WEBVTT 00:00:00.300 --> 00:00:02.341 تەنیا چوار ساڵ بووم 00:00:02.365 --> 00:00:05.276 کاتێک بینیم دایکم جلی ئەکردە ناو جلشۆرەکەوە 00:00:05.300 --> 00:00:07.482 بۆ یەکەم جار لە ژیانیدا. 00:00:07.943 --> 00:00:09.919 ئەوە ڕۆژێکی گرنگ بوو بۆ دایکم. 00:00:10.431 --> 00:00:13.276 دایکم و باوکم چەندین ساڵبوو پارەیان کۆئەکردەوە بۆ ئەوەی 00:00:13.300 --> 00:00:15.340 بتوانن ئەو ئامێرە بکڕن، و 00:00:15.364 --> 00:00:17.410 یەکەم ڕۆژ کە بەکارمان ئەهێنا، 00:00:17.434 --> 00:00:20.573 نەنکیشم بانگێشت کرابوو بۆ بینینی ئامێرەکە. NOTE Paragraph 00:00:20.597 --> 00:00:21.733 (پێکەنین) NOTE Paragraph 00:00:21.757 --> 00:00:24.276 نەنکم زیاتریش بەپەرۆش بوو. 00:00:24.300 --> 00:00:28.600 بەدرێژایی ژیانی، بە ئاگری دار ئاوی گەرم کردووە، و 00:00:28.624 --> 00:00:32.634 بە دەست جلی حەوت منداڵی شتووە. 00:00:32.658 --> 00:00:37.686 ئێستاش، بەچاوی خۆی ئەیبینی کارەبا ئەو کارەی ئەکرد. NOTE Paragraph 00:00:38.300 --> 00:00:42.551 دایکم بە وریاییەوە دەرگاکەی کردەوە، و 00:00:42.575 --> 00:00:46.004 جلەکانی کردە ناو ئامێرەکەوە، 00:00:47.035 --> 00:00:48.227 بەم شێوەیە. 00:00:48.251 --> 00:00:50.452 ئینجا، دەرگاکەی داخستەوە، 00:00:50.476 --> 00:00:52.276 نەنکم وتی، "نا، نا، نا، نا! 00:00:52.300 --> 00:00:55.300 من! با من پەنجە بە دووگمەکەیا بنێم!" NOTE Paragraph 00:00:55.324 --> 00:00:56.336 (پێکەنین) NOTE Paragraph 00:00:56.360 --> 00:00:58.982 نەنکیشم پەنجەی بە دووگمەکەیا نا، و 00:00:59.006 --> 00:01:01.561 وتی، "ئاه سەرسوڕهێنەرە! 00:01:01.585 --> 00:01:05.347 ئەمەوێ ئەمە ببینم! کورسییەکم بەنێ! کورسییەکم بەنێ! ئەمەوێ بیبینم،" 00:01:05.371 --> 00:01:08.102 لەبەردەم ئامێرەکەیا دانیشت، و 00:01:08.126 --> 00:01:11.717 سەیری تەواوی پرۆسەی شتنەکەی کرد. NOTE Paragraph 00:01:11.741 --> 00:01:12.743 (پێکەنین) NOTE Paragraph 00:01:12.767 --> 00:01:14.192 تەواو سەرسام بوو پێی. 00:01:14.618 --> 00:01:19.046 بۆ نەنکم، جلشۆر وەک موعجیزە وابوو. NOTE Paragraph 00:01:19.966 --> 00:01:23.398 ئەمڕۆ، لە سوید و وڵاتە دەوڵەمەندەکانی تر، 00:01:23.422 --> 00:01:27.158 خەڵک چەندین ئامێری هەمەجۆر بەکاردێنن. 00:01:27.182 --> 00:01:29.167 سەیرکەن -- ماڵەکان پڕن لە ئامێر 00:01:29.191 --> 00:01:31.276 ناتوانم تەنانەت ناوی هەمووشیان بێنم. 00:01:31.300 --> 00:01:34.783 هەروەها، کە ئەشیانەوێت گەشت بکەن، 00:01:34.807 --> 00:01:36.971 ئامێری فڕین بەکاردێنن 00:01:36.995 --> 00:01:39.663 کە دەتوانێت بیانبات بۆ شوێنی دوورەدەست. 00:01:39.687 --> 00:01:40.912 لەگەڵ ئەوەشدا، لە جیهاندا، 00:01:40.936 --> 00:01:44.720 هێشتا خەڵکێکی زۆر هەیە کە بە ئاگر ئاو گەرم ئەکات، و 00:01:44.744 --> 00:01:47.235 لەسەر ئاگر خواردن دروست ئەکەن. 00:01:47.259 --> 00:01:49.321 هەندێک جار تەنانەت خواردنی پێویستیشیان نییە. و 00:01:49.971 --> 00:01:52.276 لەژێر هێڵی هەژارییەوە ئەژین. 00:01:52.300 --> 00:01:55.161 دوو ملیار مرۆڤ هەیە 00:01:55.185 --> 00:01:57.892 ڕۆژی لەسەر کەمتر لە ٢ دۆلار ئەژین. و 00:01:57.916 --> 00:02:01.051 دەوڵەمەندترین کەسەکانیش -- کە یەک ملیار کەسن، و 00:02:01.075 --> 00:02:04.413 لەسەروو ئەو هێڵەوە ئەژین ئەوەی من پێی ئەڵێم "هێڵی ئاسمانی" -- NOTE Paragraph 00:02:04.437 --> 00:02:05.454 (پێکەنین) NOTE Paragraph 00:02:05.478 --> 00:02:08.923 چونکە ڕۆژی ٨٠ دۆلار زیاتر سەرف ئەکەن 00:02:08.947 --> 00:02:10.840 لە پێویستی ڕۆژانەیاندا. NOTE Paragraph 00:02:10.864 --> 00:02:13.513 بەڵام ئەمە تەنیا یەک، و دوو، سێ ملیار کەس ئەکات، و 00:02:13.537 --> 00:02:16.328 حەوت ملیار کەس هەیە لە جیهاندا، 00:02:16.352 --> 00:02:19.825 بۆیە ئەبێت یەک، دوو، سێ، چوار ملیار کەسی تر هەبێت 00:02:19.849 --> 00:02:23.027 کە لە هێڵی نێوان هەژاری و هێڵی ئاسمانیدا ئەژین. 00:02:23.051 --> 00:02:24.796 کارەبایان هەیە، 00:02:24.820 --> 00:02:27.570 بەڵام پرسیارەکە ئەوەیە: چەندێکیان جلشۆریان هەیە؟ 00:02:28.610 --> 00:02:33.121 کارە قورسەکەی پیاچوونەوە بە زانیارییەکانی بازاڕم کرد و بۆم دەرکەوت، 00:02:33.145 --> 00:02:36.717 بێگومان جلشۆر خوار هێڵی ئاسمانیشی بڕیوە، و 00:02:36.741 --> 00:02:39.994 ئەمڕۆ، یەک ملیار کەسی تر هەیە 00:02:40.018 --> 00:02:42.276 کە لەسەروو "هێڵی شتن"ەوە ئەژین. NOTE Paragraph 00:02:42.300 --> 00:02:44.276 (پێکەنین) NOTE Paragraph 00:02:44.709 --> 00:02:48.345 ڕۆژی زیاتر لە ٤٠ دۆلاریش سەرف ئەکەن. 00:02:48.369 --> 00:02:51.107 کەواتە دوو ملیار جلشۆریان بۆ بەردەستە. NOTE Paragraph 00:02:51.131 --> 00:02:54.058 پێنج ملیارەکەی تریش -- 00:02:54.082 --> 00:02:55.348 چۆن جل ئەشۆن؟ 00:02:55.372 --> 00:02:56.978 یان، ورد تر بین، 00:02:57.002 --> 00:03:00.349 چۆن زۆربەی ژنانی جیهان جل ئەشۆن؟ 00:03:00.373 --> 00:03:03.584 چونکە هێشتا بۆ ژن جل شتن کارێکی قورسە. 00:03:04.329 --> 00:03:06.390 بەم شێوەیە ئەیشۆن: بە دەست. 00:03:07.438 --> 00:03:11.735 قورسە، کاتێکی زۆری ئەوێت، 00:03:11.759 --> 00:03:14.936 کە ئەبێت هەفتانە بۆ چەندین کاتژمێر بیکەن. و 00:03:14.960 --> 00:03:18.109 هەندێک جار ئەبێت لە دوورەوە ئاو بێنن 00:03:18.133 --> 00:03:19.562 بۆ ئەوەی لە ماڵەوە جل بشۆن، 00:03:19.586 --> 00:03:23.148 یان ئەوەتا جلەکان بەرن بۆ جۆگەیەک لە شوێنێکی دوور. و 00:03:23.172 --> 00:03:25.348 جلشۆریان ئەوێت. 00:03:25.927 --> 00:03:29.580 نایانەوێت بەشێکی گەورەی ژیانیان 00:03:29.604 --> 00:03:30.967 لەم کارە قورسەیا بەسەر بەرن 00:03:30.991 --> 00:03:33.449 کە ئاستی بەرهەمهێنانی زۆر کەمە. 00:03:34.092 --> 00:03:36.304 هیچ جیاوازییەکیش نییە لە خواستەکەی ئەوان و 00:03:36.328 --> 00:03:38.019 خواستەکەی نەنکی خۆمدا. 00:03:38.043 --> 00:03:40.388 سەیری ئێرەکەن، دوو نەوەی پێشوو لە سوید -- 00:03:40.412 --> 00:03:42.276 هێنانی ئاو لە جۆگەکە، 00:03:42.300 --> 00:03:45.145 گەرمکردنی بە ئاگری دار و شتن بەم شێوەیە. 00:03:45.169 --> 00:03:48.151 ڕێک بە هەمان شێوە جلشۆرەکەیان ئەوێت. NOTE Paragraph 00:03:48.175 --> 00:03:51.495 بەڵام کاتێک وانە ئەڵێمەوە بە خوێندکارەکانی گرنگی بە ژینگە ئەیەن، 00:03:51.519 --> 00:03:55.622 پێم ئەڵێن، "نەخێر، ناکرێت هەمووان لە جیهاندا ئوتومبێل و جلشۆریان هەبێت.' 00:03:56.570 --> 00:03:57.899 چۆن بەم ژنە بڵێین 00:03:57.923 --> 00:04:00.489 جلشۆری بۆ بەردەست نابێت؟ 00:04:00.513 --> 00:04:03.925 ئینجا لە خوێندکارەکانم ئەپرسم -- بەدرێژایی دوو ساڵی ڕابردوو، پرسیومە -- 00:04:03.949 --> 00:04:05.973 "چەندێک لە ئێوە ئوتومبێل بەکارناهێنن؟" 00:04:05.997 --> 00:04:09.838 هەندێکیشیان بە شانازییەوە دەستیان بەرز ئەکەنەوە و ئەڵێن، "من بەکاریناهێنم." 00:04:10.300 --> 00:04:12.631 ئینجا پرسیارە زۆر قورسەکە ئەکەم: 00:04:12.655 --> 00:04:16.568 "چەندێک لە ئێوە بەدەست کاوبۆکانی و سەر جێگەکانی ئەشوات؟" 00:04:16.592 --> 00:04:19.276 کەس دەست بەرزناکاتەوە. 00:04:19.938 --> 00:04:24.276 تەنانەت توندڕەوەکانی هەڵمەتی سەوزیش جلشۆر بەکاردێنن. NOTE Paragraph 00:04:24.300 --> 00:04:26.441 (پێکەنین) NOTE Paragraph 00:04:27.990 --> 00:04:30.447 کەواتە چۆن ئەکرێت ئەمە شتێک بێت هەمووان بەکاریبێنن و 00:04:30.471 --> 00:04:32.358 وا بیر بکەنەوە خەڵکی تر بەکاریناهێنن؟ 00:04:32.382 --> 00:04:33.631 چی تایبەتە لەمەیا؟ 00:04:33.655 --> 00:04:36.519 پێویست بوو شیکردنەوە بکەم لەسەر بەکارهێنانی وزە لە جیهاندا. 00:04:36.543 --> 00:04:37.709 لێرەیاین. 00:04:37.733 --> 00:04:40.249 سەیری ئێرەکەن. حەوت ملیار کەس ئەبینن لەویایا؟ 00:04:40.273 --> 00:04:42.276 خەڵکی ئاسمان، خەڵکی شتن، 00:04:42.300 --> 00:04:45.088 خەڵکی گڵۆپ و خەڵکی ئاگر. 00:04:45.112 --> 00:04:47.129 یەک یەکەی لەم شێوەیە 00:04:47.153 --> 00:04:52.276 یەکەیەکی وزەی سووتەمەنییە -- نەوت، خەڵوز یان غاز. 00:04:52.300 --> 00:04:55.887 ئەوە زۆربەی کارەبا و وزەی جیهانە. 00:04:55.911 --> 00:04:59.030 دوانزە یەکەشە بەکاردێت لە هەموو جیهاندا، و 00:04:59.054 --> 00:05:01.861 دەوڵەمەندترین یەک ملیاریان شەش دانەیان بەکاردێنن. 00:05:02.300 --> 00:05:05.653 نیوەی وزەی جیهان لەلایەن یەک لەسەر حەوتی خەڵکی جیهانەوە بەکاردێت. 00:05:05.677 --> 00:05:07.816 ئەمانەش کە جلشۆریان هەیە 00:05:07.840 --> 00:05:09.807 بەڵام ماڵێکی پڕ ئامێریان نییە، 00:05:09.831 --> 00:05:11.021 دووان بەکاردێنن. 00:05:11.647 --> 00:05:13.903 ئەم کۆمەڵە هەر یەکێکیان سێ بەکاردێنن. 00:05:14.529 --> 00:05:16.101 هەروەها کارەباش بەکاردێنن. 00:05:16.125 --> 00:05:18.276 لەویاشدا، یەکی تەنانەت یەک دانەش بەکارناهێنن. 00:05:18.300 --> 00:05:19.621 ئەوەش ئەیانکات بە ١٢. NOTE Paragraph 00:05:20.069 --> 00:05:21.740 بەڵام خەمی سەرەکی 00:05:21.764 --> 00:05:25.435 بۆ خوێندکارەکانی گرنگی بە ژینگە ئەیەن -- و ڕاستن لەبارەیەوە -- 00:05:25.459 --> 00:05:26.909 دەربارەی داهاتووە. 00:05:27.894 --> 00:05:29.060 چی بیروباوەڕێک باوە؟ 00:05:29.084 --> 00:05:32.743 ئەگەر بیروباوەڕەکان درێژکەینەوە، بێ هیچ شیکردنەوەیەکی پێشکەوتوو، 00:05:32.767 --> 00:05:33.934 هەتا ٢٠٥٠، 00:05:33.958 --> 00:05:37.086 دوو شت هەن ئەکرێت بەکارهێنانی وزە زیاتر بکات: 00:05:37.110 --> 00:05:40.095 یەکەم، گەشەسەندنی دانیشتووان؛ دووەم، گەشەسەندنی ئابووری. 00:05:40.697 --> 00:05:44.163 گەشەسەندنی ئابووری بەشێوەیەکی سەرەکی لەناو هەژارترین خەڵکەکاندا ڕووئەیات، 00:05:44.187 --> 00:05:46.025 چونکە ڕێژەی مردنی منداڵیان بەرزە و 00:05:46.049 --> 00:05:47.876 هەر ژنێک چەندین منداڵی ئەبێت. 00:05:47.900 --> 00:05:49.783 ئەوەش دووانی زیادت بۆ ئەهێنێت، 00:05:49.807 --> 00:05:52.039 بەڵام هێندە بەکارهێنانی وزە ناگۆڕێت. NOTE Paragraph 00:05:52.063 --> 00:05:54.063 ئەوەی ڕووئەیات گەشەسەندنی ئابوورییە. 00:05:54.087 --> 00:05:56.843 باشترینی ئێرە لە ئابوورییە هەڵتۆقیوەکان -- 00:05:56.867 --> 00:05:58.566 پێیان ئەڵێم "ڕۆژهەڵاتی نوێ" -- 00:05:58.590 --> 00:06:00.276 باز ئەیەن بەسەر هێڵی ئاسمانیا. 00:06:00.300 --> 00:06:01.939 ئەڵێن "ووپ!". 00:06:01.963 --> 00:06:05.398 دەست ئەکەن بە بەکارهێنانی هێندەی ئەوەی خۆرئاوای کۆن بەکاریان ئەهێنا. NOTE Paragraph 00:06:05.422 --> 00:06:06.498 (پێکەنین) NOTE Paragraph 00:06:06.522 --> 00:06:08.803 ئەم خەڵکانەش جلشۆریان ئەوێت. 00:06:08.827 --> 00:06:10.276 پێم وتن. ئەچن بۆ ئەوێ. و 00:06:10.300 --> 00:06:12.130 بەکارهێنانی وزەیان ئەکەن بە دوو هێندە. 00:06:12.154 --> 00:06:15.278 هیواداراریشم کە ئەم خەڵکە هەژارە بتوانن بە گڵۆپی کارەبایی بگەن. 00:06:15.302 --> 00:06:18.714 هەر خێزانێکیش دوو منداڵ زیاتری ئەبێت و گەشەکردنی دانیشتووان ناوەستێ. 00:06:18.738 --> 00:06:21.957 بەڵام کۆی گشتی بەکارهێنانی وزە زیاد ئەکات بۆ ٢٢ یەکە. 00:06:21.981 --> 00:06:24.783 ئەم ٢٢ یەکەیەش -- 00:06:24.807 --> 00:06:27.392 هێشتا، دەوڵەمەندترینی هەموو خەڵک زۆربەی بەکارئەهێنن. 00:06:28.862 --> 00:06:30.237 کەواتە پێویستە چی بکرێت؟ 00:06:30.261 --> 00:06:32.238 چونکە مەترسییەکە، 00:06:32.262 --> 00:06:35.005 ئەگەری زۆری گۆڕانی کەشوهەوا ڕاستەقینەیە. 00:06:35.417 --> 00:06:36.821 زۆر ڕاستەقینەیە. 00:06:36.845 --> 00:06:39.612 بێگومان پێویستە بەشێوەیەکی ژیرانەتر وزە بەکاربێنن. 00:06:40.516 --> 00:06:42.630 پێویستە بەشێوەیەک ڕەفتاریان بگۆڕن. 00:06:42.654 --> 00:06:45.090 هەروەها پێویستە دەستیشکەن بە بەرهەمهێنانی وزەی سەوز، 00:06:45.114 --> 00:06:46.339 وزەی سەوزی زۆر زیاتر. 00:06:46.363 --> 00:06:49.735 بەڵام هەتا هەر یەکێکیان هەمان ئاستی بەکارهێنانی وزەی نەبێت، 00:06:49.759 --> 00:06:51.670 نابێت ئامۆژگاری بە خەڵکی تر بەن -- 00:06:51.694 --> 00:06:53.190 چی بکەن و چی نەکەن. NOTE Paragraph 00:06:53.214 --> 00:06:54.338 (پێکەنین) NOTE Paragraph 00:06:54.362 --> 00:06:55.540 (چەپڵەلێدان) NOTE Paragraph 00:06:55.564 --> 00:07:00.309 لێرە، ئەتوانین لەهەموو لایەک وزەی سەوز بەرهەم بێنین. NOTE Paragraph 00:07:00.333 --> 00:07:01.981 هیوادارین ئەمە ڕووبات. 00:07:02.005 --> 00:07:03.988 ململانێیەکی ڕاستەقینەیە بۆ داهاتوو. 00:07:04.379 --> 00:07:08.035 بەڵام ئەتوانم دڵنیاتان بکەمەوە ئەم ژنە لە گەڕەکە هەژارەکەی ریۆ، 00:07:08.059 --> 00:07:09.828 ئامێرێکی جل شتنی ئەوێت. 00:07:09.852 --> 00:07:12.214 زۆر ڕازییە لە وەزیری وزە 00:07:12.238 --> 00:07:14.214 کە کارەبای بۆ هەمووان دابینکردووە -- 00:07:14.238 --> 00:07:17.815 زۆریش دڵخۆشە کە دەنگی پێیاوە. 00:07:17.839 --> 00:07:19.585 بووشە بە دیلما رۆوسیف، 00:07:19.609 --> 00:07:23.789 سەرۆکی هەڵبژێردراوی یەکێک لە گەورەترین دیموکراسییەتەکانی جیهان، 00:07:23.813 --> 00:07:27.021 لە وەزیری وزەوە بووە بە سەرۆک. 00:07:27.045 --> 00:07:30.926 ئەگەر دیموکراسییەتت هەبێت، خەڵک دەنگ بە جلشۆر ئەیەن. 00:07:30.950 --> 00:07:32.435 حەزیان لێیانە! NOTE Paragraph 00:07:32.459 --> 00:07:33.725 (پێکەنین) NOTE Paragraph 00:07:34.236 --> 00:07:36.020 چی جادووێکیشیان تیایە؟ 00:07:36.044 --> 00:07:39.276 دایکم جادووەکەی ئەم ئامێرەی ڕوونکردەوە 00:07:39.300 --> 00:07:41.777 هەر یەکەم، یەکەم ڕۆژ. 00:07:41.801 --> 00:07:43.311 وتی، "ئێستا، هانس. 00:07:44.275 --> 00:07:45.760 جلەکانمان خستۆتە ناوی. 00:07:45.784 --> 00:07:47.501 ئامێرەکە کارەکە ئەکات. و 00:07:47.525 --> 00:07:49.666 ئێستا ئەتوانین بچین بۆ کتێبخانە." 00:07:50.159 --> 00:07:53.100 چونکە ئەمە جادووەکەیە: جلەکانی تێئەکەیت، و 00:07:53.124 --> 00:07:55.406 چی لە ئامێرەکە یەتە دەرەوە؟ 00:07:55.430 --> 00:07:58.731 کتێب لە ئامێرەکە یەتە دەرەوە، 00:07:58.755 --> 00:07:59.907 کتێبی منداڵان. 00:07:59.931 --> 00:08:02.276 دایکم کاتی بۆ مایەوە کتێبم بۆ بخوێنێتەوە. 00:08:02.300 --> 00:08:03.465 حەزی لەمە بوو 00:08:03.489 --> 00:08:07.276 فێری ئەی بی سی بووم -- لەبەر ئەمەش دەستم کرد بە بوون بە پرۆفیسۆر، 00:08:07.300 --> 00:08:09.440 کاتێک دایکم کاتی هەبوو کتێبم بۆ بخوێنێتەوە. 00:08:09.464 --> 00:08:11.276 کتێبی تریشی بۆخۆی دابینکرد. 00:08:11.300 --> 00:08:15.055 توانی ئینگلیزی بخوێنێت و وەک زمانێکی بیانی فێریبێت. 00:08:15.079 --> 00:08:17.386 چەندین ڕۆمانیشی خوێندەوە، 00:08:17.410 --> 00:08:19.850 چەندین ڕۆمانی هەمەجۆر. 00:08:19.874 --> 00:08:23.540 ئێمەش بەڕاستی، بەڕاستی ئەم ئامێرەمان خۆشویست. NOTE Paragraph 00:08:23.564 --> 00:08:24.702 (پێکەنین) NOTE Paragraph 00:08:24.726 --> 00:08:27.276 من، و دایکیشم، وتمان، 00:08:27.300 --> 00:08:29.772 "سوپاس، بە پیشەسازی بوون. 00:08:30.300 --> 00:08:32.234 سوپاس کوورەی ئاسن. 00:08:32.258 --> 00:08:34.052 سوپاس، ئێستگەی کارەبا. و 00:08:34.076 --> 00:08:37.100 سوپاس، پیشەسازی پرۆسەکردنی ماددەی کیمیایی 00:08:37.124 --> 00:08:39.132 کە کاتتان یاینێ بۆ خوێندنەوە." NOTE Paragraph 00:08:39.156 --> 00:08:40.373 زۆر زۆر سوپاس. NOTE Paragraph 00:08:40.397 --> 00:08:41.479 (پێکەنین) NOTE Paragraph 00:08:41.503 --> 00:08:48.503 (چەپڵەلێدان)