WEBVTT

00:00:06.101 --> 00:00:08.200
Londondakı Britaniya muzeyindəyik

00:00:08.200 --> 00:00:11.360
və bu otaq qədim Misir

00:00:11.360 --> 00:00:15.565
mumyaları ilə doludur.

00:00:15.565 --> 00:00:18.779
Hər il bura çoxlu turist gəlir.

00:00:18.779 --> 00:00:21.672
Perqamentin üzərindəki bir

00:00:21.672 --> 00:00:22.876
fraqmentə baxırıq.

00:00:22.968 --> 00:00:24.101
Bu papirusdandır.

00:00:24.178 --> 00:00:27.390
Papirus Nil çayının deltasında bitən,

00:00:27.606 --> 00:00:29.806
kağız hazırlanmasında istifadə olunan qamış idi

00:00:29.806 --> 00:00:34.003
və Orta əsrlərə qədər yazı yazmaq üçün istifadə

00:00:34.003 --> 00:00:35.578
olunan ən vacib səth sayılırdı.

00:00:35.715 --> 00:00:40.305
"Ölülər kitabı" adlandırdığımız kitabdan
bir hissəyə baxırıq,

00:00:40.305 --> 00:00:43.021
qədim misirlilərdə bu kitabın adı 
fərqli idi,

00:00:43.021 --> 00:00:44.864
bu kitabın içində ölünün axirətdə

00:00:44.864 --> 00:00:48.063
ehtiyac duyacağı dualar

00:00:48.063 --> 00:00:50.275
və ayinlar yazılmışdı.

00:00:50.275 --> 00:00:53.411
Onlarda piramida şəklində yazı Qədim Krallıq

00:00:53.411 --> 00:00:56.444
dövrünə qədər uzanan adətdir.

00:00:56.444 --> 00:00:59.065
Bunlar hamısı axirət haqqında yazılanlar idi,

00:00:59.065 --> 00:01:03.195
daha sonra tabut üzərində yazılar və

00:01:03.195 --> 00:01:05.566
Yeni Krallıq dövründə "Ölülər kitabı" adlandırdığımız

00:01:05.566 --> 00:01:08.675
kitablar mövcud idi.

00:01:08.675 --> 00:01:10.803
Bu yazılar bəzən bizim gördüyümüz kimi

00:01:10.803 --> 00:01:11.943
papirus üzərində, bəzən isə

00:01:11.943 --> 00:01:13.996
ölünün basdırıldığı kəfənin

00:01:13.996 --> 00:01:15.410
üzərində yazılırdı.

00:01:15.410 --> 00:01:22.102
Bu yazılar Qədim Krallıq dövründə sadəcə 
krallara məxsus idi, ancaq,

00:01:22.102 --> 00:01:26.697
baxdığımız yazıda olduğu kimi daha sonra
kral olmayan amma yenə də

00:01:26.697 --> 00:01:30.432
yüksək təbəqəli insanlar üçün də 
istifadə olunmağa başladı.

00:01:30.432 --> 00:01:35.308
Bu yazılar Hunefer adlanan katibin
məzarından tapılmışdır.

00:01:35.308 --> 00:01:37.395
Katiblərə rahiblər qədər hörmət ediirdi,

00:01:37.395 --> 00:01:39.608
yəni baxdığımız adam Misir mədəniyyətində

00:01:39.608 --> 00:01:43.198
böyük titulu olan, oxuyub yaza bilən biridir.

00:01:43.198 --> 00:01:46.473
Bu yazılarla birlikdə dəfn olunan adamın

00:01:46.473 --> 00:01:48.522
təsvirlərini görə bilirik və

00:01:48.522 --> 00:01:52.783
əgər yazıların sol yuxarı hissəsinə baxsaq,

00:01:52.783 --> 00:01:55.471
əyilmiş ağ geyimli Huneferi görərik, o,

00:01:55.471 --> 00:01:59.973
burada tanrılar ilə danışır və

00:01:59.973 --> 00:02:02.665
tanrılar yaşadığı gözəl həyatdan sonra

00:02:02.665 --> 00:02:04.846
ona axirətdə yer verirlər.

00:02:04.908 --> 00:02:08.172
Burada qərar səhnəsini görürük,

00:02:08.172 --> 00:02:10.747
Huneferin yaxşı həyat yaşayıb yaşamadığına
və

00:02:10.747 --> 00:02:13.566
axirətə layiq olduğuna qərar verilir,

00:02:13.566 --> 00:02:17.676
digər tərəfdə sol küncdə yenə Huneferi görürük

00:02:17.676 --> 00:02:21.115
bu dəfə o, yenə ağ kəfənini geyinib 
onun əlindən isə, qurd başlı

00:02:21.115 --> 00:02:26.297
ölüm tanrısı olan ölüm, mumyalanma və
məzarlıqlarla əlaqələndirilən

00:02:26.297 --> 00:02:27.972
Anubis tutub, Anubisin

00:02:27.972 --> 00:02:31.774
digər əlində isə

00:02:31.774 --> 00:02:34.357
əbədi həyatın işarəsi

00:02:34.357 --> 00:02:38.829
olan anx var.

00:02:38.829 --> 00:02:41.108
Əgər sağa doğru davam etsək, Anubisi

00:02:41.108 --> 00:02:44.308
əyilmiş şəkildə tərəzidə hərşeyin taraz

00:02:44.308 --> 00:02:49.279
olduğunu ölçərkən görərik.

00:02:49.279 --> 00:02:52.473
Tərəzinin sol tərəfində ölünün ürəyi var,

00:02:52.473 --> 00:02:56.532
digər tərəfdə isə lələk dayanır.

00:02:56.532 --> 00:03:02.034
Lələk Maata aiddir, onu tərəzinin

00:03:02.111 --> 00:03:04.506
ən yuxarı hissəsində görə bilərik.

00:03:04.506 --> 00:03:08.872


00:03:08.933 --> 00:03:11.578


00:03:11.763 --> 00:03:15.962


00:03:15.962 --> 00:03:20.972


00:03:20.972 --> 00:03:26.945


00:03:26.945 --> 00:03:33.695


00:03:33.695 --> 00:03:39.695


00:03:39.695 --> 00:03:42.671


00:03:42.763 --> 00:03:47.470


00:03:47.470 --> 00:03:52.203


00:03:52.234 --> 00:03:54.936


00:03:54.982 --> 00:03:57.007


00:03:57.007 --> 00:03:59.508


00:03:59.508 --> 00:04:03.913


00:04:03.990 --> 00:04:07.078


00:04:07.078 --> 00:04:10.403


00:04:10.465 --> 00:04:16.150


00:04:16.150 --> 00:04:20.806


00:04:20.806 --> 00:04:25.858


00:04:25.858 --> 00:04:30.318


00:04:30.349 --> 00:04:35.307


00:04:35.307 --> 00:04:40.306


00:04:40.306 --> 00:04:43.998


00:04:43.998 --> 00:04:45.673


00:04:45.673 --> 00:04:49.472


00:04:49.472 --> 00:04:55.650


00:04:55.650 --> 00:04:58.525


00:04:58.525 --> 00:05:02.252


00:05:02.252 --> 00:05:06.127


00:05:06.173 --> 00:05:13.746


00:05:13.746 --> 00:05:20.963


00:05:20.963 --> 00:05:22.996


00:05:22.996 --> 00:05:27.534


00:05:27.534 --> 00:05:29.848


00:05:29.848 --> 00:05:33.567


00:05:33.567 --> 00:05:36.701


00:05:36.701 --> 00:05:40.066


00:05:40.066 --> 00:05:45.211


00:05:45.319 --> 00:05:49.576


00:05:49.623 --> 00:05:53.702


00:05:53.702 --> 00:05:56.702


00:05:56.702 --> 00:06:01.196


00:06:01.196 --> 00:06:06.351


00:06:06.351 --> 00:06:09.563


00:06:09.563 --> 00:06:13.945


00:06:13.945 --> 00:06:18.639


00:06:18.639 --> 00:06:24.264


00:06:24.310 --> 00:06:27.734


00:06:27.811 --> 00:06:29.567


00:06:29.567 --> 00:06:34.262


00:06:34.262 --> 00:06:37.111


00:06:37.111 --> 00:06:42.291


00:06:42.291 --> 00:06:46.869


00:06:46.869 --> 00:06:50.526


00:06:50.526 --> 00:06:55.145


00:06:55.191 --> 00:06:57.274


00:06:57.304 --> 00:07:00.104


00:07:00.104 --> 00:07:04.848


00:07:04.848 --> 00:07:08.852


00:07:08.852 --> 00:07:12.484


00:07:12.576 --> 00:07:16.195


00:07:16.548 --> 00:07:20.596


00:07:20.596 --> 00:07:22.912


00:07:22.912 --> 00:07:24.397


00:07:24.397 --> 00:07:28.165