Günəş orbiti və ya
Dialogue: 0,0:03:32.38,0:03:34.34,Default,,0000,0000,0000,,ağacdan düşən almalar üçün olan qanun deyil.
Dialogue: 0,0:03:34.34,0:03:39.17,Default,,0000,0000,0000,,O, bir qayda olaraq planet və ulduzları təşkil edən maddələri bir-birinə cəzb edir.
Dialogue: 0,0:03:39.17,0:03:42.87,Default,,0000,0000,0000,,Elektromaqnetizm sadəcə maqnitlərin bir-birini cəzb etməsi
Dialogue: 0,0:03:42.87,0:03:45.67,Default,,0000,0000,0000,,və ya itələməsi, ya da lampanın içindəki elektrik axını deyil.
Dialogue: 0,0:03:45.67,0:03:50.00,Default,,0000,0000,0000,,O, atomik bağları idarə, bütün molekulları inşa edir.
Dialogue: 0,0:03:50.00,0:03:54.90,Default,,0000,0000,0000,,Qüvvələr və hissəciklər birlikdə yaranışın bir cür inşası oyunudur.
Dialogue: 0,0:03:54.90,0:03:57.54,Default,,0000,0000,0000,,Bozonlar xəbərçilər kimidir. Onlar maddə hissəciklərini
Dialogue: 0,0:03:57.54,0:04:00.13,Default,,0000,0000,0000,,əlaqələndirir və necə hərkət
Dialogue: 0,0:04:00.13,0:04:02.80,Default,,0000,0000,0000,,edəcəklərini deyir.
Dialogue: 0,0:04:02.80,0:04:05.27,Default,,0000,0000,0000,,Hər bir hissəcik digər hissəciklərə təsir etmək üçün
Dialogue: 0,0:04:05.27,0:04:07.72,Default,,0000,0000,0000,,müəyyən qüvvələrdən istifadə edir.
Dialogue: 0,0:04:07.72,0:04:09.74,Default,,0000,0000,0000,,Məsələn, kvarklar bir-birilə elekromaqnit və
Dialogue: 0,0:04:09.74,0:04:12.60,Default,,0000,0000,0000,,güclü nüvə qüvvələri vasitəsilə təsir edir.
Dialogue: 0,0:04:12.60,0:04:14.66,Default,,0000,0000,0000,,Elektronlar isə güclü nüvə qüvvələri olmadan
Dialogue: 0,0:04:14.66,0:04:16.18,Default,,0000,0000,0000,,yalnız elektromaqnit qüvvələrindən istifadə edir.
Dialogue: 0,0:04:16.18,0:04:19.24,Default,,0000,0000,0000,,Kvarklar aralarında güclü atomik cəzbetmə ilə
Dialogue: 0,0:04:19.24,0:04:21.94,Default,,0000,0000,0000,,əlaqə qurararaq üvvətli güc bosonlarını mübadilə edərkən,
Dialogue: 0,0:04:21.94,0:04:25.35,Default,,0000,0000,0000,,kvarkların inşa etdiyi protonlar elektromaqnetizm hissəcikləri-
Dialogue: 0,0:04:25.35,0:04:27.74,Default,,0000,0000,0000,,foton və elektronlarla qarşılıqlı təsirdə olurlar.
Dialogue: 0,0:04:27.74,0:04:30.15,Default,,0000,0000,0000,,Elektrik cazibəsi yaradan atomlar
Dialogue: 0,0:04:30.15,0:04:32.02,Default,,0000,0000,0000,,elektronları bağlı saxlayanda
Dialogue: 0,0:04:32.02,0:04:34.99,Default,,0000,0000,0000,,kvarklar da nüvədə kilidli qalırlar.
Dialogue: 0,0:04:34.99,0:04:38.22,Default,,0000,0000,0000,,Baxmayaraq ki, kainatın həyat kimi çoxlu dağınıq fenomenləri var,
Dialogue: 0,0:04:38.22,0:04:42.51,Default,,0000,0000,0000,,supernova və komputerlər üzdə mürəkkəb görünsələr də
Dialogue: 0,0:04:42.51,0:04:44.56,Default,,0000,0000,0000,,istənilən bir şeyi kifayət qədər yaxınlaşdıranda
Dialogue: 0,0:04:44.56,0:04:47.95,Default,,0000,0000,0000,,4 qanunla oyun oynaraq əsas sahələri yaradan
Dialogue: 0,0:04:47.95,0:04:50.11,Default,,0000,0000,0000,,17 hissəcik görürük.
Dialogue: 0,0:04:50.11,0:04:53.26,Default,,0000,0000,0000,,Xülasə, ən sadə formada
Dialogue: 0,0:04:53.26,0:04:55.65,Default,,0000,0000,0000,,cisim bunlardır.
Dialogue: 0,0:04:55.65,0:04:57.62,Default,,0000,0000,0000,,Fiziklər bu nəzəriyyəni
Dialogue: 0,0:04:57.62,0:04:59.50,Default,,0000,0000,0000,,Hissəcik Fizikasının Standart Modeli adlandırırlar.
Dialogue: 0,0:04:59.50,0:05:02.60,Default,,0000,0000,0000,,Sadə desək, sən enirji tərəfindən hərəkətə gələn
Dialogue: 0,0:05:02.60,0:05:05.55,Default,,0000,0000,0000,,və kainatın qanunlarını yaradan qüvvələr tərəfindən
Dialogue: 0,0:05:05.55,0:05:10.56,Default,,0000,0000,0000,,yönələndirilən bir okeanda iğtişaşsan.
Dialogue: 0,0:05:10.56,0:05:12.48,Default,,0000,0000,0000,,Amma niyə və qüvvə nədir?
Dialogue: 0,0:05:13.16,0:05:15.13,Default,,0000,0000,0000,,Məsələni daha dərindən başa düşmək üçün
Dialogue: 0,0:05:15.13,0:05:17.40,Default,,0000,0000,0000,,daha bir neçə sadə suala cavab tapmalıyıq.
Dialogue: 0,0:05:17.40,0:05:19.36,Default,,0000,0000,0000,,Bu videodakı bəzi şəkillərdən divar kağızları düzəltmişik.
Dialogue: 0,0:05:19.36,0:05:22.31,Default,,0000,0000,0000,,Onları patron.com saytından əldə edə bilərsən.
Dialogue: 0,0:05:22.31,0:05:23.100,Default,,0000,0000,0000,,Sayt vasitəsilə bizə daha çox video
Dialogue: 0,0:05:23.100,0:05:25.42,Default,,0000,0000,0000,,düzəltməyə də kömək edə bilərsən.
Dialogue: 0,0:05:25.42,0:05:28.21,Default,,0000,0000,0000,,Biz sənin dəstəyini həqiqətən dəyərləndiririk!
Dialogue: 0,0:05:28.21,0:05:31.53,Default,,0000,0000,0000,,Sən qərar verənə qədər, burda hazırladığımız başqa videolar da var.