1
00:00:05,881 --> 00:00:07,840
We zijn in het British Museum te Londen

2
00:00:08,030 --> 00:00:10,860
in een kamer die vol Egyptische mummies staat

3
00:00:11,260 --> 00:00:14,125
en daarom nu ook vol met moderne mensen staat.

4
00:00:14,505 --> 00:00:18,319
en toeristen. Het is een fantastische kamer, er zijn hier mooie dingen.

5
00:00:18,419 --> 00:00:21,052
We kijken naar een fragment van een boekrol

6
00:00:21,182 --> 00:00:22,876
die vaak over het hoofd gezien wordt

7
00:00:22,968 --> 00:00:24,101
Het is een papyrus rol

8
00:00:24,178 --> 00:00:27,020
Papyrus is een rietsoort die in de Nijl delta groeit.

9
00:00:27,196 --> 00:00:29,586
en waarvan een papierachtig materiaal van gemaakt werd.

10
00:00:29,806 --> 00:00:33,063
Het was het het belangrijkste schrijfmateriaal

11
00:00:34,003 --> 00:00:35,578
Tot en met de Middeleeuwen.

12
00:00:35,715 --> 00:00:39,585
We kijken hier naar een tekstfragment dat wij een 'dodenboek' noemen.

13
00:00:40,305 --> 00:00:43,021
Maar de oude Egyptenaren gaven het andere namen.

14
00:00:43,021 --> 00:00:44,864
Het is dus een heel oude tekst met

15
00:00:44,864 --> 00:00:47,333
voorspellingen, gebeden en bezweringen

16
00:00:47,333 --> 00:00:50,275
Allemaal dingen die de dode in zijn hiernamaals nodig had.

17
00:00:50,275 --> 00:00:53,401
Deze traditie gaat terug tot in het Oude Rijk.

18
00:00:53,411 --> 00:00:56,444
Geschriften die we dan pyramide teksten noemen.

19
00:00:56,444 --> 00:00:59,065
Ze bevatten instructies voor het hiernamaals.

20
00:00:59,065 --> 00:01:02,315
Later vinden we die teksten terug op sarcofagen.

21
00:01:02,765 --> 00:01:05,566
en nog later, tijdens het Nieuwe Rijk

22
00:01:05,566 --> 00:01:08,335
vinden we deze boekrollen, die we 'dodenboeken' noemen.

23
00:01:08,675 --> 00:01:10,803
Soms werden deze teksten geschreven op papyrus.

24
00:01:10,803 --> 00:01:11,943
zoals de tekst die we hier zien.

25
00:01:11,943 --> 00:01:13,996
Soms werden ze geschreven op de lijkwade

26
00:01:13,996 --> 00:01:15,410
waarin de dode gewikkeld werd.

27
00:01:15,410 --> 00:01:21,232
Het zijn dus belangrijke teksten die aanvankelijk enkel voor de koningen van het Oude Rijk dienden

28
00:01:22,102 --> 00:01:26,697
maar geleidelijk aan ook gebruikt werden door mensen die niet tot de koninklijke familie behoorden

29
00:01:26,697 --> 00:01:30,432
maar toch wel belangrijke mensen en naar zo iemand kijken we hier.

30
00:01:30,432 --> 00:01:35,308
Deze tekst werd gevonden in het graf van ene Hunefer, een schrijver.

31
00:01:35,308 --> 00:01:37,395
Een schrijver had de status van 'geestelijke'.

32
00:01:37,395 --> 00:01:39,608
Dus dit was een geletterd iemand.

33
00:01:39,608 --> 00:01:41,938
met een hoge status had in de Egyptische samenleving.

34
00:01:43,198 --> 00:01:46,473
We zien de overleden persoon ook feitelijk afgebeeld

35
00:01:46,473 --> 00:01:48,522
Begraven samen met zijn tekst.

36
00:01:49,492 --> 00:01:51,623
Als je in de linker bovenhoek kijkt

37
00:01:52,783 --> 00:01:55,471
zie je een witte figuur in een gewikkeld gewaad.

38
00:01:55,471 --> 00:01:59,293
Hunefer, die spreekt tot een reeks gehurkte goden

39
00:01:59,973 --> 00:02:02,665
Deze goden declameren het 'juiste' leven dat hij leidde

40
00:02:02,665 --> 00:02:04,526
en wat er voor zorgde dat hij een plaats verdiende in het hiernamaals.

41
00:02:05,098 --> 00:02:08,172
Hieronder zien we de scène van de 'weging van de ziel'

42
00:02:08,172 --> 00:02:10,747
Heeft Hunifer een goed, juist leven geleid

43
00:02:10,747 --> 00:02:13,566
en verdient hij zijn plaats in het hiernamaals?

44
00:02:14,016 --> 00:02:17,156
en hier zien we Hunefer terug, uiterst links, staande...

45
00:02:17,676 --> 00:02:21,115
We herkennen hem omdat hij dezelfde kleding draagt.

46
00:02:21,115 --> 00:02:24,817
Hij wordt begeleid door een god met jakhalzenhoofd, Anubis.

47
00:02:26,297 --> 00:02:27,972
Deze god wordt geassocieerd

48
00:02:27,972 --> 00:02:31,774
met de doden, mummificatie, begraafplaatsen...

49
00:02:31,774 --> 00:02:34,357
in zijn linkerhand draagt hij een Ankh

50
00:02:34,357 --> 00:02:37,429
Het symbool van eeuwig leven, net wat Hunefer wenst

51
00:02:38,829 --> 00:02:40,338
We kijken verder naar rechts

52
00:02:41,028 --> 00:02:44,308
en we zien de jakhals god opnieuw, gehurkt nu

53
00:02:44,308 --> 00:02:49,279
en de weegschaal bijstellend, zodat ze zeker juist hangt.

54
00:02:49,279 --> 00:02:51,993
Links in de weegschaal zien we het hart van de overledene.

55
00:02:52,553 --> 00:02:56,112
Het hart van de overledene aan de ene kant van de weegschaal, aan de andere kant een veer.

56
00:02:56,602 --> 00:03:00,804
De veer behoort tot Ma'at die we bovenop de weegschaal zien.

57
00:03:02,271 --> 00:03:04,506
En er komt ook een veer uit zijn hoofd.

58
00:03:04,506 --> 00:03:08,232
Ma'at is de godheid van de Goddelijke Orde.

59
00:03:08,933 --> 00:03:11,328
Het leven van een juist, ethisch verantwoord leven.

60
00:03:11,763 --> 00:03:15,212
In dit geval is de veer lager. De veer is zwaarder

61
00:03:15,972 --> 00:03:20,972
Hunefer heeft een juist leven geleid en wordt toegelaten in het hiernamaals.

62
00:03:20,972 --> 00:03:25,455
Hij zal dus niet verslonden worden door het monster naast Anubis.

63
00:03:26,945 --> 00:03:33,235
Dat is Ammit met het hoofd van een krokodil, het lichaam van een leeuw en het achterlijf van een nijlpaard.

64
00:03:33,995 --> 00:03:39,085
Hij zou het hart van Hunifer verscheuren, wanneer hij geen juist leven zou geleid hebben.

65
00:03:40,005 --> 00:03:42,671
als hij niet geleefd had volgens de regels van Ma'at, de Goddelijke Orde.

66
00:03:43,093 --> 00:03:48,730
De oude Egyptenaren geloofden dat je enkel eeuwig leven verkreeg wanneer je deze test doorstond.

67
00:03:49,920 --> 00:03:52,203
het is dus anders dan het Christelijke (ook Joods en Islamitische) concept van het hiernamaals.

68
00:03:52,234 --> 00:03:54,936
waarbij er voor iedereen een hiernamaals is.

69
00:03:54,982 --> 00:03:57,007
zowel voor de gezegenden als de zondaars.

70
00:03:57,007 --> 00:03:59,508
je gaat naar de Hemel of naar de Hel.

71
00:03:59,508 --> 00:04:03,453
Hier ga je enkel naar het eeuwige leven als je 'juist' geleefd hebt.

72
00:04:04,150 --> 00:04:07,078
De volgende figuur is nog een godheid.

73
00:04:07,078 --> 00:04:09,863
Deze heeft het hoofd van een ibis, een vogel.

74
00:04:10,325 --> 00:04:15,650
Het is Thoth, die noteert wat er gebeurt met Hunefer.

75
00:04:16,150 --> 00:04:20,806
en in dit geval is de overledene geslaagd en kan hij naar het eeuwige leven.

76
00:04:20,806 --> 00:04:25,858
Ik hou erg van de voorstelling van Thoth.Hij staat rechtop en strekt arm uit.

77
00:04:25,858 --> 00:04:29,668
Hij staat er zo dat we geloven dat hij het juist heeft.

78
00:04:30,349 --> 00:04:34,627
Daarnaast zien we terug Hunefer die wordt voorgesteld

79
00:04:35,307 --> 00:04:39,596
aan een van de oppergoden van het Egyptische Pantheon, Osiris.

80
00:04:40,306 --> 00:04:43,998
en hij wordt aan Osiris voorgesteld door diens zoon Horus.

81
00:04:43,998 --> 00:04:45,673
Horus is heel herkenbaar.

82
00:04:45,673 --> 00:04:49,472
Horus wordt geassocieerd met de valk en hij heeft dus een valkenhoofd.

83
00:04:49,472 --> 00:04:55,540
Horus is de zoon van Osiris en houdt in zijn linkerhand een ankh, iets wat we eerder al zagen.

84
00:04:55,650 --> 00:04:58,185
En ook hier is het het symbool voor het eeuwige leven.

85
00:04:58,525 --> 00:05:01,082
Hij stelt Hunefer voor aan Osiris die

86
00:05:01,432 --> 00:05:04,847
in deze opstelling duidelijk als belangrijk overkomt.

87
00:05:06,173 --> 00:05:12,956
Hij zit op een troon en draagt de symbolen van Egypte en hij zit achter een lotusbloem, symbool van eeuwig leven ook.

88
00:05:13,746 --> 00:05:20,963
en bovenop de lotusbloem zien we de 4 kinderen van Horus die de 4 hoeken van de wereld voorstellen.

89
00:05:20,963 --> 00:05:22,626
noord, zuid, oost en west.

90
00:05:22,996 --> 00:05:27,534
De kinderen van Horus zijn verantwoordelijk voor de interne organen van de overledene.

91
00:05:27,534 --> 00:05:29,848
die in canopes worden geplaatst.

92
00:05:29,848 --> 00:05:33,567
Ze zijn dus essentieel om de overledene goed te 'bewaren'.

93
00:05:33,567 --> 00:05:36,701
Hier zien we Horus symbolisch voorgesteld als een oog.

94
00:05:36,701 --> 00:05:40,066
Je weet dat Horus als valk voorgesteld wordt, een vogel

95
00:05:40,066 --> 00:05:45,211
Hoewel hij hier symbolisch voorgesteld wordt, heeft hij dus vleugels in plaats van handen.

96
00:05:45,319 --> 00:05:49,576
En deze dragen een struisvogelveer, ook een symbool van het eeuwige leven.

97
00:05:49,623 --> 00:05:53,702
De symbolische voorstelling van het oog van Horus heeft te maken met een andere oude Egyptische mythe

98
00:05:53,702 --> 00:05:56,702
Het gevecht tussen Horus en Seth, maar dat is een ander verhaal.

99
00:05:57,002 --> 00:06:01,196
Achter Osiris zien we 2 kleinere, vrouwelijke staande figuren.

100
00:06:01,196 --> 00:06:06,351
Een ervan is Isis, de vrouw van Osiris en de andere haar zus, Nephtys.

101
00:06:06,351 --> 00:06:09,563
Zij is de bewaakster van het dodenrijk en de moeder van Anubis (de jakhals god)

102
00:06:09,563 --> 00:06:13,945
de figuur die we in het begin zagen en die Hunefer binnenleidde naar de 'weging van de ziel'.

103
00:06:13,945 --> 00:06:18,639
Let op het witte vloer waarop die figuren staan. Het stelt natrium voor.

104
00:06:18,639 --> 00:06:24,264
Het natuurlijkze zout dat afgezet werd in de Nijl en door de oude Egyptenaren gebruikt werd

105
00:06:24,310 --> 00:06:27,734
om de mummies te drogen in deze ruimte.

106
00:06:27,811 --> 00:06:29,567
zodat ze konden bewaard worden.

107
00:06:29,567 --> 00:06:34,262
Het woord 'bewaring' is eigenlijk een sleutelwoord als je naar de Egyptische beschaving kijkt.

108
00:06:34,262 --> 00:06:37,111
omdat in deze beschaving de vormen,

109
00:06:37,111 --> 00:06:42,291
de voorstellingen en de kunst gedurende 1000en jaren bijna onveranderd bleven.

110
00:06:42,291 --> 00:06:46,869
Zelfs tijdens periodes van grote onstabiliteit of zelfs tijdens de vroegere Amarna periode

111
00:06:46,869 --> 00:06:50,526
waarin we heel andere voorstellingen krijgen van de menselijke figuur.

112
00:06:50,526 --> 00:06:55,145
Wat we hier zien, lijkt heel herkenbaar voor ons.

113
00:06:55,191 --> 00:06:57,274
omdat het de typische manier is

114
00:06:57,304 --> 00:07:00,104
waarop Egyptenaren de menselijke figuur weergaven.

115
00:07:00,104 --> 00:07:04,848
Hoewel deze tekening dateert uit het Nieuwe Rijk, zouden deze afbeeldingen

116
00:07:04,848 --> 00:07:08,852
heel herkenbaar zijn voor Egyptenaren die 1000 jaren vroeger leefden tijdens het Oude Rijk.

117
00:07:08,852 --> 00:07:12,484
En we zien hier die mengeling die zo typisch is voor de oude Egyptische kunst

118
00:07:12,576 --> 00:07:16,195
een mengeling van hiërogliefen, van tekst en beeld.

119
00:07:16,548 --> 00:07:18,766
Ik hou van die mix. In onze moderne cultuur

120
00:07:18,766 --> 00:07:22,912
maken we een duidelijk onderscheid tussen beeldende kunst en taal

121
00:07:22,912 --> 00:07:24,397
maar hier in het Oude Egypte

122
00:07:24,397 --> 00:07:28,455
is er een sterkere band, een grotere integratie tussen beide.