0:00:05.881,0:00:07.840
We zijn in het British Museum te Londen

0:00:08.030,0:00:10.860
in een kamer die vol Egyptische mummies staat

0:00:11.260,0:00:14.125
en daarom nu ook vol met moderne mensen staat.

0:00:14.505,0:00:18.319
en toeristen. Het is een fantastische kamer, er zijn hier mooie dingen.

0:00:18.419,0:00:21.052
We kijken naar een fragment van een boekrol

0:00:21.182,0:00:22.876
die vaak over het hoofd gezien wordt

0:00:22.968,0:00:24.101
Het is een papyrus rol

0:00:24.178,0:00:27.020
Papyrus is een rietsoort die in de Nijl delta groeit.

0:00:27.196,0:00:29.586
en waarvan een papierachtig materiaal van gemaakt werd.

0:00:29.806,0:00:33.063
Het was het het belangrijkste schrijfmateriaal

0:00:34.003,0:00:35.578
Tot en met de Middeleeuwen.

0:00:35.715,0:00:39.585
We kijken hier naar een tekstfragment dat wij een 'dodenboek' noemen.

0:00:40.305,0:00:43.021
Maar de oude Egyptenaren gaven het andere namen.

0:00:43.021,0:00:44.864
Het is dus een heel oude tekst met

0:00:44.864,0:00:47.333
voorspellingen, gebeden en bezweringen

0:00:47.333,0:00:50.275
Allemaal dingen die de dode in zijn hiernamaals nodig had.

0:00:50.275,0:00:53.401
Deze traditie gaat terug tot in het Oude Rijk.

0:00:53.411,0:00:56.444
Geschriften die we dan pyramide teksten noemen.

0:00:56.444,0:00:59.065
Ze bevatten instructies voor het hiernamaals.

0:00:59.065,0:01:02.315
Later vinden we die teksten terug op sarcofagen.

0:01:02.765,0:01:05.566
en nog later, tijdens het Nieuwe Rijk

0:01:05.566,0:01:08.335
vinden we deze boekrollen, die we 'dodenboeken' noemen.

0:01:08.675,0:01:10.803
Soms werden deze teksten geschreven op papyrus.

0:01:10.803,0:01:11.943
zoals de tekst die we hier zien.

0:01:11.943,0:01:13.996
Soms werden ze geschreven op de lijkwade

0:01:13.996,0:01:15.410
waarin de dode gewikkeld werd.

0:01:15.410,0:01:21.232
Het zijn dus belangrijke teksten die aanvankelijk enkel voor de koningen van het Oude Rijk dienden

0:01:22.102,0:01:26.697
maar geleidelijk aan ook gebruikt werden door mensen die niet tot de koninklijke familie behoorden

0:01:26.697,0:01:30.432
maar toch wel belangrijke mensen en naar zo iemand kijken we hier.

0:01:30.432,0:01:35.308
Deze tekst werd gevonden in het graf van ene Hunefer, een schrijver.

0:01:35.308,0:01:37.395
Een schrijver had de status van 'geestelijke'.

0:01:37.395,0:01:39.608
Dus dit was een geletterd iemand.

0:01:39.608,0:01:41.938
met een hoge status had in de Egyptische samenleving.

0:01:43.198,0:01:46.473
We zien de overleden persoon ook feitelijk afgebeeld

0:01:46.473,0:01:48.522
Begraven samen met zijn tekst.

0:01:49.492,0:01:51.623
Als je in de linker bovenhoek kijkt

0:01:52.783,0:01:55.471
zie je een witte figuur in een gewikkeld gewaad.

0:01:55.471,0:01:59.293
Hunefer, die spreekt tot een reeks gehurkte goden

0:01:59.973,0:02:02.665
Deze goden declameren het 'juiste' leven dat hij leidde

0:02:02.665,0:02:04.526
en wat er voor zorgde dat hij een plaats verdiende in het hiernamaals.

0:02:05.098,0:02:08.172
Hieronder zien we de scène van de 'weging van de ziel'

0:02:08.172,0:02:10.747
Heeft Hunifer een goed, juist leven geleid

0:02:10.747,0:02:13.566
en verdient hij zijn plaats in het hiernamaals?

0:02:14.016,0:02:17.156
en hier zien we Hunefer terug, uiterst links, staande...

0:02:17.676,0:02:21.115
We herkennen hem omdat hij dezelfde kleding draagt.

0:02:21.115,0:02:24.817
Hij wordt begeleid door een god met jakhalzenhoofd, Anubis.

0:02:26.297,0:02:27.972
Deze god wordt geassocieerd

0:02:27.972,0:02:31.774
met de doden, mummificatie, begraafplaatsen...

0:02:31.774,0:02:34.357
in zijn linkerhand draagt hij een Ankh

0:02:34.357,0:02:37.429
Het symbool van eeuwig leven, net wat Hunefer wenst

0:02:38.829,0:02:40.338
We kijken verder naar rechts

0:02:41.028,0:02:44.308
en we zien de jakhals god opnieuw, gehurkt nu

0:02:44.308,0:02:49.279
en de weegschaal bijstellend, zodat ze zeker juist hangt.

0:02:49.279,0:02:51.993
Links in de weegschaal zien we het hart van de overledene.

0:02:52.553,0:02:56.112
Het hart van de overledene aan de ene kant van de weegschaal, aan de andere kant een veer.

0:02:56.602,0:03:00.804
De veer behoort tot Ma'at die we bovenop de weegschaal zien.

0:03:02.271,0:03:04.506
En er komt ook een veer uit zijn hoofd.

0:03:04.506,0:03:08.232
Ma'at is de godheid van de Goddelijke Orde.

0:03:08.933,0:03:11.328
Het leven van een juist, ethisch verantwoord leven.

0:03:11.763,0:03:15.212
In dit geval is de veer lager. De veer is zwaarder

0:03:15.972,0:03:20.972
Hunefer heeft een juist leven geleid en wordt toegelaten in het hiernamaals.

0:03:20.972,0:03:25.455
Hij zal dus niet verslonden worden door het monster naast Anubis.

0:03:26.945,0:03:33.235
Dat is Ammit met het hoofd van een krokodil, het lichaam van een leeuw en het achterlijf van een nijlpaard.

0:03:33.995,0:03:39.085
Hij zou het hart van Hunifer verscheuren, wanneer hij geen juist leven zou geleid hebben.

0:03:40.005,0:03:42.671
als hij niet geleefd had volgens de regels van Ma'at, de Goddelijke Orde.

0:03:43.093,0:03:48.730
De oude Egyptenaren geloofden dat je enkel eeuwig leven verkreeg wanneer je deze test doorstond.

0:03:49.920,0:03:52.203
het is dus anders dan het Christelijke (ook Joods en Islamitische) concept van het hiernamaals.

0:03:52.234,0:03:54.936
waarbij er voor iedereen een hiernamaals is.

0:03:54.982,0:03:57.007
zowel voor de gezegenden als de zondaars.

0:03:57.007,0:03:59.508
je gaat naar de Hemel of naar de Hel.

0:03:59.508,0:04:03.453
Hier ga je enkel naar het eeuwige leven als je 'juist' geleefd hebt.

0:04:04.150,0:04:07.078
De volgende figuur is nog een godheid.

0:04:07.078,0:04:09.863
Deze heeft het hoofd van een ibis, een vogel.

0:04:10.325,0:04:15.650
Het is Thoth, die noteert wat er gebeurt met Hunefer.

0:04:16.150,0:04:20.806
en in dit geval is de overledene geslaagd en kan hij naar het eeuwige leven.

0:04:20.806,0:04:25.858
Ik hou erg van de voorstelling van Thoth.Hij staat rechtop en strekt arm uit.

0:04:25.858,0:04:29.668
Hij staat er zo dat we geloven dat hij het juist heeft.

0:04:30.349,0:04:34.627
Daarnaast zien we terug Hunefer die wordt voorgesteld

0:04:35.307,0:04:39.596
aan een van de oppergoden van het Egyptische Pantheon, Osiris.

0:04:40.306,0:04:43.998
en hij wordt aan Osiris voorgesteld door diens zoon Horus.

0:04:43.998,0:04:45.673
Horus is heel herkenbaar.

0:04:45.673,0:04:49.472
Horus wordt geassocieerd met de valk en hij heeft dus een valkenhoofd.

0:04:49.472,0:04:55.540
Horus is de zoon van Osiris en houdt in zijn linkerhand een ankh, iets wat we eerder al zagen.

0:04:55.650,0:04:58.185
En ook hier is het het symbool voor het eeuwige leven.

0:04:58.525,0:05:01.082
Hij stelt Hunefer voor aan Osiris die

0:05:01.432,0:05:04.847
in deze opstelling duidelijk als belangrijk overkomt.

0:05:06.173,0:05:12.956
Hij zit op een troon en draagt de symbolen van Egypte en hij zit achter een lotusbloem, symbool van eeuwig leven ook.

0:05:13.746,0:05:20.963
en bovenop de lotusbloem zien we de 4 kinderen van Horus die de 4 hoeken van de wereld voorstellen.

0:05:20.963,0:05:22.626
noord, zuid, oost en west.

0:05:22.996,0:05:27.534
De kinderen van Horus zijn verantwoordelijk voor de interne organen van de overledene.

0:05:27.534,0:05:29.848
die in canopes worden geplaatst.

0:05:29.848,0:05:33.567
Ze zijn dus essentieel om de overledene goed te 'bewaren'.

0:05:33.567,0:05:36.701
Hier zien we Horus symbolisch voorgesteld als een oog.

0:05:36.701,0:05:40.066
Je weet dat Horus als valk voorgesteld wordt, een vogel

0:05:40.066,0:05:45.211
Hoewel hij hier symbolisch voorgesteld wordt, heeft hij dus vleugels in plaats van handen.

0:05:45.319,0:05:49.576
En deze dragen een struisvogelveer, ook een symbool van het eeuwige leven.

0:05:49.623,0:05:53.702
De symbolische voorstelling van het oog van Horus heeft te maken met een andere oude Egyptische mythe

0:05:53.702,0:05:56.702
Het gevecht tussen Horus en Seth, maar dat is een ander verhaal.

0:05:57.002,0:06:01.196
Achter Osiris zien we 2 kleinere, vrouwelijke staande figuren.

0:06:01.196,0:06:06.351
Een ervan is Isis, de vrouw van Osiris en de andere haar zus, Nephtys.

0:06:06.351,0:06:09.563
Zij is de bewaakster van het dodenrijk en de moeder van Anubis (de jakhals god)

0:06:09.563,0:06:13.945
de figuur die we in het begin zagen en die Hunefer binnenleidde naar de 'weging van de ziel'.

0:06:13.945,0:06:18.639
Let op het witte vloer waarop die figuren staan. Het stelt natrium voor.

0:06:18.639,0:06:24.264
Het natuurlijkze zout dat afgezet werd in de Nijl en door de oude Egyptenaren gebruikt werd

0:06:24.310,0:06:27.734
om de mummies te drogen in deze ruimte.

0:06:27.811,0:06:29.567
zodat ze konden bewaard worden.

0:06:29.567,0:06:34.262
Het woord 'bewaring' is eigenlijk een sleutelwoord als je naar de Egyptische beschaving kijkt.

0:06:34.262,0:06:37.111
omdat in deze beschaving de vormen,

0:06:37.111,0:06:42.291
de voorstellingen en de kunst gedurende 1000en jaren bijna onveranderd bleven.

0:06:42.291,0:06:46.869
Zelfs tijdens periodes van grote onstabiliteit of zelfs tijdens de vroegere Amarna periode

0:06:46.869,0:06:50.526
waarin we heel andere voorstellingen krijgen van de menselijke figuur.

0:06:50.526,0:06:55.145
Wat we hier zien, lijkt heel herkenbaar voor ons.

0:06:55.191,0:06:57.274
omdat het de typische manier is

0:06:57.304,0:07:00.104
waarop Egyptenaren de menselijke figuur weergaven.

0:07:00.104,0:07:04.848
Hoewel deze tekening dateert uit het Nieuwe Rijk, zouden deze afbeeldingen

0:07:04.848,0:07:08.852
heel herkenbaar zijn voor Egyptenaren die 1000 jaren vroeger leefden tijdens het Oude Rijk.

0:07:08.852,0:07:12.484
En we zien hier die mengeling die zo typisch is voor de oude Egyptische kunst

0:07:12.576,0:07:16.195
een mengeling van hiërogliefen, van tekst en beeld.

0:07:16.548,0:07:18.766
Ik hou van die mix. In onze moderne cultuur

0:07:18.766,0:07:22.912
maken we een duidelijk onderscheid tussen beeldende kunst en taal

0:07:22.912,0:07:24.397
maar hier in het Oude Egypte

0:07:24.397,0:07:28.455
is er een sterkere band, een grotere integratie tussen beide.