WEBVTT 00:00:05.881 --> 00:00:07.840 We zijn in het British Museum te Londen 00:00:08.030 --> 00:00:10.860 in een kamer die vol Egyptische mummies staat 00:00:11.260 --> 00:00:14.125 en daarom nu ook vol met moderne mensen staat. 00:00:14.505 --> 00:00:18.319 en toeristen. Het is een fantastische kamer, er zijn hier mooie dingen. 00:00:18.419 --> 00:00:21.052 We kijken naar een fragment van een boekrol 00:00:21.182 --> 00:00:22.876 die vaak over het hoofd gezien wordt 00:00:22.968 --> 00:00:24.101 Het is een papyrus rol 00:00:24.178 --> 00:00:27.020 Papyrus is een rietsoort die in de Nijl delta groeit. 00:00:27.196 --> 00:00:29.586 en waarvan een papierachtig materiaal van gemaakt werd. 00:00:29.806 --> 00:00:33.063 Het was het het belangrijkste schrijfmateriaal 00:00:34.003 --> 00:00:35.578 Tot en met de Middeleeuwen. 00:00:35.715 --> 00:00:39.585 We kijken hier naar een tekstfragment dat wij een 'dodenboek' noemen. 00:00:40.305 --> 00:00:43.021 Maar de oude Egyptenaren gaven het andere namen. 00:00:43.021 --> 00:00:44.864 Het is dus een heel oude tekst met 00:00:44.864 --> 00:00:47.333 voorspellingen, gebeden en bezweringen 00:00:47.333 --> 00:00:50.275 Allemaal dingen die de dode in zijn hiernamaals nodig had. 00:00:50.275 --> 00:00:53.401 Deze traditie gaat terug tot in het Oude Rijk. 00:00:53.411 --> 00:00:56.444 Geschriften die we dan pyramide teksten noemen. 00:00:56.444 --> 00:00:59.065 Ze bevatten instructies voor het hiernamaals. 00:00:59.065 --> 00:01:02.315 Later vinden we die teksten terug op sarcofagen. 00:01:02.765 --> 00:01:05.566 en nog later, tijdens het Nieuwe Rijk 00:01:05.566 --> 00:01:08.335 vinden we deze boekrollen, die we 'dodenboeken' noemen. 00:01:08.675 --> 00:01:10.803 Soms werden deze teksten geschreven op papyrus. 00:01:10.803 --> 00:01:11.943 zoals de tekst die we hier zien. 00:01:11.943 --> 00:01:13.996 Soms werden ze geschreven op de lijkwade 00:01:13.996 --> 00:01:15.410 waarin de dode gewikkeld werd. 00:01:15.410 --> 00:01:21.232 Het zijn dus belangrijke teksten die aanvankelijk enkel voor de koningen van het Oude Rijk dienden 00:01:22.102 --> 00:01:26.697 maar geleidelijk aan ook gebruikt werden door mensen die niet tot de koninklijke familie behoorden 00:01:26.697 --> 00:01:30.432 maar toch wel belangrijke mensen en naar zo iemand kijken we hier. 00:01:30.432 --> 00:01:35.308 Deze tekst werd gevonden in het graf van ene Hunefer, een schrijver. 00:01:35.308 --> 00:01:37.395 Een schrijver had de status van 'geestelijke'. 00:01:37.395 --> 00:01:39.608 Dus dit was een geletterd iemand. 00:01:39.608 --> 00:01:41.938 met een hoge status had in de Egyptische samenleving. 00:01:43.198 --> 00:01:46.473 We zien de overleden persoon ook feitelijk afgebeeld 00:01:46.473 --> 00:01:48.522 Begraven samen met zijn tekst. 00:01:49.492 --> 00:01:51.623 Als je in de linker bovenhoek kijkt 00:01:52.783 --> 00:01:55.471 zie je een witte figuur in een gewikkeld gewaad. 00:01:55.471 --> 00:01:59.293 Hunefer, die spreekt tot een reeks gehurkte goden 00:01:59.973 --> 00:02:02.665 Deze goden declameren het 'juiste' leven dat hij leidde 00:02:02.665 --> 00:02:04.526 en wat er voor zorgde dat hij een plaats verdiende in het hiernamaals. 00:02:05.098 --> 00:02:08.172 Hieronder zien we de scène van de 'weging van de ziel' 00:02:08.172 --> 00:02:10.747 Heeft Hunifer een goed, juist leven geleid 00:02:10.747 --> 00:02:13.566 en verdient hij zijn plaats in het hiernamaals? 00:02:14.016 --> 00:02:17.156 en hier zien we Hunefer terug, uiterst links, staande... 00:02:17.676 --> 00:02:21.115 We herkennen hem omdat hij dezelfde kleding draagt. 00:02:21.115 --> 00:02:24.817 Hij wordt begeleid door een god met jakhalzenhoofd, Anubis. 00:02:26.297 --> 00:02:27.972 Deze god wordt geassocieerd 00:02:27.972 --> 00:02:31.774 met de doden, mummificatie, begraafplaatsen... 00:02:31.774 --> 00:02:34.357 in zijn linkerhand draagt hij een Ankh 00:02:34.357 --> 00:02:37.429 Het symbool van eeuwig leven, net wat Hunefer wenst 00:02:38.829 --> 00:02:40.338 We kijken verder naar rechts 00:02:41.028 --> 00:02:44.308 en we zien de jakhals god opnieuw, gehurkt nu 00:02:44.308 --> 00:02:49.279 en de weegschaal bijstellend, zodat ze zeker juist hangt. 00:02:49.279 --> 00:02:51.993 Links in de weegschaal zien we het hart van de overledene. 00:02:52.553 --> 00:02:56.112 Het hart van de overledene aan de ene kant van de weegschaal, aan de andere kant een veer. 00:02:56.602 --> 00:03:00.804 De veer behoort tot Ma'at die we bovenop de weegschaal zien. 00:03:02.271 --> 00:03:04.506 En er komt ook een veer uit zijn hoofd. 00:03:04.506 --> 00:03:08.232 Ma'at is de godheid van de Goddelijke Orde. 00:03:08.933 --> 00:03:11.328 Het leven van een juist, ethisch verantwoord leven. 00:03:11.763 --> 00:03:15.212 In dit geval is de veer lager. De veer is zwaarder 00:03:15.972 --> 00:03:20.972 Hunefer heeft een juist leven geleid en wordt toegelaten in het hiernamaals. 00:03:20.972 --> 00:03:25.455 Hij zal dus niet verslonden worden door het monster naast Anubis. 00:03:26.945 --> 00:03:33.235 Dat is Ammit met het hoofd van een krokodil, het lichaam van een leeuw en het achterlijf van een nijlpaard. 00:03:33.995 --> 00:03:39.085 Hij zou het hart van Hunifer verscheuren, wanneer hij geen juist leven zou geleid hebben. 00:03:40.005 --> 00:03:42.671 als hij niet geleefd had volgens de regels van Ma'at, de Goddelijke Orde. 00:03:43.093 --> 00:03:48.730 De oude Egyptenaren geloofden dat je enkel eeuwig leven verkreeg wanneer je deze test doorstond. 00:03:49.920 --> 00:03:52.203 het is dus anders dan het Christelijke (ook Joods en Islamitische) concept van het hiernamaals. 00:03:52.234 --> 00:03:54.936 waarbij er voor iedereen een hiernamaals is. 00:03:54.982 --> 00:03:57.007 zowel voor de gezegenden als de zondaars. 00:03:57.007 --> 00:03:59.508 je gaat naar de Hemel of naar de Hel. 00:03:59.508 --> 00:04:03.453 Hier ga je enkel naar het eeuwige leven als je 'juist' geleefd hebt. 00:04:04.150 --> 00:04:07.078 De volgende figuur is nog een godheid. 00:04:07.078 --> 00:04:09.863 Deze heeft het hoofd van een ibis, een vogel. 00:04:10.325 --> 00:04:15.650 Het is Thoth, die noteert wat er gebeurt met Hunefer. 00:04:16.150 --> 00:04:20.806 en in dit geval is de overledene geslaagd en kan hij naar het eeuwige leven. 00:04:20.806 --> 00:04:25.858 Ik hou erg van de voorstelling van Thoth.Hij staat rechtop en strekt arm uit. 00:04:25.858 --> 00:04:29.668 Hij staat er zo dat we geloven dat hij het juist heeft. 00:04:30.349 --> 00:04:34.627 Daarnaast zien we terug Hunefer die wordt voorgesteld 00:04:35.307 --> 00:04:39.596 aan een van de oppergoden van het Egyptische Pantheon, Osiris. 00:04:40.306 --> 00:04:43.998 en hij wordt aan Osiris voorgesteld door diens zoon Horus. 00:04:43.998 --> 00:04:45.673 Horus is heel herkenbaar. 00:04:45.673 --> 00:04:49.472 Horus wordt geassocieerd met de valk en hij heeft dus een valkenhoofd. 00:04:49.472 --> 00:04:55.540 Horus is de zoon van Osiris en houdt in zijn linkerhand een ankh, iets wat we eerder al zagen. 00:04:55.650 --> 00:04:58.185 En ook hier is het het symbool voor het eeuwige leven. 00:04:58.525 --> 00:05:01.082 Hij stelt Hunefer voor aan Osiris die 00:05:01.432 --> 00:05:04.847 in deze opstelling duidelijk als belangrijk overkomt. 00:05:06.173 --> 00:05:12.956 Hij zit op een troon en draagt de symbolen van Egypte en hij zit achter een lotusbloem, symbool van eeuwig leven ook. 00:05:13.746 --> 00:05:20.963 en bovenop de lotusbloem zien we de 4 kinderen van Horus die de 4 hoeken van de wereld voorstellen. 00:05:20.963 --> 00:05:22.626 noord, zuid, oost en west. 00:05:22.996 --> 00:05:27.534 De kinderen van Horus zijn verantwoordelijk voor de interne organen van de overledene. 00:05:27.534 --> 00:05:29.848 die in canopes worden geplaatst. 00:05:29.848 --> 00:05:33.567 Ze zijn dus essentieel om de overledene goed te 'bewaren'. 00:05:33.567 --> 00:05:36.701 Hier zien we Horus symbolisch voorgesteld als een oog. 00:05:36.701 --> 00:05:40.066 Je weet dat Horus als valk voorgesteld wordt, een vogel 00:05:40.066 --> 00:05:45.211 Hoewel hij hier symbolisch voorgesteld wordt, heeft hij dus vleugels in plaats van handen. 00:05:45.319 --> 00:05:49.576 En deze dragen een struisvogelveer, ook een symbool van het eeuwige leven. 00:05:49.623 --> 00:05:53.702 De symbolische voorstelling van het oog van Horus heeft te maken met een andere oude Egyptische mythe 00:05:53.702 --> 00:05:56.702 Het gevecht tussen Horus en Seth, maar dat is een ander verhaal. 00:05:57.002 --> 00:06:01.196 Achter Osiris zien we 2 kleinere, vrouwelijke staande figuren. 00:06:01.196 --> 00:06:06.351 Een ervan is Isis, de vrouw van Osiris en de andere haar zus, Nephtys. 00:06:06.351 --> 00:06:09.563 Zij is de bewaakster van het dodenrijk en de moeder van Anubis (de jakhals god) 00:06:09.563 --> 00:06:13.945 de figuur die we in het begin zagen en die Hunefer binnenleidde naar de 'weging van de ziel'. 00:06:13.945 --> 00:06:18.639 Let op het witte vloer waarop die figuren staan. Het stelt natrium voor. 00:06:18.639 --> 00:06:24.264 Het natuurlijkze zout dat afgezet werd in de Nijl en door de oude Egyptenaren gebruikt werd 00:06:24.310 --> 00:06:27.734 om de mummies te drogen in deze ruimte. 00:06:27.811 --> 00:06:29.567 zodat ze konden bewaard worden. 00:06:29.567 --> 00:06:34.262 Het woord 'bewaring' is eigenlijk een sleutelwoord als je naar de Egyptische beschaving kijkt. 00:06:34.262 --> 00:06:37.111 omdat in deze beschaving de vormen, 00:06:37.111 --> 00:06:42.291 de voorstellingen en de kunst gedurende 1000en jaren bijna onveranderd bleven. 00:06:42.291 --> 00:06:46.869 Zelfs tijdens periodes van grote onstabiliteit of zelfs tijdens de vroegere Amarna periode 00:06:46.869 --> 00:06:50.526 waarin we heel andere voorstellingen krijgen van de menselijke figuur. 00:06:50.526 --> 00:06:55.145 Wat we hier zien, lijkt heel herkenbaar voor ons. 00:06:55.191 --> 00:06:57.274 omdat het de typische manier is 00:06:57.304 --> 00:07:00.104 waarop Egyptenaren de menselijke figuur weergaven. 00:07:00.104 --> 00:07:04.848 Hoewel deze tekening dateert uit het Nieuwe Rijk, zouden deze afbeeldingen 00:07:04.848 --> 00:07:08.852 heel herkenbaar zijn voor Egyptenaren die 1000 jaren vroeger leefden tijdens het Oude Rijk. 00:07:08.852 --> 00:07:12.484 En we zien hier die mengeling die zo typisch is voor de oude Egyptische kunst 00:07:12.576 --> 00:07:16.195 een mengeling van hiërogliefen, van tekst en beeld. 00:07:16.548 --> 00:07:18.766 Ik hou van die mix. In onze moderne cultuur 00:07:18.766 --> 00:07:22.912 maken we een duidelijk onderscheid tussen beeldende kunst en taal 00:07:22.912 --> 00:07:24.397 maar hier in het Oude Egypte 00:07:24.397 --> 00:07:28.455 is er een sterkere band, een grotere integratie tussen beide.