1
00:00:06,737 --> 00:00:11,226
Thực tại, kiến thức,
ý nghĩa cuộc sống là gì?

2
00:00:11,226 --> 00:00:13,551
Để giải thích sự tồn tại này 
bạn bắt đầu đi tìm một hình tượng,

3
00:00:13,551 --> 00:00:18,496
nào là cuộc hành trình trên cạn
hoặc xuyên biển,

4
00:00:18,496 --> 00:00:25,278
chuyến leo núi, chiến tranh, quyển sách,
cuộn chỉ, trò chơi, cánh cửa sổ cơ hội,

5
00:00:25,278 --> 00:00:29,386
hoặc ngọn đèn
chóng tàn rồi phụt tắt.

6
00:00:29,386 --> 00:00:30,991
Cách đây 2400 năm,

7
00:00:30,991 --> 00:00:36,262
một trong những nhà tư tưởng nổi tiếng đã
nói rằng cuộc sống như bị cầm tù trong hầm tối

8
00:00:36,262 --> 00:00:40,022
buộc chúng ta nhìn vào những cái bóng 
thấp thoáng hắt lên bức tường đá.

9
00:00:40,022 --> 00:00:41,658
Nghe vui nhỉ?

10
00:00:41,658 --> 00:00:45,803
Đó chính là ý tưởng của Plato trong phần
Dụ ngôn Hang Động

11
00:00:45,803 --> 00:00:48,216
thuộc chương 7 tác phẩm
"Cộng hòa" của ông.

12
00:00:48,216 --> 00:00:51,821
nơi ông đưa ra hình dung
về một xã hội lí tưởng

13
00:00:51,821 --> 00:00:56,669
dựa trên các khái niệm về
chính nghĩa, chân lí và mĩ học.

14
00:00:56,669 --> 00:01:01,682
Trong câu chuyện, một nhóm tù nhân
bị nhốt trong hang từ khi mới lọt lòng

15
00:01:01,682 --> 00:01:05,126
quay lưng về phía cửa hang, 
không thể quay đầu lại,

16
00:01:05,126 --> 00:01:08,428
và hoàn toàn không biết gì
về thế giới bên ngoài.

17
00:01:08,428 --> 00:01:13,184
Dù vậy, thỉnh thoảng, người
và các con vật đi ngang cửa hang

18
00:01:13,184 --> 00:01:17,875
làm in bóng và hắt tiếng vang
lên bức tường đá.

19
00:01:17,875 --> 00:01:20,927
Những tù nhân gọi tên 
và phân loại các ảo ảnh này,

20
00:01:20,927 --> 00:01:24,199
tin rằng họ đang tiếp xúc 
với các thực thể.

21
00:01:24,199 --> 00:01:29,345
Đột nhiên, một tù nhân được phóng thích
và lần đầu tiên bước ra thế giới bên ngoài.

22
00:01:29,345 --> 00:01:33,721
Ánh sáng chói mắt, ông ta thấy 
môi trường xung quanh đảo lộn.

23
00:01:33,721 --> 00:01:36,061
Khi được bảo rằng
những thứ xung quanh đây mới là thật

24
00:01:36,061 --> 00:01:40,202
còn những gì ông thấy vừa qua 
chỉ là cái bóng, ông đã không thể tin.

25
00:01:40,202 --> 00:01:42,745
Những cái bóng còn thực hơn thế này cơ mà.

26
00:01:42,745 --> 00:01:45,036
Nhưng rồi đôi mắt dần thích ứng,

27
00:01:45,036 --> 00:01:47,327
cuối cùng ông đã có thể nhìn vào
những cái bóng trên mặt nước,

28
00:01:47,327 --> 00:01:49,619
vào chính những vật thể đó,

29
00:01:49,619 --> 00:01:51,650
và cả ánh mặt trời,

30
00:01:51,650 --> 00:01:55,824
nguồn sáng vô tận phản chiếu
tất cả những gì ông ta thấy trước kia.

31
00:01:55,824 --> 00:01:59,479
Người tù quay lại hang động
và chia sẻ về khám phá của mình

32
00:01:59,479 --> 00:02:01,828
nhưng mắt không còn quen với bóng tối,

33
00:02:01,828 --> 00:02:06,004
ông gần như không thể nhìn ra
những cái bóng trên tường.

34
00:02:06,004 --> 00:02:09,796
Hai tù nhân còn lại nghĩ rằng
chuyến đi đã khiến ông ngu mị và mù lòa,

35
00:02:09,796 --> 00:02:13,776
kịch liệt từ chối bất cứ hỗ trợ nào
muốn giúp họ tự do.

36
00:02:13,776 --> 00:02:16,733
Plato sử dụng hình ảnh trên
như một ẩn dụ

37
00:02:16,733 --> 00:02:21,169
về việc nhà triết học 
cố gắng giáo dục đám đông.

38
00:02:21,169 --> 00:02:24,288
Đa số con người không chỉ thoải mái
với sự ngu dốt của mình

39
00:02:24,288 --> 00:02:28,199
mà còn chống lại bất cứ ai
chỉ ra sự thực đó cho họ.

40
00:02:28,199 --> 00:02:31,928
Trên thực tế, Socrates bị 
nhà nước Athen phán tội tử hình

41
00:02:31,928 --> 00:02:35,521
với tội danh
gây rối trật tự xã hội,

42
00:02:35,521 --> 00:02:38,194
còn Plato, học trò của ông,
dành đa phần cuốn "Cộng hòa"

43
00:02:38,194 --> 00:02:40,702
để chỉ trích nền dân chủ Athen

44
00:02:40,702 --> 00:02:44,422
và đề xuất các vị hiền triết trị vì.

45
00:02:44,422 --> 00:02:45,773
Với dụ ngôn cái hang,

46
00:02:45,773 --> 00:02:50,013
Plato chỉ ra rằng đám đông
quá cứng đầu và tăm tối

47
00:02:50,013 --> 00:02:52,138
để có thể tự trị.

48
00:02:52,138 --> 00:02:56,123
Câu chuyện trên đã gợi ra bao tưởng tượng
trong suốt 2400 năm qua,

49
00:02:56,123 --> 00:02:59,501
vì có quá nhiều cách để giải thích.

50
00:02:59,501 --> 00:03:03,294
Nhưng cơ bản, dụ ngôn này
gắn liền với thuyết mô thức

51
00:03:03,294 --> 00:03:05,793
được bàn luận sâu hơn trong những 
cuộc đối thoại khác của Plato,

52
00:03:05,793 --> 00:03:08,079
lập luận rằng 
như những cái bóng trên tường,

53
00:03:08,079 --> 00:03:12,870
mọi vật trong thế giới vật chất đều là
phản chiếu sai lệch của các hình thái lí tưởng,

54
00:03:12,870 --> 00:03:16,273
như hình tròn hay cái đẹp.

55
00:03:16,273 --> 00:03:19,738
Trong trường hợp này, cái hang dẫn đến
nhiều câu hỏi về bản chất,

56
00:03:19,738 --> 00:03:21,926
bao gồm nguồn gốc của kiến thức,

57
00:03:21,926 --> 00:03:24,040
vấn đề hình tượng đại diện,

58
00:03:24,040 --> 00:03:27,227
và bản chất của thực tại.

59
00:03:27,227 --> 00:03:32,043
Với các nhà thần học, hình thái lí tưởng
chỉ tồn tại trong óc của đấng sáng tạo.

60
00:03:32,043 --> 00:03:36,059
Với các nhà triết học ngôn ngữ,
họ sẽ xét vật thể từ các khái niệm ngôn ngữ,

61
00:03:36,059 --> 00:03:39,366
lí thuyết làm sáng tỏ vấn đề
về phân loại các nhóm sự vật

62
00:03:39,366 --> 00:03:42,032
bằng các thuật ngữ trừu tượng.

63
00:03:42,032 --> 00:03:44,446
Và một số người khác vẫn tự hỏi
liệu ta có thể thật sự biết rằng

64
00:03:44,446 --> 00:03:49,164
sự vật ngoài hang động
thật hơn nhiều những cái bóng hay không.

65
00:03:49,164 --> 00:03:50,610
Quay về với
cuộc sống của chúng ta,

66
00:03:50,610 --> 00:03:53,352
liệu ta có tự tin về những gì ta nghĩ
mình đã biết tường tận?

67
00:03:53,352 --> 00:03:54,787
Có lẽ một ngày nào đó,

68
00:03:54,787 --> 00:03:58,962
một tia sáng sẽ soi rọi vào
những niềm tin cơ bản nhất của bạn.

69
00:03:58,962 --> 00:04:01,439
Liệu bạn có thoát ra
để tìm đến nguồn sáng đó

70
00:04:01,439 --> 00:04:04,203
dù rằng phải trả giá 
bằng cả bạn bè và gia đình,

71
00:04:04,203 --> 00:04:07,572
hay nhất quyết bám lấy
những ảo ảnh dễ chịu quen thuộc kia?

72
00:04:07,572 --> 00:04:11,014
Sự thật hay thói quen?
Ánh sáng hay bóng phản chiếu?

73
00:04:11,014 --> 00:04:14,724
Quyết định khó khăn đấy,
nhưng bạn không một mình đâu.

74
00:04:14,724 --> 00:04:17,264
Có cả một đám đông ở đây đang chờ.