WEBVTT

00:00:15.386 --> 00:00:16.951
Neden illüzyonlar görüyoruz?

00:00:16.975 --> 00:00:22.937
Size kahve standınızdaki kitapta
bulunandan farklı bir hipotez türü için

00:00:22.950 --> 00:00:28.318
kanıt sağladığım araştırmalarımın
bazılarından bahsedeceğim.

00:00:28.330 --> 00:00:31.401
Buradaki illüzyonlardan birine bakalım.

00:00:31.412 --> 00:00:36.006
Bu, bu hipotez tarafından açıklanan
birçok çeşit illüzyon için bir örnek.

00:00:36.006 --> 00:00:38.381
Bunun üzerinden konuşacağım.

00:00:38.381 --> 00:00:41.698
Bu şeylerde her zaman olduğu gibi
aslında bu iki de çizgi paralel

00:00:41.698 --> 00:00:44.989
ancak onların merkezlerinde 
dışa doğru eğildiklerini algılarsınız.

00:00:45.402 --> 00:00:48.055
Bu radyal çizgilerin olduğu merkezde,

00:00:48.079 --> 00:00:51.566
görme alanınızda 
üst ve alt kısımlardan daha geniş.

00:00:52.022 --> 00:00:55.696
Bu, olağanüstü 
çünkü oldukça basit bir uyarıcı.

00:00:55.696 --> 00:00:57.411
Sadece bir sürü düz çizgi.

00:00:57.435 --> 00:01:00.388
Evrendeki en karmaşık nesnelerden biri

00:01:00.412 --> 00:01:03.643
neden bu inanılmaz derecede 
basit görüntüyü oluşturamasın?

00:01:04.484 --> 00:01:06.786
Böyle sorulara cevap vermek istediğinizde,

00:01:06.786 --> 00:01:11.194
bunun beyniniz için
ne anlama geldiğini sormanız gerekir.

00:01:11.633 --> 00:01:13.777
Beyninizin bunu düşüneceği şey,

00:01:13.801 --> 00:01:15.574
bir sayfadaki bazı satırlar değil.

00:01:15.598 --> 00:01:18.526
Beyniniz, gerçek hayatta 
karşılaştığı doğal uyaran türlerini

00:01:18.550 --> 00:01:20.541
idare edecek şekilde gelişti.

00:01:20.565 --> 00:01:23.865
Peki beyin ne zaman 
böyle uyaranlarla karşılaşır?

00:01:24.444 --> 00:01:29.139
Biraz tuhaf görünüyor ama aslında 
gün boyu bu uyaranla karşılaşıyorsunuz.

00:01:29.139 --> 00:01:30.341
Ne zaman hareket eder,

00:01:30.341 --> 00:01:32.539
ne zaman ilerlerseniz özellikle.

00:01:32.539 --> 00:01:37.560
İlerlediğinizde görsel alanınızda dışarı 
doğru optik bir akış elde edersiniz,

00:01:37.560 --> 00:01:40.020
tıpkı Atılgan'ın 
çarpıklığa girdiği zamanki gibi.

00:01:40.020 --> 00:01:41.984
Tüm bu nesneler dışarı doğru akar

00:01:42.008 --> 00:01:45.854
ve retinanızda izler bırakır 
veya çizgileri bulanıklaştırır.

00:01:45.878 --> 00:01:48.488
Arka arkaya 
mini nöronları etkinleştiriyorlar.

00:01:49.424 --> 00:01:52.395
Yani bu, gerçek hayatta 
olanların bir versiyonu

00:01:52.419 --> 00:01:55.644
ve gerçek hayatta her zaman 
olanların başka bir versiyonu.

00:01:55.668 --> 00:01:58.020
Aslında karikatüristler bunu biliyor.

00:01:58.044 --> 00:02:00.256
Bu bulanık çizgileri 
çizgi filmlerine koyarlar

00:02:00.256 --> 00:02:02.111
ve beyniniz için hareket anlama gelir.

00:02:02.111 --> 00:02:04.663
Bulanık çizgiler gerçek hayatta 
gördüğünüzden değil.

00:02:04.687 --> 00:02:07.869
Beyninize hareket ettiğinizi söyleyen şey

00:02:07.893 --> 00:02:12.793
gözünüzün arkasındaki 
bu optik bulanıklıklar.

00:02:12.793 --> 00:02:15.362
İlerlediğinizde gözleriniz 
kamera gibi sabitlenir,

00:02:15.362 --> 00:02:16.927
anlık görüntü kameraları gibi;

00:02:16.927 --> 00:02:20.130
sabitler, sabitler, küçük (şipşak sesi) 
kamera çekimlerini sabitler

00:02:20.130 --> 00:02:22.517
ve ileriye doğru 
her hareket ettiğinizde sabitler,

00:02:22.517 --> 00:02:24.518
bunların dışa doğru akmasını sağlarsınız.

00:02:24.518 --> 00:02:28.828
Sabitlendiğiniz zaman bu garip 
optik bulanıklık şeyiyle karşılaşırsınız

00:02:28.828 --> 00:02:30.821
ve bu size hareket ettiğiniz yönü söyler.

00:02:30.845 --> 00:02:32.440
Pekala, hikayenin yarısı bu.

00:02:32.464 --> 00:02:34.004
Uyaranın anlamı bu.

00:02:34.028 --> 00:02:37.258
Bu, beyninizin ilk resme bakarken

00:02:37.258 --> 00:02:40.311
aslında yolda olduğunuzu 
düşündüğü anlamına gelir.

00:02:40.311 --> 00:02:42.953
Yine de neden bu düz çizgileri
dışa doğru eğilmiş olarak

00:02:42.953 --> 00:02:44.816
algılamanız gerektiğini açıklamıyor.

00:02:44.816 --> 00:02:49.260
Hikayenin geri kalanını anlamak için
beynimizin yavaş olduğunu anlamalısınız.

00:02:50.212 --> 00:02:55.447
İstediğiniz şey, ışık gözünüze 
çarptığında -- pat! --

00:02:55.447 --> 00:02:58.073
hemen dünyanın neye 
benzediğine dair bir algınız var.

00:02:58.097 --> 00:02:59.488
Fakat bu şekilde çalışmıyor.

00:02:59.512 --> 00:03:03.195
Algınızın yaratılması 
saniyenin onda biri kadar sürer.

00:03:03.195 --> 00:03:05.315
Saniyenin onda biri 
kulağa çok uzun gelmiyor

00:03:05.315 --> 00:03:07.457
ama normal davranışlarda uzun bir süre.

00:03:07.481 --> 00:03:11.021
Saniyede sadece bir metre 
hareket ediyorsanız, ki bu oldukça yavaş,

00:03:11.045 --> 00:03:13.642
saniyenin onda birinde, 
10 cm hareket etmişsinizdir.

00:03:13.666 --> 00:03:16.140
Bu gecikmeyi düzeltmeseydiniz

00:03:16.164 --> 00:03:21.262
o zaman 10 santimetre içinde
herhangi bir şeyi algıladığınızda

00:03:21.262 --> 00:03:23.691
ona çarpacak ya da geçecektiniz.

00:03:23.715 --> 00:03:26.015
Tabii ki bu çok daha kötü olacak --

00:03:26.039 --> 00:03:27.380
(Kahkahalar)

00:03:27.404 --> 00:03:29.771
böyle bir durumda çok daha kötü olacak.

00:03:29.771 --> 00:03:32.455
Algınız geride kaldı.

00:03:32.479 --> 00:03:35.538
İstediğiniz şey, algının böyle görünmesi.

00:03:35.562 --> 00:03:38.095
Herhangi bir T zamanındaki algılarınızın

00:03:38.119 --> 00:03:40.812
dünyada da T zamanında
olmasını istersiniz.

00:03:41.466 --> 00:03:45.721
Beyninizin bunu yapmasının tek yolu,
ışığın retinanıza çarptığında

00:03:45.751 --> 00:03:49.158
dünyanın nasıl olduğuna dair
bir algı oluşturmak yerine

00:03:49.185 --> 00:03:51.592
daha güzel bir şeyler yapması gerektiği.

00:03:51.614 --> 00:03:55.082
Pasif bir şekilde yanıt veremez 
ve en iyi tahmini oluşturamaz,

00:03:55.106 --> 00:03:58.264
bir sonraki an için 
en iyi tahmini oluşturması gerekir.

00:03:58.677 --> 00:04:01.412
Saniyenin onda birinde
dünya nasıl görünür?

00:04:01.436 --> 00:04:03.030
Bunun bir algısını oluşturun

00:04:03.054 --> 00:04:07.858
çünkü yakın geleceğe dair 
algınız beyninizde oluştuğunda,

00:04:07.882 --> 00:04:09.454
yakın gelecek gelmiş olacak

00:04:09.478 --> 00:04:12.109
ve şimdiyi algılayacaksınız,

00:04:12.133 --> 00:04:13.575
ki istediğiniz de bu.

00:04:13.599 --> 00:04:16.772
Araştırmamda beynin yavaşlığını 
telafi etmeye çalışan

00:04:16.772 --> 00:04:20.697
mekanizmalarla dolu olduğuna dair
pek çok kanıt sağladım --

00:04:20.697 --> 00:04:23.145
ve kanıt sağlayan 
başka araştırma alanları da var.

00:04:23.169 --> 00:04:26.348
Büyük illüzyon yığınlarının 
bununla açıklandığını gösterdim,

00:04:26.372 --> 00:04:27.721
bu sadece bir örnek.

00:04:27.745 --> 00:04:29.134
Şunu söyleyerek bitireyim:

00:04:29.158 --> 00:04:32.087
Bu, bu belirli örneği 
tam olarak nasıl açıklıyor?

00:04:32.987 --> 00:04:35.192
Gerçekten sormamız gereken soru şu:

00:04:35.216 --> 00:04:39.884
Bu ilk uyarıcıdaki 
bu iki dikey çizgi nasıl oluyor da

00:04:39.908 --> 00:04:44.740
merkeze doğru ilerliyorken
bir sonraki anda değişiyorlar

00:04:44.740 --> 00:04:47.573
ve tüm bu optik çizgiler 
hareket ettiğimi gösteriyor.

00:04:47.597 --> 00:04:48.959
Onlara ne oldu?

00:04:48.983 --> 00:04:50.134
Hayal edelim.

00:04:50.158 --> 00:04:51.728
Bir kapınız olduğunu hayal edin.

00:04:52.149 --> 00:04:53.658
Bir kapınız var.

00:04:53.682 --> 00:04:56.796
Daha somutlaştırmak için 
bir katedral kapısı olduğunu hayal edin,

00:04:56.796 --> 00:04:58.043
hemen yardımcı olacak.

00:04:58.067 --> 00:04:59.710
Ondan çok uzakta olduğunuzda,

00:04:59.734 --> 00:05:01.929
kenarlar mükemmel şekilde paralel.

00:05:02.433 --> 00:05:04.751
Şimdi yaklaştığınızda 
ne olacağını hayal edin.

00:05:04.775 --> 00:05:07.292
Hepsi görsel alanınızda dışarıya,

00:05:07.316 --> 00:05:08.497
dışarıya doğru akar.

00:05:08.521 --> 00:05:10.088
Gerçekten yakın olduğunuzda --

00:05:10.112 --> 00:05:12.501
kapının kenarlarının 
buralarda olduğunu hayal edin

00:05:12.525 --> 00:05:16.251
ancak bu katedral kapısına bakar 
ve parmaklarınızı bu şekilde yaparsanız

00:05:16.266 --> 00:05:20.268
kapının kenarları tıpkı gökyüzüne yükselen
demiryolu rayları gibi olur.

00:05:20.292 --> 00:05:22.347
İki paralel çizgi olarak başlayan şey,

00:05:22.371 --> 00:05:24.804
aslında göz hizasında dışa doğru eğilir

00:05:24.828 --> 00:05:27.522
ve neredeyse 
yukarıdan dışarıya doğru gitmez.

00:05:27.541 --> 00:05:31.551
Sonraki anda daha çok bir sonraki resme
benzeyen bir şekle sahip olacaksınız.

00:05:32.440 --> 00:05:36.230
Yansıtmalı geometri -- 
yani nesnelerin yansıtma biçimi,

00:05:36.254 --> 00:05:38.569
aslında bir sonraki anda 
bu şekilde değişir.

00:05:38.593 --> 00:05:41.942
Böyle bir uyaran olduğunda 
beyninizde bir sorun yok,

00:05:41.942 --> 00:05:43.252
sadece iki dikey çizgi var

00:05:43.252 --> 00:05:46.334
ve sonraki anda bir değişiklik 
olacağına dair hiçbir ipucu yok

00:05:46.334 --> 00:05:47.924
bu yüzden onu olduğu gibi alın.

00:05:47.924 --> 00:05:49.730
Fakat ipuçları eklerseniz --

00:05:49.730 --> 00:05:53.815
ve bu, bu tür yanılsamalara yol açabilecek
pek çok ipucu türünden yalnızca biri,

00:05:53.815 --> 00:05:56.048
bu çok güçlü optik bulanıklık ipucu --

00:05:56.072 --> 00:05:58.165
o zaman bunun bir sonraki bölümde

00:05:58.189 --> 00:06:00.743
tam olarak nasıl 
görüneceğini algılayacaksınız.

00:06:00.767 --> 00:06:04.712
Tüm algılarımız sürekli 
şimdiki zamanla ilgili olmaya çalışıyor

00:06:04.736 --> 00:06:08.920
ama aslında şimdiyi algılamak için 
geleceği algılamalısınız.

00:06:08.944 --> 00:06:11.643
Bu yanılsamalar 
geleceğin başarısız algılamaları

00:06:11.667 --> 00:06:13.887
çünkü sayfadaki statik resimler,

00:06:13.911 --> 00:06:16.286
gerçek hayattaki gibi değişmezler.

00:06:16.310 --> 00:06:18.931
Burada bir illüzyon göstererek bitireyim.

00:06:18.931 --> 00:06:20.642
Yapabilirsem iki tane göstereceğim.

00:06:20.642 --> 00:06:21.688
Bu seferki eğlenceli.

00:06:21.712 --> 00:06:23.814
Ona doğru böyle uzanırsanız

00:06:23.814 --> 00:06:27.871
ortada sabitlenir
ve kafanızla saplama hareketleri yapar.

00:06:28.561 --> 00:06:30.210
Herkes bunu yapsın.

00:06:30.210 --> 00:06:31.750
Kısa saplama hareketleri yapın.

00:06:31.750 --> 00:06:34.200
Bu optik akış çizgilerine 
bulanıklık eklediğim için

00:06:34.200 --> 00:06:37.767
beyniniz "Muhtemelen hareket ediyorlar,
bu yüzden bulanıklar" diyor.

00:06:37.767 --> 00:06:39.520
Bunu yaptığınızda görme alanınızda

00:06:39.520 --> 00:06:42.095
olması gerekenden
daha hızlı dışarı çıkmaları gerekir.

00:06:42.095 --> 00:06:43.802
O kadar hareket etmemeliler.

00:06:43.802 --> 00:06:46.572
Arka planda bırakacağım 
son bir tane de bu.

00:06:46.596 --> 00:06:48.980
İşte, nesneler hareket ederken

00:06:49.004 --> 00:06:52.258
retinanıza aldığınız türden 
hareket ipuçları.

00:06:52.282 --> 00:06:54.603
Hiçbir şey yapmanıza gerek yok -- 
sadece bakın.

00:06:54.627 --> 00:06:57.678
Hareket etmemesi gereken 
bir şey varsa elinizi kaldırın.

00:06:58.943 --> 00:07:00.154
Tuhaf, değil mi?

00:07:00.178 --> 00:07:03.770
Şimdi sahip olduğunuz şey, beynin 
bakış açısından gözlerinizin üzerinde

00:07:03.770 --> 00:07:06.591
"Bu şeyler hareket ediyor" gibi
uyarıcılara dair ipuçları.

00:07:06.591 --> 00:07:09.235
Sonraki anda ne yapacaklarına
dair bir algı oluşturun --

00:07:09.235 --> 00:07:11.302
hareket edebilmeli
ve değişmeleri gerekirdi.

00:07:11.302 --> 00:07:12.799
Pekala, çok teşekkür ederim.

00:07:12.799 --> 00:07:16.356
(Alkış)