0:00:06.537,0:00:11.026
Wat is realiteit, kennis,[br]de zin van het leven?

0:00:11.026,0:00:13.351
Grote zaken die je [br]figuurlijk kan bekijken:

0:00:13.351,0:00:18.296
het bestaan vergelijken met een reis[br]over een weg of oceaan,

0:00:18.296,0:00:25.078
een klim, oorlog, book, draad of spel,[br]een venster naar nieuwe mogelijkheden,

0:00:25.078,0:00:29.186
of een veel-te-kort-durende[br]flikkering van een vlam.

0:00:29.186,0:00:30.791
2400 jaren geleden

0:00:30.791,0:00:33.801
zei één van de bekendste denkers ooit

0:00:33.801,0:00:36.811
dat het leven is alsof je [br]geketend in een grot,

0:00:36.811,0:00:39.942
gedwongen wordt om schaduwen [br]langs een muur te zien fladderen.

0:00:39.942,0:00:41.458
Nogal vrolijk, hé?

0:00:41.458,0:00:45.603
Dat is eigenlijk wat Plato suggereerde[br]in zijn Allegorie van de Grot,

0:00:45.603,0:00:48.016
in Boek VII van "De Staat",

0:00:48.016,0:00:51.621
waarin een Grieks filososoof[br]zich de ideale wereld voorstelt

0:00:51.621,0:00:56.469
door concepten te bestuderen[br]als recht, waarheid en schoonheid.

0:00:56.469,0:01:01.482
In de allegorie worden gevangenen[br]opgesloten in een grot vanaf hun geboorte

0:01:01.482,0:01:04.926
met hun rug naar de ingang,[br]zonder hun hoofd te kunnen draaien,

0:01:04.926,0:01:08.228
en zonder kennis[br]van de buitenwereld.

0:01:08.228,0:01:12.984
Af en toe echter komen er mensen [br]en dingen voorbij de grotingang,

0:01:12.984,0:01:17.675
waardoor schaduwen ontstaan op de muur[br]waar de gevangenen naar kijken.

0:01:17.675,0:01:20.727
De gevangenen benoemen[br]en classificeren deze illusies,

0:01:20.727,0:01:23.999
in de overtuiging dat ze[br]echte entiteiten waarnemen.

0:01:23.999,0:01:29.145
Plots wordt één gevangene bevrijd[br]en voor het eerst naar buiten gebracht.

0:01:29.145,0:01:33.521
Het licht doet hem pijn aan de ogen[br]en hij is gedesoriënteerd.

0:01:33.521,0:01:35.861
Als hem wordt verteld dat [br]alles rond hem echt is,

0:01:35.861,0:01:40.002
en de schaduwen maar reflecties zijn,[br]gelooft hij het niet.

0:01:40.002,0:01:42.545
De schaduwen leken hem veel duidelijker.

0:01:42.545,0:01:44.836
Maar geleidelijk [br]passen zijn ogen zich aan,

0:01:44.836,0:01:47.127
zodat hij weerspiegelingen[br]in het water kan zien,

0:01:47.127,0:01:49.419
en direct naar objecten kan kijken,

0:01:49.419,0:01:51.450
en uiteindelijk ook naar de Zon,

0:01:51.450,0:01:55.624
wiens licht de ultieme bron is[br]van alles wat hij kan zien.

0:01:55.624,0:01:59.279
De gevangene keert terug naar de grot[br]om zijn ontdekking te delen,

0:01:59.279,0:02:01.628
maar hij is niet langer gewend [br]aan de duisternis,

0:02:01.628,0:02:05.804
en kan nog moeilijk de schaduwen[br]op de muur zien.

0:02:05.804,0:02:09.596
De andere gevangenen denken dat de reis[br]hem stom en blind maakte,

0:02:09.596,0:02:13.576
en houden met geweld alle pogingen tegen[br]om hen te bevrijden.

0:02:13.576,0:02:16.533
Plato introduceert deze passage[br]als een analogie

0:02:16.533,0:02:20.969
van hoe het is om als filosoof[br]het publiek te onderrichten.

0:02:20.969,0:02:24.088
De meesten voelen zich niet alleen[br]comfortabel in hun onwetendheid

0:02:24.088,0:02:27.999
maar zijn ook vijandig tegen iedereen[br]die hun erop wijst.

0:02:27.999,0:02:31.728
In feite werd de echte Socrates[br]ter dood veroordeeld

0:02:31.728,0:02:35.321
door de Atheense overheid,[br]omdat hij de sociale orde verstoorde.

0:02:35.321,0:02:37.994
In "De Staat" toont [br]zijn student Plato vooral

0:02:37.994,0:02:40.502
minachting voor de Atheense democratie,

0:02:40.502,0:02:44.222
terwijl hij een regime[br]van filosofen-koningen promoot.

0:02:44.222,0:02:45.573
Met de parabel over de grot

0:02:45.573,0:02:49.813
argumenteert Plato dat de massa[br]te koppig en onwetend is

0:02:49.813,0:02:51.938
om over zichzelf te heersen.

0:02:51.938,0:02:55.923
Maar de allegorie spreekt al 2400 jaar[br]tot de verbeelding

0:02:55.923,0:02:59.301
omdat het op zoveel manieren[br]kan gelezen worden.

0:02:59.301,0:03:03.094
Belangrijk is dat de allegorie ook[br]verband houdt met de vormenleer,

0:03:03.094,0:03:05.593
ontwikkeld in Plato's andere dialogen.

0:03:05.593,0:03:07.879
Die beschrijven dat,[br]zoals de schaduwen,

0:03:07.879,0:03:12.670
fysieke dingen gebrekkige reflecties zijn[br]van ideale vormen,

0:03:12.670,0:03:16.073
zoals rondheid en schoonheid.

0:03:16.073,0:03:19.538
Op die manier leidt de grot [br]tot veel fundamentele vragen,

0:03:19.538,0:03:21.726
inclusief de oorsprong van kennis,

0:03:21.726,0:03:23.840
het probleem van representatie,

0:03:23.840,0:03:27.027
en de aard van de realiteit zelf.

0:03:27.027,0:03:31.843
Voor theologen bestaat de ideale vorm[br]in de geest van de schepper.

0:03:31.843,0:03:35.859
Voor taalfilosofen, die vormen als[br]linguistische concepten zien,

0:03:35.859,0:03:39.446
illustreert de theorie het probleem[br]van het groeperen van concrete dingen

0:03:39.446,0:03:41.832
in abstracte termen.

0:03:41.832,0:03:44.246
En anderen vragen zich af[br]of we echt weten

0:03:44.246,0:03:48.964
of de dingen buiten de grot[br]echter zijn dan de schaduwen of niet.

0:03:48.964,0:03:53.110
Kunnen we, terwijl we ons leventje leiden,[br]vertrouwen op wat we denken te weten?

0:03:53.152,0:03:54.587
Misschien zal op een dag

0:03:54.587,0:03:58.762
een flikkering van licht[br]onze basisassumpties onderuit halen.

0:03:58.762,0:04:01.239
Zal je uitbreken om je weg[br]te vechten naar het licht,

0:04:01.239,0:04:04.003
zelfs al kost het je[br]je vrienden en je familie,

0:04:04.003,0:04:07.372
of zal je blijven hangen [br]aan de oude vertrouwde illusies?

0:04:07.372,0:04:10.814
Waarheid of gewoonte? Licht of schaduw?

0:04:10.814,0:04:14.557
Moeilijke keuzes, maar als het een troost[br]kan zijn, je bent niet alleen.

0:04:14.557,0:04:16.990
We zijn met velen hierbeneden.