0:00:00.114,0:00:04.507
Rozumienie etnicznych i religijnych podobieństw i różnic

0:00:04.538,0:00:08.256
w państwie, albo w regionie, który był kiedyś Jugosławią może być całkiem mylące.

0:00:08.271,0:00:11.318
Ale w tym filmiku chcę się na tym skupić.

0:00:11.318,0:00:14.528
Jest to kluczowe do zrozumienia przyczyn I wojny światowej

0:00:14.528,0:00:19.205
i oczywiście zrozumienia rozpadu Jugosławi, co było okropnym wydarzeniem

0:00:19.226,0:00:24.528
podczas upadku komunizmu pod koniec lat 80tych i na początku lat 90tych.

0:00:24.528,0:00:26.704
WIięc przede wszystkim dobrze jest zrozumieć

0:00:26.704,0:00:30.443
skąd pochodzi słowo Jugosławia.

0:00:30.443,0:00:33.867
Dosłownie odnosi się ono do południowych państw słowiańskich.

0:00:33.867,0:00:35.971
"Jugo" odnosi się do południa

0:00:35.971,0:00:38.635
a "sławia" do krajów słowiańskich.

0:00:38.635,0:00:41.278
Kiedy ludzie mówią o językach słowiańskich, to mówią o

0:00:41.278,0:00:43.612
językach używanych w tym regionie, ale również

0:00:43.612,0:00:48.781
w większości Europy wschodniej i obecnej Rosji.

0:00:48.781,0:00:54.302
Na niebiesko mamy zaznaczony obszar

0:00:54.302,0:00:58.984
gdzie posługiwano się serbsko-chorwackim.

0:00:58.984,0:01:05.305
Jest to dominujący język w tym regionie.

0:01:05.305,0:01:08.156
I jest wiele dialektów, niektórzy ludzie mówią

0:01:08.156,0:01:12.308
"to jest chorwacki, to czarnogórski albo serbski" albo cokolwiek.

0:01:12.308,0:01:15.311
Ale większość językoznawców twierdzi, że są one bardzo bliskie.

0:01:15.311,0:01:17.823
I możemy je skategoryzować jako jeden język,

0:01:17.823,0:01:20.823
jako serbsko-chorwacki.

0:01:20.823,0:01:22.977
I widzicie, że obecnie używa się go w dzisiejszej

0:01:22.977,0:01:28.156
Chorwacji, Bośni i Hercegowinie, Serbii i Czarnogórze.

0:01:28.156,0:01:33.648
To jest właśnie ta wspólna rzecz, która łączy cały ten region.

0:01:33.648,0:01:37.489
Język słoweński jest również językiem słowiańskim

0:01:37.489,0:01:40.757
jest blisko związany z serbsko-chorwackim.

0:01:40.757,0:01:43.225
W Macedodii również używa się jezyka słowiańskiego.

0:01:43.225,0:01:46.313
Jest bliższy bułgarskiemu, ale ma pewne związki z

0:01:46.313,0:01:48.896
serbsko-chorwackim.

0:01:48.896,0:01:52.429
Więc mamy to językowe połączenie w tym obszarze.

0:01:52.429,0:01:57.822
To co dzieli ten obszar to religia i historia.

0:01:57.822,0:02:00.419
Więc ten obszar, jeśli cofniemy się setki lat,

0:02:00.419,0:02:03.561
był kontrolowany przez różne imperia.

0:02:03.561,0:02:06.089
Imperium Austro-Węgierskie, Imperium Osmańskie.

0:02:06.089,0:02:09.397
Jeśli chodzi o Imperium Austro-Węgierskie to mówimy o

0:02:09.397,0:02:10.564
Imperium Rzymskiego Kościoła Katolickiego.

0:02:10.564,0:02:12.219
Kiedy mówimy o Imperium Osmańskim

0:02:12.219,0:02:13.477
to mamy do czynienia z Imperium Muzułmańskim.

0:02:13.477,0:02:17.895
I miały one w posiadaniu różne części tego obszaru przez setki lat.

0:02:17.895,0:02:22.293
Więc mamy tutaj miks religii

0:02:22.293,0:02:27.762
i to często powiązane jest z poczuciem etniczności.

0:02:27.762,0:02:32.308
Więc mamy tutaj pewnego rodzaju religijny rozpad

0:02:32.308,0:02:36.219
byłej Jugosławii.

0:02:36.219,0:02:39.490
Więc na różowo zaznaczyłem obszary

0:02:39.490,0:02:41.478
gdzie dominował Kościół Rzymsko-katolicki.

0:02:41.478,0:02:43.154
I mowię dominował bo tak naprawdę

0:02:43.154,0:02:44.971
to wszystko jest ze sobą pomieszane.

0:02:44.971,0:02:47.821
Więc Słowenia, Chorwacja - katolicy.

0:02:47.821,0:02:53.645
Jeśli spojrzymy na Serbię i Czarnogórę to jest tam Cerkiew prawosławna.

0:02:53.645,0:03:00.489
W Kosowie mamy muzułmańską większość, tutaj.

0:03:00.489,0:03:05.021
I Kosowo, przed rozpadem było

0:03:05.021,0:03:10.355
częścią Serbii i Czarnogóry, pomimo tego, że miało inną religię

0:03:10.355,0:03:14.287
A w Bośni i Hercegowinie mamy prawdziwy miks.

0:03:14.287,0:03:19.156
Połowa populacji, i to zmieniało się przez wieki,

0:03:19.156,0:03:23.229
wyznaje Islam.

0:03:23.229,0:03:25.419
I to tutaj wszystko zaczyna byc mylące.

0:03:25.419,0:03:30.888
Jeśli ludzie mówią o Bośniaku, to mówią

0:03:30.888,0:03:35.800
o bośniackim Muzułmaninie.

0:03:35.800,0:03:40.574
Ale Bośnia i Hercegowina ma również znaczące frakcje

0:03:40.574,0:03:44.368
Serbów, którzy należą do Cerkwi prawosławnej, i to dlatego

0:03:44.368,0:03:46.966
mamy tutaj również brązowy kolor, jest to jedna trzecia populacji

0:03:46.966,0:03:50.117
i tutaj znajduje się także całkiem spora populacja wyznania katolickiego

0:03:50.117,0:03:53.300
albo możemy powiedzieć bośniackich Chorwatów.

0:03:53.300,0:03:55.899
Więc to może być bardzo mylące, nawet jeśli słyszycie

0:03:55.899,0:03:58.236
jej historię, albo słyszycie to w wiadomościach.

0:03:58.236,0:04:01.232
Pamiętam, że jak słyszałem o tym w latach 90tych to było to bardzo mylące.

0:04:01.232,0:04:04.368
Jeśli ktoś mówi o bośniackim Muzułmaninie, albo o Bośniaku

0:04:04.368,0:04:07.839
to jest to Muzułmanin mieszkający w Bośni, właśnie do tego

0:04:07.839,0:04:10.172
się odnoszą. Jeśli mówią

0:04:10.172,0:04:19.171
bośniacki Chorwat, to będzie to etnicznie Chorwat, który

0:04:19.171,0:04:24.235
mieszka w Bośni. I zazwyczaj jest katolikiem.

0:04:24.235,0:04:30.103
I jeśli mamy bośniackiego Serba, to jest to ktoś

0:04:30.103,0:04:34.833
kto etnicznie identyfikuje się jako Serb,

0:04:34.833,0:04:39.235
który żyje w Bośni i Hercegowinie, ale prawdopodobnie należy

0:04:39.235,0:04:42.173
do Cerkwi prawosławnej.

0:04:42.173,0:04:44.242
Więc możecie sobie wyobrazić, że mamy te silne językowe

0:04:44.242,0:04:50.830
i nawet etniczne więzi, ale w pewnym momencie z powodu religii

0:04:50.830,0:04:53.983
i zmian w dialekcie, mamy również znaczącą

0:04:53.983,0:04:56.634
ilość różnic, zwłaszcza jeśli spawy przybierają nieprzyjemny obrót.

0:04:56.634,0:04:59.120
tak jak w przypadku upadku komunizmu.

0:04:59.120,0:05:01.366
Więc mam nadzieję, że to jest podstawą podobieństw

0:05:01.366,0:05:03.166
i różnic w tym obszarze.

0:05:03.166,0:05:06.298
I pomoże nam to w zrozumieniu tego co doprowadziło nas do I wojny światowej

0:05:06.298,0:05:08.431
albo co ją wywołało, jak również te okropieństwa

0:05:08.431,0:05:11.785
które widzieliśmy na początku lat 90tych.

0:05:11.785,0:05:14.901
I aby skończyć z odrobiną kontekstu

0:05:14.901,0:05:19.633
to nie był zjednoczony kraj przed I wojną światową.

0:05:19.633,0:05:22.705
Wojna przyspieszyła to pragnienie aby zjednoczyć ten kraj.

0:05:22.705,0:05:28.914
Te grupy etniczne, językowe były rozdzielone

0:05:28.914,0:05:31.923
pomiędzy Imperium Austro-Węgierskie i Osmańskie,

0:05:31.923,0:05:34.699
Tuż przed I wojną światową mieliśmy upadek

0:05:34.699,0:05:38.919
Imperium Osmańskiego, które zezwoliło ludziom

0:05:38.919,0:05:43.700
na utworzenie zjednoczonego państwa.

0:05:43.700,0:05:46.042
I wojna światowa była katalizatorem, który zezwolił

0:05:46.042,0:05:49.496
Jugosławii na zjednoczenie się.

0:05:49.496,0:05:53.767
I było ona zjednoczona w różnych postaciach aż do upadku komunizmu.

0:05:53.767,0:05:57.507
I mimo że było to państwo socjalistyczne, komunistyczne

0:05:57.507,0:06:01.588
podczas Zimnej Wojny, to zawsze miało dziwną

0:06:01.588,0:06:04.435
i daleką relację ze Związkiem Radzieckim.

0:06:04.435,0:06:07.699
Ale po upadku komunizmu, który trzymał ją razem,

0:06:07.699,0:06:10.366
zwłaszcza te różnice religijne

0:06:10.366,0:06:14.976
i te etniczne i religijne różnice doprowadziły do jej rozpadu.