WEBVTT 00:00:06.101 --> 00:00:08.200 Şimdi, Londra'da İngiliz müzesinin... 00:00:08.200 --> 00:00:11.360 ...eski Mısırdan kalma mumyalarla ... 00:00:11.360 --> 00:00:15.565 ....ve aynı zamanda da ziyaretçi çocuklarla ... 00:00:15.565 --> 00:00:18.779 ....ve tabi ki turistlerle de dolu bir odasındayız.. Burası, çok büyük ve kalabalık! 00:00:18.779 --> 00:00:21.672 Şu an, çerçevelenmiş süslü bir yazıya bakıyoruz. 00:00:21.672 --> 00:00:22.876 Bu yazı büyük ölçüde göz ardı ediliyor. 00:00:22.968 --> 00:00:24.101 Bu bir papirüs yazısı. 00:00:24.178 --> 00:00:27.390 Papirüs, Nil Deltasında yetişen bir kamıştır. 00:00:27.606 --> 00:00:29.806 Bu kamış, kağıt yapımında ham madde olarak kullanılır. 00:00:29.806 --> 00:00:34.003 Aslında, bu tek taraflı önemli yüzey... 00:00:34.003 --> 00:00:35.578 ... Ortaçağ'da yazı yazmaya uygundur. 00:00:35.715 --> 00:00:40.305 Şu anda, ölüler kitabına bakıyoruz. 00:00:40.305 --> 00:00:43.021 Bu kitabın bir diğer adı Mısırlıların atalarıdır. 00:00:43.021 --> 00:00:44.864 Ama bu eski kitapta ... 00:00:44.864 --> 00:00:48.063 ...ölülerin öldükten sonra ihtiyaç duyacakları... 00:00:48.063 --> 00:00:50.275 ....büyüler, dualar ve sihirli sözler vardır. 00:00:50.275 --> 00:00:53.411 Bu, Eski Krala kadar uzanan bir gelenektir. 00:00:53.411 --> 00:00:56.444 Bu yazıya piramit metni diyoruz. 00:00:56.444 --> 00:00:59.065 Burada öldükten sonraki hayat için öneriler vardır. 00:00:59.065 --> 00:01:03.195 Sonra, burada tabutların üzerine yazılmış tabut metinleri de vardır. 00:01:03.195 --> 00:01:05.566 Yeni Kral için yazılmış bir mektup dahi vardır. 00:01:05.566 --> 00:01:08.675 Böyle, ölülerin kitapları dediğimiz süslü yazılar da vardır. 00:01:08.675 --> 00:01:10.803 Bizim bir tanesini gördüğümüz gibi bazen bu metinler... 00:01:10.803 --> 00:01:11.943 .... papirüs üzerine yazılır. 00:01:11.943 --> 00:01:13.996 Bazen de ölüleri sarıp koydukları... 00:01:13.996 --> 00:01:15.410 ... kefenlerin üzerine yazılır. 00:01:15.410 --> 00:01:22.102 Bu yüzden, bunlar krallar ve Eski Kral için önemlidir. 00:01:22.102 --> 00:01:26.697 Ancak, bunu asil olmayan ailelerde yapmaya başlamışsa da... 00:01:26.697 --> 00:01:30.432 ... burada gördüklerimiz yüksek rütbeli insanlara ait olanlardır. 00:01:30.432 --> 00:01:35.308 Metin, Hunefer adında katip olan birinin mezarında bulundu. 00:01:35.308 --> 00:01:37.395 Bu katip, din adamı statüsündeydi. 00:01:37.395 --> 00:01:39.608 Böylece, biz şuan okuma yazma bilen biriyle muhatap oluyoruz 00:01:39.608 --> 00:01:43.198 Bu kişi, Mısır kültüründe çok yüksek bir konumda çalışıyordu. 00:01:43.198 --> 00:01:46.473 Metinde, bu metinle gömülen adamın açıklamalarını görüyoruz. 00:01:46.473 --> 00:01:48.522 Eğer yazının sol üst köşesine bakarsanız.... 00:01:48.522 --> 00:01:52.783 ....ona iyi bir hayat yaşadığı için... 00:01:52.783 --> 00:01:55.471 ...öldükten sonra da iyi bir yer kazandığı kehanetini söyleyen.... 00:01:55.471 --> 00:01:59.973 ...sıra sıra çömelmiş olarak dizili tanrıları... 00:01:59.973 --> 00:02:02.665 ....ve yine çömelmiş, beyaz giyimli onlarla konuşan.... 00:02:02.665 --> 00:02:04.846 ....adam figürünün Hunefer olduğunu görebilirsiniz. 00:02:04.908 --> 00:02:08.172 Peki, aşağıya doğru bakıldığında... 00:02:08.172 --> 00:02:10.747 ...Hunefer'in iyi bir hayat sürüp de öldükten sonra yine iyi bir hayat hak edip etmediğine.... 00:02:10.747 --> 00:02:13.566 ....dair olan hükmün tablosu vardır. 00:02:13.566 --> 00:02:17.676 Biz, sol tarafda Hunefer'i tekrar görüyoruz. 00:02:17.676 --> 00:02:21.115 Onu giydiği beyaz urbasından tanıyoruz. 00:02:21.115 --> 00:02:26.297 Ona, çakal başlı tanrı Anubis tarafından ... 00:02:26.297 --> 00:02:27.972 ...mumyalanma ve mezarlıklarla .... 00:02:27.972 --> 00:02:31.774 ....alakalı iyi şeyler vaat edilir. 00:02:31.774 --> 00:02:34.357 Hunefer sol elinde sonsuzluğun sembolü olan yaşam çarmıhını taşıyor. 00:02:34.357 --> 00:02:38.829 Bu, tamamen, Hunefer'in sonra yaşayacaklarının göstergesidir. 00:02:38.829 --> 00:02:41.108 Sağ tarafa doğru devam edersek... 00:02:41.108 --> 00:02:44.308 ...çakal başlı tanrı Anubis'i tekrar görürüz. 00:02:44.308 --> 00:02:49.279 Bu kez, Anubis çömelmiş ve adalet terazisini dengede tutuyor. 00:02:49.279 --> 00:02:52.473 Terazinin sol tarafında, ölünün kalbini.... 00:02:52.473 --> 00:02:56.532 ....terazinin öbür tarafında da kuş tüyünü görüyoruz. 00:02:56.532 --> 00:03:02.034 Bu kuş tüyü, terazinin başındaki Ma'at' a(adaletin sembolu) ait... 00:03:02.111 --> 00:03:04.506 ...ve onun başından geldiğini anlıyoruz. 00:03:04.506 --> 00:03:08.872 İşte, Ma'at ise kutsal emir , ahlaklı yaşam ... 00:03:08.933 --> 00:03:11.578 ...ve hayat düzeni ile alakalı tanrıdır. 00:03:11.763 --> 00:03:15.962 Kuş tüyü alçaldı ve ağır geldi. 00:03:15.962 --> 00:03:20.972 Bu durumda, Hunfer ahlaklı bir hayat sürdü ve bu yüzden o, öte dünya getirildi. 00:03:20.972 --> 00:03:26.945 Hunefer, Anubis'in yanında duran şeytani görünüşlü canavar tarafından yok edilemeyecektir. 00:03:26.945 --> 00:03:33.695 Bu, Ammit adında başı timsah, vücudu aslan ve arka bacakları da su aygırı olan bir canavardı. 00:03:33.695 --> 00:03:39.695 Bu canavar, eğer Hunefer Ma'at'a göre... 00:03:39.695 --> 00:03:42.671 ...ahlaklı bir hayat sürmediği ortaya çıkarsa, onun kalbini yemek için bekliyordu. 00:03:42.763 --> 00:03:47.470 Mısırlılar, bu testi geçebilen ve öte dünyada yaşamayı hak eden insanların... 00:03:47.470 --> 00:03:52.203 ...sadece ahlaklı bir hayat sürenler olduğuna inanıyorlar. Kutsanmış yada günahkar kimse ... 00:03:52.234 --> 00:03:54.936 ....olup olmasa da ve Cennete yahut Cehenneme mi gideceğinin bir önemi olmadan... 00:03:54.982 --> 00:03:57.007 ...öldükten sonra herkesin gideceği bir öte dünyanın varlığı... 00:03:57.007 --> 00:03:59.508 ....şeklinde olan Hristiyan anlayışına terstir. 00:03:59.508 --> 00:04:03.913 Burada, eğer sen ahlaklı isen öte dünyaya gidebilirsin. 00:04:03.990 --> 00:04:07.078 Sonraki figürde, bu kez bir kuşun başı olan turna başıyla ... 00:04:07.078 --> 00:04:10.403 ...başka bir tanrı görüyoruz. 00:04:10.465 --> 00:04:16.150 İşte bu tanrı Thoth, Hunefer'nin davasını rapor ediyor. 00:04:16.150 --> 00:04:20.806 Bu durumda, onun başarılı olduğunu ve öte dünyaya gidebileceğini bildiriyor. 00:04:20.806 --> 00:04:25.858 Thoth'un suretini seviyorum. O Çok dik duruyor. 00:04:25.858 --> 00:04:30.318 Uzatılmış kolları ise ona güvenmek, ona verilen hakmış hissini veriyor. 00:04:30.349 --> 00:04:35.307 Biz, Hunefer'i tekrar görüyoruz. Bu kez de,... 00:04:35.307 --> 00:04:40.306 ...Mısır tanrılarının en yücesi Osiris ile tanışıyor. 00:04:40.306 --> 00:04:43.998 Ve, Osiris'in oğlu Horus Hunefer'i Osiris ile tanıştırıyor. 00:04:43.998 --> 00:04:45.673 Horus'u hatırlamak kolaydır. 00:04:45.673 --> 00:04:49.472 Çünkü, o kartal başlıdır. 00:04:49.472 --> 00:04:55.650 Horos, Osiris'in oğludur. Sol elinde, daha önceden de gördüğümüz.... 00:04:55.650 --> 00:04:58.525 ....sonsuzluk sembolü olan ankh'yi tutuyor. 00:04:58.525 --> 00:05:02.252 Horos, Hunefer'i şahane bir yerde bulunan Osiris ile... 00:05:02.252 --> 00:05:06.127 ...tanıştırıyor ve Hunefer en önemli tanrı ile konuşuyor. 00:05:06.173 --> 00:05:13.746 Osiris, üzerinde Mısır'ın sembolleriyle tahta çıkmış ve sonsuzluk sembolü olan nilüfer çiçeğinin ... 00:05:13.746 --> 00:05:20.963 ...arkasında oturuyor.Bu nilüfer çiçeğinin üstünde ... 00:05:20.963 --> 00:05:22.996 ...Güney, Kuzey, Doğu ve Batı 'yı temsil eden Horus'un dört oğlu bulunur. 00:05:22.996 --> 00:05:27.534 Horus'un çocukları Canopic jars'a konulan... 00:05:27.534 --> 00:05:29.848 ...iç organlardan sorumludurlar. 00:05:29.848 --> 00:05:33.567 Bu yüzden de ölünün korunması adına görevleri büyüktür. 00:05:33.567 --> 00:05:36.701 Horus'u yine görüyoruz ama bu kez göz şeklinde resmedilmiş. 00:05:36.701 --> 00:05:40.066 Hatırladığımız üzere, Horus bir kuş olan Kartal ile temsil ediliyor. 00:05:40.066 --> 00:05:45.211 Bu yüzden de burada onun göz sembolüne rağmen, elleri yerine pençeleri vardır. 00:05:45.319 --> 00:05:49.576 Bu pençeler yine sonsuzluk sembolü olan, deve kuşu tüyünü taşır. 00:05:49.623 --> 00:05:53.702 Horus'u gözünün temsil edilmesi başka bir Mısır efsanesiyle alakalıdır. 00:05:53.702 --> 00:05:56.702 Bu efsane, Horus ve Seth arasındaki savaştır ama bu bir diğer hikayedir. 00:05:56.702 --> 00:06:01.196 Osiris'in arkasında iki kadın figürü vardır. 00:06:01.196 --> 00:06:06.351 Bir tanesi Osiris'in karısı Isis, öteki de Isis'in kardeşi Nephthys'dir. 00:06:06.351 --> 00:06:09.563 Nephthys öbür dünyanın muhafızı ve Hunefer'e yargılanırken... 00:06:09.563 --> 00:06:13.945 ...kılavuzluk eden en başta gördüğümüz Anubis'in annesidir. 00:06:13.945 --> 00:06:18.639 İşte bu, bütün bu figürlerin üzerinde bulunduğu beyaz platform sodyum karbonatı temsil eder. 00:06:18.639 --> 00:06:24.264 Bu doğal tuz, Nil'de bulunur ve eski Mısırlılar onu... 00:06:24.310 --> 00:06:27.734 ... mumyaların tamamen kuruması için kullanıyorlardı. Bu odadaki mumyalar da öyle. 00:06:27.811 --> 00:06:29.567 Böylece, onlar korunmuş oluyorlardı. 00:06:29.567 --> 00:06:34.262 Aslında, 'muhafaza' kelimesi Mısır'ın kültürünü bize açan anahtar gibidir. 00:06:34.262 --> 00:06:37.111 Çünkü; bu kültürün şekilleri, sembolleri ve sanatı binlerce yıl... 00:06:37.111 --> 00:06:42.291 ... boyunca inanılmaz şekilde aynı kalmayı başarmıştır. 00:06:42.291 --> 00:06:46.869 Değişken süreçlere rağmen yada bundan önce Amarna Period'unda da... 00:06:46.869 --> 00:06:50.526 ... insan figürlerinin çok farklı temsil edildiğini görmüş olduk. 00:06:50.526 --> 00:06:55.145 Burada gördüklerimiz, şekil olarak bize çok tanıdık geldi. 00:06:55.191 --> 00:06:57.274 Çünkü, bu eski Mısırlıların, insan figürlerini... 00:06:57.304 --> 00:07:00.104 ...yansıttığı standart yöntemdir. 00:07:00.104 --> 00:07:04.848 Hatta, bu Yeni Kral'ın resmi de olsa, bu şekil... 00:07:04.848 --> 00:07:08.852 ... Eski Kral zamanından olan binlerce yıl önceki Mısırlıları dahi tanıtabilir. 00:07:08.852 --> 00:07:12.484 Mısır sanatını; sözcükler, hiyeroglif yazı ve resimlerden... 00:07:12.576 --> 00:07:16.195 .... oluşan bir karışım şeklinde gözlemledik. 00:07:16.548 --> 00:07:20.596 Bu karışımı seviyorum. Bizim modern kültürümüzde... 00:07:20.596 --> 00:07:22.912 ... yazı dili ile görsel sanatları birbirinden ayırıyoruz. 00:07:22.912 --> 00:07:24.397 Ama, eski Mısır'da ise bunların... 00:07:24.397 --> 00:07:28.165 ...aralarında gerçekten de yakın bir ilişki ve büyük bir bütünlük var.