1 00:00:06,101 --> 00:00:08,200 Jesteśmy w Muzeum Brytyjskim, w Londynie 2 00:00:08,200 --> 00:00:11,360 w sali ze starożytnymi egipskimi mumiami, 3 00:00:11,360 --> 00:00:15,565 które przyciągają przyciągają uwagę dzieci 4 00:00:15,565 --> 00:00:18,779 i turystów. To ogromna sala i pełno w niej wspaniałych eksponatów. 5 00:00:18,779 --> 00:00:21,672 Widzimy fragment zwoju, 6 00:00:21,672 --> 00:00:22,876 który nie wzbudza zbyt dużego zainteresowania. 7 00:00:22,968 --> 00:00:24,101 Jest to zwój papirusu. 8 00:00:24,178 --> 00:00:27,390 Papirus to rodzaj trzciny rosnącej w Delcie Nilu, 9 00:00:27,606 --> 00:00:29,806 z której wytwarzało się materiał przypominający papier 10 00:00:29,806 --> 00:00:34,003 stanowiący jedną z najważniejszych powierzchni do pisania 11 00:00:34,003 --> 00:00:35,578 aż do czasów średniowiecznych. 12 00:00:35,715 --> 00:00:40,305 Widzimy spisany tekst tak zwanej księgi umarłych, 13 00:00:40,305 --> 00:00:43,021 znanej w starożytnym Egipcie także pod różnymi innymi nazwami. 14 00:00:43,021 --> 00:00:44,864 Był to starożytny tekst 15 00:00:44,864 --> 00:00:48,063 pełen modlitw, zaklęć i uroków, 16 00:00:48,063 --> 00:00:50,275 słowem, wszystkiego co było potrzebne zmarłym w życiu pozagrobowym. 17 00:00:50,275 --> 00:00:53,411 Tradycja ta sięga czasów Starego Państwa, 18 00:00:53,411 --> 00:00:56,444 pismo to zwane jest Tekstami Piramid. 19 00:00:56,444 --> 00:00:59,065 Zawiera ono instrukcje dotyczące radzenia sobie w Zaświatach. 20 00:00:59,065 --> 00:01:03,195 Następnie widzimy Teksty Sarkofagów, spisane na ścianach wewnętrznych sarkofagów 21 00:01:03,195 --> 00:01:05,566 i wreszcie w czasach Nowego Państwa, 22 00:01:05,566 --> 00:01:08,675 mamy zwoje takie jak ten, zwane księgami umarłych. 23 00:01:08,675 --> 00:01:10,803 Niekiedy teksty te spisywane były na papirusach, 24 00:01:10,803 --> 00:01:11,943 tak jak ten, który teraz widzimy. 25 00:01:11,943 --> 00:01:13,996 Czasem spisywane były na całunach, 26 00:01:13,996 --> 00:01:15,410 którymi owijano zmarłych. 27 00:01:15,410 --> 00:01:22,102 Teksty te miały duże znaczenie, pierwotnie tylko dla królów w czasach Starego Państwa, 28 00:01:22,102 --> 00:01:26,697 jednak z czasem zaczęły być używane również przez osoby spoza rodziny królewskiej, 29 00:01:26,697 --> 00:01:30,432 osoby o wysokim statusie i właśnie to widać na tym zwoju. 30 00:01:30,432 --> 00:01:35,308 Ten tekst został znaleziony w grobowcu Hunefera, starożytnego skryby. 31 00:01:35,308 --> 00:01:37,395 Skrybowie należeli do grupy społecznej kapłanów, 32 00:01:37,395 --> 00:01:39,608 tak więc mamy do czynienia z człowiekiem wykształconym, 33 00:01:39,608 --> 00:01:43,198 który zajmował wysoką pozycję społeczną. 34 00:01:43,198 --> 00:01:46,473 Na zwoju widzimy postać zmarłego mężczyzny, 35 00:01:46,473 --> 00:01:48,522 pochowanego wraz tym tekstem. 36 00:01:48,522 --> 00:01:52,783 W lewym górnym rogu zwoju widzimy 37 00:01:52,783 --> 00:01:55,471 kucającą postać ubraną w białą suknię. 38 00:01:55,471 --> 00:01:59,973 Jest to Hunefer przemawiający do kucających bóstw usadzonych w szeregu, 39 00:01:59,973 --> 00:02:02,665 mówiącego o dobrym życiu jakie wiódł 40 00:02:02,665 --> 00:02:04,846 i o tym, że zasłużył na życie po śmierci. 41 00:02:04,908 --> 00:02:08,172 Poniżej widzimy scenę przedstawiającą sąd ostateczny, 42 00:02:08,172 --> 00:02:10,747 na którym rozstrzygnie się, czy Hunefer żył godnie 43 00:02:10,747 --> 00:02:13,566 i zasłużył na miejsce w Zaświatach. 44 00:02:13,566 --> 00:02:17,676 Tutaj ponownie widzimy Hunefera, tym razem stojącego. 45 00:02:17,676 --> 00:02:21,115 Możemy go poznać po białej sukni. 46 00:02:21,115 --> 00:02:26,297 Anubis, bóg z głową szakala prowadzi Hunefera za rękę. 47 00:02:26,297 --> 00:02:27,972 Anubis utożsamiany jest 48 00:02:27,972 --> 00:02:31,774 ze śmiercią, mumifikacją i cmentarzami. 49 00:02:31,774 --> 00:02:34,357 W lewej dłoni trzyma anch, 50 00:02:34,357 --> 00:02:38,829 symbol życia wiecznego, którego pragnie Hunefer. 51 00:02:38,829 --> 00:02:41,108 Dalej po prawej stronie 52 00:02:41,108 --> 00:02:44,308 znowu widzimy Anubisa, tym razem kucającego, 53 00:02:44,308 --> 00:02:49,279 który upewnia się, że waga jest dokładnie wypoziomowana. 54 00:02:49,279 --> 00:02:52,473 Na lewej szali leży serce zmarłego, 55 00:02:52,473 --> 00:02:56,532 a na prawej pióro - symbol bogini prawdy. 56 00:02:56,532 --> 00:03:02,034 Bogini Ma'at przedstawiona jest na szczycie wagi. 57 00:03:02,111 --> 00:03:04,506 Widzimy również pióro, które ma na czubku głowy. 58 00:03:04,506 --> 00:03:08,872 Ma'at jest bóstwem utożsamianym z boskim porządkiem, 59 00:03:08,933 --> 00:03:11,578 z moralnym i uporządkowanym życiem. 60 00:03:11,763 --> 00:03:15,962 W przypadku Hunefera, pióro jest cięższe niż serce. 61 00:03:15,962 --> 00:03:20,972 Żył on według zasad moralnych i dlatego zasłużył na życie pozagrobowe. 62 00:03:20,972 --> 00:03:26,945 Hunefer nie zostanie pożarty przez złowrogą bestię siedzącą obok Anubisa. 63 00:03:26,945 --> 00:03:33,695 Ten pół-lew, pół-hipopotam z głową krokodyla to Ammit, 64 00:03:33,695 --> 00:03:39,695 który tylko czeka by pożreć serce Hunefera jeśli okaże się on niegodny życia w Zaświatach, 65 00:03:39,695 --> 00:03:42,671 jeśli nie żył według zasad moralnych bogini Ma'at. 66 00:03:42,763 --> 00:03:47,470 Egipcjanie wierzyli, że tylko ten, kto wiódł moralne życie, mógł przejść test Sądu Ostatecznego 67 00:03:47,470 --> 00:03:52,203 i zasłużyć na miejsce w Zaświatach. Według wierzeń Chrześcijan 68 00:03:52,234 --> 00:03:54,936 na każdego czeka życie po śmierci, 69 00:03:54,982 --> 00:03:57,007 w zależności od tego czy wiódł pobożne czy grzeszne życie 70 00:03:57,007 --> 00:03:59,508 pójdzie albo do nieba, albo do piekła. 71 00:03:59,508 --> 00:04:03,913 Według Egipcjan, życie po śmierci należy się tylko tym, którzy żyli godnie. 72 00:04:03,990 --> 00:04:07,078 Kolejna postać, którą widzimy to bóstwo 73 00:04:07,078 --> 00:04:10,403 z głową ptaka ibisa. 74 00:04:10,465 --> 00:04:16,150 To Thot, który spisuje relację z sądu nad Huneferem, 75 00:04:16,150 --> 00:04:20,806 który przeszedł test pomyślnie i zasłużył na życie po śmierci. 76 00:04:20,806 --> 00:04:25,858 Podoba mi się sposób w jaki przedstawiono tu Thota. Stoi prosto, z wyciągniętą ręką, 77 00:04:25,858 --> 00:04:30,318 wzbudzając nasze zaufanie i pewność, że dobrze wykona powierzone mu zadanie. 78 00:04:30,349 --> 00:04:35,307 Tutaj znowu widzimy Hunefera, który zostaje przedstawiony 79 00:04:35,307 --> 00:04:40,306 jednemu z najważniejszych bogów w egipskim panteonie, Ozyrysowi. 80 00:04:40,306 --> 00:04:43,998 Prezentacji dokonuje syn Ozyrysa, Horus. 81 00:04:43,998 --> 00:04:45,673 Horusa łatwo zapamiętać, 82 00:04:45,673 --> 00:04:49,472 ma on głowę sokoła i jest z nim utożsamiany. 83 00:04:49,472 --> 00:04:55,650 Syn Ozyrysa trzyma w lewym ręku anch, który widzieliśmy już wcześniej, 84 00:04:55,650 --> 00:04:58,525 Anch jest symbolem życia wiecznego. 85 00:04:58,525 --> 00:05:02,252 Ozyrys, przedstawiony jest tu w wyjątkowej scenerii, 86 00:05:02,252 --> 00:05:06,127 co podkreśla jak ważną pozycję zajmuje wśród bóstw. 87 00:05:06,173 --> 00:05:13,746 Zasiada na tronie, otoczony symbolami Egiptu, w tym kwiatem lotosu oznaczającym życie wieczne. 88 00:05:13,746 --> 00:05:20,963 Na lotosie stoją czterej synowie Horusa symbolizujący cztery strony świata: 89 00:05:20,963 --> 00:05:22,996 północ, południe, wschód oraz zachód. 90 00:05:22,996 --> 00:05:27,534 Zadaniem synów Horusa jest ochrona wnętrzności zmarłego 91 00:05:27,534 --> 00:05:29,848 wątroby, płuc, jelit i żołądka umieszczonych w kanopach. 92 00:05:29,848 --> 00:05:33,567 Są więc odpowiedzialni za zabezpieczenie organów zmarłego. 93 00:05:33,567 --> 00:05:36,701 Tutaj widzimy Horusa przedstawionego pod postacią oka. 94 00:05:36,701 --> 00:05:40,066 Pamiętamy Horusa pod postacią ptaka, sokoła, 95 00:05:40,066 --> 00:05:45,211 który nawet tu, jako oko posiada pazury zamiast dłoni 96 00:05:45,319 --> 00:05:49,576 i trzyma w nich strusie pióro, kolejny symbol życia wiecznego. 97 00:05:49,623 --> 00:05:53,702 Horus przedstawiony jako oko przywołuje na myśl inny egipski mit opowiadający 98 00:05:53,702 --> 00:05:56,702 o jego walce z Setem, ale to zostawmy na inną okazję. 99 00:05:56,702 --> 00:06:01,196 Za Ozyrysem stoją dwie mniejsze postaci, 100 00:06:01,196 --> 00:06:06,351 Izyda, żona Ozyrysa i jej siostra Neftyda, 101 00:06:06,351 --> 00:06:09,563 strażniczka życia pozagrobowego i matka Anubisa, 102 00:06:09,563 --> 00:06:13,945 bóstwa prowadzącego Hunefera na Sąd Ostateczny. 103 00:06:13,945 --> 00:06:18,639 Zwróćmy uwagę na podwyższenie, na którym stoją wspomniane postaci. Jest ono wykonane z natronu, 104 00:06:18,639 --> 00:06:24,264 naturalnej soli gromadzonej w Nilu, używanej przez strożytnych Egipcjan 105 00:06:24,310 --> 00:06:27,734 do osuszania mumii, które możemy oglądać w salach Muzeum Brytyjskiego. 106 00:06:27,811 --> 00:06:29,567 Dzięki tej substancji mumie mogły zostać dobrze zakonserwowane i zachowane aż do dzisiaj. 107 00:06:29,567 --> 00:06:34,262 Słowo "konserwacja" jest kluczowe kiedy myślimy o kulturze egipskiej, 108 00:06:34,262 --> 00:06:37,111 której formy 109 00:06:37,111 --> 00:06:42,291 i sposoby przedstawiania sztuki pozostały niezmienne przez tysiące lat. 110 00:06:42,291 --> 00:06:46,869 Nawet w momentach niestabilności, tuż przed Okresem Amarneńskim, 111 00:06:46,869 --> 00:06:50,526 kiedy to sposób przedstawiania ludzkiej sylwetki był inny. 112 00:06:50,526 --> 00:06:55,145 Formy, które tu widzimy wydają się nam znajome, 113 00:06:55,191 --> 00:06:57,274 ponieważ zostały pokazane w typowy dla 114 00:06:57,304 --> 00:07:00,104 starożytnego Egiptu sposób przedstawiania postaci. 115 00:07:00,104 --> 00:07:04,848 Malunek z czasów Nowego Państwa zostałby łatwo rozpoznany 116 00:07:04,848 --> 00:07:08,852 przez obywateli Starego Państwa żyjących tysiące lat wcześniej. 117 00:07:08,852 --> 00:07:12,484 W sztuce Starożytnego Egiptu często spotykamy mieszankę 118 00:07:12,576 --> 00:07:16,195 słów, hieroglifów, pisma i obrazów. 119 00:07:16,548 --> 00:07:20,596 To niezwykła mieszanka. W nowoczesnej kulturze widoczna jest różnica 120 00:07:20,596 --> 00:07:22,912 między językiem pisanym a plastyką. 121 00:07:22,912 --> 00:07:24,397 Natomiast tu, w starożytnym Egipcie, 122 00:07:24,397 --> 00:07:28,165 istnieje między nimi bliższy związek, większe poczucie integracji.