0:00:06.437,0:00:10.926
Wat is realiteit, kennis,[br]de zin van het leven?

0:00:10.926,0:00:13.251
Grote zaken die je [br]figuurlijk kan bekijken:

0:00:13.251,0:00:18.196
het bestaan vergelijken met een reis[br]over een weg of oceaan,

0:00:18.196,0:00:24.978
een klim, oorlog, book, draad of spel,[br]een venster naar nieuwe mogelijkheden,

0:00:24.978,0:00:29.086
of een veel-te-kort-durende[br]flikkering van een vlam.

0:00:29.086,0:00:30.691
2400 jaren geleden

0:00:30.691,0:00:33.701
zei één van de bekendste denkers ooit

0:00:33.701,0:00:36.711
dat het leven is alsof je [br]geketend in een grot,

0:00:36.711,0:00:39.842
gedwongen wordt om schaduwen [br]langs een muur te zien fladderen.

0:00:39.842,0:00:41.358
Nogal vrolijk, hé?

0:00:41.358,0:00:45.503
Dat is eigenlijk wat Plato suggereerde[br]in zijn Allegorie van de Grot,

0:00:45.503,0:00:47.916
in Boek VII van "De Staat",

0:00:47.916,0:00:51.521
waarin een Grieks filososoof[br]zich de ideale wereld voorstelt

0:00:51.521,0:00:56.369
door concepten te bestuderen[br]als recht, waarheid en schoonheid.

0:00:56.369,0:01:01.382
In de allegorie worden gevangenen[br]opgesloten in een grot vanaf hun geboorte

0:01:01.382,0:01:04.825
met hun rug naar de ingang,[br]zonder hun hoofd te kunnen draaien,

0:01:04.825,0:01:08.128
en zonder kennis[br]van de buitenwereld.

0:01:08.128,0:01:12.884
Af en toe echter komen er mensen [br]en dingen voorbij de grotingang,

0:01:12.884,0:01:17.575
waardoor schaduwen ontstaan op de muur[br]waar de gevangenen naar kijken.

0:01:17.575,0:01:20.627
De gevangenen benoemen[br]en classificeren deze illusies,

0:01:20.627,0:01:23.899
in de overtuiging dat ze[br]echte entiteiten waarnemen.

0:01:23.899,0:01:29.045
Plots wordt één gevangene bevrijd[br]en voor het eerst naar buiten gebracht.

0:01:29.045,0:01:33.421
Het licht doet hem pijn aan de ogen[br]en hij is gedesoriënteerd.

0:01:33.421,0:01:35.761
Als hem wordt verteld dat [br]alles rond hem echt is,

0:01:35.761,0:01:39.902
en de schaduwen maar reflecties zijn,[br]gelooft hij het niet.

0:01:39.902,0:01:42.445
De schaduwen leken hem veel duidelijker.

0:01:42.445,0:01:44.736
Maar geleidelijk [br]passen zijn ogen zich aan,

0:01:44.736,0:01:47.027
zodat hij weerspiegelingen[br]in het water kan zien,

0:01:47.027,0:01:49.319
en direct naar objecten kan kijken,

0:01:49.319,0:01:51.350
en uiteindelijk ook naar de Zon,

0:01:51.350,0:01:55.524
wiens licht de ultieme bron is[br]van alles wat hij kan zien.

0:01:55.524,0:01:59.179
De gevangene keert terug naar de grot[br]om zijn ontdekking te delen,

0:01:59.179,0:02:01.528
maar hij is niet langer gewend [br]aan de duisternis,

0:02:01.528,0:02:05.704
en kan nog moeilijk de schaduwen[br]op de muur zien.

0:02:05.704,0:02:09.496
De andere gevangenen denken dat de reis[br]hem stom en blind maakte,

0:02:09.496,0:02:13.476
en houden met geweld alle pogingen tegen[br]om hen te bevrijden.

0:02:13.476,0:02:16.433
Plato introduceert deze passage[br]als een analogie

0:02:16.433,0:02:20.869
van hoe het is om als filosoof[br]het publiek te onderrichten.

0:02:20.869,0:02:23.988
De meesten voelen zich niet alleen[br]comfortabel in hun onwetendheid

0:02:23.988,0:02:27.899
maar zijn ook vijandig tegen iedereen[br]die hun erop wijst.

0:02:27.899,0:02:31.628
In feite werd de echte Socrates[br]ter dood veroordeeld

0:02:31.628,0:02:35.221
door de Atheense overheid,[br]omdat hij de sociale orde verstoorde.

0:02:35.221,0:02:37.894
In "De Staat" toont [br]zijn student Plato vooral

0:02:37.894,0:02:40.402
minachting voor de Atheense democratie,

0:02:40.402,0:02:44.122
terwijl hij een regime[br]van filosofen-koningen promoot.

0:02:44.122,0:02:45.473
Met de parabel over de grot

0:02:45.473,0:02:49.713
argumenteert Plato dat de massa[br]te koppig en onwetend is

0:02:49.713,0:02:51.838
om over zichzelf te heersen.

0:02:51.838,0:02:55.823
Maar de allegorie spreekt al 2400 jaar[br]tot de verbeelding

0:02:55.823,0:02:59.201
omdat het op zoveel manieren[br]kan gelezen worden.

0:02:59.201,0:03:02.994
Belangrijk is dat de allegorie ook[br]verband houdt met de vormenleer,

0:03:02.994,0:03:05.493
ontwikkeld in Plato's andere dialogen.

0:03:05.493,0:03:07.779
Die beschrijven dat,[br]zoals de schaduwen,

0:03:07.779,0:03:12.570
fysieke dingen gebrekkige reflecties zijn[br]van ideale vormen,

0:03:12.570,0:03:15.973
zoals rondheid en schoonheid.

0:03:15.973,0:03:19.438
Op die manier leidt de grot [br]tot veel fundamentele vragen,

0:03:19.438,0:03:21.626
inclusief de oorsprong van kennis,

0:03:21.626,0:03:23.740
het probleem van representatie,

0:03:23.740,0:03:26.927
en de aard van de realiteit zelf.

0:03:26.927,0:03:31.743
Voor theologen bestaat de ideale vorm[br]in de geest van de schepper.

0:03:31.743,0:03:35.759
Voor taalfilosofen, die vormen als[br]linguistische concepten zien,

0:03:35.759,0:03:39.346
illustreert de theorie het probleem[br]van het groeperen van concrete dingen

0:03:39.346,0:03:41.732
in abstracte termen.

0:03:41.732,0:03:44.146
En anderen vragen zich af[br]of we echt weten

0:03:44.146,0:03:48.864
of de dingen buiten de grot[br]echter zijn dan de schaduwen of niet.

0:03:48.864,0:03:53.010
Kunnen we, terwijl we ons leventje leiden,[br]vertrouwen op wat we denken te weten?

0:03:53.052,0:03:54.487
Misschien zal op een dag

0:03:54.487,0:03:58.662
een flikkering van licht[br]onze basisassumpties onderuit halen.

0:03:58.662,0:04:01.139
Zal je uitbreken om je weg[br]te vechten naar het licht,

0:04:01.139,0:04:03.903
zelfs al kost het je[br]je vrienden en je familie,

0:04:03.903,0:04:07.272
of zal je blijven hangen [br]aan de oude vertrouwde illusies?

0:04:07.272,0:04:10.714
Waarheid of gewoonte? Licht of schaduw?

0:04:10.714,0:04:14.457
Moeilijke keuzes, maar als het een troost[br]kan zijn, je bent niet alleen.

0:04:14.457,0:04:16.890
We zijn met velen hierbeneden.