0:00:00.114,0:00:04.507
ယူဂိုဆလားဗီးယား က်င့္သံုးခဲ့ဖူးေသာ ျပည္နယ္အတြင္း သို႔မဟုတ္ ေဒသအတြင္း

0:00:04.538,0:00:08.256
လူမ်ဳိးစုမ်ဳိးႏြယ္၊ ဘာသာေရးႏွင့္ ျခားနားမႈေတြကို နားလည္ဖို႔ အေတာ္ေလး ႐ႈပ္ေထြးပါတယ္။

0:00:08.271,0:00:11.318
ဒါေပမယ့္ ဒီဗီဒီယိုထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္လုပ္ျပခ်င္တာက ဒီအေပၚမွာ ျခယ္သဖို႔ပါပဲ။

0:00:11.318,0:00:14.528
ပထမကမာၻစစ္ပြဲျဖစ္ပြားျခင္းရဲ႕ စနက္တံကို နားလည္ဖို႔အတြက္နဲ႔

0:00:14.528,0:00:17.861
1980 ယူဂိုဆလားဗီးယား ၿပိဳကြဲျခင္းကို နားလည္ဖို႔အတြက္ အဓိကေသာ့ခ်က္ပါပဲ။

0:00:17.861,0:00:21.194
ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒက်ေရာက္ေနစဥ္မွာ အေတာ္အ႐ုပ္အဆိုးအက်ည္းတန္ခဲ့ပါတယ္။

0:00:21.194,0:00:24.528
၈၀ခုႏွစ္ ေႏွာင္းပိုင္းႏွင့္ ၉၀ခုႏွစ္ အေစာပိုင္းကာလမ်ားတုန္းကေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ အရင္ဆံုး နားလည္ဖို႔ေကာင္းတဲ့အရာကေတာ့

0:00:24.528,0:00:26.704
ယူဂိုဆလားဗီးယားစကားလံုး ဘယ္ကေရာက္လာလဲဆိုတာပါပဲ။

0:00:26.704,0:00:30.443
အမွန္တကယ္က ေတာင္ပိုင္းယူဂိုဆလားဗီးယားျပည္နယ္ေတြကို ရည္ညႊန္းတာပါ။

0:00:30.443,0:00:33.867
ဒါေၾကာင့္ ယူဂို ဆုိတာ ေတာင္ပိုင္းကို ရည္ညႊန္းတယ္။

0:00:33.867,0:00:35.971
ဆလားဗီးယားဆိုတာ ဆလားဗီးယားျပည္နယ္ေတြအေၾကာင္းကို ေျပာတာပါ။

0:00:35.971,0:00:38.635
ဆလားဗီးယားဘာသာစကားအေၾကာင္း လူေတြေျပာဆိုၾကတဲ့အခါ

0:00:38.635,0:00:41.278
ဒီေဒသမွာ ေျပာတဲ့ ဘာသာစကားေတြကို ေျပာၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့လည္း

0:00:41.278,0:00:43.612
အေရွ႕ပိုင္းဥေရာပအမ်ားအျပားနဲ႔ အခုဆို ႐ု႐ွားမွာလည္း ေျပာၾကပါတယ္။

0:00:43.612,0:00:48.781
ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဒီမွာ အျပာေရာင္နဲ႔Serbo-Croation ကို ေျပာတဲ့ ေနရာမွာ

0:00:48.781,0:00:54.302
ျခယ္ျပထားပါတယ္။

0:00:54.302,0:00:58.984
အဲဒါက ဒီေဒသမွာ အဓိက်တဲ့ ဆလားဗီးယား ဘာသာစကားပါ။

0:00:58.984,0:01:02.041
ေဒသစကားေတြမ်ားစြာရွိပါတယ္။ အခ်ဳိ႕လူေတြက

0:01:02.041,0:01:05.098
ခရိုေအးရွန္း၊ မြန္တီနီဂရန္၊ ဆာဘီယန္ ကိုေျပာၾကပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ပါ။

0:01:05.098,0:01:08.156
ဒါေပမယ့္ ဘာသာစံုတတ္ကၽြမ္းသူအမ်ားစုက အခ်င္းခ်င္း အေတာ္နီးစပ္တယ္လို႔ ေျပာၾကပါတယ္။

0:01:08.156,0:01:12.308
ဘာသာစကားတစ္ခုအျဖစ္ အမ်ဳိးအစားခြဲျခားႏိုင္ပါတယ္။

0:01:12.308,0:01:15.311
Serbo-Coration ဘာသာစကားအျဖစ္ေပါ့။

0:01:15.311,0:01:17.823
မင္းလည္း သိမွာပါ။ ယေန႔ေခတ္မွာ ေျပာေနၾကတာက

0:01:17.823,0:01:20.823
ခရိုေအးရွား၊ ေဘာ့စ္နီးယားႏွင့္ ဟာဇီဂိုဗီနာ၊ ဆာဘီးယားနဲ႔ မြန္တီနီဂရိုးတို႔ပါ။

0:01:20.823,0:01:22.977
ဒါက အမ်ားသံုးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဒသမွာ ဆက္သြယ္တဲ့ အရာပါ။

0:01:22.977,0:01:28.156
ဒါေတြထက္ပိုၿပီးေတာ့ ဆလိုဗီနီယမ္ဘာသာစကားဟာ ဆလားဗစ္ပါပဲ။

0:01:28.156,0:01:33.648
Serbo-Croation နဲ႔ေတာ္ေတာ္ဆက္စပ္ပါတယ္။

0:01:33.648,0:01:37.489
မက္ကာဒိုနီယာမွာ ဆလားဗစ္ဘာသာစကားကိုေျပာၾကပါတယ္။

0:01:37.489,0:01:40.757
ဘူေဂးလ္ရီးယန္းနဲ႔ပိုမိုနီးစပ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္နီးစပ္တဲ့ခ်ည္ေႏွာင္မႈရွိပါတယ္

0:01:40.757,0:01:43.225
Serbo-Croation ထက္ေတာ့ လံုး၀မကြာျခားပါဘူး။

0:01:43.225,0:01:46.313
ဒီေတာ့ ဒီဧရိယာတစ္ခုလံုးကို ဘာသာစကားနဲ႔ ဆက္သြယ္လို႔ရၿပီေပါ့။

0:01:46.313,0:01:48.896
ဒီဧရိယာကို အမွန္တကယ္ ပိုင္းျခားထားတာေတြက ဘာသာေရးနဲ႔ သမိုင္းပါပဲ။

0:01:48.896,0:01:52.429
ဒါေၾကာင့္ ဒီဧရိယာက ဟိုးႏွစ္ရာေပါင္းမ်ားစြာကို သင္ ျပန္သြားခ်င္ရင္

0:01:52.429,0:01:57.822
ဧကရာဇ္အင္ပါယာအမ်ဳိးမ်ဳိရဲ႕ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္မွာ ရွိခဲ့ပါတယ္။

0:01:57.822,0:02:00.419
Austro-Hungarian ဧကရာဇ္အင္ပါယာ၊ Ottoman ဧကရာဇ္အင္ပါယာပါ။

0:02:00.419,0:02:03.561
Austro-Hungarian နဲ႔အတူ

0:02:03.561,0:02:06.089
ရိုမန္ကက္သလစ္အင္ပါယာကို ေျပာေနတာပါ။

0:02:06.089,0:02:09.397
Ottomans ေတြအေၾကာင္း သင္ေျပာတဲ့အခါ

0:02:09.397,0:02:10.564
မူဆလင္အင္ပါယာကို သင္ကိုင္တြယ္ေနတာပါ။

0:02:10.564,0:02:12.219
ႏွစ္ရာေပါင္းမ်ားစြာ ဒီနယ္ေျမရဲ႕ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ အပိုင္းေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ခဲ့ၾကတယ္။

0:02:12.219,0:02:13.477
ဒီေတာ့ အမွန္တကယ္ အဆံုးသတ္သြားတာေတြက ဘာသာေရးေရာေထြးမႈတစ္ခုပဲ ျဖစိ္ပါတယ္။

0:02:13.477,0:02:17.895
လူေတြရဲ႕မ်ဳိးႏြယ္လူမ်ဳိးစုအျဖစ္ လူေတြကို နားလည္သေဘာေပါက္ပါတယ္။

0:02:17.895,0:02:22.293
ဒီေနရာမွာ ကၽြန္ေတာ္ေျပာေနတာက ယခင္ယူဂိုဆလားဗီးယားျပည္နယ္ရဲ႕

0:02:22.293,0:02:27.762
ဘာသာေရးၿပိဳကြဲျခင္းပါ။

0:02:27.762,0:02:32.308
ဒါေၾကာင့္ ဒီက ပန္းေရာင္နဲ႔မွာ အဓိကအားျဖင့္ ရိုမန္ကက္သလစ္ ဧရိယာေတြျဖစ္ပါတယ္။

0:02:32.308,0:02:36.219


0:02:36.219,0:02:39.490
အဓိကအားျဖင့္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ေျပာရျခင္းက

0:02:39.490,0:02:41.478
အားလံုးေရာေထြးေနလို႔ျဖစ္ပါတယ္။

0:02:41.478,0:02:43.154
ဒီေတာ့ ဆလိုဗီနီးယား၊ ခရိုေအးရွား အဓိကအားျဖင့္ ရိုမန္ကက္သလစ္ျဖစ္ပါတယ္။

0:02:43.154,0:02:44.971
ဆာေဘးရီးယားကို ၾကည့္ရင္ မြန္တီနီဂရိုး၊ အဓိကအားျဖင့္ အေရွ႕ပိုင္း Orthodox ျဖစ္ပါတယ္။

0:02:44.971,0:02:47.821
ကိုဆိုဗိုမွာ မူဆလင္အင္အားေကာင္းပါတယ္။ ဟိုမွာပါ။

0:02:47.821,0:02:53.645
ကိုဆိုဗို မၿပိဳကြဲခင္မွာ

0:02:53.645,0:03:00.489
ဆာဘီးယားႏွင့္ မြန္တီနီဂရိုး အစိတ္အပိုင္းမ်ဳိးျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ ဘာသာေရးေပါင္းစပ္မႈရွိပါတယ္။

0:03:00.489,0:03:05.021
ေဘာ့စ္နီးယားနဲ႔ ဟန္ဇီဂိုဗီးနားသည္ တကယ့္ တကယ္ကို ေရာေထြးေနပါတယ္။

0:03:05.021,0:03:10.355
အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ လူဦးေရတစ္၀က္သည္ ရာစုႏွစ္မ်ားစြာ ေျပာင္းေရႊ႕ေနခဲ့ၾကပါတယ္။

0:03:10.355,0:03:14.287
ဒါေပမယ့္ အဲဒီမွာ အဓိကဘာသာေရးကေတာ့ အစၥလမ္ျဖစ္ပါတယ္။

0:03:14.287,0:03:19.156
ေယဘုယ်အားျဖင့္ ႐ႈပ္ေထြးႏိုင္တာကေတာ့ ဒီေနရာပါပဲ။

0:03:19.156,0:03:23.229
Bosniak အေၾကာင္း လူေတြေျပာတဲ့အခါ

0:03:23.229,0:03:25.419
Bosnian မူဆလင္အေၾကာင္း ေျပာဆိုေနၾကတာပါပဲ။

0:03:25.419,0:03:30.888
ဒါေပမယ့္ ေဘာ့စ္နီးယားနဲ႔ ဟန္ဇီဂိုဗီးနားမွာလည္း Serbs ရဲ႕ အေရးပါတဲ့ အစိတ္အပိုင္းေတြ ရွိပါတယ္။

0:03:30.888,0:03:35.800
Serbs ေတြက အေရွ႕ပိုင္း Orthodox ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္

0:03:35.800,0:03:40.574
ဒီေနရာမွာ ကၽြန္ေတာ္ အညိဳေရာင္နဲ႔ျပထားပါတယ္။ လူဦးေရရဲ႕သံုးပံုတစ္ပံုပါ။

0:03:40.574,0:03:44.368
အေတာ္အတန္ မ်ားျပားတဲ့ ရိုမန္ကက္သလစ္လူေတြ ရွိပါတယ္။

0:03:44.368,0:03:46.966
ဒါမွမဟုတ္ Bosnian-Croats လို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေျပာႏုိင္ပါတယ္။

0:03:46.966,0:03:50.117
ရွင္းရွင္းလင္းလင္းေျပာရရင္ ဒီရဲ႕သမိုင္းရာဇ၀င္ကို ၾကားရရင္ေတာင္မွ အလြန္ရႈပ္ေထြးႏိုင္ပါတယ္။

0:03:50.117,0:03:53.300
ဒါမွမဟုတ္လည္း သတင္းမွာ ၾကားရရင္ေတာင္ ရႈပ္ေထြးႏိုင္ပါတယ္။

0:03:53.300,0:03:55.899
၉၀ ခုႏွစ္မ်ားမွာ သတင္းၾကားၿပီး အလြန္ရႈပ္ေထြးေနပါတယ္။

0:03:55.899,0:03:58.236
Bosian မူဆလင္အေၾကာင္း ဒါမွမဟုတ္ Bosniak အေၾကာင္း တစ္ေယာက္ေယာက္က ေျပာေနတယ္ဆိုရင္

0:03:58.236,0:04:01.232
ေဘာ့စ္နီးယားမွာ မူဆလင္၀ါဒရွင္သန္ေနတ္။ အဲဒါဟာ

0:04:01.232,0:04:04.368
သူတို႔ရည္ရြယ္တဲ့အရာပဲ။

0:04:04.368,0:04:07.839
Bosnian-Croat လို႔ ေျပာၾကရင္ ေဘာ့စ္နီးယားမွာ ရွင္သန္ေနတဲ့ လူမ်ဳိးႏြယ္စုအားျဖင့္ Croat ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

0:04:07.839,0:04:10.172
သူတို႔က ရိုမန္ကက္သလစ္ျဖစ္ခ်င္ပါလိမ့္မယ္။

0:04:10.172,0:04:19.171
အဲဒီေနာက္ Bosnian Serb ရွိရင္ အဲဒါဟာ

0:04:19.171,0:04:24.235
ဆာေဘးရီးယန္း ဒါမွမဟုတ္ Serb အျဖစ္ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔သတ္မွတ္တဲ့ သူျဖစ္ပါတယ္။

0:04:24.235,0:04:30.103
Bosnia နဲ႔ Herzegovina မွာ ေနထိုင္သူေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္

0:04:30.103,0:04:34.833
အေရွ႕ပိုင္း Orthodox ျဖစ္လာေကာင္းျဖစ္လာပါမယ္။

0:04:34.833,0:04:39.235
ဒါေၾကာင့္ သင့္မွာ ဘာသာစကားအားသာခ်က္ရွိတယ္လို႔ ေတြးေတာႏိုင္ပါတယ္။

0:04:39.235,0:04:42.173
ဒါေပမယ့္ တခ်ဳိ႕အခ်က္ေတြမွာ ဘာသာေရးနဲ႔

0:04:42.173,0:04:44.242
ေဒသိယေျပာင္းလဲမႈမ်ားေၾကာင့္ ထင္ရွားတဲ့

0:04:44.242,0:04:50.830
ကြာျခားခ်က္မ်ားလည္းဒီမွာရွိပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒက်ေရာက္ေနတာေၾကာင့္ အေျခအေနေတြ ဆိုး၀ါးတဲ့အခါမွာပါ။

0:04:50.830,0:04:53.983


0:04:53.983,0:04:56.634
အမ်ားဆံုးအေျခခံအလုပ္နဲ႔ ျခားနားမႈေတြ တည္ရွိေနတယ္လို႔ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။

0:04:56.634,0:04:59.120


0:04:59.120,0:05:01.366
အဲဒါက ပထမကမာၻစစ္ကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ သိနားလည္ေစဖို႔နဲ႔

0:05:01.366,0:05:03.166
ပထမကမာၻစစ္ရဲ႕အေၾကာင္းရင္းကို သိနားလည္ေစဖို႔အေထာက္အကူ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

0:05:03.166,0:05:06.298
၉၀ ႏွစ္အေစာပိုင္းမွ ေတြ႕ျမင္ခဲ့ရတဲ့ အရုပ္ဆိုးအက်ည္းတန္မႈအခ်ဳိ႕ျဖစ္ပါတယ္။

0:05:06.298,0:05:08.431
အဆံုးသတ္ဖို႔ ဆက္စပ္စဥ္းစားရမယ့္အေၾကာင္းရာအနည္းငယ္နဲ႔

0:05:08.431,0:05:11.785
ပထမကမာၻစစ္ျဖစ္ခဲ့သည့္တိုင္ေအာင္ မေပါင္းစည္းေသးတဲ့ျပည္နယ္တစ္ခုျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

0:05:11.785,0:05:14.901
အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ မေပါင္းစည္းေသးတဲ့ျပည္နယ္ကို ျပဳလုပ္ရန္ ဆႏၵျဖင့္ အခ်ိန္မတိုင္မီျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။

0:05:14.901,0:05:19.633
မ်ဳိးႏြယ္အုပ္စုဖြဲ႕ျခင္း၊ ဘာသာစကားအုပ္စုဖြဲ႕ျခင္းသည္

0:05:19.633,0:05:22.705
Austro-Hungarian အင္ပါယာ၊ Ottoman အင္ပါယာ ၿပိဳကြဲရန္ ႀကံရြယ္ခဲ့ပါတယ္။

0:05:22.705,0:05:28.914
ပထမကမာၻစစ္၀င္ေရာက္ခ်ိန္ Ottoman အင္ပါယာ၏ က်ဆင္းမႈျဖစ္လာပါတယ္။

0:05:28.914,0:05:31.923
မေပါင္းစည္းတဲ့ျပည္နယ္တစ္ခုဖြဲ႕စည္းရန္ ဆႏၵရဲ႕ေနာက္ကြယ္မွာ စြမ္းအင္ေတြ ပိုမိုစတင္ရရွိဖို႔ လူေတြကို စတင္ခြင့္ျပဳလာခဲ့ပါတယ္။

0:05:31.923,0:05:34.699


0:05:34.699,0:05:38.919
ပထမကမာၻစစ္ဟာ အေျခခံအားျဖင့္ ယူဂိုဆလားဗီးယားျပည္နယ္ကို ေပါင္းစည္းခြင့္ျပဳခဲ့တဲ့

0:05:38.919,0:05:43.700
အေထာက္အကူျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

0:05:43.700,0:05:46.042
ပံုစံအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒက်ေရာက္သည့္တိုင္ေအာင္ ၿပိဳကြဲေနခဲ့ပါတယ္။

0:05:46.042,0:05:49.496
ဆိုရွယ္လစ္ျပည္နယ္တစ္ခု၊ ကြန္ျမဴနစ္ျပည္နယ္တစ္ခု ျဖစ္ေနခဲ့ေပမယ့္

0:05:49.496,0:05:53.767
စစ္ေအးကာလအတြင္း ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ အမွန္တကယ္ကို ထူးဆန္းၿပီး

0:05:53.767,0:05:57.507
ေ၀းကြာတဲ့ဆက္ဆံေရးရွိေနခဲ့ပါတယ္။

0:05:57.507,0:06:01.588
ဒါေပမဲ့ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒက်ေရာက္ၿပီးေနာက္မွာ အတူတကြျပန္လည္စုစည္းခဲ့ပါတယ္။

0:06:01.588,0:06:04.435
အထူးသျဖင့္ ဘာသာေရးကြားျပားျခားနားမႈေတြပါ။

0:06:04.435,0:06:07.699
ဒီမ်ဳိးႏြယ္စု ႏွင့္ ဘာသာေရးကြဲျပားမႈေတြေၾကာင့္ ၿပိဳကြဲေစခဲ့တာပါ။