0:00:06.101,0:00:08.200
Jesteśmy w Muzeum Brytyjskim, w Londynie

0:00:08.200,0:00:11.360
w sali ze starożytnymi egipskimi mumiami,

0:00:11.360,0:00:15.565
które przyciągają przyciągają uwagę dzieci

0:00:15.565,0:00:18.779
i turystów. To ogromna sala i pełno w niej wspaniałych eksponatów.

0:00:18.779,0:00:21.672
Widzimy fragment zwoju,

0:00:21.672,0:00:22.876
który nie wzbudza zbyt dużego zainteresowania.

0:00:22.968,0:00:24.101
Jest to zwój papirusu.

0:00:24.178,0:00:27.390
Papirus to rodzaj trzciny rosnącej w Delcie Nilu,

0:00:27.606,0:00:29.806
z której wytwarzało się materiał przypominający papier

0:00:29.806,0:00:34.003
stanowiący jedną z najważniejszych powierzchni do pisania

0:00:34.003,0:00:35.578
aż do czasów średniowiecznych.

0:00:35.715,0:00:40.305
Widzimy spisany tekst tak zwanej księgi umarłych,

0:00:40.305,0:00:43.021
znanej w starożytnym Egipcie także pod różnymi innymi nazwami.

0:00:43.021,0:00:44.864
Był to starożytny tekst

0:00:44.864,0:00:48.063
pełen modlitw, zaklęć i uroków,

0:00:48.063,0:00:50.275
słowem, wszystkiego co było potrzebne zmarłym w życiu pozagrobowym.

0:00:50.275,0:00:53.411
Tradycja ta sięga czasów Starego Państwa,

0:00:53.411,0:00:56.444
pismo to zwane jest Tekstami Piramid.

0:00:56.444,0:00:59.065
Zawiera ono instrukcje dotyczące radzenia sobie w Zaświatach.

0:00:59.065,0:01:03.195
Następnie widzimy Teksty Sarkofagów, spisane na ścianach wewnętrznych sarkofagów

0:01:03.195,0:01:05.566
i wreszcie w czasach Nowego Państwa,

0:01:05.566,0:01:08.675
mamy zwoje takie jak ten, zwane księgami umarłych.

0:01:08.675,0:01:10.803
Niekiedy teksty te spisywane były na papirusach,

0:01:10.803,0:01:11.943
tak jak ten, który teraz widzimy.

0:01:11.943,0:01:13.996
Czasem spisywane były na całunach,

0:01:13.996,0:01:15.410
którymi owijano zmarłych.

0:01:15.410,0:01:22.102
Teksty te miały duże znaczenie, pierwotnie tylko dla królów w czasach Starego Państwa,

0:01:22.102,0:01:26.697
jednak z czasem zaczęły być używane również przez osoby spoza rodziny królewskiej,

0:01:26.697,0:01:30.432
osoby o wysokim statusie i właśnie to widać na tym zwoju.

0:01:30.432,0:01:35.308
Ten tekst został znaleziony w grobowcu Hunefera, starożytnego skryby.

0:01:35.308,0:01:37.395
Skrybowie należeli do grupy społecznej kapłanów,

0:01:37.395,0:01:39.608
tak więc mamy do czynienia z człowiekiem wykształconym,

0:01:39.608,0:01:43.198
który zajmował wysoką pozycję społeczną.

0:01:43.198,0:01:46.473
Na zwoju widzimy postać zmarłego mężczyzny,

0:01:46.473,0:01:48.522
pochowanego wraz tym tekstem.

0:01:48.522,0:01:52.783
W lewym górnym rogu zwoju widzimy

0:01:52.783,0:01:55.471
kucającą postać ubraną w białą suknię.

0:01:55.471,0:01:59.973
Jest to Hunefer przemawiający do kucających bóstw usadzonych w szeregu,

0:01:59.973,0:02:02.665
mówiącego o dobrym życiu jakie wiódł

0:02:02.665,0:02:04.846
i o tym, że zasłużył na życie po śmierci.

0:02:04.908,0:02:08.172
Poniżej widzimy scenę przedstawiającą sąd ostateczny,

0:02:08.172,0:02:10.747
na którym rozstrzygnie się, czy Hunefer żył godnie

0:02:10.747,0:02:13.566
i zasłużył na miejsce w Zaświatach.

0:02:13.566,0:02:17.676
Tutaj ponownie widzimy Hunefera, tym razem stojącego.

0:02:17.676,0:02:21.115
Możemy go poznać po białej sukni.

0:02:21.115,0:02:26.297
Anubis, bóg z głową szakala prowadzi Hunefera za rękę.

0:02:26.297,0:02:27.972
Anubis utożsamiany jest

0:02:27.972,0:02:31.774
ze śmiercią, mumifikacją i cmentarzami.

0:02:31.774,0:02:34.357
W lewej dłoni trzyma anch,

0:02:34.357,0:02:38.829
symbol życia wiecznego, którego pragnie Hunefer.

0:02:38.829,0:02:41.108
Dalej po prawej stronie

0:02:41.108,0:02:44.308
znowu widzimy Anubisa, tym razem kucającego,

0:02:44.308,0:02:49.279
który upewnia się, że waga jest dokładnie wypoziomowana.

0:02:49.279,0:02:52.473
Na lewej szali leży serce zmarłego,

0:02:52.473,0:02:56.532
a na prawej pióro - symbol bogini prawdy.

0:02:56.532,0:03:02.034
Bogini Ma'at przedstawiona jest na szczycie wagi.

0:03:02.111,0:03:04.506
Widzimy również pióro, które ma na czubku głowy.

0:03:04.506,0:03:08.872
Ma'at jest bóstwem utożsamianym z boskim porządkiem,

0:03:08.933,0:03:11.578
z moralnym i uporządkowanym życiem.

0:03:11.763,0:03:15.962
W przypadku Hunefera, pióro jest cięższe niż serce.

0:03:15.962,0:03:20.972
Żył on według zasad moralnych i dlatego zasłużył na życie pozagrobowe.

0:03:20.972,0:03:26.945
Hunefer nie zostanie pożarty przez złowrogą bestię siedzącą obok Anubisa.

0:03:26.945,0:03:33.695
Ten pół-lew, pół-hipopotam z głową krokodyla to Ammit,

0:03:33.695,0:03:39.695
który tylko czeka by pożreć serce Hunefera jeśli okaże się on niegodny życia w Zaświatach,

0:03:39.695,0:03:42.671
jeśli nie żył według zasad moralnych bogini Ma'at.

0:03:42.763,0:03:47.470
Egipcjanie wierzyli, że tylko ten, kto wiódł moralne życie, mógł przejść test Sądu Ostatecznego

0:03:47.470,0:03:52.203
i zasłużyć na miejsce w Zaświatach. Według wierzeń Chrześcijan

0:03:52.234,0:03:54.936
na każdego czeka życie po śmierci,

0:03:54.982,0:03:57.007
w zależności od tego czy wiódł pobożne czy grzeszne życie

0:03:57.007,0:03:59.508
pójdzie albo do nieba, albo do piekła.

0:03:59.508,0:04:03.913
Według Egipcjan, życie po śmierci należy się tylko tym, którzy żyli godnie.

0:04:03.990,0:04:07.078
Kolejna postać, którą widzimy to bóstwo

0:04:07.078,0:04:10.403
z głową ptaka ibisa.

0:04:10.465,0:04:16.150
To Thot, który spisuje relację z sądu nad Huneferem,

0:04:16.150,0:04:20.806
który przeszedł test pomyślnie i zasłużył na życie po śmierci.

0:04:20.806,0:04:25.858
Podoba mi się sposób w jaki przedstawiono tu Thota. Stoi prosto, z wyciągniętą ręką,

0:04:25.858,0:04:30.318
wzbudzając nasze zaufanie i pewność, że dobrze wykona powierzone mu zadanie.

0:04:30.349,0:04:35.307
Tutaj znowu widzimy Hunefera, który zostaje przedstawiony

0:04:35.307,0:04:40.306
jednemu z najważniejszych bogów w egipskim panteonie, Ozyrysowi.

0:04:40.306,0:04:43.998
Prezentacji dokonuje syn Ozyrysa, Horus.

0:04:43.998,0:04:45.673
Horusa łatwo zapamiętać,

0:04:45.673,0:04:49.472
ma on głowę sokoła i jest z nim utożsamiany.

0:04:49.472,0:04:55.650
Syn Ozyrysa trzyma w lewym ręku anch, który widzieliśmy już wcześniej,

0:04:55.650,0:04:58.525
Anch jest symbolem życia wiecznego.

0:04:58.525,0:05:02.252
Ozyrys, przedstawiony jest tu w wyjątkowej scenerii,

0:05:02.252,0:05:06.127
co podkreśla jak ważną pozycję zajmuje wśród bóstw.

0:05:06.173,0:05:13.746
Zasiada na tronie, otoczony symbolami Egiptu, w tym kwiatem lotosu oznaczającym życie wieczne.

0:05:13.746,0:05:20.963
Na lotosie stoją czterej synowie Horusa symbolizujący cztery strony świata:

0:05:20.963,0:05:22.996
północ, południe, wschód oraz zachód.

0:05:22.996,0:05:27.534
Zadaniem synów Horusa jest ochrona wnętrzności zmarłego

0:05:27.534,0:05:29.848
wątroby, płuc, jelit i żołądka umieszczonych w kanopach.

0:05:29.848,0:05:33.567
Są więc odpowiedzialni za zabezpieczenie organów zmarłego.

0:05:33.567,0:05:36.701
Tutaj widzimy Horusa przedstawionego pod postacią oka.

0:05:36.701,0:05:40.066
Pamiętamy Horusa pod postacią ptaka, sokoła,

0:05:40.066,0:05:45.211
który nawet tu, jako oko posiada pazury zamiast dłoni

0:05:45.319,0:05:49.576
i trzyma w nich strusie pióro, kolejny symbol życia wiecznego.

0:05:49.623,0:05:53.702
Horus przedstawiony jako oko przywołuje na myśl inny egipski mit opowiadający

0:05:53.702,0:05:56.702
o jego walce z Setem, ale to zostawmy na inną okazję.

0:05:56.702,0:06:01.196
Za Ozyrysem stoją dwie mniejsze postaci,

0:06:01.196,0:06:06.351
Izyda, żona Ozyrysa i jej siostra Neftyda,

0:06:06.351,0:06:09.563
strażniczka życia pozagrobowego i matka Anubisa,

0:06:09.563,0:06:13.945
bóstwa prowadzącego Hunefera na Sąd Ostateczny.

0:06:13.945,0:06:18.639
Zwróćmy uwagę na podwyższenie, na którym stoją wspomniane postaci. Jest ono wykonane z natronu,

0:06:18.639,0:06:24.264
naturalnej soli gromadzonej w Nilu, używanej przez strożytnych Egipcjan

0:06:24.310,0:06:27.734
do osuszania mumii, które możemy oglądać w salach Muzeum Brytyjskiego.

0:06:27.811,0:06:29.567
Dzięki tej substancji mumie mogły zostać dobrze zakonserwowane i zachowane aż do dzisiaj.

0:06:29.567,0:06:34.262
Słowo "konserwacja" jest kluczowe kiedy myślimy o kulturze egipskiej,

0:06:34.262,0:06:37.111
której formy

0:06:37.111,0:06:42.291
i sposoby przedstawiania sztuki pozostały niezmienne przez tysiące lat.

0:06:42.291,0:06:46.869
Nawet w momentach niestabilności, tuż przed Okresem Amarneńskim,

0:06:46.869,0:06:50.526
kiedy to sposób przedstawiania ludzkiej sylwetki był inny.

0:06:50.526,0:06:55.145
Formy, które tu widzimy wydają się nam znajome,

0:06:55.191,0:06:57.274
ponieważ zostały pokazane w typowy dla

0:06:57.304,0:07:00.104
starożytnego Egiptu sposób przedstawiania postaci.

0:07:00.104,0:07:04.848
Malunek z czasów Nowego Państwa zostałby łatwo rozpoznany

0:07:04.848,0:07:08.852
przez obywateli Starego Państwa żyjących tysiące lat wcześniej.

0:07:08.852,0:07:12.484
W sztuce Starożytnego Egiptu często spotykamy mieszankę

0:07:12.576,0:07:16.195
słów, hieroglifów, pisma i obrazów.

0:07:16.548,0:07:20.596
To niezwykła mieszanka. W nowoczesnej kulturze widoczna jest różnica

0:07:20.596,0:07:22.912
między językiem pisanym a plastyką.

0:07:22.912,0:07:24.397
Natomiast tu, w starożytnym Egipcie,

0:07:24.397,0:07:28.165
istnieje między nimi bliższy związek, większe poczucie integracji.