WEBVTT

00:00:00.114 --> 00:00:04.507
ယူဂိုဆလားဗီးယား က်င့္သံုးခဲ့ဖူးေသာ ျပည္နယ္အတြင္း သို႔မဟုတ္ ေဒသအတြင္း

00:00:04.538 --> 00:00:08.256
လူမ်ဳိးစုမ်ဳိးႏြယ္၊ ဘာသာေရးႏွင့္ ျခားနားမႈေတြကို နားလည္ဖို႔ အေတာ္ေလး ႐ႈပ္ေထြးပါတယ္။

00:00:08.271 --> 00:00:11.318
ဒါေပမယ့္ ဒီဗီဒီယိုထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္လုပ္ျပခ်င္တာက ဒီအေပၚမွာ ျခယ္သဖို႔ပါပဲ။

00:00:11.318 --> 00:00:14.528
ပထမကမာၻစစ္ပြဲျဖစ္ပြားျခင္းရဲ႕ စနက္တံကို နားလည္ဖို႔အတြက္နဲ႔

00:00:14.528 --> 00:00:17.861
1980 ယူဂိုဆလားဗီးယား ၿပိဳကြဲျခင္းကို နားလည္ဖို႔အတြက္ အဓိကေသာ့ခ်က္ပါပဲ။

00:00:17.861 --> 00:00:21.194
ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒက်ေရာက္ေနစဥ္မွာ အေတာ္အ႐ုပ္အဆိုးအက်ည္းတန္ခဲ့ပါတယ္။

00:00:21.194 --> 00:00:24.528
၈၀ခုႏွစ္ ေႏွာင္းပိုင္းႏွင့္ ၉၀ခုႏွစ္ အေစာပိုင္းကာလမ်ားတုန္းကေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ အရင္ဆံုး နားလည္ဖို႔ေကာင္းတဲ့အရာကေတာ့

00:00:24.528 --> 00:00:26.704
ယူဂိုဆလားဗီးယားစကားလံုး ဘယ္ကေရာက္လာလဲဆိုတာပါပဲ။

00:00:26.704 --> 00:00:30.443
အမွန္တကယ္က ေတာင္ပိုင္းယူဂိုဆလားဗီးယားျပည္နယ္ေတြကို ရည္ညႊန္းတာပါ။

00:00:30.443 --> 00:00:33.867
ဒါေၾကာင့္ ယူဂို ဆုိတာ ေတာင္ပိုင္းကို ရည္ညႊန္းတယ္။

00:00:33.867 --> 00:00:35.971
ဆလားဗီးယားဆိုတာ ဆလားဗီးယားျပည္နယ္ေတြအေၾကာင္းကို ေျပာတာပါ။

00:00:35.971 --> 00:00:38.635
ဆလားဗီးယားဘာသာစကားအေၾကာင္း လူေတြေျပာဆိုၾကတဲ့အခါ

00:00:38.635 --> 00:00:41.278
ဒီေဒသမွာ ေျပာတဲ့ ဘာသာစကားေတြကို ေျပာၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့လည္း

00:00:41.278 --> 00:00:43.612
အေရွ႕ပိုင္းဥေရာပအမ်ားအျပားနဲ႔ အခုဆို ႐ု႐ွားမွာလည္း ေျပာၾကပါတယ္။

00:00:43.612 --> 00:00:48.781
ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဒီမွာ အျပာေရာင္နဲ႔Serbo-Croation ကို ေျပာတဲ့ ေနရာမွာ

00:00:48.781 --> 00:00:54.302
ျခယ္ျပထားပါတယ္။

00:00:54.302 --> 00:00:58.984
အဲဒါက ဒီေဒသမွာ အဓိက်တဲ့ ဆလားဗီးယား ဘာသာစကားပါ။

00:00:58.984 --> 00:01:02.041
ေဒသစကားေတြမ်ားစြာရွိပါတယ္။ အခ်ဳိ႕လူေတြက

00:01:02.041 --> 00:01:05.098
ခရိုေအးရွန္း၊ မြန္တီနီဂရန္၊ ဆာဘီယန္ ကိုေျပာၾကပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ပါ။

00:01:05.098 --> 00:01:08.156
ဒါေပမယ့္ ဘာသာစံုတတ္ကၽြမ္းသူအမ်ားစုက အခ်င္းခ်င္း အေတာ္နီးစပ္တယ္လို႔ ေျပာၾကပါတယ္။

00:01:08.156 --> 00:01:12.308
ဘာသာစကားတစ္ခုအျဖစ္ အမ်ဳိးအစားခြဲျခားႏိုင္ပါတယ္။

00:01:12.308 --> 00:01:15.311
Serbo-Coration ဘာသာစကားအျဖစ္ေပါ့။

00:01:15.311 --> 00:01:17.823
မင္းလည္း သိမွာပါ။ ယေန႔ေခတ္မွာ ေျပာေနၾကတာက

00:01:17.823 --> 00:01:20.823
ခရိုေအးရွား၊ ေဘာ့စ္နီးယားႏွင့္ ဟာဇီဂိုဗီနာ၊ ဆာဘီးယားနဲ႔ မြန္တီနီဂရိုးတို႔ပါ။

00:01:20.823 --> 00:01:22.977
ဒါက အမ်ားသံုးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဒသမွာ ဆက္သြယ္တဲ့ အရာပါ။

00:01:22.977 --> 00:01:28.156
ဒါေတြထက္ပိုၿပီးေတာ့ ဆလိုဗီနီယမ္ဘာသာစကားဟာ ဆလားဗစ္ပါပဲ။

00:01:28.156 --> 00:01:33.648
Serbo-Croation နဲ႔ေတာ္ေတာ္ဆက္စပ္ပါတယ္။

00:01:33.648 --> 00:01:37.489
မက္ကာဒိုနီယာမွာ ဆလားဗစ္ဘာသာစကားကိုေျပာၾကပါတယ္။

00:01:37.489 --> 00:01:40.757
ဘူေဂးလ္ရီးယန္းနဲ႔ပိုမိုနီးစပ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္နီးစပ္တဲ့ခ်ည္ေႏွာင္မႈရွိပါတယ္

00:01:40.757 --> 00:01:43.225
Serbo-Croation ထက္ေတာ့ လံုး၀မကြာျခားပါဘူး။

00:01:43.225 --> 00:01:46.313
ဒီေတာ့ ဒီဧရိယာတစ္ခုလံုးကို ဘာသာစကားနဲ႔ ဆက္သြယ္လို႔ရၿပီေပါ့။

00:01:46.313 --> 00:01:48.896
ဒီဧရိယာကို အမွန္တကယ္ ပိုင္းျခားထားတာေတြက ဘာသာေရးနဲ႔ သမိုင္းပါပဲ။

00:01:48.896 --> 00:01:52.429
ဒါေၾကာင့္ ဒီဧရိယာက ဟိုးႏွစ္ရာေပါင္းမ်ားစြာကို သင္ ျပန္သြားခ်င္ရင္

00:01:52.429 --> 00:01:57.822
ဧကရာဇ္အင္ပါယာအမ်ဳိးမ်ဳိရဲ႕ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္မွာ ရွိခဲ့ပါတယ္။

00:01:57.822 --> 00:02:00.419
Austro-Hungarian ဧကရာဇ္အင္ပါယာ၊ Ottoman ဧကရာဇ္အင္ပါယာပါ။

00:02:00.419 --> 00:02:03.561
Austro-Hungarian နဲ႔အတူ

00:02:03.561 --> 00:02:06.089
ရိုမန္ကက္သလစ္အင္ပါယာကို ေျပာေနတာပါ။

00:02:06.089 --> 00:02:09.397
Ottomans ေတြအေၾကာင္း သင္ေျပာတဲ့အခါ

00:02:09.397 --> 00:02:10.564
မူဆလင္အင္ပါယာကို သင္ကိုင္တြယ္ေနတာပါ။

00:02:10.564 --> 00:02:12.219
ႏွစ္ရာေပါင္းမ်ားစြာ ဒီနယ္ေျမရဲ႕ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ အပိုင္းေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ခဲ့ၾကတယ္။

00:02:12.219 --> 00:02:13.477
ဒီေတာ့ အမွန္တကယ္ အဆံုးသတ္သြားတာေတြက ဘာသာေရးေရာေထြးမႈတစ္ခုပဲ ျဖစိ္ပါတယ္။

00:02:13.477 --> 00:02:17.895
လူေတြရဲ႕မ်ဳိးႏြယ္လူမ်ဳိးစုအျဖစ္ လူေတြကို နားလည္သေဘာေပါက္ပါတယ္။

00:02:17.895 --> 00:02:22.293
ဒီေနရာမွာ ကၽြန္ေတာ္ေျပာေနတာက ယခင္ယူဂိုဆလားဗီးယားျပည္နယ္ရဲ႕

00:02:22.293 --> 00:02:27.762
ဘာသာေရးၿပိဳကြဲျခင္းပါ။

00:02:27.762 --> 00:02:32.308
ဒါေၾကာင့္ ဒီက ပန္းေရာင္နဲ႔မွာ အဓိကအားျဖင့္ ရိုမန္ကက္သလစ္ ဧရိယာေတြျဖစ္ပါတယ္။

00:02:32.308 --> 00:02:36.219


00:02:36.219 --> 00:02:39.490
အဓိကအားျဖင့္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ေျပာရျခင္းက

00:02:39.490 --> 00:02:41.478
အားလံုးေရာေထြးေနလို႔ျဖစ္ပါတယ္။

00:02:41.478 --> 00:02:43.154
ဒီေတာ့ ဆလိုဗီနီးယား၊ ခရိုေအးရွား အဓိကအားျဖင့္ ရိုမန္ကက္သလစ္ျဖစ္ပါတယ္။

00:02:43.154 --> 00:02:44.971
ဆာေဘးရီးယားကို ၾကည့္ရင္ မြန္တီနီဂရိုး၊ အဓိကအားျဖင့္ အေရွ႕ပိုင္း Orthodox ျဖစ္ပါတယ္။

00:02:44.971 --> 00:02:47.821
ကိုဆိုဗိုမွာ မူဆလင္အင္အားေကာင္းပါတယ္။ ဟိုမွာပါ။

00:02:47.821 --> 00:02:53.645
ကိုဆိုဗို မၿပိဳကြဲခင္မွာ

00:02:53.645 --> 00:03:00.489
ဆာဘီးယားႏွင့္ မြန္တီနီဂရိုး အစိတ္အပိုင္းမ်ဳိးျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ ဘာသာေရးေပါင္းစပ္မႈရွိပါတယ္။

00:03:00.489 --> 00:03:05.021
ေဘာ့စ္နီးယားနဲ႔ ဟန္ဇီဂိုဗီးနားသည္ တကယ့္ တကယ္ကို ေရာေထြးေနပါတယ္။

00:03:05.021 --> 00:03:10.355
အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ လူဦးေရတစ္၀က္သည္ ရာစုႏွစ္မ်ားစြာ ေျပာင္းေရႊ႕ေနခဲ့ၾကပါတယ္။

00:03:10.355 --> 00:03:14.287
ဒါေပမယ့္ အဲဒီမွာ အဓိကဘာသာေရးကေတာ့ အစၥလမ္ျဖစ္ပါတယ္။

00:03:14.287 --> 00:03:19.156
ေယဘုယ်အားျဖင့္ ႐ႈပ္ေထြးႏိုင္တာကေတာ့ ဒီေနရာပါပဲ။

00:03:19.156 --> 00:03:23.229
Bosniak အေၾကာင္း လူေတြေျပာတဲ့အခါ

00:03:23.229 --> 00:03:25.419
Bosnian မူဆလင္အေၾကာင္း ေျပာဆိုေနၾကတာပါပဲ။

00:03:25.419 --> 00:03:30.888
ဒါေပမယ့္ ေဘာ့စ္နီးယားနဲ႔ ဟန္ဇီဂိုဗီးနားမွာလည္း Serbs ရဲ႕ အေရးပါတဲ့ အစိတ္အပိုင္းေတြ ရွိပါတယ္။

00:03:30.888 --> 00:03:35.800
Serbs ေတြက အေရွ႕ပိုင္း Orthodox ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္

00:03:35.800 --> 00:03:40.574
ဒီေနရာမွာ ကၽြန္ေတာ္ အညိဳေရာင္နဲ႔ျပထားပါတယ္။ လူဦးေရရဲ႕သံုးပံုတစ္ပံုပါ။

00:03:40.574 --> 00:03:44.368
အေတာ္အတန္ မ်ားျပားတဲ့ ရိုမန္ကက္သလစ္လူေတြ ရွိပါတယ္။

00:03:44.368 --> 00:03:46.966
ဒါမွမဟုတ္ Bosnian-Croats လို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေျပာႏုိင္ပါတယ္။

00:03:46.966 --> 00:03:50.117
ရွင္းရွင္းလင္းလင္းေျပာရရင္ ဒီရဲ႕သမိုင္းရာဇ၀င္ကို ၾကားရရင္ေတာင္မွ အလြန္ရႈပ္ေထြးႏိုင္ပါတယ္။

00:03:50.117 --> 00:03:53.300
ဒါမွမဟုတ္လည္း သတင္းမွာ ၾကားရရင္ေတာင္ ရႈပ္ေထြးႏိုင္ပါတယ္။

00:03:53.300 --> 00:03:55.899
၉၀ ခုႏွစ္မ်ားမွာ သတင္းၾကားၿပီး အလြန္ရႈပ္ေထြးေနပါတယ္။

00:03:55.899 --> 00:03:58.236
Bosian မူဆလင္အေၾကာင္း ဒါမွမဟုတ္ Bosniak အေၾကာင္း တစ္ေယာက္ေယာက္က ေျပာေနတယ္ဆိုရင္

00:03:58.236 --> 00:04:01.232
ေဘာ့စ္နီးယားမွာ မူဆလင္၀ါဒရွင္သန္ေနတ္။ အဲဒါဟာ

00:04:01.232 --> 00:04:04.368
သူတို႔ရည္ရြယ္တဲ့အရာပဲ။

00:04:04.368 --> 00:04:07.839
Bosnian-Croat လို႔ ေျပာၾကရင္ ေဘာ့စ္နီးယားမွာ ရွင္သန္ေနတဲ့ လူမ်ဳိးႏြယ္စုအားျဖင့္ Croat ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

00:04:07.839 --> 00:04:10.172
သူတို႔က ရိုမန္ကက္သလစ္ျဖစ္ခ်င္ပါလိမ့္မယ္။

00:04:10.172 --> 00:04:19.171
အဲဒီေနာက္ Bosnian Serb ရွိရင္ အဲဒါဟာ

00:04:19.171 --> 00:04:24.235
ဆာေဘးရီးယန္း ဒါမွမဟုတ္ Serb အျဖစ္ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔သတ္မွတ္တဲ့ သူျဖစ္ပါတယ္။

00:04:24.235 --> 00:04:30.103
Bosnia နဲ႔ Herzegovina မွာ ေနထိုင္သူေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္

00:04:30.103 --> 00:04:34.833
အေရွ႕ပိုင္း Orthodox ျဖစ္လာေကာင္းျဖစ္လာပါမယ္။

00:04:34.833 --> 00:04:39.235
ဒါေၾကာင့္ သင့္မွာ ဘာသာစကားအားသာခ်က္ရွိတယ္လို႔ ေတြးေတာႏိုင္ပါတယ္။

00:04:39.235 --> 00:04:42.173
ဒါေပမယ့္ တခ်ဳိ႕အခ်က္ေတြမွာ ဘာသာေရးနဲ႔

00:04:42.173 --> 00:04:44.242
ေဒသိယေျပာင္းလဲမႈမ်ားေၾကာင့္ ထင္ရွားတဲ့

00:04:44.242 --> 00:04:50.830
ကြာျခားခ်က္မ်ားလည္းဒီမွာရွိပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒက်ေရာက္ေနတာေၾကာင့္ အေျခအေနေတြ ဆိုး၀ါးတဲ့အခါမွာပါ။

00:04:50.830 --> 00:04:53.983


00:04:53.983 --> 00:04:56.634
အမ်ားဆံုးအေျခခံအလုပ္နဲ႔ ျခားနားမႈေတြ တည္ရွိေနတယ္လို႔ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။

00:04:56.634 --> 00:04:59.120


00:04:59.120 --> 00:05:01.366
အဲဒါက ပထမကမာၻစစ္ကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ သိနားလည္ေစဖို႔နဲ႔

00:05:01.366 --> 00:05:03.166
ပထမကမာၻစစ္ရဲ႕အေၾကာင္းရင္းကို သိနားလည္ေစဖို႔အေထာက္အကူ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

00:05:03.166 --> 00:05:06.298
၉၀ ႏွစ္အေစာပိုင္းမွ ေတြ႕ျမင္ခဲ့ရတဲ့ အရုပ္ဆိုးအက်ည္းတန္မႈအခ်ဳိ႕ျဖစ္ပါတယ္။

00:05:06.298 --> 00:05:08.431
အဆံုးသတ္ဖို႔ ဆက္စပ္စဥ္းစားရမယ့္အေၾကာင္းရာအနည္းငယ္နဲ႔

00:05:08.431 --> 00:05:11.785
ပထမကမာၻစစ္ျဖစ္ခဲ့သည့္တိုင္ေအာင္ မေပါင္းစည္းေသးတဲ့ျပည္နယ္တစ္ခုျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

00:05:11.785 --> 00:05:14.901
အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ မေပါင္းစည္းေသးတဲ့ျပည္နယ္ကို ျပဳလုပ္ရန္ ဆႏၵျဖင့္ အခ်ိန္မတိုင္မီျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။

00:05:14.901 --> 00:05:19.633
မ်ဳိးႏြယ္အုပ္စုဖြဲ႕ျခင္း၊ ဘာသာစကားအုပ္စုဖြဲ႕ျခင္းသည္

00:05:19.633 --> 00:05:22.705
Austro-Hungarian အင္ပါယာ၊ Ottoman အင္ပါယာ ၿပိဳကြဲရန္ ႀကံရြယ္ခဲ့ပါတယ္။

00:05:22.705 --> 00:05:28.914
ပထမကမာၻစစ္၀င္ေရာက္ခ်ိန္ Ottoman အင္ပါယာ၏ က်ဆင္းမႈျဖစ္လာပါတယ္။

00:05:28.914 --> 00:05:31.923
မေပါင္းစည္းတဲ့ျပည္နယ္တစ္ခုဖြဲ႕စည္းရန္ ဆႏၵရဲ႕ေနာက္ကြယ္မွာ စြမ္းအင္ေတြ ပိုမိုစတင္ရရွိဖို႔ လူေတြကို စတင္ခြင့္ျပဳလာခဲ့ပါတယ္။

NOTE Paragraph

00:05:31.923 --> 00:05:34.699


00:05:34.699 --> 00:05:38.919
ပထမကမာၻစစ္ဟာ အေျခခံအားျဖင့္ ယူဂိုဆလားဗီးယားျပည္နယ္ကို ေပါင္းစည္းခြင့္ျပဳခဲ့တဲ့

00:05:38.919 --> 00:05:43.700
အေထာက္အကူျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

00:05:43.700 --> 00:05:46.042
ပံုစံအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒက်ေရာက္သည့္တိုင္ေအာင္ ၿပိဳကြဲေနခဲ့ပါတယ္။

NOTE Paragraph

00:05:46.042 --> 00:05:49.496
ဆိုရွယ္လစ္ျပည္နယ္တစ္ခု၊ ကြန္ျမဴနစ္ျပည္နယ္တစ္ခု ျဖစ္ေနခဲ့ေပမယ့္

00:05:49.496 --> 00:05:53.767
စစ္ေအးကာလအတြင္း ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ အမွန္တကယ္ကို ထူးဆန္းၿပီး

00:05:53.767 --> 00:05:57.507
ေ၀းကြာတဲ့ဆက္ဆံေရးရွိေနခဲ့ပါတယ္။

00:05:57.507 --> 00:06:01.588
ဒါေပမဲ့ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒက်ေရာက္ၿပီးေနာက္မွာ အတူတကြျပန္လည္စုစည္းခဲ့ပါတယ္။

00:06:01.588 --> 00:06:04.435
အထူးသျဖင့္ ဘာသာေရးကြားျပားျခားနားမႈေတြပါ။

00:06:04.435 --> 00:06:07.699
ဒီမ်ဳိးႏြယ္စု ႏွင့္ ဘာသာေရးကြဲျပားမႈေတြေၾကာင့္ ၿပိဳကြဲေစခဲ့တာပါ။