0:00:00.980,0:00:02.523
Unutuveriyoruz kolayca

0:00:02.523,0:00:07.682
dün gece 1 milyar insanın elektriğe [br]erişimi olmadan gecelediğini.

0:00:08.094,0:00:09.424
1 milyar insan.

0:00:10.298,0:00:15.037
İki buçuk milyar insanın yemek[br]yapmak ve ısınmak için

0:00:15.553,0:00:17.115
temiz yakıtlara erişimi yoktu.

0:00:18.234,0:00:20.596
Bunlar gelişmekte olan [br]dünyanın problemleri.

0:00:20.852,0:00:23.618
Ve bizden çok uzak yaşadığı [br]düşünülen bu insanlara karşı

0:00:23.642,0:00:25.955
empatik olmamak kolayımıza geliyor.

0:00:26.331,0:00:29.106
Fakat kendi dünyamızda bile,[br]gelişmiş dünyada,

0:00:29.725,0:00:32.630
durgun ekonomilerin geriliminin

0:00:33.184,0:00:36.189
çevremizdeki insanların hayatlarını [br]etkilediğini görüyoruz.

0:00:36.241,0:00:39.345
Biz bunu, gelecekten umudunu yitirmiş ve

0:00:39.813,0:00:42.912
halihazırda çaresiz insanların içindeki

0:00:43.220,0:00:45.162
ekonominin her alanında görüyoruz.

0:00:45.457,0:00:47.365
Biz bunu Brexit oylamasında görüyoruz.

0:00:47.546,0:00:51.225
Biz bunu benim ülkemdeki Sanders/Trump’ın [br]seçim kampanyalarında görüyoruz.

0:00:51.667,0:00:56.195
Fakat yeni yeni gelişmiş dünyada

0:00:56.619,0:00:58.439
yerini almaya başlayan ülkelerde bile,

0:00:58.463,0:00:59.703
Çin’de mesela,

0:00:59.727,0:01:03.553
kendileri için iyi bir gelecek görmeyen [br]çok sayıda kömür ve maden endüstrisinde

0:01:03.553,0:01:07.456
çalışan insanı işten çıkarmaya [br]başlayan Devlet Başkanı Xi‘nin

0:01:07.934,0:01:10.445
yaşadığı zorluğu görüyoruz.

0:01:11.113,0:01:14.160
Gelişmiş dünyadaki ve gelişen dünyadaki

0:01:14.160,0:01:16.253
problemlerle nasıl başa [br]çıkacağımızı düşünen

0:01:16.253,0:01:18.235
bir toplum olarak nasıl ilerlediğimize

0:01:18.259,0:01:21.107
ve alınan kararların çevresel etkilerini

0:01:21.131,0:01:24.841
nasıl yönettiğimize bakmalıyız.

0:01:25.868,0:01:28.967
Bu problem üzerinde 25 yıldan[br]beridir çalışıyoruz, Rio’dan,

0:01:28.991,0:01:30.674
Kyoto Protokolleri’nden beri.

0:01:31.223,0:01:33.797
Bizim en yakın zamandaki adımımız [br]Paris Anlaşması’dır

0:01:34.514,0:01:37.088
ve dünya ülkeleri tarafından onaylanan

0:01:37.112,0:01:40.021
iklim anlaşmalarının sonuçlanmasıdır.

0:01:40.045,0:01:42.902
Bence, milletlerin neleri[br]yapabileceklerini söyledikleri

0:01:42.902,0:01:45.394
tabandan tepeye anlaşmalar,

0:01:45.418,0:01:48.279
tarafların çok büyük bir [br]çoğunluğu için gerçek

0:01:48.303,0:01:52.381
ve gerçekleştirilebilir olduğundan [br]çok ümitli olabiliriz.

0:01:52.977,0:01:54.545
Talihsizlik şu ki,

0:01:55.205,0:01:58.732
bu anlaşmaların verimli olup olmadığına

0:01:58.756,0:02:01.955
birbirinden bağımsız [br]analizlerle baktığımızda

0:02:02.723,0:02:06.302
problemin büyüklüğü [br]ayan beyan ortaya çıkıyor.

0:02:06.965,0:02:11.038
Bu, Birleşik Devletler Enerji [br]Bilgi Ajansı’nın

0:02:11.625,0:02:16.313
ülkelerin Paris Anlaşması’nda [br]verdikleri taahhütleri

0:02:16.337,0:02:18.923
yerine getirirlerse şimdi[br]ile 2040 arasında

0:02:18.923,0:02:20.748
ne olacağının bir değerlendirmesidir.

0:02:21.221,0:02:25.441
Basitçe gelecek 30 yıldan [br]fazla bir dönemdeki

0:02:25.465,0:02:27.386
karbon dioksit [br]emisyonlarını gösteriyor.

0:02:28.236,0:02:31.752
Bakmanız ve değerlendirmeniz[br]gereken üç şey var.

0:02:32.117,0:02:36.398
İlki, karbon dioksit emisyonlarının[br]gelecek 30 yılda

0:02:36.398,0:02:38.841
artmaya devam edeceği bekleniyor.

0:02:39.265,0:02:41.531
İklimi kontrol etmek için,

0:02:42.054,0:02:45.260
karbon dioksit emisyonlarının [br]tam olarak sıfıra düşmesi gerekiyor

0:02:45.564,0:02:49.718
çünkü bu gezegenimizdeki ısınmaya neden [br]olan birikerek artan emisyondur.

0:02:50.445,0:02:54.560
Bu size fosil yakıtlarına karşı olan [br]yarışı kaybettiğimizi söylüyor.

0:02:55.567,0:02:57.414
İkinci fark etmeniz gereken şey,

0:02:57.414,0:03:01.737
gelişmekte olan ülkelerden [br]gelen büyüme oranı,

0:03:01.737,0:03:06.596
Çin’den, Hindistan’dan, Güney Afrika[br]Cumhuriyeti, Endonezya ve Brazilya'yı da

0:03:06.596,0:03:08.849
kapsayan dünyanın diğer yerlerinden.

0:03:09.024,0:03:11.853
Bu ülkelerin çoğu, bizim gelişmiş dünyada

0:03:12.353,0:03:15.264
zaten sahip olduğumuz, asgari seviyedeki

0:03:15.288,0:03:19.054
yaşam koşullarını sağlamaya başladı.

0:03:20.495,0:03:22.878
Son fark etmeniz gereken şey ise

0:03:22.902,0:03:24.561
her yıl

0:03:25.394,0:03:32.354
yaklaşık 10 milyar ton karbonun [br]gezegenin atmosferinde birikmesi

0:03:32.994,0:03:35.626
ve sonra okyanusa ve toprağa karışmasıdır.

0:03:36.011,0:03:41.381
Bu, bugün 550 milyar tonun [br]üzerinde mevcuttur.

0:03:42.062,0:03:43.896
30 yılın sonunda, havaya

0:03:43.920,0:03:48.473
850 milyar ton karbon[br]karıştırmış olacağız

0:03:48.781,0:03:51.542
ve bu belki de küresel yeryüzü [br]sıcaklığının 2-4 derecelik

0:03:51.542,0:03:57.607
artışı durdurmada, okyanusun [br]asitleşmesini durdurmada

0:03:58.140,0:04:00.826
ve deniz suyu seviyesinin[br]artışını durdurmada

0:04:01.227,0:04:03.754
çok uzun bir yolumuz olduğunu gösteriyor.

0:04:04.379,0:04:07.205
Şimdi bu, toplumun yaptığı şeyler sonucu

0:04:08.197,0:04:10.125
insan tarafından yapılan bir öngörü

0:04:10.863,0:04:13.339
ve değiştirmek veya kabul etmemek[br]bizim elimizde.

0:04:13.912,0:04:17.790
Fakat düşünmemiz gereken şey [br]problemin büyüklüğü.

0:04:18.308,0:04:21.091
Farklı milletler farklı enerji [br]kararları alırlar.

0:04:21.115,0:04:23.396
Bu onların doğal[br]kaynaklarının işleviyle alakalı.

0:04:23.396,0:04:25.575
Bu onların iklimlerinin işleviyle alakalı.

0:04:25.575,0:04:29.981
Bu onların toplum olarak takip [br]ettikleri gelişim yolunun işlevi.

0:04:30.664,0:04:34.167
Bu onların gezegenin yüzeyinin[br]neresinde olduklarıyla alakalı.

0:04:34.191,0:04:36.691
Onlar zamanın büyük bir [br]kısmında karanlıktalar mı,

0:04:36.715,0:04:38.576
yoksa orta kuşaktalar mı?

0:04:38.989,0:04:42.708
Birçok şey ülkelerin kararlarını etkiliyor

0:04:43.185,0:04:45.362
ve her biri farklı bir seçim yapıyor.

0:04:46.878,0:04:50.040
Takdir etmemiz gereken büyük şey

0:04:50.064,0:04:51.981
Çin’in almış olduğu karardır.

0:04:52.695,0:04:55.289
Çin, kömürü kullanmaya devam etme

0:04:55.313,0:04:57.818
adına kararını verdi ve verecek.

0:04:58.358,0:05:00.377
Birleşik Devletler’in bir alternatifi var.

0:05:00.401,0:05:02.158
O, hidrolik kırılma ve kaya gazı

0:05:02.182,0:05:06.007
icatlarının sonucu olarak, sahip olduğumuz

0:05:06.031,0:05:07.502
doğal gazı kullanabilir.

0:05:07.526,0:05:09.091
Onlar bir alternatif sunuyor.

0:05:10.662,0:05:13.373
OECD Avrupa’sının bir seçeneği var.

0:05:13.881,0:05:16.904
O, buna gücü yetecek kadar [br]zengin olduğu için Almanya’da

0:05:16.904,0:05:19.711
yaygınlaştırabileceği yenilenebilir [br]enerji kaynakları var.

0:05:19.711,0:05:25.103
Fransız ve İngilizler nükleer güce[br]ilgi gösteriyorlar.

0:05:25.702,0:05:30.307
Doğu Avrupa, hâlâ doğal gaz [br]ve kömüre bağlı,

0:05:30.331,0:05:33.059
bin bir zorluk yaşayarak Rusya’dan gelen

0:05:33.083,0:05:34.853
doğal gaza oldukça bağlılar.

0:05:35.558,0:05:38.015
Çin’in daha az seçeneği

0:05:38.039,0:05:40.289
ve daha fazla mücadele edeceği zorluk var.

0:05:41.427,0:05:44.263
Çin’e bakacak ve kendi kendine

0:05:44.263,0:05:46.997
niçin kömür Çin için bu kadar [br]önemli diye soracak olursan

0:05:46.997,0:05:49.314
Çin’in neler yaptığını hatırlaman gerekir.

0:05:49.314,0:05:53.301
Çin, insanları güç elde etmek için[br]kullandı, onlara güç vermek için değil.

0:05:53.301,0:05:55.830
Kırsal alanda elektrik yatırımı yapmadı.

0:05:56.367,0:05:57.811
Bunu şehirlerde yaptı.

0:05:57.954,0:06:00.542
Bunu düşük ücretle çalışan iş gücüyle,

0:06:00.542,0:06:04.699
daha aza mal olan enerji ile [br]ve büyük miktarda gelişime

0:06:04.699,0:06:07.490
kaynak oluşturabilecek ihracat [br]sanayisini yaratarak yaptı.

0:06:07.535,0:06:09.739
Çin’in yoluna bakarsak,

0:06:09.763,0:06:13.896
hepimiz biliyoruz ki Çin’in [br]zenginliği müthiş arttı.

0:06:14.713,0:06:19.329
1980’de, Çin’in nüfusunun yüzde 80‘i

0:06:19.329,0:06:22.997
kişi başına her gün 1.90$’ın[br]altında kazanarak

0:06:22.997,0:06:26.253
aşırı açlık sınırının altında yaşıyordu.

0:06:26.658,0:06:32.130
2000 yılına gelindiğinde Çin’in [br]nüfusunun sadece yüzde 20’si

0:06:32.154,0:06:34.688
aşırı açlık sınırında yaşıyordu

0:06:35.118,0:06:37.192
ki bu Batı’nın kabul etmede zorlandığı

0:06:37.977,0:06:40.344
insan hakları kayıplarına rağmen

0:06:40.368,0:06:43.324
kuşkusuz büyük bir başarıydı.

0:06:44.548,0:06:47.455
Fakat hepsinin sonucunda bu zenginlik

0:06:47.479,0:06:50.992
insanlara topluca daha fazla[br]iyi besin imkanı sağladı.

0:06:51.484,0:06:54.199
Su boru hatlarının döşenmesini sağladı.

0:06:54.223,0:06:56.682
Dışarıdaki hava kirliliği pahasına,

0:06:56.706,0:06:59.678
kanalizasyon borularının döşenmesini,

0:07:00.280,0:07:03.553
ishalin neden olduğu hastalıkların [br]büyük oranda azalmasını sağladı.

0:07:04.070,0:07:06.350
Fakat 1980’de, hatta bugün bile,

0:07:06.374,0:07:10.743
Çin’de bir numara ölüm nedeni[br]iç mekan hava kirliliğidir.

0:07:10.743,0:07:15.892
Çünkü insanların yemek yapmak ve ısınmak[br]için temiz yakıtlara erişimleri yok.

0:07:15.892,0:07:18.264
Aslında, 2040 yılında,

0:07:19.794,0:07:24.569
Çin’de hâlâ yaklaşık olarak [br]200 milyon insanın

0:07:24.593,0:07:28.144
mutfak gazına erişimi [br]olmayacağı tahmin ediliyor.

0:07:29.133,0:07:31.489
Daha alacakları çok uzun bir yol var.

0:07:32.854,0:07:37.602
Hindistan da halkının ihtiyaçlarını [br]karşılamak durumunda

0:07:37.626,0:07:39.800
ve bunu kömür yakarak yapacak.

0:07:40.205,0:07:45.881
EIA’nın Hindistan’da kömür kullanımı[br]öngörüsüne baktığımızda,

0:07:45.881,0:07:51.494
Hindistan’ın enerji ihtiyacını [br]yenilenebilir enerjilerden elde ettiğinin

0:07:51.518,0:07:54.447
4 katı büyüklüğünde enerjiyi [br]kömürden elde edeceğini görürüz.

0:07:54.802,0:07:57.815
Bunun nedeni alternatif yöntemleri [br]bilmemeleri değil.

0:07:57.839,0:08:01.584
Bunun nedeni, zengin ülkeler[br]tercihlerini yapabiliyorken

0:08:02.162,0:08:04.669
fakir ülkelerin mecbur[br]olduklarını yapmalarıdır.

0:08:06.198,0:08:09.883
Sonuç olarak kömür emisyonlarını [br]zamanında durdurmak için ne yapabiliriz?

0:08:10.899,0:08:15.511
Önümüzdeki tahmini [br]değiştirebilecek ne yapabiliriz?

0:08:15.535,0:08:19.602
Çünkü bu tahmini[br]istersek değiştirebiliriz.

0:08:21.094,0:08:24.513
İlk olarak problemin [br]büyüklüğünü düşünmeliyiz.

0:08:24.537,0:08:26.581
Günümüz ile 2040 yılı arasında

0:08:27.104,0:08:32.847
dünyada 800 ile 1600 arasında [br]yeni kömür santrali inşa edilecek.

0:08:34.085,0:08:38.694
Bu hafta dünya çapında bir ve üç arasında

0:08:38.718,0:08:41.539
bir milyar vatlık kömür santrali [br]devreye giriyor.

0:08:41.829,0:08:45.867
Bu bizim istememize rağmen oluyor,

0:08:45.891,0:08:48.399
çünkü ülkeleri yöneten [br]insanlar vatandaşlarının

0:08:48.423,0:08:50.793
isteklerini değerlendirerek [br]vatandaşlarının

0:08:50.817,0:08:54.232
rızası ve isteği doğrultusunda[br]buna karar verdiler.

0:08:55.335,0:08:59.302
Ve bu onlar daha iyi bir alternatif [br]bulana kadar devam edecek.

0:08:59.726,0:09:02.317
Ve bu 100 santralin hepsi

0:09:02.317,0:09:05.202
Dünya’nın iklim bütçesinin

0:09:05.202,0:09:08.630
yüzde 1 ile yüzde 3'ünü harcayacak.

0:09:09.064,0:09:12.219
Sonuç olarak her gün eve[br]küresel ısınma ile

0:09:12.219,0:09:14.815
alakalı bir şeyler yapmalısın [br]diye düşünerek giderken,

0:09:14.815,0:09:16.596
bu haftanın sonunda, unutma ki

0:09:16.596,0:09:20.943
birileri 50 yıl çalışacak bir kömür[br]santrali yapacak ve

0:09:20.967,0:09:24.043
senin bunu değiştirme [br]kabiliyetini de bitirecek.

0:09:25.972,0:09:29.566
Unuttuğumuz şey, Hint kökenli [br]Amerikan sermayedar

0:09:29.590,0:09:32.712
Vinod Khosla’nın bir zamanlar[br]bahsettiği şey aslında.

0:09:33.339,0:09:36.164
2000’lerin başında Çin ve Hindistan’ın

0:09:36.188,0:09:40.195
fosil yakıtlarının kullanmamasını[br]istiyorsanız,

0:09:40.219,0:09:43.815
“Çindistan testi”ni geçebilecek bir[br]teknoloji yaratmalısınız demişti.

0:09:44.640,0:09:47.099
“Çindistan” iki kelimenin[br]birleştirilmiş hali.

0:09:47.900,0:09:50.259
Her şeyden önce uygulanabilir olmalıydı,

0:09:50.283,0:09:53.877
yani teknik olarak ülkelerinde [br]onu uygulayabilmeli

0:09:53.901,0:09:56.905
ve bu ülkedeki insanlar tarafından [br]kabul edilmeliydiler.

0:09:58.191,0:10:04.764
İkincisi, bu teknoloji [br]ölçeklenebilir olmalıydı,

0:10:04.788,0:10:07.806
yani fosil yakıtların sağladığı faydaları

0:10:07.830,0:10:10.907
aynı zamanda sağlayabilmeli[br]

0:10:11.387,0:10:15.179
ki böylece bizim için artık[br]lüks olmayan hayattan zevk alsınlar.

0:10:15.766,0:10:18.275
Ve üçüncüsü, o herhangi bir[br]destek veya kösteğe

0:10:18.299,0:10:20.985
ihtiyaç duymayan düşük [br]maliyetli olmalıydı.

0:10:21.432,0:10:24.146
Kendi ayakları üzerinde durabilmeliydi;

0:10:24.170,0:10:28.049
bakımı için çok fazla insana[br]ihtiyaç olmayacaksa veya

0:10:28.073,0:10:30.529
bu ülkeler başkalarına [br]dilencilik yapmayacaksa,

0:10:31.009,0:10:34.828
bazı yabancı ülkelerin [br]teknolojinin değişimi için

0:10:35.328,0:10:38.611
“Ben seninle ticaret yapmıyorum.” [br]demeyecekse olmalıydı.

0:10:40.168,0:10:41.854
Çindistan testine bakarsanız

0:10:41.878,0:10:46.503
bu testi karşılayacak alternatifleri[br]henüz bulamadık.

0:10:46.984,0:10:49.828
Bu EIA’nın tahmininin bize söylediği şey.

0:10:50.765,0:10:54.115
Çin, 800 milyar vatlık kömür,

0:10:54.866,0:10:57.050
400 milyar vatlık hidroelektrik,

0:10:57.772,0:11:00.144
yaklaşık 200 milyar vatlık nükleer

0:11:00.501,0:11:04.562
ve enerji denk tabanına göre, aralık[br]ayarlayarak, yaklaşık 100 milyar vatlık

0:11:04.586,0:11:07.367
yenilenebilir kaynaklardan [br]enerji santralleri inşa ediyor.

0:11:07.554,0:11:09.462
800 milyar vatlık kömür.

0:11:09.805,0:11:13.121
Onlar maliyetleri herhangi bir[br]ülkeden daha iyi bildikleri,

0:11:13.121,0:11:16.463
ihtiyaçları başka bir ülkeden daha[br]iyi bildikleri için bunu yapıyorlar.

0:11:16.463,0:11:19.081
Onlara daha iyi alternatifler sunmazsak

0:11:19.105,0:11:21.429
2040’a kadar hedefledikleri şey bu.

0:11:22.079,0:11:23.639
Daha iyi bir seçim sunmak için,

0:11:23.663,0:11:26.224
Çindistan testini geçmesi gerekiyor.

0:11:26.248,0:11:28.906
Mevcut bütün alternatiflere bakarsanız,

0:11:28.930,0:11:31.430
hakikaten de gerçekleştirebilecek [br]iki şey var.

0:11:31.865,0:11:35.750
İlki sadece bir saniyede bahsedeceğim [br]yeni nükleerin bu alanıdır.

0:11:35.957,0:11:39.271
Bu bütün dünyada taslak aşamasında bulunan

0:11:39.271,0:11:40.707
yeni nesil bir nükleer santral

0:11:40.731,0:11:43.069
ve bunları geliştirenler onların

0:11:43.093,0:11:46.634
demosunu 2025 yılına kadar,

0:11:46.692,0:11:50.995
gerçeğini ise 2030‘a kadar - tabi müsaade[br]ederseniz - yapabileceklerini söylüyorlar.

0:11:51.246,0:11:54.080
İkinci olabilecek alternatif ise

0:11:54.601,0:11:58.200
bugün kullanabildiğimiz, hâlâ [br]geliştirilme aşamasında olan

0:11:58.200,0:12:00.284
pillere karşı, doğal gazla desteklenen

0:12:00.284,0:12:03.182
şebeke ölçeğinde güneş enerjisidir.

0:12:04.589,0:12:06.924
Peki yeni nükleeri engelleyen ne?

0:12:07.686,0:12:11.361
Modası geçmiş uygulamalar [br]ve dünün kafa yapısı.

0:12:11.862,0:12:14.561
Biz henüz toplumla nasıl iletişim[br]kuracağımızı ve

0:12:14.561,0:12:18.389
yeni nükleer reaktörlerin test aşamasını[br]nasıl yöneteceğimizi düşüneceğimiz

0:12:18.389,0:12:21.791
radyolojik sağlık hakkında en son [br]bilimsel düşünceyi henüz kullanmadık.

0:12:21.791,0:12:25.986
Biz nükleer sanayisini düzenleyecek[br]yolu geliştirmek için

0:12:25.986,0:12:30.489
ihtiyaç duyduğumuz yeni bilimsel [br]bilgiye sahibiz.

0:12:30.872,0:12:33.731
İkinci şey, bir nükleer enerji[br]santralini geliştirmenin

0:12:33.731,0:12:34.768
25 yılı süreceği

0:12:34.768,0:12:37.763
ve 2-5 milyar dolara[br]mal olacağı düşüncesi.

0:12:37.763,0:12:41.866
Bu nükleer gücün geldiği [br]yerlerin tarihi ve

0:12:42.443,0:12:44.851
askeri zihniyetinden kaynaklanıyor.

0:12:45.356,0:12:47.567
Bu yeni nükleer girişimciler

0:12:47.591,0:12:50.496
1 kilovat saati 5 sente[br]sağlayabileceklerini;

0:12:51.212,0:12:53.813
bir yılda 100 milyar vat[br]sağlayabileceklerini;

0:12:54.543,0:12:56.772
demosu 2025 yılına kadar yapabileceklerini

0:12:57.168,0:13:00.603
ve 2030 yılına kadar büyük ölçekte[br]gerçekleştirebileceklerini söylüyor.

0:13:00.634,0:13:02.833
Eğer onlara bir şans verirsek.

0:13:04.064,0:13:06.967
Şu anda sadece bir mucize bekliyoruz.

0:13:07.888,0:13:09.472
İhtiyacımız olan ise bir tercih.

0:13:09.952,0:13:12.050
Eğer bunu güvenli yapamazlarsa,

0:13:12.050,0:13:14.597
ucuza yapamazlarsa, yayılmamalı.

0:13:14.621,0:13:18.675
Sizden yapmanızı istediğim [br]bu fikri ileriye taşımak değil,

0:13:18.699,0:13:20.350
liderlerinize yazmanız,

0:13:20.374,0:13:22.752
desteklediğiniz STK ların [br]yöneticilerine yazmanız

0:13:22.776,0:13:25.470
ve onlara size geçmişi değil

0:13:25.470,0:13:27.441
tercih hakkını vermelerini söylemenizdir.

0:13:27.465,0:13:28.679
Çok teşekkür ederim.

0:13:28.679,0:13:30.645
(Alkışlar)